Wykład IV Zaburzenia afektywne. Od anhedonii do manii.

Andrzej Czernikiewicz 21.11.2011

DEPRESJA

2

Pacjenci z wysokim ryzykiem depresji

• Z przewlekłym bólem • Z przewlekłymi chorobami somatycznymi • Z niespecyficznymi, trudnymi do wyjaśnienia dolegliwościami somatycznymi • Często odwiedzający lekarzy • Kobiety w okresie po-poprodowym • Doświadczający znacznego urazu psychicznego 3

7 koniecznych pytań do zadania osobie z ryzykiem depresji – czy w ciągu ostatnich 2 tygodni cierpiał /a Pan/i Depresja (tendencje suicydialne) 1.

Niechęć do życia 2. Smutek 3.

4.

5.

6.

Kłopoty ze snem Poczucie beznadziejności swojej sytuacji Utrata zainteresowań Chęć pozbawienia się życia 7. Zaburzenia apetytu

zespół depresyjny

w klasyfikacjach międzynarodowa (ICD-10)

depresja anhedonia anergia

negatywna samoocena poczucie winy samobójstwo intelekt aktywność sen apetyt i masa amerykańska (DSM-IV)

depresja anhedonia

anergia negatywna samoocena lub poczucie winy samobójstwo intelekt aktywność sen apetyt i masa 5

Współistnienie depresji i lęku:

• 80-90% osób z depresją ma również objawy lęku • Najczęściej depresji towarzyszą: lęk paniczny, OCD, fobia socjalna • Współwystępowanie objawów lęku w przebiegu depresji wiąże się z: – Przewlekłością – Gorszą odpowiedzią na terapię – Niższą jakością życia – Wyższym ryzykiem samobójstwa 6

Lęk i depresja – badanie WHO

Tylko lęk 5.6% Lęk&Depresja 4.6% Tylko depresja 7.5% LĘK 10.2% DEPRESJA 12.1% 7

Współwystępowanie zaburzeń osi I z depresją w ciągu życia chorych F.50

F.45

ETOH F.41.1

F.43.1

F.42

F.40.2

F.40.1

F.40.0

F.41.0

0,5 0 6 10 11 17 17 22 22 20 % 30 33 33 39 40 50

8

W jaki sposób pacjenci z depresją informują o swoich objawach?

rozmawiają o objawach psychicznych i somatycznych

31% N 1146 pacjentów z dużą depresją w opiece podstawowej 69%

rozmawiają

tylko

o objawach somatycznych Simon i in, N Engl J Med, 1999 9

Ból i depresja

• 30-60% chorych na depresję ma przewlekłe dolegliwości bólowe • Pacjenci depresyjni z przewlekłym bólem mają 9x gorsze funkcjonowanie niż pacjenci depresyjni bez bólu – Większa lekooporność u chorych depresyjnych z przewlekłym bólem – Działanie przeciwbólowe skutecznego leczenia przeciwdepresyjnego

Depresja boli

• Ból jako drugi objaw somatyczny depresji – po insomnii • Najczęstsze dolegliwości bólowe chorych na depresję : głowy, twarzy, szyi, pleców, klp, brzucha, kończyn • Ból może maskować inne objawy depresji

Niespecyficzne dolegliwości somatyczne w depresji

Skóra i błony śluzowe (np. suchość w ustach) Układ oddechowy (np. płytki oddech) Układ moczowo-płciowy (np. impotencja) W badaniu: tachykardia, zwyżki ciśnienia tętniczego Inne (np. bóle głowy) Układ krążenia (ból i niepokój w okolicy przedsercowej) Przewód pokarmowy (np. zaparcia) Układ mięśniowo-szkieletowy (np. zmęczenie) 12

