Transcript (көшіріп алу).

Сабақтың тақырыбы:
Қазақстанның шөл зонасы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік
Дамытушылық
Тәрбиелік
Білімділік
Оқушыларға Қазақстанның табиғат
зоналарының
түрлерін,
таралу
заңдылықтарын
ерекшеліктерін
анықтау жөнінде түсіндіру.
Артқа
Дамытушылық
Өз бетінше ізденіспен
шығармашылық тұрғыда жұмыс
істеуге дағдыландыру. Өз
ойларын еркін де сауатты, нақты
жеткізу қабілеттерін арттыру.
Артқа
Тәрбиелік
Жан – жақтылыққа,
ізденімпаздыққа баулу, тыңдай
және сөйлей білу мәдениетін
арттыру және экологиялық
тәрбие беру.
Сабақтың типі: Жаңа сабақты меңгеру
Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап, дәстүрлі
ауызша сабақ.
Сабақтың көрнекілігі: Слайдтар, карта,
оқулық.
Ұйымдастыру кезеңі:
А) Сәлемдесу
Ә) Сынып тазалығы
Б) Түгелдеу
В) Оқушының сабаққа даярлығы



















Жер шарында қанша материк бар ата ?
Жер шарында қанша мұхит бар ата ?
Қанша планета бар ата?
Планетаның жүретін жолы қалай аталады ?
Су, ауа, тас, тіршілік деген сөздердің қабықтарын ата?
География дегеніміз не?
Географияның атасы кім?
Глобус дегеніміз не?
Алғашқы глобусты кім шығарды?
Толық шеңбер қанша градустан тұрады?
Эпицентр, сейсмограф дегеніміз не?
Барометр, гигрометр, жел, флюгер, анемометр дегеніміз не?
Ауа райы және климат дегеніміз не?
Экватордың ұзындығы қанша?
Қазақстандағы ең ұзын өзен?
Әлемдегі ауданы жөнінен ең ірі көл?
Су шығыны, бастауы, өзен жүйесі дегеніміз не?
Географиялық қабық терминін ғылымға кім енгізді?
Биосфера терминін ғылымға енгізген кім?
Қазақстан қай материкте орналасқан және қай
бөлігінде?
 Қазақстанның жер көлемі?
 Жер көлемі жөнінен әлемде , еуразияда материгінде,
ТМД- да қанша?
 Еуразия материгінің кіндігі қай жер?
 Қазақстанның шекарасының ұзындығы,
солтүстіктен- оңтүстікке, батыстан – шығысқа қанша?
Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алған күні
және қанша облыс, қанша ауданнан тұрады?
o













6995 м , -132 м , AR, PR, PZ , MZ, KZ,
Геохронологиялық кесте дегенімізне ?
Қазақстан климатын құрушы факторларға нелер
жатады?
Қазақстанға әсер ететін ауа массалары?
Қазақстан жерінде соғатын желдерді ата?
Қазақстандағы ең суық ай мен ең жылы айлар қайсы?
Ылғалдану коэффициенті дегеніміз не?
Республикамыздың өзендері негізгі екі алапты ата?
Ертіс өзенінің жалы ұзындығы Қазақстан жеріндегі
ұзындығы қанша ?
Каспий теңізінің ауданы қанша?
Қазақстандағы мұздықтар саны қанша және ең ірі
мұздықты ата?
В. В. Докучаевтың еңбегі қандай?
Эрозия және мелиорациялау дегеніміз не?
Табиғат зонасы деп ?
 1.
Қызығушылықты ояту.
Жер анаға Табиғатқа кінәлі біз болмайық,
Табиғаттың бар ғажабын жырға қосып, толғайық.
Нұрын шашқан табиғаттың сүйейік біз келбетін,
О, адамзат табиғатты аялайық қорғайық деп
ақындар жырлағандай, бүгінгі сабағымыз
Қазақстанның шөл зонасына арнаймыз.
 Топырақ
 Мелиорация
 Шөлейт
 Дала
 Орман
 Эрозия
 Табиғат
1. Жер беті тегіс, онда кішігірім ойпаңдар кездеседі,
Белдемде 6 мыңнан астам көлі бар ?
2. Бұл белдем республика аумағының 44% алып жатыр
және қара сексеуіл өседі ?
3. Бұл белдем республика аумағының 14% алып жатыр
және 3 мыңнан астама көлі бар ?
4. Бұл белдемде Ертіс , Есіл, Тобыл, Жайық, Нұра өзендер
бар және Ертіс – Қарағанды каналы салынған ?
5. Ашық, қара қоңыр топырақ. Изен, ебелек, көкпек,
Оңтүстік шекарасы 48 с.е бұл қай зонасы ?
6. Оңтүстік шеті сүйір, бидай, жүгері, қамыс бұл қай
табиғат зонада бар?




