Transcript zalety wady zastosowanie

Metody nauczania
w edukacji przyrodniczej i społecznej
mgr Marek Banaszak
Metody
PODAJĄCE
- Pogadanka,
- Wykład,
- Opis,
- Opowiadanie, narracja,
- Praca z książką,
- Pokaz,
- Wyjaśnienie,
Metody
SAMODZIELNEGO DOCHODZENIA DO WIEDZY
- Klasyczna metoda problemowa, metoda przypadków, metoda
sytuacyjna,
- Gry i zabawy dydaktyczne,
- Dyskusja,
Metody
WALORYZACYJNE
- Impresja,
- Ekspresja,
Metody
PRAKTYCZNE
- Metody ćwiczebne,
- Metody realizacji zadań wytwórczych,
- Pomiar,
PODAJĄCE
POGADANKA
ZALETY
WADY
ZASTOSOWANIE
Rozpoznanie wiedzy
wejściowej z danego
zakresu; służy
zainteresowaniu
zajęciami; możliwość
powtórzenia
materiału.
Rozdrobnienie
zagadnienia; niejasny
temat zajęć, jeśli
pytania będą zbyt
szczegółowe;
poczucie niższości
uczniów, którzy nie
znają odpowiedzi na
pytania; brak
możliwości nadążania
wszystkich za
wywodem kolegi lub
nauczyciela.
Przed rozpoczęciem
zajęć – w celu
rozpoznania
posiadanej wiedzy;
po zakończeniu zajęć,
jako rekapitulacja
zagadnień
PODAJĄCE
WYKŁAD
ZALETY
WADY
ZASTOSOWANIE
Przekazanie
usystematyzowanej i
uporządkowanej wiedzy
na określony temat;
ekonomiczna metoda –
przekazywanie dużej
ilości informacji
równocześnie.
Wymaga koncentracji
uwagi, śledzenia
wywodu wykładowcy;
jednostronny przekaz
informacji; nie pobudza
wielostronnej
aktywności; wymaga
opanowania języka
naukowego.
Nie może być
stosowany w edukacji
przedszkolnej i
wczesnoszkolnej (oraz
w klasach IV-VI) ze
względu na brak
umiejętności
koncentracji uwagi
uczniów na tak długim
wywodzie słownym
oraz umiejętności
selekcjonowania i
notowania wiadomości.
PODAJĄCE
OPIS
ZALETY
WADY
Słowna charakterystyka
budowy, funkcji czy
sposobu działania,
przebiegu zjawiska; zwięzłe
uporządkowanie,
uogólniające wymienienie
cech lub faz pozwala
uczniom opanować wzór
opisu.
Monotonny, lakoniczny,
wykorzystywane do opisu
jakiejś cechy nazwy są
najczęściej niezrozumiałe
dla dziecka, jeśli nie
odnoszą się do
poznawanych zmysłami
obiektów; brak odniesień
opisywanej cechy do
konkretnej prezentacji lub
wyobrażenia wiąże się jego
niezrozumiałością.
ZASTOSOWANIE
Podczas charakterystyki
elementów środowiska
społecznego,
przyrodniczego,
geograficznego; powinien
się odbywać wyłącznie na
podstawie obserwacji
opisywanego obiektu (w
naturalnych warunkach,
podczas poznawania
bezpośredniego); należy
wykorzystać barwny
przekaz słowny.
PODAJĄCE
OPOWIADANIE, NARRACJA
ZALETY
Ukazuje przebieg
wydarzenia, które łatwo
sobie wyobrazić;
omawia przeżycia
bohatera; umożliwia
emocjonalne
zaangażowanie;
pomaga ustalić związki
przyczynowo-skutkowe.
WADY
Sposób przekazu
zależny od kultury
nauczyciela; długość
oraz liczba wątków
zależna od wieku oraz
możliwości percepcji
dziecka.
ZASTOSOWANIE
Przy opisie wydarzeń
społecznych, zachowań
dzieci i dorosłych, które
są podstawą dyskusji;
przy wprowadzaniu
pojęć (metoda
fabularyzacji); do
pobudzania
zaciekawienia
tematem; przy
przekazywaniu
informacji i
zachowaniach zwierząt,
życiu przyrody…
PODAJĄCE
PRACA Z KSIĄŻKĄ (z tekstem)
ZALETY
Możliwe wykorzystanie
do wprowadzania
informacji, ich
utrwalania,
systematyzowania,
uogólnienia,
sprawdzania,
zapamiętywania;
przygotowuje do
samokształcenia;
umożliwia poznanie
różnych sposobów
przekazu informacji
(tekst, ilustracja,
wykres…).
