Transcript DYSKALKULIA

DYSKALKULIA
• Dyskalkulia to zaburzenia zdolności
matematycznych.
• Zdolności matematyczne – to predyspozycje
potrzebne do rozumienia problemów
matematycznych, metod i twierdzeń, do uczenia
się ich, pamiętania i odtwarzania, do wiązania
ich z innymi problemami, symbolami, metodami i
twierdzeniami.
• Specyficzne trudności w nauce matematyki
ujawniają się jako:
-trudności w liczeniu (opanowaniu arytmetyki i
algebry),
-trudności w opanowaniu rachunków
symbolicznych .
-trudności z geometrią i stereometrią
Wiąże się z tym mała pojemność pamięci
krótkotrwałej.
• Typy trudności matematycznych:
• 1.dyskalkulia uogólniona – trudności dotyczą różnych
aspektów myślenia matematycznego i posługiwania się
liczbami. Są to głębokie deficyty myślenia
matematycznego,
• 2.dyskalkulia specyficzna – gdzie trudności
ograniczone są do wąskiego zakresu rozwiązywania
problemów matematycznych np. dziecko sprawnie liczy,
ale ma trudności w zakresie geometrii, trygonometrii,
stereometrii czy rozwiązywania zadań z treścią. Tu
deficyty myślenia matematycznego są wybiórcze i mniej
nasilone.
• Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym
zaburzeniem zdolności matematycznych,
mającym swe podłoże w zaburzeniach
genetycznych i wrodzonych tych części mózgu,
które są bezpośrednim podłożem anatomicznofizjologicznym dojrzewania zdolności
matematycznych odpowiednio do wieku, bez
jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji
umysłowych.
• Z definicji tej wynika jednoznacznie , że:
- dyskalkulia rozwojowa czyli specyficzne
zaburzenia zdolności matematycznych, może
być stwierdzana w kontekście prawidłowego,
ogólnego rozwoju intelektualnego,
-jest rozpoznawana jako zaburzenie, gdy
występują istotne różnice pomiędzy aktualnymi
zdolnościami matematycznymi dziecka, a tymi,
które są odpowiednie dla jego wieku.
Dyskalkulia bardzo często współwystępuje z
dysleksją, ale też może występować jako
dysfunkcja samodzielna.
• PSEUDODYSKALKULIA występuje, gdy
dziecko nie jest w stanie wykazać
swoich potencjalnych zdolności
matematycznych wskutek zaburzeń
emocjonalnych, choroby fizycznej,
zmęczenia czy braków w
wiadomościach
WPŁYW ZABURZEŃ RÓŻNYCH FUNKCJI POZNAWCZYCH DZIECKA NA NAUKĘ
MATEMATYKI
Dyskalkulia powoduje zaburzenia poszczególnych funkcji
poznawczych.
• Zaburzenie to objawia się w kilku strefach:
• Objawy zaburzeń percepcji wzrokowej:
• - niepełne odczytywanie informacji przekazanych rysunkiem,
grafem, schematem, tabelką, wykresem itp.
• - gubienie cyfr i znaków działań, gubienie fragmentów przy
odczytywaniu i zapisywaniu wzorów
• - błędne odczytywanie zapisów i wzorów matematycznych
• - kłopoty z porównywaniem figur i ich cech: położenia, proporcji,
wielkości, odległości
• - mylenie cyfr i liczb o podobnym kształcie np. 6-9
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Objawy zaburzeń w orientacji schematu ciała i przestrzeni:
- zapisywanie cyfr w odbiciu lustrzanym
- przestawianie cyfr w liczbach np.56-65
- odczytywanie liczb od prawej do lewej strony np. 345 - pięćset
czterdzieści trzy
- mylenie znaków : "<",">"
- trudności w orientacji na kartce papieru (uczeń ma kłopoty z poleceniami
typu: narysuj kwadrat
po prawej stronie, rozwiąż zadanie znajdujące się na dole kartki
- trudności ze znalezieniem strony
- trudności z prawidłowym umieszczaniem liczb w kolumnach
- problemy z przeprowadzaniem operacji w odmiennych kierunkach np.
zaczynanie od prawej strony w dodawaniu, odejmowaniu, mnożeniu, a
od lewej w dzieleniu
- zakłócenia w wyobraźni przestrzennej, stąd trudności w nauce geometrii
- kłopoty w rozumieniu pojęć związanych z czasem i przestrzenią,
nieumiejętne przeliczanie i porównywanie jednostek czasu .