CZĘSTOŚĆ OBJAWÓW SOMATYCZNYCH U OSÓB Z DEPRESJĄ Symptom (%) PACJENCI (%) ZDROWI Zmęczenie, brak energii Ból głowy Zawroty głowy Uczucie osłabienia Bóle mięśni i stawów Bóle brzucha Bóle w klp 85 64 60 57 53 51 46 40 48 14 23 27 20 14 Kellner and Sheffield 1973

Pacjenci depresyjni plus co najmniej 1 CPPC (chronic painful physical condition)  43.4% osób z depresją  Dłuższe fazy depresyjne vs osoby depresyjne bez CPPC   31.4 m vs. 24.3 m Większe ryzyko ujawnienia depresji w przeszłości vs osoby z pierwszym epizodem depresji bez CPPC  24.4% vs. 17.4% Ohayon 2004

American College of Rheumatology (ACR) Kryteria FM

• ACR kryteria diagnostyczne ● Autanamneza o przewlekłym, promieniującym bólu ≥3 miesięcy ● Czułe punkty ≥11 z 18 • Czułość (88.4%) swoistość (81.1%)

FM a depresja • U 30-50% depresja jako pierwotna współchorobowość • Zaburzenia depresyjne w wywiadzie (OR = 2.0).

• Fibromyalgia w rodzinach z wywiadem depresyjnym (OR 1.8 [95% CI 1.1, 2.9), p=0.01).

Arnold LM i wsp.

J Clin Psychiatry

2006;67:1219 –1225, Arnold, i wsp.

Arthritis Rheum

200; 50:944-952

Wspólne cechy depresji i FM

• Współchorobowość i powinowactwo genetyczne • Podobne zaburzenia snu • Podobne deficyty poznawcze • Cechy ortostatyczne • Katastroficzny styl myślenia • Podobne wyniki w neuroobrazowaniu

Kryteria diagnostyczne CFS

• Uczucie ciągłego, przewlekłego zmęczenia, o niewyjaśnionych przyczynach, które nie ustępuje pomimo właściwego wypoczynku i którego poziom i przeżywanie są znacząco większe w porównaniu z okresem przedchorobowym • 4 z 8 objawów (cech) 1. Pogorszenie koncentracji i/lub pamięci 2. Uczucie ekstremalnego wyczerpania, które nasila niewielki nawet wysiłek 3.

Nierelaksujący sen 4.

5.

Bóle mięśniowe Bóle stawowe bez obrzęku i i rumienia 6.

7.

8.

Bóle głowy Tkliwość węzłów chłonnych w okolicy szyjnej Nawracające zapalenia gardła

Co to jest depresja

osłabienia.

maskowana?

• U części chorych na depresję objawy smutku, czy

spadku zainteresowań mogą być niezauważalne, natomiast mogą oni cierpieć na liczne dolegliwości bólowe, czy zgłaszać inne skargi somatyczne, np. zaburzenia snu, spadek łaknienia, czy uczucie

• Jeśli dolegliwości te nie znajdują odbicia w stanie

somatycznym chorych, nie reagują na leki „somatyczne” (np. przeciwbólowe), nasilają się w godzinach rannych, a w rodzinie chorego można zidentyfikować przypadki depresji, to mamy do czynienia z depresją maskowaną, a więc taką postacią depresji, w której typowe objawy depresyjne nie są na pierwszym planie. Depresja maskowana jest zwykle postacią depresji endogennej.

19

Melancholia

Kendler KS. The diagnostic validity of melancholic major depression in a population-based sample of female twins. Arch Gen Psychiatry 1997;54:299-304.

Aby rozpoznać depresję z cechami melancholii trzeba stwierdzić: albo  Anhedonię , albo  Wyraźny spadek zainteresowań lub aktywności  + 3 z następujących objawów: wyraźna depresja, wczesne budzenie się, spadek apetytu lub wagi, poczucie winy, gorsze samopoczucie rano, wyraźne spowolnienie lub agitację.

20

Depresja atypowa 

Kendler KS et al. The identification and validation of distinct depressive syndromes in a population-based sample of female twins. Arch Gen Psychiatry 1996;53:391-399.