WADY
ZASTOSOWANIE
Wymaga opanowania
umiejętności czytania ze
zrozumieniem oraz
wyszukiwania informacji;
umiejętność wyboru
źródeł przez nauczyciela;
umiejętność
samokontroli oraz
samodzielnego uczenia
się, które dziecko
dopiero utrwala.
Możliwa do
wykorzystania w
realizacji różnych celów
edukacyjnych; wymaga
przygotowania ucznia do
samodzielnej pracy;
specjalnie przygotowane
teksty programowane
(lub programy
multimedialne), które
dotyczą zjawisk
przyrodniczych.
PODAJĄCE
POKAZ
ZALETY
WADY
ZASTOSOWANIE
Umożliwia
demonstrację
wykonania
czynności; kolejne
fazy jakiegoś
procesu; cechy
obserwowanego
obiektu połączone z
objaśnieniem;
ułatwia zrozumienie
przekazywanych
informacji.
Wymaga
koncentracji uwagi
uczniów, nie każda
faza wykonywanej
czynności jest
uchwytna dla dzieci,
jeśli demonstrowany
obiekt jest zbyt
małych rozmiarów,
opis wykonania jest
powierzchowny…
Niezbędny w trakcie
objaśniania
wykonywania
czynności, np.
sadzenia,
posługiwania się
narzędziami;
występuje wspólnie
z metodami
słownymi.
SAMODZIELNEGO DOCHODZENIA DO WIEDZY
KLASYCZNA METODA PROBLEMOWA; SYTUACYJNA
ZALETY
WADY
ZASTOSOWANIE
Pobudza ciekawość
poprzez pokazanie
nieznanego; rozbudza
aktywność uczniów;
wdraża do
rozwiązywania
problemów; budzi wiarę
we własne możliwości;
pobudza pomysłowość,
inwencję, rozwija
operacje myślowe
(analiza, wnioskowanie,
ustalanie przyczyn i
skutków).
Działanie może być tak
atrakcyjne dla dziecka, że
nie uchwyci wniosków –
konieczne jest
podsumowanie
doświadczenia; może
występować
dezorganizacja na
zajęciach;
niebezpieczeństwo przy
posługiwaniu się różnego
rodzaju narzędziami i
materiałami.
Wymaga wysokiego
kunsztu ze strony
nauczyciela
(umiejętności
organizacyjne, dobór
środków…);
wykorzystywana do
analizy problemów
teoretycznych oraz
praktycznych;
wyjaśniania przyczyn
przebiegu zjawisk
pogodowych, fizycznych,
technicznych.
SAMODZIELNEGO DOCHODZENIA DO WIEDZY
GRY I ZABAWY DYDAKTYCZNE
ZALETY
WADY
Sprawiają przyjemność;
atrakcyjna formuła;
rozbudza zaangażowanie
emocjonalne;
wprowadza do
przestrzegania norm,
przepisów i zasad;
przygotowuje do
przeżywania porażek i
sukcesów, współpracy,
współdziałania,
rywalizacji…
Wykazanie się
pomysłowością
nauczyciela w tworzeniu
własnych zabaw i gier;
dzieci nieśmiałe nie chcą
brać udziału
ZASTOSOWANIE
Najlepszy sposób
systematyzowania,
porządkowania oraz
utrwalania i
zastosowania
wiadomości;
SAMODZIELNEGO DOCHODZENIA DO WIEDZY
DYSKUSJA
ZALETY
WADY
Umiejętność oraz
kontrola opanowania
wymiany poglądów,
sądów, wiedzy;
włączanie uczniów do
dzielenia się
przemyśleniami;
ćwiczenie umiejętności
wysłuchiwania oraz
wypowiadania się;
analiza wypowiedzi
innych.
Uczniowie nieśmiali nie
biorą udziału w
dyskusji; brak kultury
dyskusji; odejście od
tematu, jeśli nauczyciel
nie jest animatorem
dyskusji.
ZASTOSOWANIE
Przy omawianiu
różnego rodzaju
tematów i problemów.