Жер бетіндегі су мен құрлық арақатынасын математикалық теңдеу арқылы
анықтау.
Жер беті :
Мұхиттар:
Құрлық Х = ?
№1
Түркістанда жылдық жауын – шашын мөлшері 238 мм, буланушылық 1250 мм.
Ылғалдану коэффициенті қанша?
№2
А нүктесіне түсетін жауын - шашын мөлшері 430 мм ал булану 870 мм болса
ылғалдану коэффиценті нешеге тең?
№3
А нүктесіне түсетін жауын - шашын мөлшері 850 мм ал булану 620 мм болса
ылғалдану коэффиценті нешеге тең?
 Өзендер
 Көлдер
 Зоналар
 Облыстар
 Қорықтар
 Табиғи
аудандар
1. Алып
жатқан
аум ағы
%
Орманды
дала зонасы
Дала
зонасы
Шөлейт
зонасы
Шөл зонасы
2.
Жылдық
жауын -шашын
3.
Температурасы
4.
Өзендері
Көлдері
5.
Топырағы
6.
Жануарлары
Өсімдіктері
7
Қорықтар
ы
9. Географиялық диктант
1. Алып
жатқан
аумағы
%
2.
Жылдық
жауын -шашын
3.
Температурасы
4.
Өзендері
Көлдері
5.
Топырағы
6.
Жануарлар
ы
Өсімдіктері
7
Қорықтары
0,4
300-350 мм
Қаңтар
-17-19С
Шілде
+18+20С
Есіл
Тобыл
Қара
9%
Қайың
көктерек
Саршұнақ
бұлан сібір
еліктері
Наурызым
Қаңтар
-16-18С
Шілде
+18+23С
Ертіс
Есіл
Тобыл
Нұра
Қара
қызыл
6%
Суыр дуадақ
бидайық
арпабас боө
бетеге
Дәрілік:
итмұрын
валериан
Қорғалжын
Орманды
дала зонасы
29
220-310мм
Дала
зонасы
Шөлейт
зонасы
14
180 - 300мм
Қаңтар
-15-17С
Шілде
+22+24С
Ойыл
Жем
Торғай
Сарысу
Аягөз
Ашық қара
қоңыр
2-3%
Бетеге,
жусан,
түймедақ
қосаяқ, құм
қояны
қасқыр
түлкі
Шөл зонасы
44
100мм
Қаңтар
-С
Шілде
+28+30С
Сырдари
я Шу
Талас Іле
Қаратал
Қоңыр сұр
қоңыр
1-2%
Құм
тышқаны
ақбөкен
қарақұрт
Дермене
сексеуіл
жантақ
қарағаш
Қостанай
облысында
Ақмола
облысы
Үстірт,
Барсакелмес
Тест
Қазақстанның тектоникалық картасы
Қ.Р-ның өзендері .
• Ішкі суларға республикамыздың
аумағындағы судың барлық түрлері,
яғни өзендер, көлдер, жер асты суы
мен мұздықтар жатады. Жер бедері
мен климат жағдайларына
байланысты еліміздің өзендері әр
түрлі. Өзен суы егістікті суаруға ,
шаруашылықтың басқс да
салаларына қолданылумен қатар,
арзан энергия көзі де болып
табылады. Қазақстанда ірі 7 өзен
Қазақстан Швейцариясы –
Көкшетау
Алтайдың киелі бұғысы
Әсем табиғат –жан сергітеді
Қасиетті АҚҚУ
• Аққу - негізінен солтүстік
жарты шарда (Үндістанды,
Оңтүстік-шығыс Азияны
алмағанда) мекендейтін
кішкене аққу. Қаз
тәрізділерге жатады.
Ұялайтын жерлері - тундра
мен орманды тундрада саны
бұрынғы қалпына келе
бастаған түр. Қазақстанның
батыс бөлігінен көктем мен
күзде 1 мыңдайы ұшып өтеді.
Бізде ұяламайды. Санының
азаюының негізгі себебі заңсыз аулау. 1830 жылы
Жаррел (Jarrel) ашқан.
Атақты әншіқұм-Аққұмқалқан
Туған елім-Қазақстан
Туған жерім-Қазақстан
• Әлемде теңдесі жоқ жер қайда десе–Қазақстан
дер ем,
• Әлемде ең әдемі жер қайда десе-Қазақстан дер
ем
• Найзаның ұшымен, білектің күшімен ата-бабамнан
мұраға қалған
• Көзімнің қарашығындай сақтаймын сені қасиетті
менің
•
Қазақстаным
1. Кескін картаға Қазақстанның табиғат
зоналарын түсіру.
2. Қазақстанның шөл зонасын жақсарту
шараларын жазыңдар.