Transcript psihički poremećaji i kriminalitet

PSIHIČKI POREMEĆAJI
Vježbe iz nastavnog predmeta “Psihologija”
Ponedjeljak, 03.12.2012. godine
Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije
Mustafa Šuvalija, asistent
PSIHIČKI POREMEĆAJI

ELEMENTI PSIHIČKOG ŽIVOTA ČOVJEKA:
KOGNITIVNI PROCESI, EMOCIONALNI PROCESI I
VOLJNI PROCESI.

POVEZIVANJEM, KOMBINIRANJEM I
ORGANIZIRANJEM SPECIFIČNIH NAČINA ODVIJANJA
OVIH PROCESA KOD SVAKOG POJEDINCA NASTAJE
LIČNOST.

LIČNOST: INTEGRALNA, SPECIFIČNA INDIVIDUALNA
ORGANIZACIJA I KOMBINACIJA PSIHIČKIH OSOBINA
POJEDINCA.
2
PSIHIČKI POREMEĆAJI

ODVIJANJE SVAKOG OD PROCESA KOJI SPADA U
JEDNU OD OVIH KATEGORIJA MOŽE BITI
POREMEĆENO.

S OBZIROM DA 1) POSTOJI VEĆI BROJ RAZLIČITIH
PSIHIČKIH PROCESA 2) SVAKI OD TIH PROCESA
MOŽE BITI POREMEĆEN NA VIŠE RAZLIČITIH
NAČINA (NPR., POREMEĆAJI PAMĆENJA MOGU BITI
HIPERMNEZIJE, HIPOMNEZIJE I AMNEZIJE) 3)
MENTALNI POREMEĆAJI MOGU UKLJUČIVATI
POREMEĆAJE VIŠE PROCESA, BROJ RAZLIČITIH
MENTALNIH POREMEĆAJA JE DOSTA VELIKI.
3
PSIHIČKI POREMEĆAJI

PO NEKIM RANIJIM PODJELAMA SVI PSIHIČKI
POREMEĆAJI SU SE DIJELILI NA NEUROZE I PSIHOZE.

NEUROZE: POJAM KOJI OBUHVATA ŠIROK SPEKTAR
KOGNITIVNIH, EMOCIONALNIH I PONAŠAJNIH
PROBLEMA; NAJJEDNOSTAVNIJE KAZANO, MISLI SE
NA NESPOSOBNOST OSOBE DA SE PRILAGODI
OKOLINI, NEMOGUĆNOST DA SE PROMIJENE
ŽIVOTNI OBRASCI I DA SE RAZVIJE SLOŽENIJA,
BOGATIJA LIČNOST.
4
PSIHIČKI POREMEĆAJI

SPOSOBNOST PROCJENE STVARNOSTI SITUACIJE JE
NETAKNUTA; NE POSTOJE VIDLJIVI ORGANSKI
DOKAZI ZA POSTOJANJE ANKSIOZNIH SIMPTOMA;
UVIJEK SE MOŽE ODREDITI POČETAK POREMEĆAJA.

PSIHOZE: GUBI SE VEZA SA STVARNOŠĆU, REKACIJE
NA LJUDE I SITUACIJE SU NEPRILAGOĐENE.

JAVLJAJU SE HALUCINACIJE I DELUZIJE,
KOMUNIKACIJA SA OKOLINOM JE POREMEĆENA.
5
PSIHIČKI POREMEĆAJI

TERMINI “NEUROZA” I “PSIHOZA” SE KORISTE I
DANAS, IAKO NEUROZE I PSIHOZE NE
PREDSTAVLJAJU JEDINE DVIJE KATEGORIJE
POREMEĆAJA.

U NEUROTSKE POREMEĆAJE SPADAJU (IZMEĐU
OSTALIH) ANKSIOZNI POREMEĆAJI I OPSESIVNO
KOMPULZIVNI POREMEĆAJI.

ANKSIOZNI POREMEĆAJI: OPŠTI ANKSIOZNI
POREMEĆAJ; FOBIJE; PANIČNI POREMEĆAJ.
6
PSIHIČKI POREMEĆAJI

OPŠTI ANKSIOZNI POREMEĆAJ: ANKSIOZNOST JE
UOPŠTENA (GENERALIZIRANA), NE JAVLJA SE U
NEKIM POSEBNIM USLOVIMA.