Przy poszukiwaniu
możliwych rozwiązań,
zachowań działań
ekologicznych…
METODY WALORYZACYJNE
IMPRESJA
ZALETY
WADY
ZASTOSOWANIE
Pobudza przeżycia,
rozwija wrażliwość;
zapoznaje z rozmaitymi
wytworami innych
ludzi oraz ich
emocjonalnym
bogactwem; uczy
dostrzegać w otoczeniu
wytwory i je oceniać.
Nie zawsze wywołuje
takie uczucia o jakie
chodzi nauczycielowi;
trudność zbiorowego
omawiania wywołanych
przeżyć.
Przy wprowadzaniu
zagadnień związanych z
ochroną środowiska,
relacjami z otoczeniem
społecznym,
wprowadzaniem
tradycji, zwyczajów…
METODY WALORYZACYJNE
EKSPRESJA
ZALETY
WADY
ZASTOSOWANIE
Umożliwia dziecku
wyrażanie emocji
różnymi sposobami
(gestem, słowem,
śpiewem, rysunkiem);
pomaga poznać dziecko
i jego przeżycia;
umożliwia poznanie
relacji dziecka na
wydarzenia; działanie
terapeutyczne.
Trudności w
rozpoznawaniu reakcji
dzieci, jeśli nauczyciel
nie zna swoich
wychowanków;
trudności dzieci
młodszych w wyrażaniu
emocji w sposób
respektowany oraz
akceptowany przez
otoczenia.
Ważne przeżycia
dziecka związane z
życiem społecznym,
poznawaniem przyrody
oraz tradycji, historii
znajdują swój wyraz w
postaci rysunku,
odegranej scenki,
zaśpiewanej piosenki.
PRAKTYCZNE
ĆWICZEBNE (ĆWICZENIOWE)
ZALETY
WADY
Przez wielokrotne
powtarzanie dziecko
nabywa wprawy oraz
biegłości w posługiwaniu
się konkretną
umiejętnością;
zapamiętanie sekwencji
czynności; opanowanie
nawyków.
Monotonne,
wyczerpujące,; nie
pobudzają motywacji
dziecka; nuda; brak
widocznych efektów
zniechęca dziecko;
ćwiczona jedna
umiejętność przez
wielokrotne powtarzane.
ZASTOSOWANIE
Niezbędna przy
opanowaniu czynności
higienicznych,
związanych z
podstawowymi
umiejętnościami
praktycznymi (siew,
sadzenie, posługiwanie
się narzędziami) i
społecznymi (czytanie
rozkładów jazdy,
instrukcji).
PRAKTYCZNE
REALIZACJI ZADAŃ TWÓRCZYCH
ZALETY
Działanie dziecka
nakierowane na
konkretny cel –
pobudza motywację,
emocjonalne
zaangażowanie; w
trakcie wykonywania
dziecko ćwiczy wiele
umiejętności; twórcze
podejście do zadania.
WADY
Zadanie musi być dla
dziecka atrakcyjne;
koniczne jest podanie
celu działania –
sposób wykonania
pozostawia się
dziecku.
ZASTOSOWANIE
Na przykład założenie
ogródka skalnego
(planowanie pracy,
przypomnienie
informacji o roślinach,
analiza oraz
rozmieszczenie,
przygotowanie
gleby…);
PRAKTYCZNE
POMIAR
ZALETY
Umożliwia
posługiwanie się
różnego rodzaju
narzędziami
pomiarowymi; uczy
dokładności, doboru
sposobu pomiaru do
mierzonej wielkości;
rozwija umiejętności
praktyczne.
WADY
Aby był skuteczny,
każdy uczeń musi
wykonać pomiar –
konieczność
zapewnienia
odpowiedniej liczby
narzędzi; konieczność
czuwania nad
bezpieczeństwem;
Jeśli wykonywany jest
jako pokaz – mniejsza
wartość dydaktyczna.
ZASTOSOWANIE
W trakcie
wykonywania
doświadczeń;
prowadzenia hodowli
roślin (mierzenie
długości…); umożliwia
zastosowanie
opanowanej wiedzy.
Bibliografia
Budniak A., Edukacja społeczno-przyrodnicza dzieci w wieku
przedszkolny i młodszym wieku szkolnym, Podręcznik dla studentów,
Kraków 2010.
[email protected]