فرماندهی عملیات حریق ونجات
Download
Report
Transcript فرماندهی عملیات حریق ونجات
بسم هللا الرحمن
الرحیم
فرماندهی عملیات حریق
ونجات
اصول پیشگیری از حریق
آتش سوزی خطری معمول درمحل کار یا خانه
برای حفاظت از
می باشد:
* بدانید که حریقها به
خودتان:
چه صورت شروع میشوند.
اکسیژن +سوخت +حرارت = آتش !! -باجدا کردن هرکدام ازعوامل فوق ،شما
آتش ی نخواهید داشت!
دسته بندی عمومی آتش سوزیها
جامدات قابل اشتعال :مانند:کاغذ،چوب،الستیک،پالستیک
وپارچه
مانند:
مایعات قابل اشتعال :نفت،بنزین،حالل ها
مانند:
برق یا الکتریسیته :تجهیزات الکتریکی وکامپیوتر
آنها چگونه کار می کنند؟
* عدد
* مکانیزم آنها سردکردن می باشد
مربوطه نشاندهنده مقدار مواد اطفایی ،زمان تخلیه ،میزان پرتاب بر
* سطحی ازگروه
روی آتش آزمون می باشد
حریق Aکه ( یک فرد ناش ی ) می تواند آنرا با آموزش خاموش کند .
: 2-A
:1-Aمعادل با گروه حریق Aو 5لیتر آب می باشد.
محتویات ماده اطفایی آن دو برابر می باشد.
آنها چگونه کار می کنند؟
* و واکنش
* مکانیزم آنها پوشاندن سطح سوخت می باشد.
های زنجیره ای را درسطح سوخت قطع می کنند * .درجه بندی گروه
با مساحت به فوت مربع ازسطح مایع قابل اشتعال مشخص می شود
که این دستگاه توسط یک فرد ناش ی برای خاموش کردن استفاده شده
باشد.
آنها چگونه کار میکنند؟
* خاموش کننده های گروه Cدارای درجه بندی نمی باشند *درجه
بندی گروه Cبرهیچ نوع ظرفیت آن اشاره نشده است * .فقط نشان
میدهد که ماده اطفایی غیر رسانا می باشد وبرای استفاده روی تجهیزات
* مکانیزم آنها جایگزینی اکسیژن وخفه
الکتریکی ایمن است.
کردن حریق می باشد.
خاموش کننده های خاص
* خاموش کننده های گروه Dفاقد درجه بندی می باشند* .
* فقط برای
ازنوع چند منظوره نمی باشند.
منیزیم ،حریقهای فلزات قابل اشتعال استفاده شود.
* برای استفاده
لیتیم ،سدیم ،پتاسیم ،اورانیم وغیرو.
درمنازل توصیه نمی شوند.
معمول ترین انواع خاموش کننده ها:
* آبی
پودر خشک شیمیایی
\ CO2هالون
*
*
اهداف کاربرد خاموش کننده ها
* برای •
*برای اطفای حریقها درمراحل نخستین استفاده میشود.
اطفای حریقهایی که روشهای سنتی خاموش کردن برای آنها توصیه
* اکثر بخش ها
تمیشود ،استفاده میگردد.
* اغلب برای مبارزه با
حداقل یکی ازآنها را دارا می باشند.
* باید دانست که:
حریق درمراحل نخستین کاربرد دارد.
هرحریقی به ماده اطفایی خاص نیاز دارد. چه نوع خاموش کننده ای باید استفاده شود. -هرنوع خاموش کننده چگونه عمل می کند.
گروه بندی حریقها
* ضروریست خاموش کننده وحریق با هم مطابقت داشته باشند* .
هردوی آنها با خصوصیات خودشان گروه بندی شده اند * .بعض ی
* بعض ی ازمواد
از مواد بر برخی ازحریقها بسیارموثرمیباشند.
* بعض ی ازمواد وقتی
درکنترل برخی حریقها موثر نیستند.
برحریقهای خاص زده شوند،خطرآفرین می باشند.
حریقهای گروه A
* حریقهای گروه Aشامل موادی
مانند موارد ذیل میشود:
چوبهای معمولی الستیک ضایعات خانگی*
گیاهان طبیعیآب رایج ترین ماده اطفایی برای
این گروه می باشد.
حریقهای گروه B
* حریقهای گروه Bشامل مواردی
مانند موارد ذیل میشود:
مایعات وگازهای قابل اشتعال روغن ها گریس ها قیر* از
بعض ی پالستیک هاچندین ماده اطفایی میتوان
استفاده نمود.
حریقهای گروه C
* حریقهای گروه Cشامل تجهیزات
الکتریکی جریان دار مانند موارد
ذیل می باشد:
سیم کش ی ساختمان جعبه فیوزها ترانسفورمرها ابزار برقی* نیاز به مواد اطفایی دارد که هادی
جریان الکتریسیته نباشد.
حریقهای گروه D
* حریقهای گروه Dشامل فلزات قابل اشتعال مانند موارد ذیل
میشود:
منیزیم سدیم لیتیم پتاسیم* با آب وسایرمواد اطفایی میتوانند واکنش شدیدی داشته باشند.
حریقهای گروه K
* گروه بندی جدید برای آشپزخانه های
* حریق
حرفه ای میباشد.
آن با چربیها و روغنهای آشپزی درگیر
* بعض ی
میباشد.
رستورانها هنوز از خاموش کننده
های گروه Bاستفاده می نمایند.
روشهای اطفاء حریق ( 1از)2
* درک ذات حریق کمک میکند که مواد اطفایی مناسب را بکار
گیرید.
* آتش سوزیها نیاز به سوخت ،حرارت واکسیژن دارند.
* اکسیداسیون سریع
هنگام ترکیب سوخت با اکسیژن بوقوع می پیوندد. -هنگام حرارت دیدن سوخت تا دمای افروختگی رخ میدهد.
روشهای اطفاء حریق ( 2از )2
* خاموش کننده ها سوختن را از طرق ذیل متوقف میکنند:
خنک کردن سوخت
قطع منبع تغذیه اکسیژن -قطع واکنش های زنجیره ای سوختن
-
مواد اطفاء کننده
* موادی درون خاموش کننده می باشد که برای خاموش کردن
آتش می باشد.
* مواد شیمیایی مختلف استفاده میشود( عالوه برآب)
* بهترین ماده اطفایی برای خطرات خاص به عوامل مختلفی
بستگی دارد از جمله:
انواع موادی که درگیر آتش سوزی هستند. -پیش بینی اندازه وبزرگی آتش سوزی
انواع مواد اطفاء کننده حریق
* آب
* پودر خشک شیمیایی
* دی اکسید کربن
* کف
* مواد شیمیایی مرطوب کننده
* مواد هالوژنه
* پودر خشک
آب
* موثر ،فراوان وارزان
* ازحالت مایع به بخار تبدیل میشود ومقدار زیادی حرارت را دراین فرآیند
جذب میکند.
* موثر بر روی حریقهای گروه A
* بر روی حریقهای گروه دیگر تاثیرکمی داردویا خطرناک است.
* خاموش کننده های دارای مواد اضافی درمکانهایی استفاده میشود که
احتمال یخ زدگی وجود دارد.
* مواد خیس کننده می تواند برای نفوذ بیشتر به آن اضافه شود.
پودر خشک شیمیایی ( 1از)3
* ذرات بسیار ریز پودری
* انواع ترکیبات مختلف استفاده میشود.
* به دو روش اطفاء میکند.
قطع واکنش های زنجیره ای سوختن -جذب مقدار زیادی حرارت
پودر خشک شیمیایی ( 2از)3
* چندین فایده بیشتر ازخاموش
کننده های آبی دارد.
* نوع عادی :مناسب برای
گروههای حریق Bو Cمی
باشد.
* نوع چند منظوره :موثر برای
گروه حریقهای Aو Bو C
پودر خشک شیمیایی ( 3از)3
* افزودنیها ازمتراکم شدن وکلوخه شدن جلوگیری میکند.
* مضرات :مواد شیمیایی خورنده هستند.
* بنیان اولیه واصلی خاموش کننده های پودرخشک شیمیایی عبارتند از:
بی کربنات سدیم بی کربنات پتاسیم کربنات پتاسیم با بنیان اوره کلراید پتاسیم -فسفات آمونیم
دی اکسید کربن ( 1از)3
* 5/1مرتبه سنگین تر از هوا می باشد.
* تشکیل ابرمتراکمی میدهد که جایگزین هوای اطراف سوخت
میشود.
* بطرق زیر احتراق را متوقف می کند:
کاهش غلظت اکسیژن -توانایی تبدیل سوخت مایع به بخار را مختل میکند.