BOLESNICI SE ŽALE NA STALNI OSJEĆAJ NERVOZE,
DRHTANJE, MIŠIĆNU NAPETOST, ZNOJENJE,
VRTOGLAVICE, ITD.

POSTOJI STALNI STRAH DA ĆE BOLESNIK ILI NEKO
NJEGOV BLIŽNJI UBRZO OBOLJETI ILI DOŽIVJETI
NESREĆU.
7
PSIHIČKI POREMEĆAJI

FOBIJE: JAKI STRAHOVI OD RAZLIČITIH PREDMETA I
SITUACIJA KOJI NEMAJU OSNOVU U STVARNOSTI.

FOBIJE MOŽEMO PODIJELITI NA: AGORAFOBIJU,
SOCIJALNE FOBIJE I SPECIFIČNE (IZOLOVANE)
FOBIJE.

OSNOVNA KARAKTERISTIKA AGORAFOBIJE JE
POSTOJANJE STALNOG I INTENZIVNOG STRAHA OD
JAVNIH OTVORENIH MJESTA, GOMILE LJUDI ILI
MJESTA KOJE JE TEŠKO BRZO NAPUSTITI I NAĆI
SIGURNO SKLONIŠTE.
8
PSIHIČKI POREMEĆAJI

ŽENE ČEŠĆE OD MUŠKARACA PATE OD FOBIJA;
FOBIJE OBIČNO NASTUPAJU U MLADOSTI.

OBOLJELI OD AGORAFOBIJE ISPOLJAVAJU I
KLAUSTROFOBIJU, I MOGU IMATI POTREBU DA
PORED SEBE IMAJU NEKU OSOBU OD POVJERENJA
KOJA IH PRATI KADA NAPUSTE PREBIVALIŠTE.

SOCIJALNE FOBIJE SU STRAHOVI OD SUSRETA SA
LJUDIMA, POJEDINAČNO ILI U MANJIM GRUPAMA.
9
PSIHIČKI POREMEĆAJI

RAZLIKUJU SE OD AGORAFOBIJE PO TOME ŠTO SE
STRAH KOD NJIH NE JAVLJA U MASI.

OBIČNO SU POVEZANE SA KRITICIZMOM VLASTITE
LIČNOSTI.

JEDAN OD NAČINA POMOĆU KOJIH NEKI LJUDI
POKUŠAVAJU SUZBITI ANKSIOZNOST NASTALU
SOCIJALNIM FOBIJAMA JE KONZUMIRANJE
ALKOHOLA.
10
PSIHIČKI POREMEĆAJI

SPECIFIČNE FOBIJE: OGRANIČENE SU NA VRLO
SPECIFIČNE SITUACIJE KAO ŠTO JE STRAH OD
ODREĐENIH ŽIVOTINJA, VISINE, GRMLJAVINE,
MRAKA, LETENJA, ZATVORENIH PROSTORA,
KORIŠTENJA JAVNIH TOALETA, ZUBARA,
ODREĐENIH ŽIVEŽNIH NAMIRNICA ITD.

ZA OVU VRSTU FOBIČNIH POREMEĆAJA JE
KARAKTERISTIČNO DA NEMAJU DRUGIH PSIHIČKIH
SIMPTOMA KOJE SREĆEMO KOD AGORAFOBIJE I
SOCIJALNE FOBIJE.
11
PSIHIČKI POREMEĆAJI

PANIČNI POREMEĆAJ KARAKTERIŠE NAPAD PANIKE,
KOJI PREDSTAVLJA SPECIFIČAN DOŽIVLJAJ STRAHA.

NAPADI PANIKE NASTAJU NAJČEŠĆE SPONTANO,
BEZ VIDLJIVOG POVODA I IMAJU TENDENCIJU DA
SE PONOVO JAVLJAJU.

PRAĆENI SU BROJNIM TJELESNIM SIMPTOMIMA
(LUPANJE SRCA, BOL U GRUDIMA, GUŠENJE,
VRTOGLAVICA, ITD.).
12
PSIHIČKI POREMEĆAJI

RADI SE O SPECIFIČNOM EMOCIONALNOM
ISKUSTVU KOJE SE RAZLIKUJE OD DRUGIH
ANKSIOZNIH POREMEĆAJA; ŽENE OD OVOG
POREMEĆAJA BOLUJU DVA PUTA ČEŠĆE OD
MUŠKARACA.

