Transcript Style kierowania

Style
kierowania
Styl kierowania lub styl przywództwa - sposób
postępowania przełożonego w stosunku do podwładnych
odzwierciedlający najczęściej jego cechy osobowościowe lub
przekonania o skutecznym zarządzaniu personelem. Styl
przywództwa często jednak jest wypadkową cech
osobowościowych przełożonego oraz cech osobowościowych
podwładnych oraz struktury zespołu pracowniczego.
Wybór stylu kierowania zależy od kierownika i podwładnych
oraz czynników sytuacyjnych. Styl kierowania zależy też od
doświadczenia kierownika, jego wiedzy i cech
osobowościowych. Przejawiają się w różnych instrumentach
kierowania, do których zalicza się:
• środki i metody organizacji formalnej (przepisy,
procedury, oceny kadrowe, system wynagrodzeń)
• środki i metody psychologiczne (socjogramy,
techniki negocjacji, treningi grupowe)
W ogólnym ujęciu styl kierowania jest praktycznie
ukształtowanym i względnie trwałym sposobem
oddziaływania kierownika na podwładnych, by ich
zachowanie prowadziło do osiągnięcia z góry określonego celu
(wiązki celów). Najogólniej można mówić o stylach kierowania
potencjalnym i rzeczywistym.
• Potencjalny styl kierowania kształtowany jest przez zespół
poglądów i przekonań (subkulturę) kierownika na temat
mechanizmów zachowań podwładnych oraz sposobów
skutecznego wypełniania własnej woli kierowniczej
akceptowanej przez zwierzchników. Jest to więc tzw. "filozofia
kierowana" przejawiająca się w odpowiednim organizacyjnym
zachowaniu kierownika wobec podwładnych, w jego stosunku
do zakresu ich samodzielności i odpowiedzialności, do ich
pracy i jej wyników.
• Potencjalny styl kierowania zatem jest to racjonalnie
pomyślany model (wzorzec) zachowania organizacyjnego
kierownika wobec podwładnych, by optymalnie
(najkorzystniej) spełniał role kierownicze (osiągał założone
cele).
• Rzeczywisty styl kierowania to praktycznie ukształtowany
i faktycznie stosowany zintegrowany system metod, technik i
innych narzędzi oddziaływania na podwładnych, dostosowany
do założonych celów, realizowanych zadań i konkretnych
warunków działania.
Do zasadniczych elementów stylu kierowania można
zaliczyć:
•
poziom udziału podwładnych w procesie decyzyjnym
•
stopień zorientowania (nastawienia) kierownika (na
•
osiągnięcie celu/na pracownika)
•
rodzaj sprawowanej kontroli kierowniczej (stawianie
•
zadań/kontrola ogólna)
•
kontakt emocjonalny z podwładnym (płytki/głęboki)
Style kierowania mogą różnić się między sobą:
a) rodzajami,
b) kombinacjami połączeń,
c) stosowaniem środków motywacji (bodźców).
Pierwsze klasyfikacje stylów kierowania w literaturze
przedmiotu wiążą się z badaniami prowadzonymi przez Kurta
Lewina, Ronalda Lipitta i Ralpha K. White’a.
Wyróżnili oni 3 style:
autokratyczny
demokratyczny
nieingerujący.
Kierownik autokrata
• - sam ustala cele grupy i zadania prowadzące do ich
• osiągnięcia oraz sam dokonuje podziału pracy w zakresie
ustalenia
• celów między
• uczestników grupy.
Kierownik demokrata
• - zachęca grupę do podejmowania decyzji w zakresie
• ustalenia
• celów jej działania, zadań prowadzących do ich realizacji i
podziału
• czynności. Jednocześnie sam bierze udział w pracy
wykonywanej przez grupę.
Kierownik nieingerujący
•
•
•
•
•
- pozostawia członkom grupy maksimum swobody w
ramach realizacji zadań. Sam nie podejmuje
żadnych decyzji, nie uczestniczy w
pracach grupy, nie ocenia te
ż pracy podwładnych
Charakterystyka stylów kierowania według R. Likerta i
R.F. Balesa
Rensis Likert i Robert Bales, amerykańscy teoretycy, wyodrębnili
dwa style kierowania:
• konsultacyjny
• partycypialny
• Kierownik używający stylu konsultacyjnego wydaje
polecenia pracownikom po omówieniu tematu z nimi i
zasięgnięciu ich opinii. Przewiduje on pewien stopień
aktywizacji podwładnych w procesie kierowania zespołem.