دی اکسید کربن ( 2از )3
* تحت فشار بصورت مایع
ذخیره می شود.
* فقط برای گروه حریقهای B
و Cموثر می باشد.
دی اکسید کربن ( 3از)3
* محدودیت های آن عبارتند از:
وزن آن ازخاموش کننده هایی با قدرت اطفایی مشابه سنگیناست.
زمان تخلیه آن کوتاه است. درجاییکه باد جریان دارد ویا در -32درجه سانتیگراد عملکردندارد.
درمحیط های دور بسته خطر خفگی دارد. برای حریقهای سوخت های تحت فشار یا چربی های آشپزیمناسب نیست.
تر
خوبی
کف ها
* مایع تغلیظ شده ازکف با بنیان آب می باشد.
* با دمیدن هوا ازطریق نازلها پوشش کف تشکیل میشود.
* بر روی گروه حریقهای Aو Bاستفاده میشود.
* افزودنیها برآنها بستگی به سازگاری با سوخت دارد.
* بعض ی ازکف ها برای استفاده برحاللهای قطبی تایید شده اند
* کف ها برای اطفاء حریقهای گروه Cمناسب نیستند.
* دردمای سرد (یخبندان) قابل استفاده وذخیره سازی نیست.
مواد شیمیایی مرطوب کننده
* تنها ماده اطفایی موثر برای اطفاء حریقهای گروه K
* موادشیمیایی بکار رفته بصورت محلول آب می باشند.
* ساخته شده برای استفاده درآشپزخانه های تجاری
* صابونی کردن آن باعث تبدیل چربیها وروغنها به صابون یا کف
میشود.
احتراق * ایجاد یک روکش ضخیم جهت خفه کردن حریق می کند و از
دوباره آن پیشگیری می نماید.
* بصورت ذرات گردپاش ریز تخلیه میشود.
* خیلی موثر بوده و به آسانی پاکسازی میشود.
مواد هالوژنه ( 1از )2
* از خانواده گازهای مایع شده تولید میشود.
* بعنوان مواد تمیز نامیده میشوند.
هیچ اثری از خود باقی نمی گذارند. مناسب بر روی حریقهای تجهیزات الکتریکی میباشد.* دو برابر دی اکسید کربن موثر است.
* بر دو گونه می باشد:
هالونها :بعد از پروتکل مونترال کانادا منسوخ شده اند. -هالوکربنها :که جایگزین هالونها شده اند.
مواد هالوژنه ( 2از )2
* بصورت مایع ذخیره میشوند وتحت فشار زیاد تخلیه میگردند* .
بخارات مه آن باعث قطع واکنش های زنجیره ای سوختن
میشود.
* درشرایط باد پراکنده میشود.
* درفضاهای محصور جایگزین اکسیژن هوا میشود.
* هالون 1211نبایستی بکار برده شود.
* چهارنوع هالون درخاموش کننده های دستی آن وجود دارد.
پودر خشک
* بر روی حریقهای فلزات قابل اشتعال(گروه )Dاستفاده میشود.
* بشکل پودر و ذرات ریز گرد مانند درظرف نگهداری میشود.
* یک پوسته جامد بر روی فلزات درحال سوختن تشکیل میدهد.
* معموال” ازکلرید سدیم یا پودرگرافیت تولید میشود.
* از ترشح کردن آن ممانعت کنید.
* با مقادیرناچیز آب میتواند واکنش شدیدی داشته باشد.
نحوه کاربرد خاموش کننده های
دستی
اهداف ( 1از ) 3
* خاموش کننده را به محل حریق حمل نمایید.
* با انتخاب مناسب وکاربرد صحیح یک خاموش کننده دستی
بنحوی موثر و ایمن حریق را درمراحل اولیه خاموش نمایید.
اهداف ( 2از ) 3
* با یک خاموش کننده نوع آبی تحت فشار به حریق گروه
حمله کنید.
* با یک خاموش کننده پودری چند منظوره به حریق گروه
Aحمله کنید.
* با یک خاموش کننده پودرخشک شیمیایی به حریق گروه B
مایعات قابل اشتعال حمله کنید.
B
* با یک خاموش کننده کفی تحت فشار به حریق گروه
مایعات قابل اشتعال حمله کنید.
A
اهداف ( 3از ) 3
* استفاده از خاموش کننده شیمیایی مرطوب کننده
* استفاده از خاموش کننده نوع هالوژنه
* استفاده از خاموش کننده پودر خشک
نحوه کاربرد :1-7حمل یک خاموش کننده
مرحله : 1محل نصب خاموش کننده را یافته و آنرا
از روی پایه نصب جدا کنید.
مرحله : 2هنگام برداشتن خاموش کننده ،همیشه
ازپاهایتان کمک بگیرید و نه از کمرتان.
نحوه کاربرد :1 -7حمل یک خاموش کننده
مرحله : 3دستگیره حمل
خاموش کننده را با دست
ضعیف و زیر آنرا با دست
قویتر خود دردست
بگیرید.
نحوه کاربرد :1- 7حمل یک خاموش کننده
مرحله : 4چنانچه خاموش کننده
دارای نازل ثابت باشد .خاموش
کننده را درمیان آرنج ها با
دست قویتر نگه میداریم.
چنانچه خاموش کننده دارای
شلنگ و نازل باشد ،خاموش
کننده را با دست ضعیف تر
گرفته و با دست دیگر نازل را
می گیریم.
نحوه کاربرد :2-7عملیات با خاموش کننده
دی اکسید کربن
مرحله : 1پین ضامن روی اهرم را بکشید.
مرحله : 2شیپوری یا نازل را از جای نگهدارنده خود در
آورید و آنرا درمسیر خود بسمت جلو هدف بگیرید.
نحوه کاربرد :2-7عملیات با خاموش کننده
دی اکسید کربن
مرحله : 3به اهرم یک فشار کوچک وارد کنید تا از
عملکرد خاموش کننده وتخلیه مناسب مواد اطفایی
مطمئن شوید.
مرحله : 4به آتش طوری نزدیک شوید که یک خروجی
پشت سر شما باشد .هرگز اجازه ندهید آتش بین شما
و خروجی قرار بگیرد.
نحوه کاربرد :2-7عملیات با خاموش کننده
دی اکسید کربن
مرحله : 5نازل خاموش کننده را بطرف بن آتش هدف
بگیرید واهرم را فشاردهید .
مرحله : 6مواد اطفایی را از یک سمت به سمت دیگر
بطور جارویی حرکت دهید وبه هدف گرفتن بن آتش
ادامه دهید .به خاموش کردن ادامه دهید تا آتش
خاموش شده ویا خاموش کننده خالی
گردد.
نحوه کاربرد :2-7عملیات با خاموش کننده
دی اکسید کربن
مرحله : 7پشت به خروجی از
آتش دور شوید .حریق را خوب
رویت کنید تا مطمئن شوید
که کامال” خاموش شده
است.
نحوه کاربرد :3-7حمله به حریقهای گروه Aبا
خاموش کننده نوع آبی تحت فشار
مرحله : 1از یک فاصله امن حمله به حریق را شروع
کنید.
مرحله : 2حریان آب را بطرف بن آتش هدف بگیرید.
آتش
نازل را بطور جارویی عقب و جلو ببرید درحالیکه به
نزدیکتر میشوید وآتش خاموش
میشود.
نحوه کاربرد :3-7حمله به حریقهای گروه Aبا
خاموش کننده نوع آبی تحت فشار
مرحله : 3بعد از آنکه شعله ها خوابید انگشت خود را
جلوی نازل بگیرید تا با اسپری کردن آب به داخل سوخت
نفوذ کند.
مرحله : 4سوخت را با یک چوب دستی از هم باز کنید
و بقیه مواد اطفایی را برای خاموش کردن ذغال
سوزی ،سوختن همراه با دود و یا سطوح شعله ور
استفاده کنید.
نحوه کاربرد :3-7حمله به حریقهای گروه Aبا
خاموش کننده نوع آبی تحت فشار
مرحله : 5از اسپری آب
بیشتر استفاده کنید تا
از احتراق دوباره آتش
پیشگیری کنید .
نحوه کاربرد :4-7حمله به حریقهای گروه Aبا
خاموش کننده پودر خشک شیمیایی چند منظوره
مرحله : 1از یک فاصله امن حمله به حریق را شروع کنید بطوریکه
جریان تخلیه پودر خشک شیمیایی بطور مطلوب به حریق برسد.
مرحله : 2جریان پودر را مستقیما” به بن شعله هدف بگیرید .مرحله
: 3نازل را بطور جارویی عقب و جلو ببرید .همانطور که حریق
خاموش می شود به آن نزدیکتر شوید.
