Transcript ***** 1
Жер бетінде болатын үдерістердің нәтижесінде туындайтын төтенше жағдайлар Мақсаты: білімділік: Жер бетінде болатын үдерістердің нәтижесінде туындайтын төтенше жағдайлар туралы түсінік беру. тәрбиелік: Оқушыларды табиғатты қорғауға, аялауға өздерінің ондағы тіршілік иелеріне қамқорлық жасауға тәрбиелеу дамытушылық: Оқушылардың бойында білім, көзқарас, сенім жүйесін қалыптастырып , сол арқылы олардың қоршаған ортаға деген жауапкершілік қарым-қатынасын жан жақты дамыту. Төтенше жағдайлар • Табиғи төтенше жағдайлар – табиғи құбылыстар. Оларға жер сілкінісі (зілзала), цунами, жанартау атқылау, су тасқыны, дауыл т.б. жатады. Жер сілкінісі Жер сілкінісі Су тасқыны Су тасқыны Су тасқыны Дауылдар Дауылдар Дауылдар Құйындар Құйындар Құйындар Цунами Цунами Сел Сел Қар көшкіні Қар көшкіні Қар көшкіні Өрттер Өрттер Өрттер Жанартау Жер сілкінісі Жер сілкінісі • • • • • • • • Сіздің әрекетіңіз: Егер жер сілкінісі басталса, онда жылдам үйден шығу керек және далада тұрғанда ғимараттардан алыс тұру керек. Егер үйде қалып қалсаңыз, онда үстелдің астына немесе кроваттың астына, бұрышқа немесе есіктің босағасында тұрағалу керек. Терезелерден алыс ұсталу керек. Себебі, терезенің шынылары жер сілкінісі кезінде адамға қауіпті. Жер сілкінісі кезінде лифтті қолдануға болмайды, өйткені лифт тоқтап қалуі мүмкін немесе құлап түсуі мүмкін. Сірінкілерді, зажигалкаларды, шамды қолдануға болмайды, газ жарылып қалса, өте қатты жарылыс болуы мүмкін. Подвалдар мен жер астында, тоннельдерде тығылмаңыз. Себебі, панельдер, перекрытиялар құлап шығатын жерді жауып тастауы мүмкін. Егер сіз далада келе жатып, жер сілкінісі басталса, онда сіз үйлерден, ғимараттардан алыс ұсталу керек. Олар кез келген уақытта құлау мүмкін. Жер сілкінісі • • • • • • • • • • Есіңізде сақтаңыз: Бірінші жер сілкінісі болғаннан кейін тағы да сілкініс болуы мүмкін. Сіздің әрекетіңіз: Егер жер сілкінісі басталса, онда жылдам үйден шығу керек және далада тұрғанда ғимараттардан алыс тұру керек. Егер үйде қалып қалсаңыз, онда үстелдің астына немесе кроваттың астына, бұрышқа немесе есіктің босағасында тұрағалу керек. Терезелерден алыс ұсталу керек. Себебі, терезенің шынылары жер сілкінісі кезінде адамға қауіпті. Жер сілкінісі кезінде лифтті қолдануға болмайды, өйткені лифт тоқтап қалуі мүмкін немесе құлап түсуі мүмкін. Сірінкілерді, зажигалкаларды, шамды қолдануға болмайды, газ жарылып қалса, өте қатты жарылыс болуы мүмкін. Подвалдар мен жер астында, тоннельдерде тығылмаңыз. Себебі, панельдер, перекрытиялар құлап шығатын жерді жауып тастауы мүмкін. Егер сіз далада келе жатып, жер сілкінісі басталса, онда сіз үйлерден, ғимараттардан алыс ұсталу керек. Олар кез келген уақытта құлау мүмкін. Есіңізде сақтаңыз: Бірінші жер сілкінісі болғаннан кейін тағы да сілкініс болуы мүмкін. Жер сілкінісі Жер сілкінісі АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ / ЕГЕР АДАМ ДЕМ АЛМАСА (перестал дышать). • Егер адам дем алмаса сізде оған көмектесу үшін 1-2 минут ғана бар, өйткені адамның миі үш минут оттегінсіз болса, клиникалық өлім пайда болады. • Сіздің іс-әрекетіңіз: • Адамның пульсің тексеріңіз, егер адам дем алмаса пульс жоқ болады, еріні, құлағы, беті ақырын көгере бастайды. Кеудесі көтерілмейді. • Адамның дем алудың жолын тазартыңыз. Мүмкін адамның ауызы толған құсығынан немесе сілейкеден демаламай жатыр, тілі тамағына түсіп кеткен, тамағы қатты тартылып жүқалап кетті және сол себебтен адам дем аламай жатыр. АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ / ЕГЕР АДАМ ДЕМ АЛМАСА (перестал дышать). • • • • • • • • Сондықтан: Адамның басын шалқайтыңыз, жақты көтеріп ауызынды ашыңыз. Адамның тілі тамағына түссе, оны саусақтармен дұрыстап жіберіңіз. Адамның басын не солға не оңға бұрып, оның ауызын сілейкеден және құсығынан босатыныз. Егер адамның аузы қатты тістелініп (рот сильно стиснут) жатса, онда төменгі жақтың бұрыштарын алға тартып. Содан кейін подбородокті төмен түсір ауызынды ашыныз. Егер адам жоғарыда айтып кеткен қимылдан өзі демалып қалса, онда оны кеудесіне жатқызып басынды не солға не оңға шалқайтыңыз. Егер адам дем алмаса, онда оған жасанды дем беру бастаңыз (ауздын ауызына немесе қолдарын көтеріп төмен түсіру). Егер адамның жүрегі соқпаса және пульс жоқ болса, онда жасанды дем берумен бірге жүректің тура емес массажды жасау қажет. АРТЕРИЯНЫ БАСУ ЖӘНЕ ЖГУТТЫ САЛУ. • Сондықтан: • Егер қысып устап тұрған повязка