 Depresja atypowa to depresja, w której stwierdza się: wzrost łaknienia, hipersomnię, uczucie ciężkości w kończynach, senzytywność w odniesieniu do bliskich osób.

21

Co to jest „depresja sezonowa”?

• To postać zaburzenia depresyjnego, którego objawy powracają zimą, lub jesienią. Skracanie się dnia jest czynnikiem, który wyzwala objawy depresyjne, dlatego jedną z metod terapii jest „terapia światłem”, polegająca na ekspozycji chorego na jasne światło, o pełnym spektrum światła słonecznego. • Najczęściej depresja sezonowa manifestuje się spadkiem energii, zwiększoną potrzebą snu i chęcią spożywania węglowodanów, np. słodyczy.

22

Depresja psychotyczna

Kryteria i problemy diagnostyczne depresji z cechami psychotycznymi wg DSM-IV (296.x4)

Kryteria diagnostyczne

• Rozpoznanie epizodu depresji (MDD) ciężkiego ze współistniejącymi w czasie jego trwania urojeniami / halucynacjami – Kongruentnymi – Nie kongruentnymi z nastrojem

Problemy diagnostyczne

• Depresja psychotyczna może wystąpić w każdym epizodzie depresji • Występuje częściej niż wydaje się większości psychiatrów • Czy depresja psychotyczna jest postacią ciężkiej depresji czy odrębnym zaburzeniem Rothschild AJ 2009

Epidemiologia depresji psychotycznej

Populacje

Ogólna Ogólna (wiek podeszły) Z epizodem depresji Z CHAD Z epizodem depresji (adolescenci leczeni ambulatoryjnie) Z epizodem depresji (leczeni szpitalnie)

% występowania

0,4 < 3,1 < 18,6 >18,5 < 18,1 < 25,1 Z epizodem depresji (leczeni szpitalnie – osoby w wieku podeszłym) <53,1 Z epizodem depresji (leczeni szpitalnie adolescenci) <45,1 Rothschild AJ 2009

Kliniczne „markery” depresji psychotycznej (vs. depresja niepsychotyczna)

Cechy główne

• Poczucie winy • Brak dobowych wahań nastroju • Znaczące zaburzenia aktywności psychomotorycznej: spowolnienie / agitacja • Brak wczesnego budzenia się

Wysoki poziom

• Zaburzeń poznawczych • Lęku • Poczucia beznadziejności • Hipochondrii • Skarg somatycznych Rothschild AJ 2009

Długoterminowe następstwa depresji psychotycznej (vs. depresja nie-psychotyczna

)

• Ryzyko objawów psychotycznych w kolejnych epizodach • Krótsze remisje • Re-hospitalizacje • Objawy rezydualne • Znaczące ryzyko wyższej śmiertelności (samobójstwa i przyczyny somatyczne) Rothschild AJ 2009

depresje wśród pacjentów z chorobami somatycznymi

60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% cu kr zy ca wą tro ba ne rk i za wa ł s erc a ta rc zy ca pa da cz ka ud ar m óz gu no w ot wo ry ch .P

ar ki ns on a zz .bó low e

o ile migrena zwiększa częstość występowania lęku i depresji?

15x 10x 5x LĘK DEPRESJA

29 Breslau i Davis,

Cephalalgia

, 1992

depresje wśród osób ze stwardnieniem rozsianym 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

objawy depresyjne zespoły depresyjne

Depresja – epidemiologia

• Dziewczęta i chłopcy w okresie adolescencji chorują równie często na depresję.

• Kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni.

• Częstość w populacji ogólnej 10-15%.

• Szczyt zachorowań – czwarta i piąta dekada życia.

• Najczęstsza choroba przewlekła w populacji ogólnej.

31

•

Czym różni się depresja od „reakcji żałoby”?