نحوه کاربرد :4-7حمله به حریقهای گروه Aبا
خاموش کننده پودر خشک شیمیایی چند منظوره
مرحله : 4بعد از آنکه شعله خوابید ،مواد اطفایی را با فاصله زمانی کوتاه
استفاده کنید تا مطمئن شوید تمام سطوح داغ با پودرخشک شیمیایی
پوشیده شده است.
مرحله : 5چنانچه آتش عمق سوز است(از زیر سطح میسوزد،مانند:
ضایعات فشرده شده داخل بشکه یا کپه الیاف) با یک چنگک سوخت
را از هم جدا کنید .از ماده اطفایی بیشتر برای خاموش کردن ذغال
سوزی ،سوختن همراه با دود یا سطوح شعله ور استفاده کنید.
نحوه کاربرد :4-7حمله به حریقهای گروه Aبا
خاموش کننده پودرخشک شیمیایی چند منظوره
مرحله : 6به آتش نگاه کنید تا دوباره محترق نشود ودر صورت نیاز از
مواد اطفایی با فاصله زمانی کوتاه استفاده کنید .چنانچه نیاز است
،از اسپری آب برای نفوذ به داخل سوخت استفاده کنید.
نحوه کاربرد :5-7حمله به حریقهای گروه Bمایعات قابل
اشتعال با خاموش کننده پودر خشک شیمیایی
مرحله : 1درجه را نگاه کنید تا مطمئن شوید خاموش
کننده بخوبی شارژ شده است.
مرحله : 2پین ضامن را از روی اهرم بیرون بکشید.
نحوه کاربرد :5-7حمله به حریقهای گروه Bمایعات قابل
اشتعال با خاموش کننده پودر خشک شیمیایی
مرحله : 3از یک فاصله امن شروع به مبارزه با آتش
کنید.
مرحله : 4ازفاصله نزدیک مواد اطفایی خروجی را بطور
مستقیم به داخل مایع هدف نگیرید.
نحوه کاربرد :5-7حمله به حریقهای گروه Bمایعات قابل
اشتعال با خاموش کننده پودر خشک شیمیایی
مرحله : 5جریان ماده اطفایی
را به بن شعله تخلیه کنید و
ازیک لبه نزدیک آتش شروع
کنید وبطرف عقب این
عمل را ادامه دهید.
نحوه کاربرد :5-7حمله به حریقهای گروه Bمایعات قابل
اشتعال با خاموش کننده پودر خشک شیمیایی
مرحله : 6نازل را بطور جارویی در عرض سطح مایع در
حال اشتعال عقب و جلو ببرید.
مرحله : 7نقاط داغ و درحال کند سوزی که احتمال
احتراق دوباره دارند .بپابید و خاموش کنید.
نحوه کاربرد : 6-7حمله به حریقهای گروه Bمایعات
اشتعال با خاموش کننده کفی تحت فشار
( AFFFیا ) FFFP
مرحله : 1از یک فاصله امن حمله به آتش را شروع
کنید.
قابل
مرحله : 2مواد اطفایی خروجی را بطور مستقیم به داخل
مایع هدف نگیرید.
نحوه کاربرد :6-7حمله به حریقهای گروه Bمایعات قابل
(
اشتعال با خاموش کننده کفی تحت فشار
AFFFیا ) FFFP
مرحله : 3کف را بطور قوس ی در
باالی آتش به آهستگی پرتاب
کنید تا ایجاد یک پتوی شناور
روی سطح مایع کند.
نحوه کاربرد :6-7حمله به حریقهای گروه Bمایعات قابل
اشتعال با خاموش کننده کفی تحت فشار ( AFFFیا
)FFFP
مرحله : 4بطور جارویی وبه آهستگی
جریان کف را بر روی سطح قابل
اشتعال عقب و جلو ببرید تا پتوی کف
بر روی آن پهن شود .اجازه دهید پتوی
کف بر روی سطح جلو رود تا تمام
سطح مایع در حال سوختن را
بپوشاند .بعداز آنکه شعله خاموش
شد ،به استفاده ازمواد اطفایی ادامه
دهید تا سطح مایع بطور کامل با پتوی
کف پوشیده شود.
نحوه کاربرد :6-7حمله به حریقهای گروه Bمایعات قابل
اشتعال با خاموش کننده کفی تحت فشار ( AFFFیا
) FFFP
مرحله : 5درصورت نیاز
برای ابقای پتوی کف
وکنترل هر نوع احتراق
دوباره از ماده اطفایی
بیشتر استفاده کنید.
نحوه کاربرد :7-7استفاده ازخاموش کننده های
مواد شیمیایی مرطوب کننده
مرحله : 1از یک فاصله
امن شروع به
استفاده از مواد
اطفایی کنید.
نحوه کاربرد :7-7استفاده از خاموش کننده های
مواد شیمیایی مرطوب کننده
مرحله : 2جریان ماده اطفایی
را بطور مستقیم به داخل
مایع در حال سوختن تخلیه
نکنید .ماده اطفایی را به
آهستگی ،منفصل از هم
بصورت اسپری ریز بر روی
سطح در حال احتراق پرتاب
کنید بنحویکه یک پتوی
کف بر روی آن ایجاد
شود.
نحوه کاربرد :7-7استفاده از خاموش کننده های
مواد شیمیایی مرطوب کننده
مرحله : 3به تخلیه ماده اطفایی ادامه دهید تا
اینکه پتوی کف تمام شعله ها را خاموش کند.
مرحله : 4پتوی کف را حتی بعد از فروکش کردن شعله
ها برهم نزنید .چنانچه احتراق دوباره رخ داد ،این
مراحل را تکرار کنید.
نحوه کاربرد :8-7استفاده از خاموش کننده های
مواد هالوژنه
-1درصورت امکان جریان برق را از یک محل دور قبل از حمله به حریق
قطع کرده یا خاموش کنید.
-2زمان تخلیه ماده اطفایی حداقل 5/2متر دورتر بایستید.
-3جریان ماده اطفایی را به بن شعله هدف بگیرید وبطور جارویی از
سمتی به سمت دیگر به آهستگی حرکت دهید.
نحوه کاربرد :8-7استفاده از خاموش کننده های
مواد هالوژنه
-4حتی بعد از فروکش کردن شعله به استفاده از ماده اطفایی برای یک
مدت کوتاه ادامه دهید .این مورد باعث میشود که سوخت خنک
شده و از احتراق دوباره آن پیشگیری شود.
-5برای احتراق دوباره به منطقه حریق زده نگاه کنید ،چنانچه نیاز بود
استفاده از ماده اطفایی را تکرار کنید.
نحوه کاربرد :9-7استفاده از خاموش کننده
پودر خشک
مرحله : 1نازل را کامال” باز کنید و جریان ماده اطفایی را
بنحویکه بر باالی مواد در حال سوختن بیفتد ،هدایت
کنید.
مرحله : 2شیر نازل را بقدری ببندید که یک جریان نرم و
سنگین ایجاد شود ونزدیکتر شوید بطوری که تمام سطح
آتش را بپوشاند.
نحوه کاربرد :9-7استفاده از خاموش کننده
پودر خشک
مرحله : 3قبل از خنک
شدن کامل آتش از
برهم زدن پتوی ماده
اطفایی روی آتش خود
داری کنید.
انفجارات :
انفجار نتیجه ای ازکلیات:
تغییرات فیزیکی و شیمیایی و ناش ی از تخلیه انرژی شدید و
ناگهانی می باشد .حرارت ،نور ،گازهای تولیدی و امواج ضربه
ای یا ترکیبی از اینها معموال” نتایج انفجار هستند .مواد منفجره
شیمیایی ممکنست آتش بگیرند یا بسوزند بدون اینکه
منفجرشوند.
تعریف انفجار :
عبارتست ازتبدیل ناگهانی انرژی موجود و بالقوه (شیمیایی یا مکانیکی) به انرژیجنبش ی ناش ی ازانبساط سریع گازها ،که اغلب با گرما ونور همراه می باشد.
یک انفجار یک واکنش فیزیکی معین دراثر وجود چهارمشخصه اصلی میباشد:
*فشار باالی گاز
*تولید و رها شدن سریع آن فشار
*محدودیت یا مانع شدن در برابر فشار
*تغییر وآسیب به ساختمان محاط آن(مانع) ،ظرف یا مخزن ناش ی از رها شدن
فشار.
انواع انفجار:
دو نوع اصلی انفجار وجود دارد: -2شیمیایی که خود به چندین نوع فرعی تقسیم
می شوند.
