Transcript BİLİM TARİHİ

AYDINLANMA ÇAĞI’NDA BİLİM
• Johannes Kepler (1571-1630)
• Alman bilim adamı Kepler, teoloji, astronomi ve
matematik okumuştur. Modern gökbilimin kurucusudur.
Brahe’nin yanında Prag’da çalışmış ama daha çok
Kopernik’in görüşlerine hizmet etmiştir.
• Kendi adıyla bilinen “Kepler Kanunları”na göre:
• 1- Gezegenler güneşin etrafında elips şeklinde dolanır.
• 2- Güneşle gezegeni birleştiren doğru parçası eşit
zamanlarda eşit alanları süpürür.
• 3- Gezegenlerin periyotlarının karelerinin, Güneş’e olan
uzaklıklarının küplerine oranı biribirine eşittir.
• T²/a³=T1²/a1³
• Isaac Newton (1642-1727)
• Matematik, astronomi ve fizik alanında çalışmalar
yapmış olan Newton, tüm çağların en meşhur
bilginlerindendir. 16. yy da başlayan bilim, Newton ile
yetkin düzeye erişmiştir.
• Galileo gibi, Newton’un da amacı, doğanın deneye açık
işleyişini matematiksel bir teori ile betimlemek ve
açıklamaktır.
• Newton’nun bilime katkıları
• Diferensiyal ve integral hesap.
• Evrensel çekim kanunu.
• Güneş ışığının yapısı.
• Nicolaus Steno (1638-1686)
• Danimarkalı bir bilgin olan Steno, “bölgesel jeoloji”nin
kurucusudur ve “Kristalografi” biliminin temellerini
atmıştır.
• Bitki ve hayvanlara ait fosillerin, eski dönemlerde
yaşamış olan organizmaların, kayaçların içinde
tortulanması sonucunda oluştuğunu ileri sürmüştür.
• Dünya’nın jeolojik tarihinin, yerkabuğunun katmanlarına
gizlenmiş olduğunu ve bu nedenle kayaçların ve
içerdikleri fosillerin incelenmesiyle yer kabuğunun
kronolojik
tarihinin
ortaya
çıkartılabileceğini
savunmuştur.
Nicolaus Steno’nun yaşlandırması
Aydınlanma Çağı’nın Özellikleri
• 1- İnsanı, sadece kendi aklı ve deneyimleri ile,
geleneksel görüş, otorite ve önyargılardan kurtarıp,
dünyayı ve yaşamını kavrayıp düzenlemeye çalışmasını
amaçlamıştır. Yani, esas olan inanmak değil, bilmektir.
• 2- Doğa ve akıl arasında bir uygunluk olduğu ve akılsal
yapılı olan doğayı, insan aklının kolayca kavrayabileceği
görüşü ilkesine dayalıdır.
• 3- Akla yardımcı olacak tek şey ise matematiktir.
16 yy. da OSMANLI’DA BİLİM
• Gelenekçi Dönem
• Osmanlının kuruluşundan Takiyüddin’in 1575’de kurduğu
İstanbul
Gözlemevi’nin
yaşanan
felaketler
örnek
gösterilerek yıkılışına (1580) kadar geçen dönemi kapsar.
• Bu dönemde bilimsel etkinlikler, Selçuklulardan aktarılan
İslami
birikimden
aktarılan
geleneksel
kuramlar
çerçevesinde yürütülmüştür.
• 14 yy.da Osmanlı bütün kurum ve kuruluşlarıyla İslam’ı
koruma ve yayma görevini üstlenmişlerdir.
• 17 yy.dan itibaren ise Batıda geliştirilen askeri tekniklere
ayak uyduramayan Osmanlı’da çöküş dönemi başlamıştır.
• Böylece giderek artan bir şekilde, bilim alanındaki
gelişmeleri kendileri üretmek yerine, Batılılardan hazır alma
yoluna gitmişlerdir.
• Ali Kuşçu (?-1474)
• Semerkand’da doğmuş olan matematik ve astronomi
eğitimi almıştır. Lakabı babasının Uluğ Bey’in
doğancıbaşı olmasından gelmektedir.
