Transcript DEPRESJA - WordPress.com

DEPRESJA
DEPRESJA – WIELOŚĆ ZNACZEŃ:
 Przelotny
nastrój smutku.
 Dłużej trwająca reakcja na przykrą,
stresującą lub niebezpieczną sytuację.
 Choroba mająca określony czas trwania i
wymagająca właściwego, najczęściej
biologicznego leczenia.
 Zespół doświadczeń obejmujący nie tylko
nastrój, ale także doświadczenia fizyczne,
psychiczne i behawioralne, które określają
bardziej długotrwały, szkodliwy i poważny
stan, który może zostać kliniczne rozpoznany
jako zespół depresyjny.
CZĘSTOTLIWOŚĆ WYSTEPOWANIA:
Badania z roku 2002 wykazują, że liczba osób chorujących
na depresję w ciągu życia dochodzi do 18% populacji
ogólnej (dotyczy to wszystkich form i odmian depresji).
Na ogólna liczbę pacjentów przyjmowanych przez lekarza
rodzinnego około 15% stanowią ci dotknięci depresją.
Natomiast u psychiatry (gabinet prywatny) jest to już
około 70% przypadków na ogół przyjmowanych pacjentów.
Niektóre statystyki podają, że dwa razy częściej chorują
kobiety, jednak nie należy temu wierzyć, gdyż mężczyźni
ze względu na panujący stereotyp, iż muszą być silni
psychicznie, nie chodzą do psychiatry. Na depresję
chorują ludzie wszystkich ras i krajów. Mniej jest ona
rozpoznawana w krajach rozwijających się ze względu na
mniejszą dostępność służb psychiatrycznych. Częściej
rozpoznaje się ją w wielkich aglomeracjach miejskich niż
na wsiach.
DEPRESJĘ W ZALEŻNOŚCI OD NASILENIA
MOŻEMY PODZIELIĆ NA :
Łagodną (często nierozpoznawalna, traktowana jako
okres zmęczenia, znużenia lub zniechęcenia),
 Głęboką,
 Osłupienie depresyjne (postać najcięższa)

Postacie depresji mogą w trakcie choroby
przechodzić jedna w drugą.
-
-
-
-
-
-
Depresja głęboka:
Osoba garbi się, jest pochylona do przodu, poci się, ręce
jej drżą, a twarz wyraża ból.
Chory narzeka na odrętwienie, brak uczuć, niemożność
wykrzesania myśli, niemożność pracy zawodowej,
Może dochodzić do samookaleczeń i prób samobójczych.
Niekiedy towarzyszy temu rodzajowi depresji uczucie
rezygnacji, pojawia się płacz i rozpacz, a nawet brak
możliwości tzw. „wypłakania się”.
Osłupienie depresyjne:
chory nie zdradza żadnej aktywności ruchowej,
brak możliwości nawiązania kontaktu z tą osobą,
chory jest zastygły, ma cierpiący wyraz twarzy , nie
wypróżnia się i nie przyjmuje pokarmów ( karmiony jest
przez sondę),
depresja ta wymaga specjalistycznego leczenia szpitalnego.
MIEDZYNARODOWE KRYTERIA DIAGNOZUJĄCE
WYSTAPIENIE DEPRESJI (TZW. ICD-10)
– jeśli występują chociaż dwa z poniższych objawów przez co najmniej 2
tygodnie, to mamy do czynienia z tą chorobą:










Obniżenie nastroju,
Utrata zainteresowań i zdolności odczuwania
przyjemności,
Utrata energii, męczliwość, apatia,
Pesymizm co do przyszłości,
Zaburzenia snu,
Zmniejszenie apetytu,
Obniżenie koncentracji,
Niska samoocena,
Poczucie winy,
Myśli samobójcze.
JAK ROZPOZNAĆ, ŻE OSOBA CIERPI NA
DEPRESJĘ?
1.
2.
3.
4.
Pierwsze wrażenie: ma pochyloną do przodu głowę,
unika kontaktu wzrokowego, na jej twarzy widoczny jest
wysiłek i smutek, ma nieco spowolnione i ociężałe ruchy,
towarzyszy jej niepokój.
W rozmowie przejawia się małomównością, brakuje
spontaniczności w jej wypowiedzi, głos ma cichy,
zobolały, matowy. Często skarży się i użala nad sobą.