-1مکانیکی
بندی
انفجارات مکانیکی:
نوعی ازانفجارات میباشند که فشار باالی گاز صرفا” بوسیله واکنش
های فیزیکی ایجاد میشود .هیچکدام از واکنش ها تغییری درپایه
شیمیایی مواد ایجاد نمی نماید .شایع ترین انفجارمکانیکی ،ترکیدن
دیگ بخارمی باشد .انفجار بخارات منبسط شونده ناش ی ازمایعات
درحال جوش ( ) BLEVEیکی از انواع انفجار مکانیکی
میباشد.
انفجارات شیمیایی:
درانفجارات شیمیایی فشار باالی گاز در نتیجه واکنش های اکزوترمیک
درمیان بنیانهای شیمیایی سوخت درحال تغییر تولید میشود .واکنش
های شیمیایی می توانند هم بصورت واکنش های یکسان و هم
بصورت واکنش های انتشاری باشند .اکثرانفجارات شیمیایی
منجمله انفجارات ناش ی ازاحتراق ،بیشتر نتیجه واکنش های انتشاری
می باشند تا واکنش های یکسان.
انفجارات ناش ی از احتراق:
معمول ترین انفجارات شیمیایی آنهایی هستند که دراثر احتراق
سوختهای هیدروکربنی ایجاد میشوند .چندین نوع فرعی از انفجارات
ناش ی ازاحتراق را میتوان بر اساس نوع سوخت درگیر شده طبقه
الف) گازهای قابل
بندی نمود.
ب) بخارات قابل
اشتعال
ج) غبارات
اشتعال و قابل احتراق مایعات
د) مواد منفجره ضعیف( آنهایی که بصورت احتراق میباشند).
و)
ه) مواد منفجره قوی ( آنهایی که بصورت انفجار میباشند).
انفجارات برگشتی ناش ی از ناقص سوزی ()Backdraft
نقطه آتشگیری و نقطه احتراق:
نقطه آتشگیری یک مایع کمترین درجه حرارتی است که دراثر آن مایعبه بخارتبدیل شده و درمخلوط با هوا برای یک لحظه با شعله ای
کوچک محترق شده و خاموش میشود)(Flash Point
دراندکی حرارت باالتر (نقطه احتراق) سوختن بخارات ادامه خواهدداشت .بدیهی است خاصیت نقطه احتراق یک مایع خیلی مهمتر وبا
اهمیت تراز نقطه اشتعال آن مایع خواهد بود.
حدود اشتعال :
اختالط %5/9گازمتان درهوا می تواند براحتی مشتعل شود ،یک تجربه
ساده نشان خواهد داد که نسبت کمتر ازاین گاز درهوا نیز به همین
صورت خواهد سوخت .کمترین میزان تمرکز گاز متان درهوا که
میتواند بسوزد در حدود %5می باشد .این مقدار پایین ترین
حداشتعال برای متان می باشد .به تناسب این مقدار ،باال ترین حد
اشتعال گاز متان درهوا درحدود %14می باشد .باالتر از این حد
اکسیژن کافی برای آنکه احتراق صورت بگیرد وجود نخواهد داشت.
خصوصیات مصالح ساختمانی و رفتار آنها
درحریق
* عوامل کلیدی موثر در قابلیت سوختن :
قابلیت احتراق قابلیت رسانایی گرما ازدست دادن پایداری و استقامت در زمان حرارت دیدنمیزان و نسبت انبساط گرمایی
-
انواع مصالح ساختمانی
* آجر
* بتن
* فوالد و سایر فلزات
* شیشه
* صفحات گچی
* چوب
* پالستیک
آجر
بطور ذاتی ضد حریق می باشد هدایت.
گرمایی ضعیف دارد .
بازهای موجود می توانندسبب گسترش حریق شوند- .
درمعرض حریقهای دراز مدت
،آجر ازهم فرو می پاشد.
بتن
هدایت بطور ذاتی ضد حریق می باشد . تحت فشار استقامتگرمایی ضعیف دارد .
تحت کشش و انبساط ضعیفدارد .
در معرض حریق قرار گیرد صدمه خواهداست .
خرد شدن .دید .
فوالد ( 1از )2
قوی قویترین مصالح در کاربردهای عادی .قرارگیرد .
زمانی که تحت فشار باشد یا تحت کشش
می
چنانچه در معرض هوا و رطوبت قرار گیرد زنگ ضد حریق نمی باشد .زند .
-هادی حرارتی خوبی است .
فوالد ( 2از )2
منبسط شده و پایداری خود رازمان حرارت دیدن ازدست می
هر نوعدهد .
عالمتی ازخمیدگی ،تابیدگی یا
تغییر شکل حاکی از خطر بالقوه
ناتوانی وتخریب آن می باشد
.
سایر فلزات
* آلومینییم
اغلب درحریقها ذوب شده و شروع به چکیدن می کند
.
* مس
اصوال” برای لوله کش ی و سیم کش ی استفاده میشود .
* روی
اصوال” بعنوان روکش محافظ برای فلزات بکارمی رود .
-
شیشه
* غیر قابل احتراق ،اما ضد حریق نیست .
* معموال”شیشه وقتی که درمعرض شعله قرار گیرد
اصالح نشده ) می شکند .
(
صفحات گچی ( 1از )2
* مصالح ساختمانی با ساختار قوی نمی باشد .
* اصوال” برای نازک کاری بکار می رود .
* عایق خیلی خوبی می باشد .
* قابلیت سوختن محدود دارد .
کاغذ آن میسوزد ،اما خود گچ نمی سوزد . -معموال” بعنوان یک متوقف کننده حریق استفاده میشود .
صفحات گچی ( 2از )2
* قرارگرفتن طوالنی مدت در معرض حریق سبب شکست آن می شود
رطوبت داخلی مواد تبخیر.
شده و سبب زوال آن میشود .
چوب
* معمول ترین مصالح ساختمانی
* بشدت قابل سوختن
* هنگام حرارت دیدن ضعیف می شود .
* مواد شیمیایی بازدارنده حریق میتواند چوب را ضعیف کند .
پالستیک ها
* بندرت برای نگهدارنده سازه استفاده می شود .
* قابلیت سوختن متفاوت دارد .
* بسیاری از پالستیک ها وقتی میسوزند ،دود سمی و متراکم آزاد می
کنند .
* مواد ترموپالستیک ذوب شده و چکه می کنند .
* مواد ترموست مقاومت خود را از دست میدهند اما ذوب نمی شوند
.
فرماندهی وعملیات کنترل
واطفاء حریق
اهداف ( 1از )2
•
•
•
•
عملیات دفاع آفندی در برابرحریق را تشریح می نماید.
چگونگی عملیات با دوخط لوله آب آتش نشانی را شرح میدهد.
چگونگی حمله به یک حریق در داخل ساختمان را شرح میدهد.
حفاظت دربرابر خطرات حریق را شرح میدهد.
اهداف ( 2از )2
•
•
•
•
چگونگی حمله به یک حریق خودرو را شرح میدهد.
چگونگی اطفاء حریق یک سیلندر گاز قابل اشتعال را شرح
میدهد.
انفجارات BLEVEرا تشریح می نماید.
چگونگی حمله به یک حریق الکتریسیته را شرح میدهد
مقدمه :
•
•
•
•
به تمامی تدابیرو وظایف جهت دست یابی به اطفاء یک حریق
اشاره می نماید.
با استفاده از روش های مختلف آنرا تکمیل می نماید.
قطعروش های اطفاء حریق عبارتند از:
قطعسوخت
اکسیژن
قطع قطعحرارت
واکنش های زنجیره ای سوختن
بطور نمونه اطفاء حریق با آب( قطع سوخت) .
عملیات آفندی و پدافندی :
• عملیات داخلی آفندی هستند.
• عملیات خارجی پدافندی هستند.
عملیات آفندی :
•
•
•
•
•
قرارگرفتن آتش نشانها درمعرض حرارت و دود.
هدف عبارتست از :کاربرد مواد اطفایی بطور مستقیم برای غلبه
برحریق.
درحالت موفقیعت،سبب کمترین میزان آسیب به اموال میشود.
این روش را وقتی بکار ببرید که حریقها کوچک هستند.
معموال” ازبند لوله های کوچک استفاده میشود،اما ممکنست از
بندلوله های بزرگ هم استفاده شود.
عملیات پدافندی :
•
•
•
•
معموال” از بند لوله های بزرگ یا جریان آب اصلی (حرفه ای)
استفاده میشود.
از این روش زمانی استفاده میشود که حریق برای عملیات
آفندی خیلی بزرگ است ویا خطرات آن برای آتش نشانها بسیار
زیاد میباشد.
هدف عبارتست از :پیشگیری ازگسترش و توسعه حریق.
آب از بیرون هدایت میشود در حالیکه آتش نشانها در یک
موقعیت ایمن قرار دارند.