W przebiegu normalnej reakcji na stratę bliskiej osoby , reakcji żałoby, może rozwinąć się pełny zespół depresyjny. Jednakże przedłużanie się objawów depresyjnych, które trwają ponad pół roku, oraz wyraźne cechy poczucia bezwartościowości, wyraźne spowolnienie ruchowe, a wreszcie przedłużające się złe funkcjonowanie ogólne, może świadczyć o tym, że jest to raczej początek epizodu depresji, w którym sytuacja straty była tylko czynnikiem „spustowym” (wyzwalającym) dla „dużej depresji”. 32

• Jaki jest typowy przebieg zaburzeń depresyjnych?

Depresja jest w dużej mierze chorobą nawracającą, wystąpienie pierwszego epizodu depresyjnego daje ryzyko około 50%, ze w przyszłości taki epizod może się powtórzyć. Z drugiej strony, u tych osób, które miały więcej, niż jeden epizod depresji, pomiędzy zaostrzeniami utrzymuje się zwykle dobra aktywność ogólna i dobre samopoczucie.

33

Zaburzenia psychiczne z

depresji

depresją

• F.03.3 – otępienie z dominującymi objawami • F.06.3 – organiczne zaburzenia nastroju • F.1x.54 – zaburzenie psychotyczne w przebiegu uzależnia od substancji psychoaktywnych z dominującą depresją • F.20.4 – depresja po-schizofreniczna • F.25.1 – epizod depresyjny w przebiegu zaburzenia schizoafektywnego • F.31. – zaburzenie afektywne dwubiegunowe 34

Zaburzenia psychiczne z depresją

• F.32. – epizod depresyjny • F.32.0 – łagodny • F.32.1 – umiarkowany • F.32.2 – ciężki bez cech psychotycznych • F.32.3 – ciężki z cechami psychotycznymi • F.32.x0 – bez objawów somatycznych • F.32.x1 – z objawami somatycznymi 35

Zaburzenia psychiczne z depresją

• F.33. – nawracające zaburzenie depresyjne • F.34.1 – dystymia • F.41.2 – mieszane zaburzenie lękowo depresyjne • F.43.20/21 – zaburzenie adaptacyjne depresyjne 36

DEPRESJA, BÓL, SUD (AUD), SAMOBÓJSTWA

Częstość prób samobójczych rośnie, gdy • Czynnik ryzyka • Kokaina • Epizod depresji • AUD • Separacja lub rozwód NIMH/NIDA Razy 62 41 8 11 ECA

Co było pierwsze?

• 80% chorych z AUD miało depresję w ciągu życia • Przetrwałe objawy uzależnienia indukują depresję 39

• Poprzedza wystąpienie uzależnienia od alkoholu i/lub występuje w okresie utrwalonej abstynencji • Częstszy wywiad rodzinny z zaburzeniem depresyjnym • 15% uzależnionych od alkoholu “Niezależne” zaburzenie depresyjne

©AMSP 2008 40

• Nasilenie depresji w czasie picia – Czas trwania depresji ~ 4 tygodnie • Ustępowanie depresji w okresie utrwalonej abstynencji • Rzadszy wywiad rodzinny co do zaburzeń depresyjnych • 26% uzależnionych od alkoholu

Alkohol indukuje zaburzenie depresyjne

©AMSP 2008 41

Uzależnienie od alkoholu i epizod depresyjny

Uzależnienie od alkoholu Epizod depresji Depresja zależna 26% Niezalezna 15% 42 ©AMSP 2008

Depresja + uzależnienie od alkoholu

  ryzyko samobójstwa • „depresja niezależna” ↑ ryzyko proby samobójczej vs. „depresja indukowana alkoholem” • Późniejszy wiek  ryzyko „obu” depresji i „obu” uwarunkowań samobójstwa • Depresja i / lub uzależnienie od alkoholu ~65% wszystkich samobójstw 43 ©AMSP 2008

Depresja i samobójstwa

Depresja

~40%

Samobójstwa 44 AMSP 2008

AUD i samobójstwa

AUD

~25%

AMSP 2008 Samobójstwa 45

70

Samobójstwa

/100.000

60 50 mężczyźni kobiety 40 30 20 10 0

Shaffer i in.2002

5 4 5x 10x 10 15 20 25 35 45 55 65 75 85 wiek (

lata

)

Depresja - śmiertelność

• 15% pacjentów z depresją ginie śmiercią samobójczą.