Samopoczucie: złe, niemożność odczuwania żadnego
pozytywnego uczucia, poczucie wewnętrznej pustki,
wszystko staje się dla niej obojętne, otoczenie staje się
wrogie, pomyłki urastają do rangi wykroczeń lub
przestępstw, oskarża się o wszystko.
Lęk: Osoba jest roztrzęsiona, spocona. Towarzyszy jej
wyraźne wewnętrzne napięcie. Osoba ta boi się np.:
utraty kontroli nad swym zachowaniem i możliwością
kompromitacji, szaleństwem, śmiercią, jakimś
nieszczęściem, możliwością popełnienia samobójstwa.
5.
6.
7.
8.
Myślenie: spowolnione, towarzyszy jej wiele
negatywnych przekonań, myśli dotyczą: poczucia winy,
bankructwa, ciężkiej choroby, własnej kompromitacji i
hańby dla rodziny.
Zaburzenia snu: spłycenie snu, zmniejszenie czasu
spania, częste budzenie się w nocy, budzenie się bardzo
wcześnie rano. Może też być wręcz odwrotnie: osoba ta
może odczuwać wzmożoną senność, senność w ciągu
dnia.
Ryzyko samouszkodzenia lub samobójstwa: osoba chce
się „ukarać”.
Objawy somatyczne: utrata wagi, bóle głowy, uczucie
kołatania serca z zaburzeniami jego rytmu,
przyspieszenie oddechu, duszności i brak tchu, mdłości,
biegunki lub zaparcia, wysychanie w jamie ustnej,
częste oddawanie moczu, trudności we współżyciu
seksualnym.
Depresja jest schorzeniem całego organizmu.
Bez względu na to, z jakim rodzajem depresji mamy do czynienia,
w mózgu osoby chorej następują zakłócenia substancji
chemicznych zwanych neuroprzekaźnikami (zależne jest od nich
właściwe funkcjonowanie mózgu). Nawet minimalna zmiana w
poziomie neuroprzekaźników może stać się przyczyną depresji,
bądź też spowoduje powstanie pewnych predyspozycji do
zaburzeń depresyjnych w przyszłości.



Najważniejszymi neuroprzekaźnikami są:
Serotonina - jest hormonem żołądka i kontroluje nastrój oraz
stany świadomości; działa jednocześnie przeciwdepresyjnie.
Noradrenalina - ta pokrewna adrenaliny wydzielana jest przez
komórki nerwowe; warto zaznaczyć, że popularnie jest ona
nazywana hormonem „walcz lub uciekaj”.
Dopamina - jest substancją podobną do hormonów; jeśli brakuje
jej w organizmie ludzkim, albo wręcz przeciwnie, jest jej za
dużo, ryzyko rozwinięcia się schizofrenii, choroby Parkinsona i
depresji jest dużo większe.
PRZYCZYNY DEPRESJI:
- endogenne: zaburzenia afektywne, związane z
nastrojem.
- psychologiczne: utrata poczucia własnej wartości
(kompleksy), pesymistyczne postrzeganie świata
(nieustanne porażki), emocje, które nie znajdują ujścia w
inny sposób (np. poczucie winy, strach przed
porzuceniem, wewnętrzna złość, itp.).
- społeczne: życie w izolacji, samotność, kłopoty
finansowe, śmierć bliskich, rozwód i zerwanie związków,
kłopoty osobiste, w tym małżeńskie, przemoc seksualna,
emocjonalna lub fizyczna, operacja lub poród,
bezrobocie, udział w katastrofie, przebywanie w wojsku
lub na polu walki
- somatyczne: choroby somatyczne lub też przewlekłe
dolegliwości cielesne (np.: choroby układu krążenia,
neurologiczne, infekcje).
- fizjologiczne: niedoczynność tarczycy, anemia, guzy
mózgu, raka trzustki, stwardnienie rozsiane, udar,
zapalenie mózgu, stosowanie niektórych leków ( np.:
valium, tabletki nasenne, środki uspokajające).
- inne: np. w wyniku urodzenia dziecka i związanego z
tym stresu, lęku i obawami.
RODZAJE DEPRESJI
– wyróżnia się je na podstawie ciężkości przebiegu, czasu trwania,
okoliczności wystąpienia, częstości nawracania lub szybkości
odpowiedzi na prowadzone leczenie. Są to np.:
A.