تصمیم گیری استراتژیک :
•
•
•
•
•
این تصمیم باید توسط فرمانده عملیات حادثه ( ) ICاتخاذ شود.
این تصمیم باید قبل از شروع عملیات اتخاذ گردد.
این تصمیم باید بطورکامل با پرسنل عملیات در میان گذاشته شود.
هیچگونه دستپاچگی و اشتباهی نبایستی هنگامیکه عملیات درحال
انجام است وجود داشته باشد.
استراتژی ممکنست در حین عملیات تغییر یابد.
عوامل مختلف درتصمیم گیری استراتژیک :
• اگرخطر بسیار بزرگ باشد ،پدافند تنها روش انتخابی است.
• اگر آفندی است ،باید درنظرگرفت که کجا و چگونه.
• عوامل رسیدن به این تصمیم:
چه خطراتی میتواند وجود داشته باشد ،فواید بالقوه آن چیست؟ آیا ایمن است؟ آیا ساختمان یا سازه ای با اهمیت وجود دارد؟ آیا جان کس ی در خطر است؟ آیا اندازه حریق بحدی است که مانع از داخل شدن شود؟ آیا کمک و پشتیبانی کافی جهت یک عملیات داخلی وجود دارد؟ -آیا منابع آب کافی وجود دارد؟
عملیات با شلنگ آب آتش نشانی( 1از :)2
• رشته لوله های کوچک (باریک)
توسط یک آتش نشان عملیات می شود. یک نفرکمکی برای پیشرفت بهتر و قابلیت مانور بیشترموثر می باشد.
• رشته لوله های بزرگ (قطور)
نیاز به دو یا چند آتش نشان برای پیش رفتن می باشد. یک آتش نشان نیز می تواند عملیات کند چنانچه شلنگتکیه گاه خوبی داشته باشد.
عملیات با شلنگ های آب آتش نشانی ( 2از )2
• جریانهای آب اصلی ( مانیتورها)
از یک موقعیت ثابت عملیات میشود.* بر روی زمین
* از باالی خودروهای آتش نشانی
* از باالی یک باالبر
-برای عملیات پدافندی استفاده می شود.
جریانهای آب آتش نشانی :
• الگو و شکل تخلیه آب را سرنازل معین می کند.
• این الگوها با هر دو نازل زیر تولید میشود:
نازلهای با سطح داخلی صاف و یکنواخت نازلهای قابل تنظیم• عمل کننده باید بداند چگونه یک الگوی تخلیه ایجاد میشود.
جریان مه مانند ( اسپری ):
•
•
•
•
•
آب را به قطرات در یک سطح وسیع پخش میکند.
این الگو حرارت را خیلی خوب جذب میکند.
تراز دمای پایین خیلی سریع میتواند حاصل شود.
می تواند آتش نشانها را از گرمای حریقهای بزرگ حفاظت کند.
معموال” قابل تنظیم از جریان پرآب (مستقیم) به اسپری باریک و
سپس به اسپری پهن میباشد.
جریان آب پر ( مستقیم ):
•
•
•
•
پرتاب آب به حریق راخیلی
بیشترازاسپری تامین میکند.
آب را بصورت متراکم برای نفوذ
حفظ میکند.
با تنظیم کردن نازل اسپری روی
باریکترین وضعیت ایجاد میشود.
مرکب از قطرات بسیار متراکم
شده میباشد.
جریان آب جت :
• توسط سرنازلهایی با سطح داخلی صاف ویکنواخت تولید میشود.
• جریان پرآب نفوذ و پرتاب بیشتری دارد.
• متشکل از یک ستون ممتد و متراکم آب میباشد.
نکات قابل توجه در عملیات :
• هوا همراه با آب جابجا میشود.
• جریانهای اسپری مقادیر زیادی هوا را جابجا میکند.
تعادل گرمایی ممکنست شکسته شود وگازهای داغ حریق رابطرف آتش نشانها هل دهد.
• جریانهای پر (مستقیم) هوا را خیلی کمتر جابجا می نماید و
وارونگی دما را کمتر سبب میشوند.
حمله به حریقهای داخلی :
• عملیات آفندی برای جاهایی است که آتش نشانها به داخل
ساختمان وارد میشوند.
• حریقهای داخل ساختمان چالش ها و افت وخیزهای بسیار
بیشتری دارند و خطرات بیشتری نیز دربر دارند.
• سه روش برای حمله وجود دارد:
مستقیم غیر مستقیم -ترکیبی
روش حمله مستقیم به حریقهای داخل ساختمان:
•
•
•
•
•
موثرترین روش حمله میباشد.
از جریان آب پر یا جت استفاده
شود.
جریان آب را بطورمستقیم به بن
حریق هدایت نمایید.
ازجریان آب کوتاه پیوسته و
کنترل شده استفاده کنید.
فقط به اندازه الزم ازآب استفاده
کنید.
روش حمله غیرمستقیم به حریقهای داخل
ساختمان:
•
•
•
•
•
از این روش وقتیکه محل آماده
شعله وری یکپارچه میباشد ،
استفاده کنید.
از جریان آب کوتاه پیوسته برای
سقف استفاده کنید.
جذب حرارت با تبدیل جریان آب به
جریان پر صورت میگیرد.
از جریانهای آب پر،جت یا اسپری
مستقیم استفاده کنید.
درصورت استفاده از آب بمقدار زیاد
ممکنست صدمات جدی به
ساختمان وارد شود.
روش حمله ترکیبی به حریقهای داخل ساختمان:
• از هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم استفاده کنید.
• از روش غیرمستقیم برای خنک کردن فضا وسپس از روش
مستقیم برای اطفاء استفاده کنید.
• صرفا” از آب کافی برای کنترل حریق استفاده نمایید.
شلنگ های آتش نشانی بزرگ (قطور):
• برای عملیات حمله آفندی و پدافندی استفاده میشود.
• جریانهای آب قطور می تواند حریقهای بزرگتر داخلی را اطفاء نماید و
پرتاب بیشتری خواهد داشت.
• مانور با آن بسیار مشکلتر است.
درداخل ساختمان حداقل از 3آتش نشان استفاده کنید. در خارج ساختمان*ممکنست از یک آتش نشان برای عملیات استفاده کنید.
*ممکنست از دو آتش نشان برای عملیات استفاده کنید.
تجهیزات آب اصلی (مانیتورها):
•
•
•
•
جربان آب با حجم زیاد را برای حریقهای بزرگ ایجاد می نماید.
انواع آن عبارتند از:
مانیتورهای قابل حمل توپهای روی خودروهای آتش نشانی لوله کش ی روی نردبانهای آتش نشانی تجهیزات جریان آب بر روی سایر باالبرهاممکنست بصورت دستی عمل کنند ویا بصورت کنترل از راه دور.
بهیچوجه نباید بطور مستقیم به داخل ساختمان زده شود وقتیکه آتش
نشانها داخل آن هستند.
توپهای باالی خودروهای آتش نشانی:
•
•
•
•
بطور ثابت باالی خودروها نصب هستند ،با سیستم لوله
کش ی ثابت جهت رساندن آب به آن.
گاهی لوله کش ی برجک توپ یا لوله کش ی واگن نامیده میشود.
راننده یا اپراتور معموال” میتوانند با بازکردن یک شیر جریان را
برقرار نماید.
گاهی ممکنست برای عمل کردن نیاز به قالب کردن یک بند
شلنگ باشد.
مانیتورهای قابل حمل:
•
•
•
•
•
هرجا که نیاز باشد میتوانند مستقر نمایند.
ممکنست بر روی زمین قرار گیرند.
شلنگ آب برای تامین آب به آن وصل میشود.
ممکنست برای کمک به محکم و ثابت کردن
آن نیاز به تجهیز تسمه یا زنجیر باشد.
قفل ایمنی برای محدود کردن کاربرد آن تا 35
درجه نصب شده است .
مانیتورهای نصب شده بر روی باالبرها:
•
•
•
•
میتواند بر روی نردبانها ،سکوهای باالبر یا تیرکهای هیدرولیکی
آتش نشانی نصب شوند.
لوله کش ی نردبانی بر روی نردبانهای آتش نشانی نصب میشوند.
ممکنست نیاز به اتصال یک شلنگ آب برای تامین آب داشته
باشد.
بسیاری از آنها دارای لوله کش ی ثابت برای تامین آب میباشند.
حفاظت ازسطوح درمعرض حریق (حریقهای
برخوردی) :
•
•
•
•
•
عملیات پراکنده جهت پیشگیری از گسترش حریق به سایر مناطق اما نه قبل از
عملیات حریق .
در تمامی حریقها مورد توجه میباشد اما در حریقهای بزرگ اهمیت زیادی دارد.
