Transcript Капитал курилиш мажмуи

8-Мавзу
КАПИТАЛ
ҚУРИЛИШ
МАЖМУИ
“Кимки бизнинг қудратимизга
шубҳа билан қараса, биз
қурдирган иморатларга боқсин”
Соҳиб қирон Амир Темур.
Режа:

Қурилиш комплекси: мазмуни,
стратегик социал-иқтисодий
вазифаларни ечишдаги аҳамияти.
 Капитал қўйилмаларнинг таркиби.
Капитал қўйилмаларнинг манбалари.
Унинг ҳажмини ва иқтисодий
самарадорлигини аниқлаш усуллари.
Қурилиш - республикадаги
моддий ишлаб чиқаришнинг энг
муҳим тармоқларидан бири. Ялпи
ички маҳсулотнинг 22%га яқини
иқтисодиётда банд бўлган ишчи
ва хизматчиларнинг тахминан
11% қурилиш ҳиссасига тўғри
келади.
Қурилиш мажмуи бу асосий
фондларни бевосита қайта
ишлаб чиқариш, моддий
ишлаб чиқариш жараёнини
таъминлайдиган моддий
ишлаб чиқариш
тармоқларининг ва лойиҳа
изланиш ишларининг
йиғиндисидир.
Технологик жиҳатдан қурилиш
мажмуи ўз ичига:
• Бевосита қурилишни ёки қурилишни
ишлаб чиқаришини;
• Қурилиш материаллари саноатини;
• Конструкция ва деталлар қурилиши
саноатини (йиғма темир-бетон, металл
конструкцияси, ёғоч ва ҳ.к.);
• Махсус лойиҳалаш ва изланиш
ташкилотларини, корхона ва
бирлашмаларни олади.
Қурилиш
жараёни
Хўжалик усули
Пудрат усули
Хўжалик усули
бу қурилишни бевосита
қурувчиларнинг ўзлари
(корхона, ташкилот,
фирма ва ҳоказо) олиб
борадилар. Бунда
қурилаётган обьект
ана шу корхонани
(ташкилотни) ўзи учун
мўлжалланган бўлади.
Пудрат усули
буюртмачилар билан шартнома
асосида доимий ҳаракатдаги
қурувчи ташкилотлар томонидан
амалга ошириладиган қурилишдир.
Унда икки томон: биринчипудратчи, яъни қурилиш
ташкилоти ва иккинчи-томон:
буюртмачи - (давлат ташкилоти,
кооператив, хусусий корхона,
ташкилот ва ҳоказо) қатнашади.
Миллий иқтисодиётнинг таркибий қисми
сифатида қурилиш соҳасида ҳам иқтисодий
ислоҳотлар амалга оширилди ва бу жараён
охирги йилларда чуқурлашиб бораяпти.
Хусусан:
• Қурилиш монополиясига барҳам бериш;
• Қурилиш ташкилотларини акциялаш ва
хусусийлаштиришни чуқурлаштириш;
• Пудрат ишлари бозорини ташкил қилиш;
• Капитал қурилишни ташкил қилишда,
инвестицион лойиҳаларни татбиқ қилишда
тартиб ўрнатиш ва бошқа тадбирлар амалга
оширилди.
Қурилиш соҳасида халқаро ҳамкорлик яхши
самара бермоқда. Хорижий фирмалар билан
ҳамкорликда Тошкент, Самарқанд, Бухоро
шаҳарларида халқаро классдаги
меҳмонхоналар қурилиши, хусусан Шератон
мехмонхонаси ҳамда, Россия, Дўстлик ва
бошқа меҳмонхоналарни қайта таъмирлаш
ишлари олиб борилди. Республика тарихида
биринчи марта капитал қурилиши соҳасида
чет эл инвестициялари жалб этилди.
2005-2012 йиллар давомида 7900 та
умумтаълим муассасаси, 1600 та касбҳунар коллежи ва академик лицей, 82 та
спорт иншооти, 37 сузиш хавзаси барпо
этилди ва реконструкция қилинди.
Умумий қиймати 6 млн.$ га тенг бўлган
спорт инвентерлари ва ускуналар
жойларга етказилди.
2012 йил 9 та мусиқа ва санъат мактаби
қурилган ва реконструкция қилинган
бўлса, 2012 йил 56 та ана шундай мактаб
фойдаланишга топширилди.
Уларнинг қурилишига 61 млрд. сўм дан
ортиқ капитал маблағ йўналтирилди.
Қурилиш мажмуи стратегик аҳамиятга
эга бўлиб қуйидаги жуда муҳим социалиқтисодий вазифаларни бажаради:
Қурилиш иқтисодиётнинг барча
тармоқларини асосий фондларини
янгиланишини ва ўсишини таъминлайди.
Иқтисодиётни таркибий қайта тузилишини
таъминлайди.
Устувор тармоқ ва соҳаларни қуриш,
реконструкция қилиш орқали
макроиқтисодий пропорцияларни
мунтазам равишда такомиллаштириб
боради;
Қурилиш мажмуи ишлаб чиқаришни,
маданий-маиший тармоқларни ҳудуд
жиҳатдан жойланишини яхшилайди.
Капитал қўйилмаларининг ҳажми уларнинг
фойдаланиш йўналишларига қараб қуйидаги
таркибда ташкил топади.