• Rocznie 820 000 zgonów na świecie spowodowanych samobójstwami.

• Depresja pogarsza rokowanie w chorobach somatycznych.

47

What to Say to the Depressed Patient and How to Say It Risk Factors for Suicide: "Sad Persons" Scale • S -- Sex: More than three males for every one female kill themselves • A -- Age: Older > younger, especially Caucasian males • D -- Depression: A depressive episode precedes suicide in up to 70% of cases 48

Risk Factors for Suicide: "Sad Persons" Scale • P -- Previous attempt(s): May seem counterintuitive; most

people who die from suicide do so on their first or second attempt. Patients who make multiple (4+) attempts have increased risk of future attempts rather than suicide completion

• E -- Ethanol use: Recent onset of ethanol or other sedative-

hypnotic drug use; may be a form of self medication

• R -- Rational thinking loss: Profound cognitive slowing, psychotic

depression, pre-existing brain damage, particularly frontal lobes

• S -- Social support deficit: May be result of the illness which

can cause social withdrawal, loss of job

• O -- Organized plan: Always need to inquire about presence of

a plan when treating a depressed patient

• N -- No spouse: Again, may be a result rather than a cause of

the depressive disorder

• S -- Sickness: Intercurrent medical illnesses 49

Czynniki wysokiego ryzyka samobójstwa

• Demograficzne – M – Adolescenci lub osoby w wieku podeszłym – Bezrobotni – Samotni – W separacji/rozwiedzeni – Bez wsparcia środowiskowego • Kliniczne – Z wywiadem (poważnej) aktywności samobójczej – Z rodzinnym obciążeniem depresją i/lub samobójstwem – Z poczuciem beznadziejności – Z impulsywnością lub agitacją – Z cechami psychotycznymi – Z nadużywaniem alkoholu lub SPA – Z cechami pogranicznymi lub antysocjalnymi – Z przewlekłymi chorobami somatycznymi 50

CHAD

Co to jest zaburzenie dwubiegunowe?

• Zaburzenie dwubiegunowe, dawniej nazywane psychozą maniakalno-depresyjną, do taka postać zaburzeń nastroju, w przebiegu którego oprócz objawów depresji pojawiają się stanu przeciwnego , manii, a więc nadmierna aktywność, poczucie wszechogarniającej radości, wrażenie, że jest się do wszystkiego zdolnym. Mania zwykle przez samych chorych nie jest postrzegana jako choroba.

52

Kto pierwszy to zauważył?

„depresja bez wątpliwości jest początkiem, a nawet częścią zaburzenia nazywanego manią”

Arateusz z Kappadocji (I w. AD)

53

Kłopoty diagnostyczne – BD vs. UD

[Goodwin i Jamison-1990]

Wiek zachorowania K/M Pozytywny wywiad rodzinny co do UD Pozytywny wywiad rodzinny co do BD Pozytywny wywiad rodzinny co do uzależnienia od substancji psychoaktywnych (w tym alkoholu) Przewlekłość depresji Czas trwania pełnoobjawowej depresji Epizody depresji z cechami psychotycznymi (kobiety) Poważne próby samobójcze (kobiety) BDBD BD=UD BD>UD BD>UD UD>BD BD>UD BD>UD BD>UD

Depresja : CHAD vs. F.33

 Wskazówki diagnozy depresji jako CHAD – Wcześniejszy początek – Krótsze remisje – Początek w okresie połogu – Rapid cycling – Krótszy czas epizodu – Przedchorobowa osobowość hipertymiczna