در حریقهای کوچک بهترین راه ممکنست خاموش کردن حریق باشد.
فرمانده عملیات حادثه قابلیت های مورد نیاز را باید در نظر بگیرد.
اغلب ،بهترین روش استفاده ازآب مستقیم بر روی سطوح خارجی ساختمان در
معرض حریق می باشد.
تهویه :
•
•
•
•
قبل از حمله داخلی باید ساختمان تهویه شود.
هماهنگی مورد نیاز می باشد.
اجازه می دهد دود وگازهای داغ خارج شده و قابلیت دید را
بهبود می بخشد.
انجام غیر صحیح آن ،ممکنست مشکل را برای آتش نشانها
بیشتر بنماید.
حریق درفضاهای پنهان :
• حریق ممکنست در فضاهای
پنهان خالی عمودی ایجاد
شود.
• باید این حریقها پیدا شده
وجهت ممانعت از گسترش آن
اطفاء شوند.
حریقهای زیر زمین :
• موانع وچالش های بسیار زیادی
برای آتش نشانها ایجاد مینماید.
مسیرهای فرار را محدود میکند. تهویه کردن هوا را مشکل می سازد.• آتش نشانها باید نقاط ورود و خروج
ایمن را معین نماید.
• احتمال بروز حریق در زیرزمین را
وقتی داخل ساختمان میشوید ،در
نظر بگیرید.
حریقهای باالتر از سطح زمین :
•
•
•
•
•
راههای عمودی باید حفاظت شوند.
همیشه بدنبال راه خروج دوم باشید.
درخصوص خطر بی ثباتی و فروریختن
ساختمان هشیار باشید.
لوله کش ی عمودی در پلکان ممکن
است در دسترس باشد.
تجهیزات را 1تا 2طبقه در زیر محل
حریق سوارکنید.
حریق در ساختمانهای بزرگ :
•
•
•
•
آتش نشانها ممکنست گم شده ویا موقعیت خود را پیدا نکنند.
طناب میتواند جهت پیشگیری ازگم شدن آتش نشانها یا دور
شدن از محیط استفاده شود.
طرح ریزی یک نقشه قبل از حادثه می تواند اساس ی باشد.
آگاهی قبلی از تصرف و خطرات آن مفید خواهد بود.
حریق در ساختمانهای درحال ساخت ،نوسازی و یا
تخریب :
•
•
•
•
•
•
این ساختمانها خطرات بزرگتری در پیش دارند.
اغلب دارای مقادیر زیادی مواد قابل اشتعال درمعرض حریق
می باشند.
اغلب منبع تغذیه اکسیژن آنها نامحدود است.
سیستمهای اعالم و اطفاء آنها ممکن نیست عمل نماید.
موضوعی برای حریقهای عمدی و تصادفی می باشند.
اگرخطرات جانی وجود ندارد ،ازعملیات پدافندی استفاده
شود.
حریق درمحوطه های باز:
•
•
•
•
•
در ابتدا انجام عملیات پدافندی مناسب است.
حاوی مقادیر بسیار زیادی مواد قابل اشتعال می باشد.
هوا به اندازه کافی در دسترس می باشد.
حفاظت از مواد درمعرض حریق نخستین هدف میباشد.
مناطق درحال فروریختن باید ثابت و پایدار شوند.
حریق درمواد بصورت توده یا انباشته :
•
•
•
•
•
•
مواد ممکنست بدون هشدار خطر فرو بریزند.
این موضوع به سبب آتش سوزی یا نفوذ آب صورت میگیرد.
باید با احتیاط زیاد به آن نزدیک شد.
از ماشین آالت برای جدا کردن مواد استفاده کنید.
کف های نوع Aاغلب برای خاموش کردن حریقهای
کندسوز استفاده میشوند.
یک بازدید سرتاسری از مواد از هم جدا شده نیاز است.
حریقهای زباله وظروف آشغال گیاهان :
•
•
•
•
•
معموال” دور از ساختمانها رخ میدهد.
لباس کامل حفاظتی و دستگاه تنفس ی
کامل بپوشید.
شاید نیاز به واژگون کردن باشد.
کف های نوع Aمیتواند مفید و
موثرباشد.
میتوان از مانیتورباالی خودروها
استفاده نمود ،سپس ظرف را پر از آب
کرد.
فضاهای محصور:
•
•
•
•
•
حریقهای سردابه زیرزمینی وفضای زیرین ترانسفورمرها برای
داخل شدن خیلی خطرناک میباشند.
با شرکت مربوطه تماس بگیرید.
ازلحاظ ضوابط ایمنی نیاز به آموزشهای خاص ومجوز
میباشد.
دراینگونه فضاها ممکنست اکسیژن ناکافی باشد ویا گازهای
قابل اشتعال فراوان باشد.
مسئولیت پذیری شدید مورد نیاز میباشد.
حریقهای خودرو :
•
•
•
•
در اکثر مراکز اجتماعی عمومیت دارد.
پوشیدن دستگاه تنفس ی کامل اهمیت دارد.
ازشلنگ های با قطر 1 2/1اینچ یا 1 4/3اینچ استفاده کنید.
خودروها دارای کمک فنر ،ضربه گیر و یا قسمت صندوق یا صندوق
عقب میباشند که احتمال دارد پرشده ازگاز باشند و ممکنست
بترکند.
حریقهای زیر کاپوت خودرو ( 1از :)3
• ازیک سرباالیی و پشت به باد
با زاویه 45درجه نزدیک
شوید.
• آب را بطرف تایر چرخها
وشبکه جلوپنجره خودرو
بگیرید.
• چرخها باید با گوه ثابت شوند.
حریقهای زیرکاپوت خودرو ( 2از :)3
• سیم آزاد کردن کاپوت را بکشید.
اگرموفق شدید ماشه دوم قفل آنرا آزاد کنید. اگرموفق نشدید ،با استفاده ازیک تایلیور گوشه کاپوت را باالبکشید.
ببرید
یا اینکه ،جلوپنجره را شکسته وکابل آزاد کردن کاپوت راوآنرا با یک انبردست بکشید.
• کاپوت را باز کنید و حریق را خاموش کنید.
• باید دقت نمایید تا ازترشح اسید باطری در امان باشید.
حریقهای زیرکاپوت خودرو ( 3از :)3
• نشت مایعات را درنظر داشته باشید که ممکنست قابل اشتعال
باشد.
• همانند حریقهای ساختمان یک بازدید سرتاسری انجام گیرد.
• اگر خسارت زیادی وارد شده است از آب آزادانه استفاده کنید.
حریقهای داخل کابین مسافر:
•
•
•
•
•
•
با زاویه 90درجه پشت به باد به محل نزدیک شوید.
ازجریان آب پر 50درجه استفاده کنید وبا حرکت آرام و جاروب
کردن نزدیک شوید.
همانطورکه نزدیک میشوید جریان آب را به اسپری تغییر دهید.
ازکف میتوان برای هرنوع مایعات قابل اشتعال در حال سوختن
استفاده کرد.
بعداز کم شدن بخارات شروع به بازرس ی سرتاسری کنید.
مواظب باشید خود در مسیر کیسه هوا قرار نگیرید.
حریقهای داخل صندوق خودرو:
• از یک تایلیور برای باز کردن قفل آن استفاده کنید.
• شلنگ آب با فشار الزم باید آماده باشد.
• با دقت تمام نزدیک شوید.ممکنست خطرات مختلفی در آن
وجود داشته باشد.
حریق در قسمت سوخت رسانی خودروها:
• برای اینگونه خودروها کامال” مواظب باشید.
• از جریان مانیتور آب بدون نفر استفاده کنید.
• گاز طبیعی فشرده ( )CNG
سیلندرهای آن شبیه سیلندر دستگاه تنفس ی می باشد. معموال” در داخل صندوق جای دارد. -غیر سمی و سبک تر از هوا می باشد.
حریق در قسمت سوخت رسانی خودروها:
• گاز پروپان مایع ( )LPG
سیلندر آن شبیه سیلندرهای مورد استفاده برای مصارف گرمایش یو پخت و پز می باشد.
سنگین تر از هوا ،بخارات آن حوضچه تشکیل داده یا در مناطقپست جمع میشود.
حریق در قسمت سوخت رسانی خودروها:
• خودروهایی با دو نیروی محرکه :
موتور بنزینی کوچک و ذخیره باطری بزرگ. باطریها خیلی خطرناکند و ممکنست هنگام سوختن منفجر شوند. جاری شدن آب اسید آنها خطرناک است. -مدارهای ولتاژ باال می تواند سبب صدمات جدی یا مرگ شود.