•
•
•
•
•
•
•
Objawy zaburzeń funkcji słuchowej oraz sprawności
językowej
- trudności w zapamiętywaniu wzorów i definicji, w uczeniu się
nazw dni
tygodnia, miesięcy, tabliczki mnożenia
- wolne tempo lub częste błędy w wykonywaniu prostych operacji
rachunkowych w pamięci
- problemy z zapamiętaniem procedury "krok po kroku"
- problemy ze zrozumieniem poleceń i objaśnień nauczyciela
- kłopoty z rozwiązaniem nawet niezbyt złożonych zadań
tekstowych wynikające z niskiej sprawności czytania oraz
rozumienia samodzielnie czytanych tekstów
- trudności w werbalizowaniu swoich myśli - uczeń rozwiąże
zadanie, ale nie potrafi opisać sposobu w jaki to zrobił
- trudności w skupieniu uwagi na bodźcach słuchowych, w
różnicowaniu wyrazów o podobnym brzmieniu np.:
przyprostokątna i przeciwprostokątna
Objawy zaburzeń funkcji motorycznych
•
•
- nieczytelny zapis, brzydkie pismo utrudniające precyzyjny zapis a co za tym idzie
wykonywanie działań
•
•
- nienadążanie z przepisywaniem z tablicy, wolne tempo wykonywania obliczeń,
dłuższy
•
czas pisania sprawdzianów
Dzieci z dyskalkulią w wieku szkolnym charakteryzują się
następującymi
•
•
•
•
brakami trudnościami:
- brak zdolności do rozróżniania cyfr, co reprezentuje dany symbol w
postaci cyfry (dziecko pisząc np. cyfrę 8 nie zdaje sobie sprawy, że
jest to cyfra, która występuje przed 9),
- brak zdolności do układania cyfr w odpowiednim porządku (trudności z
nauką tabliczki mnożenia),
- trudności z rozróżnianiem lub grupowaniem pewnych liczb czy
przedmiotów (dziecko liczy przedmioty pojedynczo),
- brak zdolności do rozumienia symboli graficznych, które reprezentują
cyfry (dziecko ma trudności z oderwaniem się od konkretów i
posługiwaniem się reprezentantami symbolicznymi w zakresie pojęć
liczbowych, działań matematycznych oraz
schematów graficznych),
•
•
•
•
•
•
•
•
- trudności w wykonywaniu prostych operacji arytmetycznych (dziecko
wykonuje obliczenia na palcach),
- trudności z doborem odpowiedniej operacji matematycznej w celu
rozwiązania zadania (dziecko wykonuje operację tylko wtedy, kiedy jest
ona wyraźnie określona),
- trudności z zapamiętaniem operacji potrzebnych do wykonania zadania,
- brak umiejętności posługiwania się pojęciami matematycznymi,
- obniżona zdolność identyfikowania liczb z pisemnymi symbolami (dzieci
mogą dobrze liczyć, ale nie potrafią odczytać liczb),
- trudności z zapamiętaniem i zapisaniem cyfr,
- trudności z odczytaniem i zrozumieniem takich symboli arytmetycznych
jak "plus", "minus" (dzieci nie potrafią odczytać tych symboli albo je
mylą)
- trudności z wyobrażeniem sobie treści zadań tekstowych.
• W nauce geometrii dzieci z dyskalkulią borykają się z
następującymi trudnościami:
• - mylenie stron i kierunków,
• - pomijanie drobnych elementów graficznych
figur,
• - błędy lokalizacyjne,
• - trudności z umiejscowieniem znaków i figur w
przestrzeni,
• - trudności z zadaniami geometrycznymi,
• - trudności z wykonywaniem rysunków wspomagających
wykonanie zadań.