B.
C.
Depresja reaktywna – wyraźny jest związek
między silnym, stresującym lub tragicznym
wydarzeniem, a przygnębieniem – jako reakcją
na to wydarzenie.
Depresja nerwicowa – niezbyt nasilone objawy
obniżonego nastroju i napędu. Znaczna
przewlekłość oraz częste manifestacje lękowe.
Depresja anankastyczna – osoba chora
dokonuje szeregu męczących czynności
sprawdzających prawidłowości wykonywanych
prac, decyzji, czy wypowiedzi. Towarzyszy
temu ogólne wyczerpanie.
D.
Depresja duża – silne nasilenie objawów, poczucie winy,
bezradności, otępienia, niezdolności do jakiegokolwiek
działania. Nawracające myśli samobójcze.
E. Mała depresja – zaburzenia snu, przypomina dłużej
trwającą chandrę lub jakąś niesprecyzowaną psychiczną
niedyspozycję.
F. Depresja sezonowa – dotyczy głównie sezonu zimowego,
cierpią na nią przeważnie kobiety (80%). Objawy: wzmożony
apetyt, obniżenie sił witalnych, apatia, zaburzenia snu,
obniżenie popędu seksualnego, stałe rozdrażnienie.
G. Depresja maskowana – ukrywa się pod postacią bolesnej
choroby somatycznej. Rozpoznawana jest po wykluczeniu
innych chorób.
H. Depresja poporodowa – znaczne przygnębienie, apatia i
smutek pojawiające się w okresie 4 tygodni po porodzie.
Objawem jest np.: mniejsze zainteresowanie dzieckiem,
zmienny nastrój, smutek, płaczliwość, bezsenność,
dezorientację, lek, urojenia, omamy.
I.
J.
Depresja u osób w wieku podeszłym – związana z
procesami starzenia się, nieodwracalnymi sytuacjami
życiowymi ( np. śmierć bliskich osób).
Depresja organiczna – liczne, niekiedy nietypowe skargi
na dolegliwości somatyczne, znaczne zaburzenia
pamięci. Wycofanie się z kontaktów społecznych i
bardziej uporczywe zaburzenia snu.
PRZEBIEG DEPRESJI:
- początek zachorowania – najbardziej typowe okresy,
w których pojawia się depresja to dorastanie i
wczesna dorosłość. Ryzyko zachorowania jest
najwyższe dla kobiet i mężczyzn przed ukończeniem
30. roku życia.
Źródło: Burkę i in., 1990.
- czas trwania – aby mówić, że mamy do
czynienia z depresją, musi ona trwać co
najmniej 2 tygodnie. Z badań wynika, że
większość ludzi wraca do zdrowia w ciągu 4-6
miesięcy.
- powracanie – oznacza nowy epizod depresji
po okresie zdrowia, który trwał ponad 2
miesiące.
- przewlekłość (ciągłość) – u pewnej liczby
chorych depresja utrzymuje się bardzo długo
lub nie kończy się wcale – chory przez całe
życie zmaga się z jej dolegliwościami, które
mogą przybierać łagodniejsze lub
poważniejsze postacie.
NAWROTOWOŚĆ DEPRESJI:
- częściowa remisja – wystąpienie poprawy
stanu psychicznego, ale depresja nadal
utrzymuje się w mniejszym nasileniu,
- pełna remisja – nie rozpoznaje się już
objawów depresji,
- wyzdrowienie – długi czas bez nawrotu
choroby,
- nawrót choroby – powrót objawów w okresie
remisji,
- kolejny rzut – nowy epizod depresji
następujący po wyleczeniu poprzedniego
rzutu.
GORSZE FUNKCJONOWANIE I INNE
KONSEKWENCJE DEPRESJI:
- osłabienie zdolności podejmowania pracy,
wykonywania codziennych obowiązków domowych i
utrzymywania właściwych relacji z rodziną i
przyjaciółmi,
- spędzanie niekończących się godzin w łóżku lub
wpatrywanie się w przestrzeń albo bezcelowe
chodzenie i zamartwianie się,
- często występują trudności z wykąpaniem się i
ubraniem,
- negatywizm, brak nadziei i motywacji stają się dla
innych źródłem zdziwienia, a nawet frustracji i
niecierpliwości – może dochodzić do konfliktów
interpersonalnych (między chorym, a otoczeniem),
- niesprawność społeczna,
- zmniejszenie dochodów,
- wzrost bezrobocia,
- obniżenie statusu zawodowego,
- rozpad związków małżeńskich,
- pogorszenie relacji w związkach,
- opuszczanie większej ilości dni w pracy, niż osoby zdrowe,
- próby samobójcze i samobójstwa.