حریق مایعات قابل اشتعال :
•
•
•
•
تقریبا” درتمام انواع تصرف یافت میشود.
اکثر خودروها دارای مایعات قابل اشتعال یا قابل احتراق
می باشند.
از روش های خاص استفاده شود.
مواد اطفایی خاص مورد نیاز می باشد.
حریقهای دو بعدی :
• به حریقهای مایع جاری شده ،حوضچه شده یا داخل ظروف
که فقط سطح باالی آنها در حال سوختن است اتالق میشود.
• با کف مناسب نوع Bکنترل میشود.
• سطوح داغ یا شعله های روباز را بپایید چون ممکنست
مجددا” شعله ور شوند.
حریقهای سه بعدی :
•
•
•
•
به حریقهای مایع در حال چکیدن ،پاشیدن ،یا جاری شدن از
لبه ظروف به پایین اتالق میشود.
اطفاء این نوع حریق با کف خیلی مشکل است.
خاموش کننده های گازی یا پودر خشک معموال” خیلی موثرتر
می باشند.
در حوضچه ها یا جریانهای جاری شده نایستید.
گاز پروپان :
• برای گرمایش ،آشپزی وسوخت خودرو از این گاز استفاده
میشود.
• در دمای باالتر از -42درجه سانتیگراد بصورت گاز وجود دارد.
• وقتی تحت فشار ذخیره میشود ،بصورت مایع درمی آید
• نسبت انبساط حجمی آن 1به 270است.
ظروف گاز پروپان ( 1از :) 2
•
•
•
•
•
در باالی سطح مایع گاز پروپان فضای خالی درنظربگیرید.
لوله کش ی از فضایی که حاوی بخار است ،کشیده میشود.
ظرفیت ظروف آن متفاوت می باشد.
ظروف این گاز از آلومینییم یا فوالد ساخته میشود.
شیر تخلیه جریان گاز را کنترل می نماید.
ظروف گاز پروپان ( 2از :)2
• یک شلنگ ،لوله یا لوله الستیکی متصل به آن اجازه میدهد
گاز به مقصد مورد نظر جریان یابد.
• سیلندرها مجهز به شیر رهانه (سوپاپ ایمنی) میباشند.
• ظروف باید در وضعیت ایستاده قرار گیرند وگرنه ممکنست
مایع پروپان از شیررهانه آن آزاد شود.
خطرات گاز پروپان:
•
•
•
•
بشدت قابل اشتعال ،غیر سمی است اما میتواند سبب خفگی
فیزیکی شود.
بی بو می باشد (.برای مشخص شدن آن از طریق بوییدن به آن
مرکاپتان اضافه می نمایند).
سنگین تر از هوا می باشد.
از روی بلندی و پشت به باد به آن نزدیک شوید.
• لباس کامل حفاظتی ودستگاه تنفس ی کامل نیاز میباشد.
انفجارات ( :)BLEVE
•
•
•
•
•
BLEVEعبارتست ازانفجاربخارات متصاعد شده از مایعات در
حال جوش.
فشار براثر حریق افزایش می یابد.
شیر رهانه ممکنست جهت تخلیه فشار باز شود.
اگر شعله با فضای گازی تماس داشته باشد ،ظرف ممکنست بشدت
شکاف بردارد.
بهترین روش پیشگیری استفاده ازجریان فراوان آب از یک فاصله
مناسب می باشد.
اطفاء حریقهای پروپان ( 1از :)3
•
•
•
•
•
اگر صدمه از قسمت لوله یا رگالتور است شیر اصلی تخلیه را ببندید.
شعله ها را خاموش نکنید مگرآنکه بتوان منشاء سوخت را قطع
نمود.
با دو سرلوله آب 1 2/1اینچ بصورت اسپری به آن نزدیک شوید.
گروه فرماندهی بین این دو خط قرار دارند.
تیم دیگر به تانک نزدیک میشود وپس از رسیدن به آن شیر را می
بندد.
اطفاء حریقهای پروپان ( 2از :)3
• به عقب برگردید در حالیکه هنوز
آبها جریان دارند.
• برای حریقهای شدید ،از
مانیتورهای آب بدون نفر
استفاده کنید و محل را تخلیه
کنید.
اطفاء حریقهای پروپان ( 3از :)3
• اگر شیر رهانه باز شده است ،مخزن تحت فشارقرار دارد.
• یک صدایی شبیه به صدای کتری چای شنیده خواهد شد .
• اگر این فشار ادامه یابد ،وقوع یک انفجارمحتمل خواهد بود.
قطع گاز از شبکه آن :
• اکثرا“ گاز مناطق مسکونی از طریق یک کنتور متصل به شبکه
توزیع تامین میشود و میتوان جریان گاز را با بستن شیر ربع گرد
متوقف نمود.
• اگر مخزن گاز پروپان در بیرون قرار دارد با بستن شیر آن جریان
گاز قطع میشود.
• در هنگام قطع جریان ،ازیک برچسب برای اخطارتعطیل شدن
سرویس استفاده کنید.
حریقهای الکتریسیته :
•
•
•
•
•
بزرگترین خطر آن مرگ دراثر برق گرفتگی است.
بر روی تجهیزاتی که دارای جریان می باشند فقط باید از
خاموش کننده نوع Cاستفاده شود.
وقتیکه جریان برق کامال” قطع شد ،اغلب همانند حریقهای
نوع Aکنترل میشود.
جریان برق ساختمان حریق زده را قطع کنید.
ممکنست ازتابلوی کنترل وحفاظت یا شرکت برق کمک گرفته
شود.
اطفاء حریقهای الکتریسیته :
• بهترین شیوه آنست که منتظر بمانید تا جریان برق قطع شود.
• چنانچه عملیات فوری نیاز می باشد ،فقط از مواد نوع C
استفاده کنید.
• برای تجهیزات الکترونیکی از هالون یا انیدریدکربنیک استفاده
کنید.
ترانسفورمرها وخطوط قدرت :
•
•
•
•
•
بهیچوجه جلو نروید تا جریان برق قطع شود.
ترانسفورمرها ممکنست حاوی روغن اسکارل (قابل اشتعال و سرطانزا )
باشند.
آب زدن ممکنست سبب قلیان کردن روغن داغ شود.
از پودرخشک بعد ازقطع جریان برق استفاده کنید.ترانسفورمرهای بزرگ وقتیکه جریان برق قطع شد ممکنست نیاز به کف زدن
داشته باشند.
از انیدریدکربنیک وپودرخشک ممکنست برای حریقهای زیرزمین پست های برق
استفاده شود.
وظایف وعملیات
درحوادث مواد خطرناک
اهداف :
• در خصوص ماموریت جستجو ونجات درحوادث و سوانح مواد
خطرناک بحث میکند.
• در خصوص حفاظت درمقابل این مواد بحث میکند.
• در خصوص عملیات کنترل دفاعی بحث میکند.
فواید ارزیابی خطر:
• نیروی امدادی نیازاست تصمیم بگیرد که آیا هرواکنش ی:
درکنترل مشکالت موثر می یاشد؟ آیا صدمات واکنش در برابرخطر غیرضروری کم میباشدیا بی فایده است؟
• چنانچه مواد منطقه وسیعی را پوشانده است و برعکس بر
بسیاری از مردم تاثیر می گذارد ،افراد واکنش اضطراری باید
ازایمن کردن خودشان صرفنظرکنند.
در معرض قرار گرفتن :
• آیا ممکنست مردم ،اموال ،ساختمانها و محیط مورد هدف
اثرات ،آسیب ها یا مصدومیت قرار گیرند.
• تعداد موارد در معرض قرار گرفته با توجه به موقعیت آنها
باید مشخص شود.
مناطق شهری :بسیاری از موارد -مناطق روستایی یا حاشیه شهر :کمی از موارد
تخلیه ( 1از ) 7
• یکی از اولویت های اصلی در واکنش های اولیه
• خطرات قابل توجهی بهمراه دارد ،حتی زمانی که بطور مناسب
برنامه ریزی شود.
• ممکنست شامل رفتن به خانه ها جهت آگاهی ساکنین برای ترک
منزل شود.
تخلیه ( 2از ) 7
• قبل از اینکه دستور تخلیه صادر شود ،یک منطقه امن و
یک پناگاه مناسب باید برپا شود.
• ممکن است نیاز باشد قبل از تخلیه محل یا ساختمانها ،
مناطق تخلیه موقتی دردسترس قرارگرفته ودایر شوند.
تخلیه ( 3از ) 7
• انتقال به مناطق تخلیه باید برای تمامی افراد صورت گیرد.
• برای تعیین مناطقی که ابتدا باید تخلیه شوند به جزوه
مدیریت بحران و حوادث غیر مترقبه رجوع شود ،که حداقل
راهنمایی اساس ی را برای واکنش های اولیه ارائه می دهد.