• Uczeń z dyskalkulią może mieć bardzo
ciekawe, oryginalne propozycje rozwiązań
zadań, ale jednocześnie popełniać
podstawowe błędy rachunkowe lub zapisu.
• Jest w stanie wykonywać szybko i
bezbłędnie działania w pamięci, ale
pisemnie popełniać błędy z powodu np.
przestawienia cyfr.
•
Inne pojawiające się problemy to:
- Awersje do jakichkolwiek gier, które wiążą się z cyframi lub przestrzennym
kojarzeniem; (np. domino, warcaby szachy).
- Pomyłki w używaniu pieniędzy, rzadkie sprawdzanie otrzymanej reszty
przy zakupach.
- Częste złe wykręcanie numeru telefonu.
- Częste opuszczanie spotkań, ponieważ zostały one źle zapisane lub czas
przewidziany przed spotkaniem został źle obliczony.
- Kłopoty w podróży; np. przechodzenie na zły peron, wsiadanie do
niewłaściwego autobusu, pamiętanie numerów dróg itp.
- Kłopoty w obliczaniu ile tapety lub farby potrzeba na odnowienie samemu
pomieszczeń.
- Preferowanie potraw, które do gotowania wymagają tylko jednego garnka
lub piekarnika niż takich, które wymagają różnych elementów gotujących
się w różnych czasach ale podawanych jednocześnie.
- Trudności z formalną edukacją z muzyki.
• - Słaba koordynacja sportowa i nienadążanie za szybko
zmieniającymi się fizycznymi instrukcjami.
- Trudności w zapamiętaniu następstw kroku
tanecznego, reguł gier sportowych
• Niektórzy mogą mieć również połączone trudności w
rozpiętości uwagi i przetwarzaniu informacji. Jeśli
obydwie te trudności mają miejsce, wtedy taki uczeń
najprawdopodobniej będzie bardzo wolno przypominał
sobie podstawowe fakty arytmetyczne lub nawet nie
będzie w stanie tego zrobić w ogóle. Tacy uczniowie
mogą posiłkować się jedynie nieefektywnymi i bardzo
podstawowymi metodami przy wyliczeniach; np.
seryjnego liczenia.
• Mogą oni:
- Pracować bardzo wolno i ciągle otrzymywać
zły wynik.
- Pracować zrywami, bezplanowo
- Unikać prac matematycznych. Tacy uczniowie
mogą się źle zachowywać, "wyłączać się",
• - ofiarowywać się do wykonywania wszelkich
innych zajęć poza klasą, zapominać swoich
książek , itp.
- Łatwo się męczyć podczas zajmowania się
matematyką.
• Ogólna zasada postępowania z uczniem o
tego typu trudnościach to
• - budowanie na tym, co uczeń potrafi i robi
dobrze.
- budowanie poczucia własnej wartości,
zaufania do siebie;;
- szukanie dla niego takich pól działania także
poza matematyką, na których miałby szansę
osiągnąć sukces.
• Sprzyjają temu odpowiednie działania nauczyciela:
- ograniczanie liczby zadań,
- wyznaczanie zadań prostych i typowych,
- nagradzanie za wytrwałość w korygowaniu błędów,
- wykazywanie dużej cierpliwości i wyrozumiałości
wobec ucznia.
- zrozumienie i zaakceptowanie, że niektórych treści
programowych uczeń nie zdoła opanować w
odpowiednim czasie oraz, że wiadomości, które nie są
systematycznie powtarzane mogą być przez niego
zapomniane (np. definicje, wzory),
- pomoc w selekcjonowaniu materiału, wyznaczanie
krótkich partii do nauki,
- ocenianie przede wszystkim toku rozumowania,
-nie wymaganie wiernego odtworzenia definicji,
reguły, a raczej umiejętności stosowania jej w
praktyce,
- akceptowanie indywidualnego stylu
poznawczego ucznia,
- wprowadzanie i zachęcanie do korzystania z
technik mnemotechnicznych – używania
kolorów, symboli graficznych, skojarzeń .