көмектеспесе, онда жарақатқа қанды апаратын артерияны басып қөрініз. • Ең алдымен артерияны қолмен басып қөріңіз. Егер бұл көмектеспесе, онда адамға жгут салуға тура келеді. • Ол үшін шүбірекпен, шлангпен немесе жүқа арқанмен жарақат жерінен жоғары жағын байланыз. Сосын жгуттің астына жүқа таяқшаны, карандаш немесе қаламды кіргізіп қатты бұра бастаңыз. Содан кейін қарапайым қысатын повязканы байланыз. • Артерияны 10 минуттан артық қысып үстауға болмайды. Әйтпесе тканьдарда қан бармағаннын себебінен өзгермейтін құбылыстар пайда болады да оны кесіп тастауға (ампутировать) тура келеді. • Жгут салғаннан кейін адамға су ішкізу керек Қауіпсіздік ережесі • 1. Жалпы ережелер • • 1. Төтенше жағдайлар кезінде медициналық көмек ұсыну ережесі, оның түрлері мен көлемі (бұдан әрі Ереже) «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексіне, Қазақстан Республикасының «Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы» 1996 жылғы 5 шілдедегі және «Авариялық-құтқару қызметі және құтқарушылардың мәртебесі туралы» 1997 жылғы 27 наурыздағы заңдарына сәйкес әзірленді. • 2. Осы Ереже төтенше жағдайлар кезінде медициналық көмек ұсыну тәртібін, оның түрлері мен көлемін айқындайды. Қауіпсіздік ережесі • • • • 2. Осы Ережеде қолданылатын негізгі ұғымдар 3. Осы Ережеде мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады: 1) апаттар медицинасы қызметі - зардап шеккендерге шұғыл медициналық көмек көрсету жолымен табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың медициналық-санитариялық салдарының алдын алуға және оларды жоюға және төтенше жағдайлар аймағында санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды өткізу мен төтенше жағдайларды жоюға қатысқандардың денсаулығын қалпына келтіруге арналған күштер мен құралдардың жиынтығы; медициналық-санитариялық жағдайды қадағалау және бақылау бөлімшелері (апаттар медицинасының кезекші - диспетчерлік пункттері), төтенше жағдайлар саласындағы уәкілетті органның шұғыл медициналық көмек қызметі, денсаулық сақтау жүйесінің шұғыл медициналық көмек ұйымдары, зардап шеккендерге консультациялықдиагностикалық, стационарлық көмек көрсетуге, қалпына келтіру емі мен медициналық оңалтуға арналған медициналық ұйымдар, қан қызметі, мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет ұйымдары, Азаматтық қорғаныс медициналық қызметінің мекемелері мен құрамалары, сондай-ақ төтенше жағдайлар салдарын жоюға арналған өзге де күштер мен құралдар кіреді; Қауіпсіздік ережесі • • • 2) апаттар медицинасының құрамалары - төтенше жағдайлар аймақтарында жұмыс істеуге арналған, төтенше жағдайлар аймақтарында шұғыл медициналық көмек көрсету мен медициналық эвакуациялау үшін құрылатын жасақтар, топтар, бригадалар және басқа да бөлімшелер; 3) төтенше жағдайлар кезінде халыққа шұғыл медициналық көмек төтенше жағдайлар кезінде шекарада немесе тікелей төтенше жағдайлар аймағында жүзеге асырылатын мақсаты бойынша эвакуациялауды ұштастыра отырып, емдеу-алдын алу іс-шараларының кешенін ұсыну нысаны; 4) төтенше жағдайлардың медициналық-санитариялық салдары - төтенше жағдайлар кезінде туындаған жағдайды сипаттайтын және халыққа медициналық көмектің мазмұнын, көлемі мен ұйымдастырылуын айқындайтын факторлар мен шарттардың жиынтығы. Оның негізгі элементтері: халықтың санитариялық шығындарының шамасы мен құрылымы, олардың қалыптасу заңдылықтары; зақымданғандардың (науқастардың) медициналық көмекке мұқтаждығы, төтенше жағдайлар аймағының (ауданының) санитариялық-гигиеналық және санитариялықэпидемиялық жай-күйі, медициналық-санитариялық қамтамасыз етуге арналған күштер мен құралдардың қажеттілігі және олардың болуы; медициналық күштер мен құралдардың жай-күйі; төтенше жағдайларды жою кезінде медициналық және авариялық-құтқару құрамаларының жұмыс жағдайы, халықтың тіршілігін қамтамасыз ету жағдайы және басқалар болып табылады; Қауіпсіздік ережесі • 5) төтенше жағдайлар кезіндегі медициналық көмектің түрі - медициналық көмек көрсететін тұлғалардың біліктілігімен өткізілетін орны және қолда бар медициналық жарақтардың болуымен айқындалатын емдеу - алдын алу іс-шараларының тізбесі; • 6) шұғыл медициналық көмектің көлемі - тіршілік көрсеткіштері бойынша төтенше жағдайлар аймағындағы жағдайдың шарттарына және медициналық эвакуациялау кезеңінің мүмкіндіктеріне байланысты медициналық көмек түрінің шеңберінде орындалатын толық немесе қысқартылған емдеу-алдын алу іс-шараларының жиынтығы.