Transcript Lipidoen metabolismoa - Medikuntzako Ikasleak

Lipido-metabolismoaren
patologia
Lipido-metabolismoaren
patologia
• Sarrera
• Hiperlipemiak-Hiperlipoproteinemiak
• Hipolipemiak-Hipolipoproteinemiak
• Ezohizko gantz-pilaketak
Lipido-metabolismoaren
patologia
Sarrera
• Lipidoak karbono eta hidrogenoz osaturiko molekulak dira. Batzutan
nitrogenoa, fosforoa eta sufrea dute
• Ez dira uran disolbatzen
• Triglizeridoak, gantz-azidoak, kolesterola, fosfolipidoak eta
esfingolipidoak lipidoen barruan sartzen ditugu
• Lipoproteinak lipido eta proteinez osatuta daude. Heuren funtzioa
lipidoen garraioa da
Lipidoen funtzioak
• Energia-iturri
• Egitura eta substantzien osagarriak:
– Zelula-mintzaren osagaiak
– Behazun-azidoaren osagaiak
– Hormona batzuen osagaiak
Lipidoak
Gantz azidoak
Lipido saponifikableak
Lipido ez-saponifikableak
GA daukate
Aseak
Ez- aseak
Sinpleak
C, H eta O2 bakarrik
GA-rik ez
Konplexuak
Terpenoak
Esteroideak
Behazun-azidoak
GA esentzialak
Hormona sexualak
Kortikoideak
D bitamina
Zeridoak
Azilglizeridoak
Fosfoglizeridoak
Kolesterola
Triglizeridoak
Esfingolipidoak
Eikosanoideak
Prostaglandinak
Lipido-metabolismoaren
patologia
Sarrera
• Lipidoak
• Lipoproteinak
Lipidoak
•
Gantz azidoak:
– Gantz azido aseak: Lotura bakarrezko kate hidrokarbonatuaz osatuta
daude. CH3 – (CH2)n – COOH
– Gantz azido ez aseak: Lotura bikote edo hirukotezko kate
hidrokarbonatuaz osatuta daude.
CH3 – (CH2)n – CH = CH – (CH2)n – COOH
– Gantz azido ez aseak likidoak dira giro tenperaturan eta aseak solidoak.
– Energi iturria dira
– Jatorri bi dituzte:
• Ehun adiposoaren lipolisiagatik. Lipasa entzima beharrezkoa
(katekolaminak aktibatu eta intsulinak inhibitu). TG→GA odolera
• Odoleko TG-tik. Lipoproteinlipasa entzima beharrezkoa (ehun guztien
kapilarretan), Intsulinak aktibatu eta apoCII inhibitu
•
Triglizeridoak (3 GA + Glizerol)
– Exogenoak (dieta)
– Endogenoak (gibelan sintetisatuak odoleko gantz-azido edo
karbohidratoak erabiliaz)
– Gantz-azidoak ehun adiposoraino eramaten dituzte eta han energia
erreserba izango dira
Lipidoak II
• Kolesterola:
– Esterol bat da
– Exogenoa: Dietan
– Endogenoa (zelula guztietan; batez ere, gibelan
eta hestean sintetisatu)
– Odolean HDL eta LDL-rekin batera garraiatzen da
eta gibelean ezabatu egiten da
– Hormona sexualak, D bitamina, kortisol eta
behazunaren aurrendaria eta mintz plamatikoen
osagarria da
Lipoproteinak
• Lipidoz eta proteinaz (apoproteinak) osaturiko
konplexuak
• Kolesterola, TG eta bitamina liposolugarriak (A,D E, K)
garraiatzeko beharrezkoak dira
• Geruza bi dituzten makromolekulak dira
– zentrala: lipido ez-polarrak (TG + KOL-esterifikatua)
– azalekoa: lipido polar (esterifikatugabeko-KOL +
fosfolipidoak) + Apoproteinak A-F
• Apoproteinak lipoproteinak osatuz gain, entzima
kofaktoreak dira, lipoproteinak heuren artean bereizten
dituzte eta zelulen errezeptoreak lipoproteinak bereiztea
errazten dute
Lipoproteinak
• Lipoproteinen sailkapena
– Tamainaren arabera
– Dentsitate eta mugimendu elektroforetikoaren
arabera
– Osagaien arabera
Lipoproteinen sailkapena
Tamaina
• Tamaina handikoak (lipido gehiago)
KM + VLDL (ezin dute baso-pareta zeharkatu)
• Erdiko tamainakoak
LDL (zailtasunez zeharkatu)
• Tamaina txikikoak
HDL (erraz zeharkatu)
Lipoproteinen sailkapena
• Dentsitate + mugimendu elektroforetikoa
Lipido ↑, dentsitate eta mugimendu ↓
– Dentsitate txikikoak
• KM (ez mugitu) + VLDL (pre-beta LP)
– Dentsitate erdikoak
• LDL (beta-lipoproteinak)
– Dentsitate handikoak
• HDL (alfa-lipoproteinak)
Densidad
Tamaño
Quilomicrones
Origen
ApoB-48
Remanentes de
quilomicrones
Pre- lenta ApoB-48
VLDL
Pre-
IDL
Pre- lenta ApoB-100
LDL

ApoB-100
HDL

ApoA-1
Lp(a)
Pre-
ApoB-100
ApoB-100
Lipoproteinen sailkapena
• Osagaiak
– Kilomikroiak
– VLDL
– LDL
– HDL
Lipoproteinen sailkapena
• Osagaiak (gehiengoa TG)
– Kilomikroiak
•
•
•
•
•
Enterozitoek sintetisatu
TG exogenoak (+ KOL gutxi) garraiatu
Apoproteina A1, A4 eta B48-rekin elkartu eta odolera
Odolan: HDLetik datozen apo C + E-rekin elkartu
KM-en TG-en degradazioa  kapilar-Lipoprotein lipasa (apoCII
kofaktorearen beharra)  GA ehun adiposora + “hondarrak”
gibelera
– VLDL
•
•
•
•
Gibelak sintetisatu  TG endogenoak garraiatu
Apoproteina B100-rekin elkartu eta odolera
Odolan: HDL-etik datozen apoC + E-rekin elkartu
VLDL-ren TG-en degradazioa  kapilar-LPlipasa  GA ehun
adiposora + IDL (KOL) gibelera (LDL eratuz)
Lipoproteinen sailkapena
• Osagaiak (gehiengoa KOL)
– LDL
• Plasma-kolesterol guztiaren 70%, LDL bezala. Apo B100
• Gibelak sintetisatu IDL-tik-→zeluletara eraman eta mintzak eta hormona
esteroideoak sortzeko
• Degradazioa:
– Zelulak apoB100+E-errezeptorak dituzte  LDL zelulara batu eta KOL zelulan
barneratu
– Makrofagoek LDL hartu (zelula bitsdunak ateroma plakan)
– HDL
• Gibelan eta hesteetan sintetisatu
• KOL-garraio zentripetoa (KOL-EZABATU) ehunetako zeluletatik
gibelera
• LKAT (lezitin-kolesterol-azil-transferasa) HDL-ren kolesterola
esterifikatzen du eta Apo A-I behar du kofaktore bezala
• HDL >> : ariketa fisikoan eta estrogenoen eragina
– [Lipoproteina a]  LDL lipoproteinen deribatu bat
• apoB100ari lotutako apoA anomaloa du  oso aterogenikoa
LP
Lipasa pancreática
Tg de cadena larga 
ACAT
Tg de cadena media
Acil-coA-colesterol
Colesterol, ….
aciltransferasa
Vitaminas liposolubles
LH
90%
10%