Transcript AĞRI
AĞRI FİZYOLOJİSİ AĞRI: • Serbest sinir uçları ağrıyı algılar. • A, C grubu sinir lifleri, ağrıyı taşır. Ağrı mesajı beyne gönderilir. Ağrılı uyaran Çıplak sinir ucu AĞRI: • • • • • • • • Yanıcı (kozalji) Zonklayıcı Künt (sızı) Kramp tarzı Keskin Batıcı Mide bulandırıcı Elektriksel ağrı şeklinde olabilir. AĞRI: • Ağrı, vücutta her hangi bir haraplanma ve bozulmayı bildiren haberci bir savunma mekanizmasıdır. LEWİS’İN AĞRI METABOLİTLERİ: • SERATONİN: • HİSTAMİN • BRADİKİNİN *Serbest sinir uçlarını uyarır. *Prostoglandin sentezini arttırır. AĞRI RESEPTÖRLERİ: • Uyarının verildiği anı, • Uyarının şiddetini ve • Uyarı bitişini bildirir. RESEPTÖRLER: • FAZİK RESEPTÖRLER: Hemen adapte olur. • TONİK RESEPTÖRLER: Geç adapte olur. • HAYATİ RESEPTÖRLER: Sürekli uyarı gönderebilir. • Ağrı tonik reseptörleri uyarır. AĞRI EŞİĞİ: • Ağrı uyandıran uyarı değeridir. • HİPERALJEZİ • HİPOALJEZİ • ANALJEZİ Psişik reaksiyon AĞRIYA REAKSİYON Motor reaksiyon • AĞRI GERİ ÇEKİLME REFLEKSİ Korteks Talamus Beyin Sapı Omurilikteki iletici yollar (Dorsal boynuz hücreleri) Serbest sinir uçları (C ve A delta lifleri) Doku Hasarı AĞRILI UYARAN AĞRININ İLETİLMESİ Ağrılı uyaran, reseptörler tarafından algılanır. Sinir ucu Ağrı sinyali Hasarlı doku Sinir uçları, basınç, ısı veya hasarlı hücreden salınan kimyasallar tarafından uyarılabilir. Ağrılı Uyaran Araşidonik Asit siklooksijenaz Vazodilatasyon Prostoglandin sentezi Hücre zedelenmesi Bradikinin Histamin Serotonin İntraselüler K+’un hücre dışına çıkışı Ağrı reseptörlerinin duyarlılığı artar Çeşitli nöropeptid ve taşikininler salınır. AĞRI DUYUMU ARTAR Hücre duvarı fosfolipidleri Uyarı Siklooksijenaz Fosfolipaz Lipooksijenaz Araşidonik Asit Prostoglandinler Lökotrienler Lökosit kümeleşmesi Vazodilatasyon ENFLAMASYON Ağrı Kızarıklık Şişlik Sıcaklık BAŞLANGICINA GÖRE AĞRI • AKUT AĞRI: Genelde akut doku zedelenmesine bağlı gelişir. Doku iyileşmesi süresince giderek azalır ve kaybolur. • KRONİK AĞRI: Ağrı uzun sürer. (>3-6 ay) Kişisel,psikolojik ve çevresel faktörlerin de rolü büyüktür AĞRI: • Yüzeyel Ağrı: • Kesici, yakıcı bir ağrıdır. • Deri yüzeyinde hissedilir. • • • • Derin Ağrı: Künt ve uzun sürelidir. Deri dışı organlarda oluşur. Kas, kemik,kiriş, eklem ve arterlarin kimyasal mekanizma ile uyarılması sonucu gelişir. • • • • İç Organ Ağrısı: İçi boş organların gerilmesi ile olur. Zor lokalize edilir. Yansıyan ağrı şeklinde hissedilir. Karaciğer & Safra kesesi Akciğer & Diafram Kalp Böbrek Karaciğer & Safra kesesi • İskemik Ağrı: • Dokunun iyi oksijen alamaması sonucunda salgılanan “P Faktörü”, iskemik ağrı oluşturur. KAS SPAZMI LOKAL KAN AKIMI AZALIR/KESİLİR İSKEMİK AĞRI METABOLİZMA HIZI VE O2 İHTİYACI ARTAR ÇÖZÜM: ANALJEZİKLER ATEŞ FİZYOLOJİSİ: ATEŞ FİZYOLOJİSİ: • Sıcaklık merkezi “Hipotalamus” tadır. • Metabolizma hızı arttıkça = Isı açığa çıkar = Oksijen gereksinimi artar. • Enerji bir kez ısıya dönüşünce = Artık iş için kullanılamaz. ISI KAYBI • Deri, • Solunum • En çok ısı kaybı ekstremitelerden olur. ISI DÜZENİNİ DENGELEYEN FAKTÖRLER: • • • • • • • • Isı yapımını arttıran maddeler Sempatik aktivite artışı Katekolaminler Tiroid hormonu Yüksek kalorili besinler Spesifik dinamik etki Titreme Karaciğer (Metabolizmayı ayarlar.) ISI KAYBINI ÖNLEYEN FAKTÖRLER: • • • • Vazokonstrüksiyon Terlemeyi önleyen giysiler Büzülme, titreme Yemek ihtiyacının artması ISI KAYBINI SAĞLAYAN FAKTÖRLER: • Vazodilatasyon • Soğuk ortam • İnce giysi • Metabolizma yavaşlaması • Daha az besin Bakteri veya diğer mikroorganizmalar Lökositleri uyarır Pirojen maddeler salınır. Isı artar Lökotrien ve prostoglandin sentezi artar Hipotalamusdaki ısı merkezi daha yüksek ısıya ayarlanır. Vücut ısısı artar • Vücut ısısının aşırı artışı zararlıdır. ! ÇÖZÜM: ANTİPİRETİKLER