Transcript „Akademia Liderów Samorządowych”

„Akademia Liderów Samorządowych” – Działanie 5.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Warszawski
Krakowskie Przedmieście 26/27, 00-927 Warszawa
e-mail: [email protected]
„Akademia Liderów
Samorządowych”
Podstawy władzy i
przywództwa w organizacji
Doc. dr W.Piotrowski
18.04.2010
Literatura zalecana
1.
2.
3.
4.
5.
Avery G.C. (2009). Przywództwo w organizacji.
Paradygmaty i studia przypadków. Warszawa: PWE.
Bacharach S.B. (2010a). Przeciągnij ich na swoja
stronę. Zdobądź poparcie, przekonaj sceptyków,
wykonaj swój projekt. Warszawa: MT Biznes.
Bacharach S.B. (2010b). Zatrzymaj ich po swojej
stronie. Motywuj, monitoruj i doprowadź swój projekt
do pomyślnego końca. Warszawa: MT Biznes.
Blanchard K. (2008). Jednominutowy menedżer i
przywództwo. Warszawa: MT Biznes.
Blanchard K., Miller M. (2008). Sekret. Tajemnica
wielkich liderów. Warszawa: Studio EMKA
PRZYWÓDZTWO jest to
• stosunek społeczny („LIDER-INNI”; poziom
mikro: diadyczny i grupowy, poziom mezo:
organizacyjny, poziom makro: globalny),
• innych przyciąganie/pociąganie,
• zwolenników zdobywanie, wiązanie,
aktywizowanie,
• angażowanie/motywowanie by inni robili to, co
lider chce dlatego, że sami tego chcą.
PRZYWÓDCA - czasowo uprzywilejowany
uczestnik stosunków społecznych. Jego
zwolennicy (naśladowcy) podążają za nim bo
chcą, „uprawniając” do wpływania na nich.
Wybrani liderzy transformacyjni w
polityce i administracji
•
•
•
•
•
•
•
•
Na świecie:
A. Lincoln,
J. F. Kennedy,
G.S. Patton,
D. MacArthur,
R. W. Guiliani (burmistrz
Nowego Jorku),
W. Branton (szef
nowojorskiej policji,
NYPD),
W. Churchill,
M. Thatcher
•
•
•
•
•
Wielcy Polacy:
Józef Piłsudski,
Stefan Starzyński,
Jan Paweł II,
Lech Wałęsa
Jerzy Owsiak.
Przywódcy
• Żyją swoimi planami
• Ich terminarze
odzwierciedlają ich
pragnienia i aspiracje
• Inicjują
• Przewidują problemy i
tworzą alternatywy
• Podnoszą słuchawkę i
nawiązują kontakt
• Inwestują swój czas w
kontakty z ludźmi
Naśladowcy
• Żyją z dnia na dzień
• Ich terminarze
odzwierciedlają
konieczności życiowe
• Reagują lub odpowiadają
• Odpowiadają na
problemy i je rozwiązują
• Czekają aż zadzwoni
telefon
• Spędzają czas z ludźmi.
Kierownicze przywództwo
polega, na takim kreowaniu przez
menedżera różnych („rozumowych” i
emocjonalnych) aspektów społecznej
sytuacji organizacyjnej, które prowadzi do
utrzymania lub zwiększenia liczby jego
zwolenników, działających tak jak on chce,
dlatego, że sami tego chcą.
(W.Piotrowski).
