Transcript Co to jest eugenika?

EUGENIKA
Co to jest eugenika?
Eugenika to słowo wprowadzone przez Sir Francisa
Galtona. Powstało przez połączenie starogreckiego
prefiksu εὖ- i sufiksu –γενής i oznacza dosłownie „dobrze
urodzony”. Sir Francis Galton po raz pierwszy użył tego
terminu w swojej książce Inquiries into Human Faculty
(1883) i zdefiniował je krótko jako „nauka o ulepszaniu
rodu”. Poszerzając tę definicję – eugenika jest ruchem,
mającym na celu ulepszenie puli genowej rodzaju
ludzkiego poprzez wprowadzanie do niej genów
korzystnych oraz eliminację genów niekorzystnych.
Rodzaje eugeniki
Eugenika pozytywna
polega na zwiększaniu rozrodczości
wśród osób posiadających korzystne
geny. Metodami eugeniki pozytywnej
są na przykład:
• programy polityki pronatalistycznej (np.
zapomogi finansowe dla osób
decydujących się na większą liczbę
dzieci)
• zapłodnienia in vitro
• klonowanie
Eugenika negatywna
polega na zmniejszaniu rozrodczości
wśród
osób
posiadających
niekorzystne geny. Niektóre z metod
eugeniki negatywnej to:
• antykoncepcja
• poradnictwo genetyczne
• aborcja
• sterylizacja
Historia eugeniki
Eugenika przedgaltonowska
Choć
termin
„eugenika”
został
wprowadzony dopiero pod koniec XIX
wieku, nie należy utożsamiać tego
czasu z faktycznym początkiem
eugeniki. Tak naprawdę eugenika była
w różnym stopniu zakorzeniona w
historii cywilizacji już od czasów
starożytnych, a pierwsze manifestacje
myśli eugenicznej można znaleźć w
dialogach Platona, a konkretniej w
Państwie. W starożytnym Rzymie oraz
Grecji powszechne było zabijanie bądź
porzucanie noworodków, gdy rodziły
się one niezdrowe lub zdeformowane.
Pierwsza
kodyfikacja
prawa
rzymskiego – XII tablic – nakazywała
zabicie dziecka, jeśli urodziło się
zniekształcone. W swoim dziele
Gynaikeia Soranos z Efezu wymienia
kryteria,
które
musi
spełnić
noworodek, aby mógł być godny
wychowania.
„- Potrzeba przecież - odpowiedziałem - wobec
tego, cośmy uchwalili,
żeby najlepsi mężczyźni obcowali z najlepszymi
kobietami jak najczęściej,
a najgorsi z najlichszymi jak najrzadziej, i potomków
z tamtych par trzeba
chować, a z tych nie, jeżeli trzoda ma być pierwszej
klasy. A o tym wszystkim
nie ma wiedzieć nikt, tylko sami rządzący, jeżeli
znowu trzoda strażnicza
ma być jak najbardziej wolna od rokoszów i
rozłamów.”
Sokrates do Glaukona
w „Państwie” Platona
Historia eugeniki
Galton
Sir Francis Galton inspirował się
teoriami Darwina. Zgadzał się z nim,
że społeczeństwa, które zapewniają
opiekę
jednostkom
słabym
przeciwstawiają się selekcji naturalnej i
obawiał się, że taki model społeczny
spowoduje „regresję do średniej”.
Galton wierzył, że zdolności oraz
inteligencja są cechami dziedzicznymi
i prowadził badania statystyczne nad
dziedzicznością inteligencji. Galton
popierał
wprowadzenie
obowiązkowych środków ograniczenia
rozrodczości osób niedorozwiniętych
umysłowo, przestępców, a nawet
ubogich.
Historia eugeniki
XX wiek
Apogeum zainteresowania eugeniką przypada na początek XX wieku, kiedy to w
wielu krajach zaczęto wprowadzać programy przymusowej sterylizacji, głównie
kierując się ideą „oczyszczania” rodzaju ludzkiego z chorób i zachowań uznawanych
za dziedziczne. W 1906 i 1910 roku powstały w Stanach Zjednoczonych dwie
eugeniczne organizacje, odpowiednio: American Breeder’s Association i Eugenics
Records Office poświęcone m.in. zbieraniu i badaniu tablic genealogicznych
amerykańskich rodzin, ustalaniu dziedziczności cech i opracowywaniu rozwiązań
problemu „nieprzystosowanych” jednostek. Założona w 1894 Immigration Restriction
League istniała w ścisłym sprzężeniu z ruchem eugenicznym. Liga ta upatrywała
zagrożenia w imigrantach z południowej i wschodniej Europy, których kojarzyła z
ubóstwem, chorobami, brakiem wykształcenia, przestępczością i uważała za rasę
gorszą. Uznawała wyższość Amerykanów jako przedstawicieli rasy nordyckiej i
sprzeciwiała się mieszaniu ich z gorszymi rasami. Ich działanie przyczyniło się do
uchwalenia Aktu Imigracyjnego w 1924 roku, który ograniczył imigrację południowych
i wschodnich Europejczyków na korzyść Niemców, Brytyjczyków i Irlandczyków.