-wydłużyć czas przewidziany na wykonywanie
zadań związanych z czytaniem, pisaniem i
liczeniem - szczególnie na klasówkach,
sprawdzianach i egzaminach
•
•
•
•
•
- w przypadku, kiedy nie jesteśmy w stanie przeczytać pracy ucznia,
poprosić go o jej przeczytanie i wyjaśnienie wszystkich wątpliwości
- Możemy pomóc w odczytywaniu dłuższych poleceń, i upewnić się
czy uczeń dobrze je zrozumiał i ewentualne udzielić dodatkowych
objaśnień
- Możemy przedstawiać zadanie poprzez graficzne obrazowanie jego treści
- korzystne są również zabawy rozwijające wyobraźnię matematyczną:
budowanie domków z kart, metr krawiecki jako winda, rzucanie kostką
W codziennej pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych
musimy pamiętać, aby:
- nie traktować ucznia jako chorego, niezdolnego, czy leniwego,
- nie karać go i nie wyśmiewać w nadziei, że zmobilizuje się do pracy,
- nie oczekiwać, że sam „wyrośnie” z tych trudności, lub że ktoś go z tego
całkowicie wyleczy,
• - nie zwalniać ucznia z systematycznych
ćwiczeń i pracy nad sobą,
- zrozumieć ucznia, jego potrzeby i ograniczenia; aby
zapobiec pogłębianiu się jego
•
trudności szkolnych i występowaniu wtórnych
zaburzeń nerwicowych,
- nagradzać ucznia za wysiłek i pracę, a nie tylko za jej
efekty.
DYSLEKSJA I DYSKALKULIA
• W początkowym okresie badań sądzono, że dysleksja i trudności w
uczeniu się matematyki są ściśle ze sobą powiązane, choć nie
wykluczano też innych możliwości. ("Opóźnienia w arytmetyce mogą
być związane z dysleksją rozwojową, ale niekoniecznie tak jest"
Critchley (1970)). T. Miles i E. Miles zauważyli (1982), że niektórzy
dyslektycy mogą odnosić nadzwyczajne sukcesy w matematyce. To
było dla nich zaskoczeniem zakładali bowiem, że dysleksja i kłopoty
z matematyką są ściśle połączone. Również wcześniejsze badanie
przeprowadzone przez Joffe (1981) oraz późniejsze
przeprowadzone przez Steeve (1983), Fleischnera (1982) i innych
potwierdzały, że dysleksja nie musi pociągać za sobą kłopotów z
matematyką.
• Obecnie przyjmuje się, że:
- 10% dyslektyków jest na wyższym poziomie z matematyki niż
można byłoby oczekiwać dla ich wieku i inteligencji.
- 30% dyslektyków jest na takim poziomie z matematyki, jaki jest
oczekiwany dla ich wieku i inteligencji.
- 10% dyslektyków jest poniżej średniej z matematyki z powodu
problemów z pamięcią krótkotrwałą.
- 25% dyslektyków jest poniżej średniej z matematyki i to jest
spowodowane kłopotami z czytaniem i zapisywaniem.
- 25% dyslektyków jest poniżej średniej z matematyki i podłożem
tych kłopotów jest dyskalkulia.
To, co było argumentem za ścisłym powiązaniem
dysleksji i dyskalkulii, to fakt, że chociaż są to odmienne
przypadłości, to jednak mają wspólną cechę - problemy
z pamięcią krótkotrwałą. Ale należy zauważyć, że
chociaż cierpiące na dysleksję dzieci mają krótkotrwałe
zaburzenia pamięci, to nie wszystkie dzieci z
krótkotrwałymi zaburzeniami pamięci są dyslektyczne.
Podobnie jest możliwe, że większość dzieci
dyskalkulicznych ma problemy z pamięcią krótkotrwałą,
to jednak nie wszystkie dzieci z takimi problemami są
dyslektyczne. Nie wszystkie dyskalkuliczne dzieci cierpią
na dysleksję.