[Zob.: Personel, nr 1, paźdz. 1994]
Cechy osobowości i umiejętności lidera
[Na podst. K.Obłój, 1994. Mikroszkółka zarządzania. Warszawa: PWE, s.118]
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Pewność siebie
Ambicja
Motywacja osiągnięć
Asertywność
Zdolność do
dominacji nad innymi
Tolerancja na stres
Wytrwałość
Inteligencja
Odwaga
• Umiejętność tworzenia
wizji
• Kreatywność i
innowacyjność
• Takt, talenty
dyplomatyczne
• Umiejętność
perswazyjnego mówienia
i słuchania
• Szybkie podejmowanie
decyzji
• Umiejętność stawiania
zadań i organizowania
pracy
Komponenty inteligencji emocjonalnej
wg D. Golemana
•
•
•
•
•
Samoświadomość
Samokontrola
Motywacja
Empatia
Umiejętności społeczne
Peter F. Drucker – „człowiek, który wymyślił
zarządzanie” (19.11.1909-11.11.2005)
"... ‘osobowość kierownicza’, ‘styl kierowania’ i
‘cechy charakterystyczne przywódcy’ w
zasadzie nie istnieją (...) Jedyną cechą
charakteru, którą dostrzegłem u wszystkich
najlepszych liderów bez wyjątku było to, że
brakowało im lub mieli bardzo niewiele
charyzmy”.
Charles Handy
Cechy przywódcy odnoszącego sukcesy:
1) wiara we własne siły i uzasadnione
wątpliwości;
2) praca z pasją i świadomość innych światów;
3) kochanie ludzi ("bycia wśród ludzi„) i
samotność "frontowego dowódcy"
Kluczowe cechy lidera wg J.Welcha
(model „4 E”)
Energy
Energizer
(energia)
Edge
Execution
(zacięcie, determinacja)
(aktywator pobudzający
innych do działania)
(realizacja: wynik=cel)
[Krames, J.A. (2003). Jacka Welcha leksykon przywództwa.
Warszawa: Studio EMKA, s. 123)
POTRZEBY
ZADANIA
POTRZEBY
POTRZEBY
ZESPOŁU
JEDNOSTKI
Model przywództwa J. Adaira
[Źródło: Adair J. (2000)., Anatomia biznesu. Przywództwo. Warszawa: Studio Emka, s.47]
Funkcje związane z zadaniami
•
•
•
•
•
•
•
Formułowanie zadań.
Określanie celów (formuła ZMORA)
Tworzenie planu.
Rozdzielenie pracy i zasobów.
Kontrolowanie jakości i tempa pracy.
Kontrolowanie realizacji planu.
Korygowanie wykonania i/lub planu.
Cel zgodnie z formuła ZMORA
powinien być
• Zrozumiały
• Mierzalny
• Określony w czasie
• Realny
• Ambitny
(Odpowiednik angielski to formuła SMART:
specific, measurable, ambitious, realistic, time framed.
Zob. Reinfuss R. 2009. MBO. Prosta i skuteczna technika zarządzania Twoją firmą.
Gliwice: HELION, One Press)
Funkcje związane z jednostką
(podwładnym)
•
•
•
•
Zajmowanie się problemami osobistymi.
Zachęcanie jednostek do pracy.
Ustalanie statusu.
Rozpoznawanie i wykorzystywanie
umiejętności jednostki.
• Szkolenie i rozwijanie jednostki.
Stereotyp - „teoria X” D. McGregora
Przeciętny człowiek jest z natury
•
•
•
•
leniwy
unika odpowiedzialności
odtwórczy
trzeba go zmuszać do pracy karząc.
Stereotyp - „teoria Y” D. McGregora
Przeciętny człowiek
•
•
•
•
potrzebuje wysiłku fizycznego i umysłowego
może poszukiwać odpowiedzialności
jest twórczy
kieruje sobą aby osiągnąć własne cele, otrzymać
nagrody
• lepiej reaguje na nagrody niż na kary.
Samospełniające się założenia
X=10
Styl autokratyczny
MODEL X
Y=0
X=0
MODEL Y
Y=10
Styl demokratyczny
OSOBY
coraz bardziej
PASUJĄCE do
MODELU X
OSOBY
coraz bardziej
PASUJĄCE do
MODELU Y
Styl przywództwa
• powtarzalny w dłuższym okresie sposób
oddziaływania lidera na jego społeczne otoczenie
• Jest tym bardziej autokratyczny im lider:
• częściej sam podejmuje decyzje dotyczące innych
• ściślej określa ich zadania i sposoby realizacji
• bardziej dystansuje się od nich (izoluje)
• częściej kontroluje przebieg działań
• częściej karze niż nagradza.