تخلیه ( 4از ) 7
• برای تعیین منطقه تخلیه ،متخصصین مواد خطرناک از
وسایلی جهت تعیین غلظت و میزان حرکت مواد خطرناک
استفاده می نماید.
تخلیه ( 5از ) 7
• آتش نشانها هنگامیکه مشغول تخلیه هستند ،ممکنست در
معرض مواد خطرناک قرار گیرند.
• افراد تخلیه شده ممکنست از داخل یا میان مواد خطرناک
عبور نمایند.
• حفاظت کافی در برابر مواد خطرناک ضروری میباشد.
تخلیه ( 6از ) 7
• پناهگاه محلی :
با نگهداری مردم در داخل ساختمان دریک فضایی امن از آنهاحفاظت کنید.
درها و پنجره ها باید بسته بمانند. سیستم های تهویه باید خاموش شود تا ازورود هوای آلودهبه داخل ممانعت شود.
تخلیه ( 7از ) 7
• سمیت مواد نشت کرده یا ریزش نموده جهت پناهگاه محلی یا
تخلیه محیط تعیین میشود.
سمیت بیشتر ،پناهگاه محلی تاثیر کمتری دارد.• مدت زمان وقوع حادثه یک عامل مهم در تصمیم گیری می
باشد.
درسوانح بزرگ ،مواد باید مدت زمان بیشتری در منطقهحفاظت شده باشند.
• توانایی تخلیه بوسیله منابع موجود تعیین میشود.
جستجو و نجات افراد ( 1از ) 2
• حفاظت از جان افراد همیشه در راس اولویت ها قرار دارد.
• جستجو و نجات درمحیط های حریق با سوانح مواد خطرناک تفاوت
دارد.
در حریقها ،برای خارج کردن قربانی از محیط پر از دود نجاتسریع انجام میگیرد.
درسوانح مواد خطرناک ،شرایط باید قبل از هرگونه کوشش ی برایجستجو و نجات ارزیابی شود.
جستجو و نجات افراد ( 2از ) 2
• نیروی امدادی باید تعیین کند که آیا جستجو و نجات در
منطقه خطر میتواند بطور ایمن انجام شود.
• گروههای نجات باید برای ورود به منطقه خطر و بازیابی
قربانیان لباس کامل حفاظتی بپوشند.
• قربانیان درمنطقه نیمه آلوده باید رفع آلودگی شوند.
حفاظت از موارد درمعرض قرارگرفته:
• موارد درمعرض قرار گرفته را ازموارد مورد تهدید با تخلیه از
صحنه جدا می کنیم.
• یک دیوار حفاظتی بین موارد مورد تهدید وموارد در معرض خطر
قرار دهید.
• خنثی کردن موارد مورد تهدید.
-این مورد باید فقط توسط کارشناسان مسوول انجام گیرد.
محبوس کردن ومحدود کردن :
• محبوس کردن -عبارتست ازنگهداری مواد درمحل یا نواحی خیلی
نزدیک به نشتی.
اطراف مواد سد یا مانع ایجاد می نمایید. بخارات را در یک فضای خاص محبوس کنید.• محدود کردن -عبارتست از روشهای متوقف کردن نشتی یا رها شدن.
با گوه زدن یا وصله کردن سوراخ ظروف را مسدود می کنیم. -ظروف واژگون شده را بجای خود بر می گردانیم.
اطفاء حریق ( 1از ) 2
• حریقهای مواد خطرناک باید بدقت اداره شوند.
• ماهیت (ذات) مواد باید قبل از هرگونه کوشش ی جهت
اطفاءحریق معلوم شود.
• بعض ی از مواد خطرناک بشدت با آب واکنش دارند.
• خصوصیات فیزیکی مواد نیز باید مشخص گردد.
-وزن مخصوص ،نقطه شعله زنی،حدود انفجار.
اطفاء حریق ( 2از ) 2
• اکثرحریقهای مایعات قابل اشتعال را میتوان با مواد کف
خاموش نمود.
• انواع کف عبارتند از:
AFFF فلوئور پروتئینی کف پر توسعه -کف برای اهداف خاص ( هواپیما )
کاربرد کف :
• باید بتدریج وبا مالیمت بکار رود یا توسط سایر اشیاء نزدیک
محدود نشود.
• درضمن می تواند به طریق بارش ی استفاده شود.
درصورتیکه حریق ستون حرارتی قوی تشکیل دهد کمتر موثرمی باشد.
• درضمن میتواند به روش غلتیدن استفاده شود.
اعمال کنترل دفاعی :
• نقاط کنترل طبیعی – مناطقی در زمین یا ساختمان که می
توانند مواد خطرناک را در برگیرند.
درهای ورودی یک اتاق درهای ورودی یک ساختمان -مناطق دارای جدول یا جاده .
جذ ب کردن ( 1از ) 2
• فرآیند استفاده از موادی که مواد نشت کرده را درخود فرو ببرند و
نگه دارند.
• جمع آوری و دفع مواد مایع را بسیار قابل کنترل میسازد
• دراین روش از اضافه کردن مواد با پایه خاک رس ،دانه دانه وخشک
و یا ماسه خشک به مواد نشت کرده استفاده میشود.
جذ ب کردن ( 2از ) 2
•
•
•
•
افراد تقریبا” نزدیک به مواد نشت کرده جای میگیرند.
به حجم مواد نشت کرده اضافه میشود.
مواد جاذب ممکنست با مواد نشت کرده واکنش داشته
باشند.
ممکنست ابزار ضد جرقه خاص برای برداشتن مواد جاذب
مورد نیاز باشد.
خاکریزساختن ،سد کردن ،انحراف مسیردادن
و ضبط کردن
•
•
•
•
خاکریز ساختن -یک دیواره ای برای پیشگیری از رسوخ مواد به یک
منطقه ایجاد میشود.
سد کردن -جریان مواد با بستن مسیریا کانال متوقف میشود.
انحراف مسیردادن -مسیرجریان مواد ازمناطق حساس دور میشود.
ضبط کردن -یک ناحیه ای برای حفاظت ازمواد نشت کرده ایجاد
میشود (حوضچه).
رقیق سازی :
• اضافه کردن آب برای ضعیف کردن پایداری و غلظت مواد.
• از این روش فقط زمانی میتوان استفاده نمود که ماهیت
مواد مشخص شده باشد.
• بمقدار زیادی برحجم مواد نشت کرده اضافه میشود و ممکن
است میزان آلودگی را سراسری نماید.
پراکندگی بخارات :
• فرآیند پایین آوردن غلظت با پراکنده کردن بخارات دریک
منطقه بزرگتر.
• این روش با استفاده از جریان آب اسپری ،فن های جابجایی
بزرگ یا سیستم های سرمایش/گرمایش انجام میگیرد.
• تمامی پیامدها را قبل از پراکندگی بخارات درنظر بگیرید
فرونشاندن بخارات :
• روش کنترل بخارات یا گازهایی که ازمواد خاص خارج میشود.
• استفاده از مواد کف اولین روش برای فرونشاندن بخارات می
باشد.
• کاهش دمای مواد خطرناک نیز ممکنست باعث فرونشاندن تشکیل
بخار شود.
تصمیم به عقب نشینی :
• نیروی امدادی ممکنست تصمیم به عقب نشینی بگیرد زیراکه سانحه نمی
تواند بدون به خطرانداختن غیر ضروری پرسنل اداره شود.
منابع نشتی غیر قابل دسترس باشند. ایمن سازی مواردی که درمعرض موادخطرناک قرار گرفته اند امکان پذیرنیست.
• نیروی امدادی ممکنست تصمیم به عقب نشینی بایک فاصله ایمن بگیرد.
منتظر برای سایر منابع اطالعاتی بماند. -اجازه دهد که سانحه مسیرحرکت خود را طی کند.
بازیابی
• زمانی انجام میگیرد که خطرات بزرگ پشت سرگذاشته شده
باشند.
• کوشش برای پاکسازی شروع شده باشد.
• بین نیروی واکنش اضطراری وشرکت های پاکسازی تجاری تحویل
وتحول صورت گرفته باشد.
• سانحه ازاین نقطه به بعد دیگر قابل پیش رفتن نیست.
زمان خاتمه دادن حادثه
• تصمیم به اعالم خاتمه عملیات توسط نیروی امدادی صورت میگیرد.
• مرحله بازیافت ممکنست برای روزها ،هفته ها و ماهها طول بکشد.
• هدف نهایی بازگرداندن محل به شرایط پیش از سانحه می باشد.
-اغلب زمان زیادی برای ترک صحنه آتش نشانان طول می کشد.