Transcript ŚRODKI POETYCKIE

Dorota Tylek
ŚRODKI POETYCKIE
Jak rozpoznawać?
INNE NAZWY
Zamiast określenia „środki poetyckie”
używane są także nazwy:
1. środki stylistyczne,
2. tropy stylistyczne.
Po co środki poetyckie?
Są używane w literaturze, gdyż:
- mają na celu wywołanie u
czytelnika określonych emocji,
- pobudzają jego wyobraźnię.
Rola środków poetyckich
„Środki stylistyczne nie są rodzynkami w cieście, bo mają nieco
inne funkcje. Owszem, z nimi ciasto lepiej smakuje, ale np. w
szarlotce nie spotyka się rodzynek, natomiast środki stylistyczne
są w każdym utworze. Nie są one tylko do ozdoby czy dla
smaku. Są jednym z nośników idei (przesłania) wiersza, elementem
formy, która jest kształtem treści, tak jak ciało jest kształtem duszy,
mówiąc nieco metafizycznie.
Jednym słowem – w każdym wierszu muszą być.”
Źródło: http://polskiwdwunastce.edu.pl/teoria-literatury/32/srodki-stylistyczne
Środki stylistyczne to zabiegi artystyczne
na różnych poziomach języka:

brzmienia,

tworzenia wyrazu,

słownictwa,

składni zdania,

znaczeń wyrazów.
fonetyczne
rym
rytm
onomatopeja
Celowe łączenie w
wypowiedzi
elementów
brzmieniowych
słowotwórcze
zgrubienie
zdrobnienie
neologizm
leksykalne
(wyrazowe)
semantyczne
(znaczenie)
składniowe
archaizm
dialektyzm
epitet
pytanie
metafora,
retoryczne
animizacja
powtórzenie
personifikacja
anafora
porównanie
refren
ironia
Czerpanie z
określonych obszarów
językowych (gwara –
Specjalne
Specjalne budowanie
Specjalne zestawienia
jęz. wysoki, jęz.
wykorzystanie
słowa poetyckiego
słów, budujące nowe
współcz. – jęz. histor.)
konstrukcji
przez cząstki
znaczenia, utrwalone
lub specjalne
składniowych (zabiegi
słowotwórcze
przez tradycję literacką
nacechowanie
w obszarze zdania)
emocjonalne
słownictwa
EPITET
Wyraz, który pełni funkcję
określenia rzeczownika
.
Jak znaleźć?
1. Wyszukać rzeczowniki.
2.
Sprawdzić, czy przy rzeczownik nie ma określeń –
pytania: jaki? który? czyj? czego? z czego? ile?
Przykład:
„tęczowa chłodnej rosy łezka”
łezka (jaka?) tęczowa
łezka (czego?) rosy
rosy (jakiej?) chłodnej
PORÓWNANIE
Zabieg polegający na skojarzeniu
i połączeniu ze sobą podobnych lub
wspólnych cech przedmiotów, osób, itd.
Jak znaleźć?
1.
Wyszukać słów: jak, jakby, niby, na kształt, jak gdyby.
2.
Sprawdzić, czy przy tych słowach coś jest porównane do
czegoś.
Przykład:
„zmierzch jak tłumy cieni”
„gorąco jak w piecu”
METAFORA (przenośnia)
Zabieg polegający na niezwykłym połączeniu
słów, zmieniającym ich podstawowe
znaczenie


Sens dosłowny: złote kolczyki (kolczyki ze złota)
Sens metaforyczny: złote serce (dobry człowiek)
Przykłady:
płuca miasta
rzeka ludzi
RODZAJE METAFOR
UOSOBIENIE
PERSONIFIKACJA
nadanie przedmiotom
(itd.) cech właściwych
tylko ludziom
„zadumane krzesło”
„smutny deszcz”
OŻYWIENIE
ANIMIZACJA
nadanie przedmiotom
nieożywionym
cech istot żyjących
„chmura goni chmurę”