Autokrata
• kieruje
• wykorzystuje władzę
(naciska)
• poucza jak należy
pracować
• szuka winnych
porażek
• wywołuje lęk
• głównie mówi „JA”
• mówi: „Proszę TO
ZROBIĆ!”
Demokrata
• jest mentorem i trenerem
• wyzwala działania
dobrowolne
• daje przykład dobrej pracy
• szuka dróg do sukcesu
• wzbudza entuzjazm
• najczęściej mówi „MY”
• mówi: „ZRÓBMY TO!”
Funkcje związane z zespołem
• Ustalanie standardów.
• Utrzymywanie dyscypliny.
• Zachęcanie, motywowanie, wyjaśnianie
celowości pracy.
• Kreowanie liderów niższego szczebla.
• Zapewnianie możliwości porozumiewania się
w grupie.
• Szkolenie i rozwijanie grupy w zespół.
• Tworzenie (podtrzymanie) ducha zespołu.
Efektywny zespół
• Together
• Everyone
• Achieves
• More
• Talk
• Evaluate
• Assist
• Motivate
Przywództwo jako SŁUŻBA
Władza jest to:
• „możliwość człowieka lub grupy ludzi do
urzeczywistniania swoich zamierzeń w
społecznym działaniu nawet wbrew
oporowi innych”. (M. Weber)
• „zdolność osoby A do spowodowania aby
osoba B zrobiła coś, czego by nie zrobiła
bez osoby A”. (R. A. Dahl)
• możliwość wywierania wpływu
społecznego.
Wpływ społeczny i autorytet
• Wpływ społeczny jest to działanie lub
przykład, które bezpośrednio lub
pośrednio powodują zmianę w
zachowaniu albo postawach innej osoby
lub grupy.
Autorytet jest to władza sprawowana na
mocy przyzwolenia ze strony tych, w
stosunku do których jest wykonywana.
Typy władzy
(wpływu społecznego):
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Formalna
Nagradzania
Karania (wymuszania)
Odniesienia (wzorca)
Charyzmatyczna
Eksperta
Łącznika
Informatora
Prawodawcy
Strategie wpływu społecznego
STRATEGIA
PODEJŚCIE
PODEJŚCIE
BEZPOŚREDNIE
POŚREDNIE
Odwoływanie się do Przymus, groźba
strachu i presji
Presja
Odwoływanie się do Wymiana, przetarg,
norm wzajemności
negocjacje
Przymilanie się, gra
na poczuciu
zobowiązania
Odwoływanie się do Nacisk na potrzeby,
wartości
zalety, fakty
(przekonywanie o
słuszności)
Odwoływanie się do
wspólnych wartości i
zasad ogólnych
Przywództwo transakcyjne
Lider transakcyjny nieustannie wymienia „coś za
coś” (zasoby, racje, emocje) ze swoimi
podwładnymi (zwolennikami). Dąży jak
najwyższej efektywności, używając kombinacji
władzy formalnej i nieformalnego wpływu.
Rozpoznaje, modyfikuje i spełnia potrzeby i
oczekiwania innych oraz odpowiada na
zmieniające się sytuacje, kreując oczekiwania i
potrzeby. Dzięki temu wywołuje, podtrzymuje lub
zwiększa zaangażowanie ludzi.
Przywództwo transakcyjne – poziomy
wg J.C. Maxwella
POZIOM I
STANOWISKO
• Wpływy lidera są określone przez jego
uprawnienia. Im dłużej jest na tym poziomie, tym
trudniej o efekty, tym niższe morale jego
podwładnych.
• Na tym poziomie należy:
1)poznać i zaakceptować zadania, uprawnienia i
odpowiedzialność
2)poznać historię organizacji i wkład w jej sukces
poszczególnych ludzi
3)wykonywać zadania perfekcyjnie
4)robić więcej niż oczekują inni
5)być ‘ostrożnie’ twórczym.