• Semerkand Gözlemevi’nin müdürlüğünü yapmıştır.
• Daha sonra, Fatih’in emrine girerek İstanbul’a gelmiştir.
Burada Fatih Külliyesi’nin programlarını hazırlamış ve
dersler vermiştir.
• İstanbul’un enlem ve boylamını ölçmüş ve çeşitli Güneş
Saatleri yapmıştır.
• Fatih’e sunulmak üzere “Fethiye” adlı bir astronomi ve
“Muhammediye” adlı bir matematik kitabı yazmıştır.
• Piri Reis (1465-1554)
• Geliboluludur. İki farklı dünya haritası çizmiştir. 1513 yılında
çizdiği ve 1517’de Sultan Selim’e sunduğu harita, coğrafi
bilgilerin yanı sıra bitki ve hayvan adlarını da içerir. Daha
da önemlisi, Amerika’nın keşfine ve kıyılarına ilişkin bilgiler
de içerir. Bu haritanın yapımında 33 farklı haritadan
yararlanmıştır. Bunlardan biri de Kolomb’un günümüzde
kayıp olan haritasıdır.
• 15 yıl sonra çizdiği ikinci haritasında ise eski haritasını
revize ederek, Grönland, Kuzey ve Orta Amerika’yı da
göstermiştir.
• Kitab-ı Bahriye (Denizlerin Kitabı) adlı eseri, Akdeniz,
Kızıldeniz, Hint Okyanusu ve Çin Deniziyle ilgili çok detaylı
bilgiler içeren bir rehber kitaptır.
• 1554 yılında Kanuni tarafından başı vurularak öldürüldü.
• Takiyüddin Mehmed (1521-1585)
• Matematik ve astronomi alanında yaptığı gözlemler ile
çalışmalarla ün kazandı. 1571'de II. Selim tarafından
saray müneccimbaşılığına atandı.
• 1574 yılında Galata Kulesi'nde gözlem çalışmalarına
başladı. Hoca Saadettin ve Sokullu Mehmet Paşa'nın
desteği ve padişah III. Murat'ın fermanıyla 1575 yılında
Tophane sırtlarında Takîyüddîn’in yönetimi altında bir
gözlemevi kurulmuştur.
• Ekliptik ve Ekvator arasındaki 23° 27' lik açıyı, 1 dakika
40 saniye farkla 23° 28' 40" şeklinde bularak o tarihte ilk
defa gerçeğe en yakın ve doğru dereceyi hesapladı.
• Çok sayıda güneş saati ve mekanik saat yapmıştır.
Takiyüddin’in Gözlemevi
• Katib Çelebi (1608-1657)
• 17.yy. Osmanlısının en seçkin bilim adamı olarak kabul
edilir. Zamanındaki toplumsal tutuculuğa cesaretle karşı
çıkarak bilimin toplum hayatındaki önemine dikkati
çekmiştir.
• Doğu ve Batı kaynaklarından yararlanarak “Cihannüma”
adlı oldukça kapsamlı bir coğrafya kitabı yazmıştır. Bu
eserinde, Batlamyus ve önceki Müslüman coğrafyacıların
etkisiyle dünyayı yedi iklime ayırmış ve her iklimdeki
memleketlerin coğrafi, siyasi, idari, dini, ilmi ve ticari
özelliklerini tasvir etmiştir.
• Kolomb ve Magellan’ın gezilerinden bahsetmekle birlikte,
100 yıl önce Kopernik’in ortaya attığı güneş merkezli
sisteminden habersizdir.
• Evliya Çelebi (1611-1684?)
• 17.yy. Osmanlısının en meşhur gezginlerindendir.
• Gezilerini anlatan “Seyahatname” adlı oldukça kapsamlı
bir coğrafya kitabı yazmıştır. 10 ciltlik olan bu eserinde,
bütün gezip görmüş olduğu memleketler hakkında önemli
bilgiler vermiştir.
• Bu eser, Türk Kültür tarihi açısından en önemli
yapıtlardan biri olarak kabul edilmektedir.