Począwszy od roku 1907 poszczególne stany zaczęły uchwalać akty dotyczące
przymusowej sterylizacji, motywowane głównie względami eugenicznymi (w
mniejszym stopniu brano pod uwagę także cele terapeutyczne i punitywne).
Zabiegom poddawano najczęściej chorych umysłowo i przestępców, często bez ich
wiedzy. Na mężczyznach zwykle przeprowadzano tylko wazektomię, choć niektóre
stany posiadały prawa zezwalające użycie kastracji. Szacuje się, że przez czas
trwania programu w USA, sterylizacji poddano około 65 000 osób w 33 stanach.
Historia eugeniki
II wojna światowa i eugenika
nazistowska
Adolf Hitler jeszcze przed wojną przejawiał zainteresowanie eugeniką. Widział w niej
sposób na zrealizowanie swojego planu higieny rasowej. W 1933 roku parlament
niemiecki uchwalił ustawę zezwalającą na przymusową sterylizację osób dotkniętych:
niedorozwojem umysłowym, schizofrenią, psychozą maniakalno-depresyjną,
dziedziczną epilepsją, pląsawicą Huntigtona, dziedziczną ślepotą, dziedziczną
głuchotą, ciężkimi defektami fizycznymi lub alkoholizmem. Ustawa odnosiła się do
całego społeczeństwa i nie było w niej mowy o rasie. Do czasu wybuchu II wojny
światowej przeprowadzono w Trzeciej Rzeszy około 300-350 tysięcy sterylizacji. Adolf
Hitler dopuszczał także aborcję dzieci obarczonych defektami genetycznymi, ale
aborcja zdrowych dzieci była w Trzeciej Rzeszy ściśle zakazana. W 1935 roku
uchwalono Ustawy Norymberskie, w których między innymi zabroniono udzielania
ślubów między Żydami a Niemcami, a także posiadania relacji intymnych między
nimi. Hitler uważał, że silny naród można stworzyć tylko poprzez zachowanie
czystości rasowej. Największe zagrożenie widział w Żydach i Cyganach, którzy
rzekomo mieli osłabiać rasę aryjską i nordycką, mieszając się z nimi. Ambicje Hitlera
wkrótce przybrały katastrofalne rozmiary i przerodziły się w masową rzeź milionów
Żydów, do której zaczęto się odnosić terminem Holokaust. To właśnie przez tragiczne
skutki antysemickiej polityki Trzeciej Rzeszy eugenika na długie lata okryła się złą
sławą.
Historia eugeniki
Eugenika współcześnie
Druzgocące zbrodnie Hitlera sprawiły, że po wojnie eugenika popadła w niesławę w
oczach opinii publicznej. Nie mniej jednak eugenika nie znikła, a jedynie zmieniła
formę. Przymusowe sterylizacje i dyktowanie przez państwo kto ma prawo do
posiadania dzieci odeszły w niepamięć (z nielicznymi wyjątkami). Pojawiła się tzw.
„liberalna eugenika”, która za pomocą metod inżynierii genetycznej i diagnostyki
preimplantacyjnej pozwala rodzicom wybrać sobie zdrowe dzieci o pożądanej płci.
Obecnie prawie wszystkie kraje rozwinięte dopuszczają aborcję w przypadkach,
kiedy płód jest obarczony wadami rozwojowymi (w Europie jedynymi wyjątkami są
Andora, Irlandia, Irlandia Północna, Malta, San Marino oraz Watykan). Ważnym
wyjątkiem od odejścia od przedwojennej polityki eugenicznej są Chiny. W 1995 roku
w Chińskiej Republice Ludowej wszedł w życie akt prawa małżeńskiego, który
nakazuje wszystkim parom chcącym wziąć ślub poddanie się badaniom medycznym
w kierunku chorób dziedzicznych. W przypadku wykazania, że przyszłe dziecko może
zostać obciążone wadami dziedzicznymi, ślub nie jest udzielany, chyba że para
zdecyduje się poddać zabiegowi sterylizacji. Także po zajściu w ciążę każda matka
ma obowiązek poddania się badaniom prenatalnym i - w przypadku wykrycia
poważnych chorób u płodu – także aborcji.
Problemy etyczne eugeniki
• życie samo w sobie jest wartością, niezależnie od jego jakości
• nie można jednoznacznie określić, które cechy są „dobre”, a które
„złe”
• eugenika mogłaby zostać wykorzystana jako pretekst do
dyskryminacji rasowej
• eugenika mogłaby zostać wykorzystana do tworzenia doskonałych
robotników, żołnierzy, etc.
• instrumentalizacja człowieka i zredukowanie jego wartości
• ulepszanie ludzi za pomocą technik inżynierii genetycznej mogłoby
doprowadzić do rozwarstwienia społeczeństwa
• metody wykorzystywane przez eugenikę (aborcja, antykoncepcja)
mogą budzić etyczne zastrzeżenia