Ca Wyraźnie podwyższony, ekspansywny, lub drażliwy nastrój w ciągu ostatniego tygodnia (lub krócej jeśli był właściwie leczony) W ciągu tego tygodnia przez większość czasu pacjent: tak nie Cb1 Cb2 Był wielkościowy Miał zmniejszoną potrzebę snu Cb3 Cb4 Prezentował natłok mowy Miał gonitwę myśli Cb5 Jego uwaga łatwo ulegała rozproszeniu tak tak tak tak nie nie nie nie Cb6 Cb7 Cc tak nie Prezentował wzmożoną aktywność lub pobudzenie ruchowe tak nie Był nadmiernie aktywny w przyjemnych czynnościach, jeśli nawet wiązały się on ze znacznym ryzykiem tak Jeśli Ca tak, i 3 razy tak na Cb to rozpoznaniem jest epizod manii tak nie nie

56

Epidemiologia zaburzenia afektywnego dwubiegunowego (BD)

Częstość występowania BD – 1.2% populacji w czwartej dekadzie życia [Weissman i in. 1988] BD I - 0.8%, BD II –0.5% populacji USA [APA-1994] BD – 3.3% populacji powyżej 18 r.ż. [Angst-1993] Cyklotymia – 1.4% populacji M

K/M BD I – K=M BD II – K>M Rasy Brak różnic

i 4% populacji K [Hagnell i in. 1982] Wiek pierwszego zachorowania: Średnio: 21 lat, szczyt zachorowań – 15-19 lat [APA 1994] Pierwsza terapia – śr. 22 lata, pierwsza hospitalizacja – śr. 26 lat [Egeland-198]

57

Spektrum zaburzeń afektywnych dwubiegunowych

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe typu I. (BD I): Co najmniej jeden epizod manii +/- epizody depresyjne Zaburzenie afektywne dwubiegunowe typu II. (BD II): Co najmniej jeden epizod hipomaniakalny + epizody depresyjne Cyklotymia: Długotrwałe, niektóre objawy depresyjne i hipomaniakalne Brak epizodu depresji, manii i hipomanii 58

Wiek ujawnienia objawów dwubiegunowych (zachorowania)

30% 28% 20% 12% 14% 15% 10% 9% 5% < 5 5-9 10-14 15-19 wiek 20-24 25-29

LISH i in. J. Aff. Dis 1994; NDMDA Survey N=500

16% 30+

Kłopoty diagnostyczne – mania vs. hipomania

 Nasilenie objawów  Brak objawów psychotycznych  Czas trwania (7 dni v 4 dni)  Brak konieczności hospitalizacji w hipomanii?

 Brak konieczności stosowania leków antypsychotycznych w hipomanii (?) 60

Co wskazuje na manię i co z tego

Zaburzenia zachowania wskazujące na manię

wynika?

Związek manii z objawami „typowymi” dla schizofrenii

• Nadaktywność – 90% • Wielomówność – 89% • Objawy psychotyczne – obecnie lub w przeszłości – 61% • Natłok mowy – 88% • Skrócenie snu – 83% – Nagość – 29% – Nadmierna religijność – 39% • Formalne zaburzenia myślenia – 19% • FRS – 18% – Dziwna dekoracja głowy – 28% – Zanieczyszczanie się kałem – 13% Goodwin i Jamison 2007

Rozpowszechnienie zaburzeń BP-I i II •

Najwyższy

poziom współchorobowości psychiatrycznej i somatycznej wśród wszystkich zaburzeń psychicznych •

Najwyższy

udział zaburzeń klasyfikowanych jako „ciężkie” ze wszystkich zaburzeń psychicznych •

Najczęściej

nieprawidłowo rozpoznawane zaburzenie wśród ogółu chorób Kessler R, et al. Arch Gen Psychiatry 2005;62:593-602 and 617-627