Технологик таркиб
Такрор ишлаб чиқариш таркиби
Тармоқ ва ҳудуд таркиби.
Технологик таркиб
1.
2.
3.
Қурилиш монтаж ишлари қиймати;
Ускуналар қиймати: (қурилиш объекти
учун технологик, энергетик
усукуналар);
Бошқа харажатлар: (лойиҳа- қидирув
ишлари, кадрлар тайёрлаш,
бошқариш);
Такрор ишлаб чиқариш
1.
2.
3.
Янги қурилиш (корхона, бино, объект);
Мавжуд корхоналарни кенгайтириш
(қўшимча цехлар қуриш);
Корхоналарни реконструкция қилиш
(маънавий-физик жиҳатдан эскирган
ускуналар алмаштирилади);
Тармоқ таркиби
Иқтисодиётнинг тармоқ ёки
соҳаларидаги капитал инвестиция
салмоғини, хажмини ифодалайди,
яъни ишлаб чиқариш, ноишлаб
чиқариш, устуворлигидан келиб
чиқади. (уй –жой, коммунал
хўжалиги, таълим, соғлиқни
сақлаш);
Худуд таркиби
Капитал қўйилмаларнинг
туманлар, вилоятлар,
иқтисодий регионлар бўйича
тақсимланиши.
Мамлакат иқтисодиётига капитал қўйилмаларни ажратиш сезиларли
даражада кўпайди. 1999-йилда
369,7млрд.сўмни 2005- йил 145,3
млрд. сўм, 2012- йил 866,2 млрд. сўмни
ташкил қилди. Капитал
қўйилмаларнинг умумий таркибида
асосий фондларнинг актив қисми
учун сарфланаётган харажатлар
ошиб бораяпти.
Капитал қўйилмалар иқтисодиётни барча
тармоқларида асосий
фондларни янгитдан
яратиш, мавжудларини
реконструкция қилиш ва
кенгайтириш учун
йўналтирилган харажатлар
йиғиндисидир.
Бир хил маҳсулот ишлаб чиқарадиган тармоқларда
капитал қўйилмалар ҳажми қуйидаги формула билан
аниқланади:
К=К
уд
К
бу ерда:
К Куд
капитал қўйилмалар;
- капитал қўйилмаларнинг салмоғи (яъни бир
бирлик қувватни ўсишини таъминловчи капитал
қўйилмалар);
К
- Янги қурилиш ва кенгайтириш ҳисобига
қувватларнинг ўсиши, яъни қувватларга бўлган
кўшимча эҳтиeж.

Капитал қўйилмаларнинг асосий манбаи
миллий даромаднинг жамғарма
фонди ҳисобланади. Хозирги вақтда
капитал қўйилмаларнинг асосий
молиявий манбалари қуйидагича
корхонанинг:





ўз маблағлари
бюджет
кредит
аҳолининг маблағлари
чет эл инвестициялари ва ҳоказо;
Капитал қўйилмаларининг иқтисодий
самарадорлик кўрсаткичлари
2 гуруҳга бўлинади:


Умумий мутлақ самара-дорлик
кўрсаткичлари.
Қиёсий самарадорлик
кўрсаткичлари.
2012 йилда иқтисодиётга жалб
этиладиган барча
инвестицияларнинг 46,4% дан
ортиғи саноатни модернизация
қилиш ва технологик янгилаш
замонавий асбоб ускуналар харид
қилиш харажатлари умумий
капитал қўйилмалар хажмининг
56%ни ташкил этади.
2012 йилда уй-жой қуриш кўламини
кенгайтириш ва қишлоқларни
ободонлаштиришда 357 та массивда
7400 та уй- жой, ижтимоий ва коммунал
хўжалик объектларини қуриш
мўлжалланмоқда. Ушбу мақсадлар учун
500 млрд. сўм, давлат бюджетидан 140
млрд. сўм ажратиш ва ОТБнинг
100 млн. $ имтиёзли кредитлари жалб
қилинади.
Инвестиция фаолиятининг
кўрсаткичлари (млрд. сўм)
2000
Асосий
Чет эл
капиталга инвестиция
киритилган
лари ва
инвестиция
кредитлари
лар жами
744,5
172,4
Қурилиш
ишлари
Ишга
туширилган
уй-жой ум.
майдон
388,4
8,0
2005
3165,2
687,0
1453,1
6,1
2010
10855,9
3863,9
6575,5
9,3
2012
22531,9
5058,1
8662,5
9,6
E’TIBORINGIZ
UCHUN
RAXMAT!