POZIOM II
PRZYWOLENIE
• Wpływ wykracza poza władzę formalną. Praca
jest coraz przyjemniejsza. Zbyt długie
pozostawanie na tym poziomie może jednak
wywołać niezadowolenie u osób o bardzo silnej
motywacji.
• Na tym poziomie należy:
1)kochać ludzi i do tego bardziej niż procedury
2)nauczyć się patrzeć ich oczyma
3)umożliwiać innym osiągnięcia
4)działać z pozytywnym nastawieniem
5)uwzględniać innych w swej podróży
6)postępować mądrze z osobami trudnymi.
POZIOM III
REZULTATY
• Większość podwładnych/zwolenników ma poczucie
sukcesu. Lubią lidera i to, co robi. Problemy
rozwiązywane są łatwo dzięki zaangażowaniu i sile
rozpędu.
• Na tym poziomie należy:
1) inicjować i akceptować odpowiedzialność za rozwój
2) stosować formułę ‘ZMORA’ i dążyć do osiągnięć
3) rozliczać z wyników zaczynając od siebie
4) wiedzieć, co jest opłacalne i robić to
5) formułować wizję, misję i strategię razem z innymi
6) inspirować zmiany rozumiejąc znaczenie czasu
7) podejmować trudne i ważne decyzje.
POZIOM IV KSZTAŁTOWANIE
LUDZI
• Długofalowy rozwój organizacji poprzez ludzi. Lider
kształtuje przywódców. Trzeba osiągnąć ten
poziom.
• Na tym poziomie należy:
1) wiedzieć i czuć, że ludzie są najcenniejszym
kapitałem
2) być mentorem i/lub coachem (trenerem)
3) być wzorcem
4) skoncentrować się na 20 procentach najlepszych
5) „rozmnażać” liderów
6) pozyskiwać ludzi dla wspólnych celów i sukcesów
7) otoczyć się kilkoma osobami wzbogacającymi
przywództwo.
POZIOM V
OSOBISTOŚĆ
• Poziom dla liderów mających za sobą lata
kształtowania ludzi i organizacji. Niewielu go
osiąga. Ci, którym się to udało żyją wiecznie!
• Na tym poziomie:
1)lider ma lojalnych, zdolnych do poświęcenia
ludzi
2)jest mężem stanu i poszukiwanym doradcą
3)czerpie zadowolenie głównie obserwując
postępy i rozwój innych
4)staje „ponad” swoją organizacją, jest nią!
Trzeba dbać o sukces i o ... sukcesję!
Model przywództwa sytuacyjnego II
K. Blancharda
POZIOM ROZWOJU
WŁAŚCIWY STYL
PRZYWÓDZTWA
R1
S1
DYREKTYWNY, instruktażowy
Niskie kompetencje
wysokie zaangażowanie
Buduj, organizuj, ucz, nadzoru
•entuzjastyczny debiutant
R2
Niskie kompetencje i zaangażowanie
S2
TRENERSKI, konsultatywny
•rozczarowany adept
Kieruj, wspieraj
R3
S3
WSPIERAJĄCY
Średnie-wysokie kompetencje
Zmienne zaangażowanie
Chwal, słuchaj, ułatwiaj, ‘wciągaj’
•kompetentny lecz ostrożny praktyk
R4
Wysokie kompetencje i
zaangażowanie
•samodzielny ekspert
S4
DELEGUJĄCY
Przekazuj, nie przeszkadzaj
Przywództwo transformacyjne
(rewolucyjne)
• Według N.M. Tichy' ego i D.M. Ulricha
przywództwo takie wymaga przede
wszystkim:
1.Wykreowania wizji
2.Mobilizacji zaangażowania (do czego
konieczna jest pewność siebie i
wewnętrzna siła)
3.Instytucjonalizacji zmiany organizacyjnej.