• Styl partycypacyjny odznacza się tym, że grupa
pracowników sama ustala cele i sama podejmuje decyzji,
kierownik najczęściej tylko je akceptuje. Panują stosunki
otwarte, przyjazne, oparte na obustronnym zaufaniu. Opiera
się na pełnym zaufaniu między kierownikiem a jego
podwładnymi i prowadzi do faktycznego współzarządzania
zespołem. Większość decyzji podejmowanych jest wspólnie,
przy czym członkowie grupy są w równym stopniu obarczani
odpowiedzialnością, jak udziałem w korzyściach uzyskiwanych
wynikiem zespołowym. Likert uznaje za najlepszy styl
partycypacyjny. Twierdzi, że jest to styl wzorcowy, do
stosowania którego dążyć powinien każdy kierownik.
Charakterystyka stylów kierowania Blake'a-Mouton
•
•
Ta koncepcja stylów kierowania nawiązuje do stwierdzenia Likerta o
dwóch podstawowych stylach kierowania - nastawienia kierownika na
zadania lub na ludzi.
Robert Blake i Jane Mouton zbudowali siatkę kierowniczą, w której
jedna z osi obrazuje stopień zainteresowania kierownika ludźmi, druga
zaś - zadaniami. Badania empiryczne oraz analizy teoretyczne
pozwoliły autorom siatki kierowniczej wyróżnić w niej 5 obszarów
(pól), dotyczących 5 podstawowych stylów kierowania:
• styl zadaniowy - w którym kierownik przejawia wyłączne i duże
zainteresowanie zadaniami;
styl osobowy - wyłączne i duże zainteresowanie ludźmi;
styl unikowy - brak zainteresowania ludźmi i zadaniami;
• styl zachowawczy - średnie zainteresowanie zadaniami i ludźmi;
• styl optymalny - duże zainteresowanie zadaniami i ludźmi
Charakterystyka stylów kierowania Reddina
William J. Reddin wyróżnił cztery podstawowe style:
• Przyjazny (towarzyski) - kierownik koncentruje się na
problemach pracowniczych, w niewielkim stopniu na
zadaniach. Lubi kontakty z podwładnymi i ma zdolność
rozwiązywania konfliktów, jednak nie pobudzania
podwładnych.
• Kompleksowy (zintegrowany) - kierownik koncentruje się
zarówno na aktualnie wykonywanych zadaniach, jak i
docenia znaczenie indywidualizacji pracowników. Narady
grupowe są dla niego formą ustalania zadań, a ludzi ocenia ze
względu na ich przydatność. Jest dalekowzroczny i kieruje
ludźmi przez wskazywanie im ideałów i stawianie ambitnych
zadań.
• Wyizolowany (separujący się) - w niewielkim stopniu
nastawiony i na zadania, i na ludzi. Stosuje kary w postaci
cofania uprawnień decyzyjnych. Unika innowacji, preferuje
metody znane i wypróbowane. Ma trudności z nawiązaniem
kontaktów i współdziałaniem z ludźmi. Ceni racjonalność, a za
zgubne uważa uleganie emocjom.
• Gorliwy (poświęcający się) - skoncentrowany na zadaniach,
chce uzyskać dominację nad innymi, udzielając podwładnym
instrukcji i wskazówek. Działa w krótkiej perspektywie, a
podwładnych ocenia z punktu widzenia ich przydatności do
wykonywania zadań. Nagrody i kary uważa za najlepsze
narzędzia kierowania.
Charakterystyka stylów kierowania Fiedlera
Fred Fiedler wprowadził tzw. zależnościowy model
przywództwa. Jego teoria była pierwszą, która nie skupiała się
na osobie przywódcy, ale na czynnikach sytuacyjnych, które
wpływają na model kierowania. Według Fiedlera wybór stylu
kierowania zależy od takich czynników jak:
• stosunki kierownika z grupą (sympatia, szacunek itp.).
• struktura zadania (jego jasność, możliwość osiągnięcia celu)
• pozycja kierownika w strukturze władzy (pozycja)
Należy określić, czy sytuacja opisana w tych trzech
wymiarach jest zła, czy też dobra. Na podstawie tego
dobieramy sposób kierowania. Jeśli sytuacja jest skrajnie dobra
bądź skrajnie zła, wtedy odpowiedni będzie autokratyczny styl
kierowania, jeśli natomiast sytuacja jest umiarkowania dobra,
bądź umiarkowanie zła (np. relacje między członkami grupy a
przywódcą są dobre, ale zadanie jest przedstawione niejasno),
wtedy odpowiedni jest styl demokratyczny.