Pomoc
doraźna
Leki
uspokajające
Słabe zdrowie
Próby
samobójcze
Utrata pracy
Niekorzystne następstwa różnych poziomów depresji (w procentach) Źródło: Johnson i in., 1992
.
BIOLOGICZNE SPOSOBY LECZENIA DEPRESJI:
1. Kuracje lekami przeciwdepresyjnymi - środki
przeciwdepresyjne zalecane są szczególnie w depresji
umiarkowanej i ciężkiej, chociaż mogą być użyteczne
także w łagodnych przypadkach choroby. Leki te
oddziałują na gęstość i wrażliwość określonych
receptorów w pewnych partiach mózgu lub zmieniają
złożone wzajemne relacje w systemach różnych
neuroprzekaźników. Niestety ich stosowanie
pociąga za sobą działania niepożądane. Mogą one
powodować suchość w
ustach, nieostre widzenie,
senność, spowolnienie
ruchowe, albo odwrotnie
szybkie bicie serca i
bezsenność.
2. Terapia wstrząsami elektrycznymi – bardzo
skuteczna metoda w leczeniu określonego
rodzaju ciężkich depresji niepoddających się
innym terapiom (gdy depresja ma cechy
psychotyczne). Polega ona na oddziaływaniu
poprzez prąd elektryczny na ośrodkowy układ
nerwowy. Zabieg ten wykonuje się w uśpieniu i
przy całkowitym zwiotczeniu mięśniowym. Jest
on całkowicie bezpieczny, gdyż aparatura
dawkuje prąd na możliwie najniższych i
tolerowanych parametrach. Ponadto zabieg
przeprowadzany jest przez wyspecjalizowany
zespół lekarzy wraz z anestezjologiem w
warunkach szpitalnych.
3. Fototerapia sezonowych zaburzeń nastroju
– terapia światłem działa poprzez
podwyższanie poziomu serotoniny u człowieka.
Podstawowe leczenie polega na tym, że chory
codziennie przez określony czas siedzi w
pobliżu źródła jasnego światła. Chociaż
złagodzenie depresji tą metodą można
osiągnąć stosunkowo
szybko (kilka dni), to
chorzy muszą na ogół
kontynuować terapię
w tych miesiącach, w
których jest niewiele
światła dziennego.
4. Pozbawienie snu (terapia poprzez czuwanie) –
pacjent musi czuwać przez część nocy, przez co
poprawia się jego nastrój. Niestety efekty są
tymczasowe, gdyż pacjenci przeżywają nawrót
choroby po przespaniu nocy, lub drzemce.
Metoda ta nadal jest poddawana badaniom.
5. Ćwiczenia fizyczne – dobry sposób na poprawę
nastroju. Poprzez wysiłek fizyczny obniżone
zostaje napięcie i lęk, a podwyższa się poziom
energii.
PSYCHOLOGICZNE SPOSOBY LECZENIA
DEPRESJI:
Psychoterapia – jest definiowana jako metoda
leczenia opierająca się na oddziaływaniach środkami
psychologicznymi na osoby chore, cierpiące z powodu
zaburzeń przeżywania i funkcjonowania
uwarunkowanych psychospołecznie. Oddziaływania te
muszą być świadome. Terapia ta jest prowadzona
przez wykwalifikowanego psychoterapeutę, który ma
za zadanie usunąć objawy zaburzenia psychicznego i
wprowadzić zmiany pozwalające
pacjentowi na lepszą adaptację
społeczną.
Cele psychoterapii:
 próba usunięcia określonej sytuacji kryzysowej,
 redukcja lub usunięcie objawów zaburzenia
psychicznego,
 wzmocnienie możliwości obronnych pacjenta,
 rozpoznanie lub przekształcenie nieświadomych
konfliktów,
 reorganizacja osobowości w kierunku dojrzałego
funkcjonowania.
Formy psychoterapii:
- indywidualna,
- grupowa,
- małżeńska,
- rodzinna,
- grupy zadaniowej.
