Transcript Literatura Oświecenia

Literatura Oświecenia
Epoka rozumu
Przedział czasowy
Koniec VII
wieku
1740
Wydanie
najważniejszych dzieł
Ignacego Krasickiego
Otwarcie Teatru
Narodowego
1765
1772
II
rozbiór
Polski
1791
Początek
XIX w.
1795
1775-1780
założenie
Collegium Nobilium
w Warszawie
I rozbiór
Polski
Uchwalenie
III rozbiór
Konstytucji 3
Polski
maja
1793
O oświeceniu w pigułce...
Nazwa „oświecenie” obejmuje zjawiska kulturalne i społeczne zachodzące w Europie w
XVIII wieku. Oświecony, czyli wyzwolony z wszelkich więzów, rozum ludzki miał
być światłem rozjaśniającym drogę do poznania prawdy o człowieku i świecie.
Oświecenie to epoka optymizmu wywołanego wiarą w potęgę intelektu i wolnej woli oraz
przekonaniem o panowaniu człowieka nad światem. Oświeceni ludzie skupiali się
przede wszystkim na działalności oświatowej w badaniach naukowych oraz nad
wprowadzeniem nowych zasad i norm życia społecznego.
Czas oświecenia był bardzo znaczący dla historii Polski. W tym czasie miały miejsce trzy
rozbiory Polski i upadek Rzeczypospolitej.
Literatura
W literaturze występowały dwa podstawowe prądy – empiryzm i racjonalizm.
Według racjonalistów źródłem poznania jest rozum, dlatego to nim należy się kierować w
działaniu. Do racjonalistów zaliczamy Kartezjusza,
Przedstawiciele empiryzmu głosili, iż podstawową rolę w zdobywaniu wiedzy odgrywa
doświadczenie. Własny system filozoficzny korzystający zarówno z założeń
racjonalizmu, jak i empiryzmu stworzył Immanuel Kant. Zwolennikiem empiryzmu
byli John Locke i David Hume.
Rola czasopism w dobie oświecenia
Jednym ze skutków działalności oświeceniowych twórców był rozwój prasy. Na początku
XVIII wieku w Anglii rozpoczęto wydawanie tygodnika „The Spectator”, który stał
się wzorem nowożytnej publicystyki.
W Polsce w latach 1765-1785 ukazywał się natomiast „Monitor”. Czasopismo społecznopolityczne redagowane przez Ignacego Krasickiego i Franciszka Bohomolca. W
„Monitorze” krytykowano kulturę sarmacką i postulowano zmianę obyczajów w
duchu nowej epoki.
Odmienną tematyką i formą odznaczały się „Zabawy przyjemne i pożyteczne” wychodzące
w latach 1770-1777. Było to czasopismo literackie o ambicjach artystycznych.
Drukowano w nim m.in. utwory gości obiadów czwartkowych – spotkań
organizowanych przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Encyklopedyści
W latach 1751-1780 we Francji powstała „Wielka encyklopedia
francuska”. To wielotomowe dzieło zawierało wiadomości z
różnych dziedzin nauki, sztuki i rzemiosła. Tworzyli ją
filozofowie i pisarze oświeceniowi, m.in. Denis Diderot, Jean
Jacques Rousseau oraz Voltaire. Poglądy wyrażone przez
encyklopedystów znacząco wpłynęły na atmosferę intelektualną
epoki.
Józef Wybicki
Józef Wybicki - znany jest przede wszystkim jako
autor Mazurka Dąbrowskiego- pieśni Legionów
Polskich we Włoszech, która stała się hymnem
narodowym Polski. Ten uzdolniony organizator i
działacz, oddany bez reszty Krajowi patriota, przez
całe swoje długie życie angażował się z powodzeniem
Urodził się 29.09.1747 , zaś zmarł
w roku 1822.
w sprawy narodu polskiego.
Pieśń Legionów Polskich we Włoszech
Jeszcze Polska nie umarła,
kiedy my żyjemy.
Co nam obca moc wydarła,
szablą odbijemy.
Marsz, marsz, Dąbrowski
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem
złączem się z narodem.
Jak Czarnecki do Poznania
wracał się przez morze
dla ojczyzny ratowania
po szwedzkim rozbiorze.
Marsz, marsz, Dąbrowski...
Przejdziem Wisłę przejdziem Wartę
będziem Polakami
dał nam przykład Bonaparte
jak zwyciężać mamy.
Marsz, marsz, Dąbrowski...
Ignacy Krasicki
Krasicki Ignacy polski poeta, prozaik,
dramatopisarz, publicysta. Uważa się go za
najwybitniejszego pisarza polskiego oświecenia.
Uczył się w kolegium jezuickim we Lwowie i w
seminarium duchownym w Warszawie 1751-
1754. Studia uzupełniające w Rzymie 17591761. Początkowo związany koligacjami
rodzinnymi ze stronnictwem przeciwników
Urodził się w roku 1735,
zaś zmarł w 1801
reform i tzw. Familii Czartoryskich.
Bajki
Ptaszki w klatce
Szczur i kot
„Czegóż płaczesz? - staremu mówił
czyżyk młody -
"Mnie to kadzą" - rzekł hardzie do
swego rodzeństwa
Masz teraz lepsze w klatce niż w
polu wygody".
Siedząc szczur na ołtarzu podczas
nabożeństwa.
"Tyś w niej zrodzon - rzekł stary przeto ci wybaczę;
Wtem, gdy się dymem kadzidł
zbytecznych zakrztusił,
Jam był wolny, dziś w klatce - i
dlatego płaczę".
Wpadł kot z boku na niego, porwał i
udusił.
Franciszek Dionizy Kniaźnin
Kniaźnin Franciszek Dionizy - polski poeta i
dramatopisarz. W 1764 wstąpił do zakonu
jezuitów, 1770 został nauczycielem w
jezuickim kolegium w Warszawie. Po kasacie
zakonu 1773 wrócił do stanu świeckiego.
Po drugim rozbiorze Polski rozpoczęła się
jego choroba umysłowa, doprowadzając pod
Urodził się w 1750 roku, a
umarł w 1807
koniec życia do całkowitego wyniszczenia.
Krosienka
Darmo mi, matko! stawisz krosienka,
Insza mię teraz myśl wiedzie.
Ach, pozwól raczej wyjrzeć z okienka,
Czyli mój Filon nie jedzie.
Gdyśmy na siebie spojrzeli mile,
Powiedział tylko dwa słowa.
Bez niego teraz przykre mi chwile:
On mojej duszy połowa!
Coż go tak długo tam zatrzymało?
Drogać mu nie jest daleka.
Serce on moje zna jeszcze mało,
Które na niego tak czeka.
Przez ten ma gaik jechać mój mały;
Kiedyż twarz jego zaświeci?
Ptaki się stamtąd nagle ruszyły,
Zapewne on to już leci.
I sroczka z płotu skrzeczy na niego:
Cóż to? nie widać go jeszcze.
Filonie! na blask wzroku twojego
W ręce z radości zakleszczę.
Otóż i widać — gość luby jedzie,
Sercu mojemu życzliwy!
Miłość w te strony wzrok jego wiedzie,
A pod nim igra koń siwy
Źródła:
http://pl.wikipedia.org/
http://portalwiedzy.onet.pl/
http://www.google.pl/
http://literat.ug.edu.pl/ikbajk/index.htm
http://milosc.info/wiersze/Franciszek-DionizyKniaznin/Krosienka.php
Autorzy:
Anna Baranowska
Marcelina Goździewska
Cezary Ruciński
kl. IIB