DSM-IV i ICD-10 Podział wg H.Akiskala

Zaburzenie dwubiegunowe typu I Zaburzenie dwubiegunowe typu II Cyklotymia Zaburzenia inaczej nie określone Typ I (mania + depresja) Typ I ½ (przedłużona hipomania + depresja) Typ II (hipomania + depresja) Typ II ½ (cyklotymia + depresja) Typ III (dwubiegunowość po lekach p-depr.) Typ III ½ (dwubiegunowość po substancjach psychoaktywnych) Typ IV (hipertymia + depresja) Typ V (nawrotowa depresja z dysforią) Typ VI (dwubiegunowość w psychogeriatrii) [ Typ ½ (zaburzenie schizodwubiegunowe) ] • • „Kandydaci”: osobowość pograniczna [Zimmerman 2010] wielokrotnie nawracające zaburzenia jednobiegunowe [Goodwin 2007] („miękkie spektrum zaburzeń dwubiegunowych”)

Częstość ChAD u pacjentów z epizodem depresji

45% 4% 51% F.33

BDI BDII

64

Przebieg ChAD (13 lat) w cyklu życia

47% 53% eutymia faza choroby

65

Kryteria epizodu mieszanego wg DSM-IV

A.

B.

C.

A.

B.

C.

D.

A.

B.

U jednej osoby występują zarówno objawy (pełnego) epizodu maniakalnego i depresyjnego, jednocześnie prawie codziennie, przez co najmniej tydzień Objawy obu ww. epizodów powodują albo: Znacząco gorsze funkcjonowanie zawodowe lub szkolne Gorsze funkcjonowanie interpersonalne Konieczność hospitalizacji celem ochrony zdrowia lub życia Mają cechy psychotyczne Objawy te nie są wynikiem:  Nadużywania SPA Choroby somatycznej Jeśli są związane z terapią antydepresyjną (LPD, ELD, terapią światłem) to nie należy ich klasyfikować w ramach CHADI 66

100 93%

Psychiatryczna współchorobowość

80 60 40 20 0 Zab. lękowe 71% Wszyst.

subst.

ps-aktyw.

61% alkohol 41% leki 59% 29% Zab.

Zachow.

młodzieży Zab.

Antysocj.

dorosłych

Kessler RC, et al. Psychol Med 1997;27:1079-1089

Problemy związane z ChAD - co wiemy na pewno

Przewlekła choroba z częstym nawrotami Zaburzenia współistniejące Wysokie ryzyko samobójstwa Objawy psychotyczne Skutki psychosocjalne 68

Predyktory samobójstwa w CHAD

• Impulsywność • SPA • Epizody mieszane • Przemoc w okresie dzieciństwa • Niewłaściwa terapia Akiskal.

J Clin Psychopharmacol.

1996;16(suppl 1):4S-14S.

Wpływ dwubiegunowości na funkcjonowanie psychosocjalne

*

50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 29 wyrzucenie z pracy 48

*

23 negatywna ocena przełożonych

* P

<0.0001

Calabrese.

J Clin Psychiatry

. 2003;64:425-432.

26

*

5 przestępczość MDQ positive MDQ negative

CHAD — 3.4% populacji USA ma pozytywny wynik MDQ

12 10 2 0 8 6 4 3,4 9,3 0,5 >65 lat 5,7 18-24 lat <$20,000 1,9 >$85,000

Ogólny wynik Grupy wiekowe Hirschfeld i wsp. .

J Clin Psychiatry.

2003; 64:53-59.

Dochód pc

Fazy terapii zaburzenia afektywnego dwubiegunowego

Mania Hypomania Eutymia „mała” depresja „duża” depresja Faza terapii ostrego epizoduFaza leczenia profilaktycznego Frank E, i in. Biol Psychiatry. 2000;48(6):593-604.

72

MR JONES DOM Z PIASKU I MGŁY

73