Charakterystyka stylów kierowania według J.A.Browna
Brown dzieli kierowników na autokratów, demokratów i
uchylających się od ingerencji. Kierownicy autokraci z kolei
dzielą się na surowych, życzliwych i nieudolnych.
• Autokrata surowy oczekuje wiernego podporządkowania się,
utrzymuje dystans, wzbudza w pracownikach lęk i stosuje
zwykle kary materialne. Nie włącza pracowników w proces
podejmowania decyzji, nie korzysta z ich rad i sugestii,
polecenia wydaje w formie rozkazu.
• Autokrata życzliwy oczekuje pełnego podporządkowania się w
zamian za określone przywileje, czasami stosuje nagrody dla
najbardziej posłusznych, życzliwie traktuje pracowników, ale
rzadko korzysta z ich rad. Nagradza przede wszystkim
lojalność, dzieląc dobra, których jest dysponentem stosownie do
przejawiania odpowiadających mu zachowań. Ma tu więc
miejsce pełne podporządkowanie podwładnych w zamian za
uzyskiwane przywileje. Kierownik stwarza im możliwość
wyrażania własnych sądów i opinii, ale ostateczne decyzje w
sprawach ważnych podejmuje sam.
• Autokrata nieudolny jest apodyktyczny, zmienny,
nieobliczalny w podejmowaniu decyzji. Pracownicy mający
autokratycznego kierownika są podejrzliwi, niekoleżeńscy, nie
ma współpracy w zespole, jest mało interakcji pomiędzy nimi i
są one podszyte obawą.
Charakterystyka stylów kierowania Hersey'a-Blancharda
Paul Hersey i Ken Blanchard uzależnili skuteczność stylu
kierowania od stopnia dojrzałości podwładnych. Stopień ten
określono jako poziom gotowości. W miarę rozwoju
podwładnego, powinien się zmieniać styl oddziaływania na
niego. Jest to koncepcja sytuacyjna.
• Wyróżnia się cztery stany dojrzałości uczestnika grupy i
odpowiednie im sposoby formułowania zadań:
• I - nie chce i nie potrafi wypełniać zadań (telling)
• II - chce, lecz nie potrafi wypełniać zadań (selling)
• III - potrafi, lecz nie chce wypełniać zadań (participating)
• IV - potrafi i chce wypełniać zadania (delegating)
• Kierownik w myśl tej teorii powinien w sposób ciągły troszczyć
się o rozwój swoich podwładnych, pomagając im w osiąganiu
coraz to wyższego poziomu gotowości.
Charakterystyka stylów kierowania według G.S Sergiego
Sergio wymienia następujące style kierowania:
• Styl osobisty
• cechuje określony egocentryzm kierownika, który samodzielnie
podejmuje decyzje w przeświadczeniu o swojej nieomylności,
jest wymagający, żąda dyscypliny, zwiększa kontrolę w grupie
a jednocześnie jest zmienny w nastrojach.
• Styl osobisty impulsywny
• Kierownik jest entuzjastą, człowiekiem o impulsywnej naturze,
niezwykle kreatywny, nie potrafi jednak konsekwentnie
realizować swoich pomysłów. Zaniedbuje organizację
podstawową, dobiera ludzi kierując się doraźnym
entuzjazmem.
• Styl bezosobowy
• zdecydowanie różni się od stylu osobistego. Kierownik nie
angażuje się emocjonalnie, reprezentuje postawę racjonalną o
określonej skali powściągliwości ,obojętności i dystansu.
• Styl zbiorowy
• jest odpowiednikiem stylu demokratycznego. Kierownik jest
członkiem grupy pełnym życzliwości, decyzje podejmowane są
kolektywnie w wyniku dyskusji.
• Styl spokojny
• jest funkcją uporządkowanej i spokojnej natury kierownika.
Podstawowymi cechami tego stylu są ład i spokój. Decyzje
Nie ma idealnego stylu zarządzania, który
sprawdzałby się w każdym zespole. Dla lidera
zespołu najistotniejsze jest uświadomienie
sobie, jaki jest jego naturalny styl oraz jakie
inne style mogą w danym zespole sprawdzać
się lepiej. Szef, który zdaje sobie sprawę
zarówno ze swoich mocnych, jaki słabych stron
może modyfikować swoje zachowanie. W
ogromnie konkurencyjnym świecie trudno jest
osiągnąć trwały sukces w biznesie, a jednym z
czynników, który może pomóc w realizacji
takiego celu jest znajomość własnego stylu
kierowania.