Metody psychoterapii:
1. Terapia psychodynamiczna – dąży się do zmiany
osobowości pacjenta, dlatego jej czas trwania jest
długi ( może trwać nawet kilka lat). Podczas tej
terapii próbuje się wpłynąć na wewnątrz psychiczne
procesy myślenia i działania pacjenta. W tym celu
analizuje się konflikty powstałe w okresie
dzieciństwa, które wpłynęły na niska samoocenę.
Terapeuta stara się być bezstronny i stosunkowo
bierny.
2. Terapia poznawcza – służy do określania błędnych
skojarzeń i niewłaściwych torów myślenia pacjenta
– negatywne ocenianie własnej osoby, świata,
zdarzeń. Praca z terapeutą ma na celu analizę i
modyfikację owego myślenia. Terapia ta trwa
stosunkowo krótko.
3. Terapia interpersonalna – przedstawia ona
pogląd, iż objawy depresji związane są z
niewłaściwymi relacjami interpersonalnymi i
dlatego podczas sesji są one analizowane.
Terapeuta jest aktywny i wspomaga pacjenta
proponując mu określoną strategię
rozwiązania problemu.
Pacjenci na ogół bardzo
chętnie poddają się
psychoterapii podczas
leczenia depresji.
SAMOBÓJSTWO JAKO NASTEPSTWO
DEPRESJI:
- dotyka ono około 20-25% osób cierpiących na
depresję,
- kobiety częściej próbują je popełnić, a mężczyźni
częściej go dokonują,
- popełniane jest najczęściej z powodu pozostawania
w stanie stresu niemożliwego do wytrzymania lub w
ostrych zaburzeniach psychicznych,
3 powody popełnienia samobójstwa (z punktu
widzenia społeczności):
- przeciwko społeczeństwu,
- dla dobra społeczeństwa (altruistyczne),
- dokonywane w momentach kryzysowych.
-
CZYNNIKI RYZYKA SAMOBÓJSTWA:
pora roku, najczęściej wiosna i jesień,
początek tygodnia,
płeć męska i wiek powyżej 45 lat,
rozstanie z partnerem – rozwód lub śmierć partnera,
utrata pracy,
uprzednie samobójstwo w rodzinie,
przewlekłe lub nieuleczalne choroby,
nałogi,
poważne zaburzenia osobowości,
Ringel określił charakterystyczne zachowania
osoby mającej zamiar popełnić samobójstwo
(zespół presuicydalny):
- przeżywanie głównie niepokoju i lęku,
- zagrożenia poczucia mniejszej wartości i
niewydolności prowadzące do rezygnacji,
- kierowanie agresji w swoją stronę,
- ucieczka od realnych
problemów w fantazjowanie
na temat śmierci i snucie
planów samobójczych.
OSOBA, KTÓRA CHCE POPEŁNIĆ SAMOBÓJSTWO:
- mówi np.: lepiej byłoby wam beze mnie, lepiej byłoby
ze sobą skończyć,
- zbiera leki i gromadzi środki chemiczne,
- zdobywa sznur lub ostre narzędzie,
- ogląda miejsca mogące być dogodnym do popełnienia
samobójstwa,
- pisze testament, pożegnalne listy,
- wydaje zarządzenia dotyczące majątku,
- zaczyna się jak gdyby ze wszystkimi żegnać poprzez
odwiedzanie bliskich po kolei,
- często odwiedza duszpasterza,
- nagle izoluje się od otoczenia,
- rozmawia o śmierci i grobach,
- rozdaje swoje rzeczy, oddaje psa lub kota, itp..
Człowiek, który ma depresję i chce popełnić
samobójstwo, może także pragnąć zabić
swoich bliskich. W ten sposób
prawdopodobnie pragnie chronić ich przed
sytuacją bez wyjścia, nieszczęściem i
cierpieniem. Gdy chory zacznie wysyłać
sygnały świadczące o takim zamiarze, należy
go bezzwłocznie umieścić w szpitalu.
Literatura:
1. Hammen Constance, Depresja, Wydanie I,
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,
Gdańsk 2006
2. Krzyżowski Janusz, Depresja, Wydanie II
uzupełnione, Warszawa 2002
3. Strona internetowa:
http://mamzdrowie.pl/przyczynydepresji/, [dostęp: 16.01.2012r.]