OPSESIVNO – KOMPULZIVNI POREMEĆAJI SU
KARAKTERISTIČNI PO PRISUSTVU PRISILNIH MISLI I
PRISILNIH PONAŠANJA.

ONI UVIJEK IZAZIVAJU NELAGODU A POKUŠAJI
BOLESNIKA DA IM SE SUPROTSTAVI SU NEUSPJEŠNI.
13
PSIHIČKI POREMEĆAJI

NEKE PRISILNE MISLI MOGU BITI VRLO NEPRIJATNE
(NPR. MOGU SE JAVLJATI U VIDU OPSCENIH,
VULGARNIH RIJEČI) I ZBOG TOGA KOD BOLESNIKA
MOGU IZAZIVATI STID.

PORED ANKSIOZNIH SPOMENUĆEMO I
SOMATOFORMNE I PSIHOSEKSUALNE
POREMEĆAJE.

SOMATOFORMNI POREMEĆAJI: TJELESNI
POREMEĆAJI (NPR. BOLOVI) ZA KOJE SE MEDICINSKI
NE MOŽE PRONAĆI NIKAKV TJELESNI UZROK.
14
PSIHIČKI POREMEĆAJI

JEDAN OD OVIH POREMEĆAJA JE I HIPOHONDRIJA,
STRAH DA SE BOLUJE OD TEŠKE I NEIZLJEČIVE
BOLESTI.

RADI SE O NEADEKVATNOJ INTERPRETACIJI
BOLOVA; PACIJENTE JE NEMOGUĆE UBIJEDITI DA
NEMA OPASNOSTI I PORED TOGA ŠTO SE
PRETRAGAMA NE MOŽE USTANOVITI UZROK BOLI.

PSIHOSEKSUALNI POREMEĆAJI SE DIJELE U SVIJE
VRSTE: SEKSUALNE DISFUNKCIJE I PARAFILIJE.
15
PSIHIČKI POREMEĆAJI

SEKSUALNE DISFUNCKIJE: POREMEĆAJI
SEKSUALNOG NAGONA, NEMOGUĆNOST
DOŽIVLJAVANJA SEKSUALNOG ZADOVOLJSTVA.

PARAFILIJE: SEKSUALNO UZBUĐENJE IZAZVANO
OSOBAMA, SITUACIJAMA ILI PREDMETIMA KOJE
OBIČNO NISU UZROK SEKSUALNOG UZBUĐENJA;

UKOLIKO SE SEKSUALNO UZBUĐENJE MOŽE
DOŽIVIJETI SAMO U TAKVIM SITUACIJAMA, RADI SE
O POREMEĆAJU.
16
PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET

JEDNA OD POSTOJEĆIH PODJELA KRIMINALITETA JE
I ONA NA SOCIJALNI I PATOLOŠKI KRIMINALITET.

SOCIJALNI VRŠE PSIHIČKI NORMALNA LICA;
PATOLOŠKI KRIMINALITET VRŠE PSIHIČKI
NENORMALNE OSOBE.

PREMA NEKIM ISTRAŽIVAČKIM PODACIMA
KRIVIČNA DJELA SE ČEŠĆE MANIFESTUJU MEĐU
DUŠEVNO POREMEĆENIM NEGO U OPŠTOJ
POPULACIJI.
17
PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET

ODNOS IZMEĐU MENATLNOG POREMEĆAJA I
KRIMINALITETA MOŽE BITI SLJEDEĆI:
• KRIM. PONAŠANJE I MEN. POREMEĆAJ KONCIDIRAJU
• KRIM. PON. JE POSLJEDICA MEN. POR.
• KRIM. PON. JE UZROKOVALO MEN. POR.
• KRIM. PON. SASTAVNI DIO PONAŠANJA
POREMEĆENE LIČNOSTI.
• KRIM. PON. JE POLJEDICA IZVRŠENJA NAGONSKIH
IMPULSA I PRISILNIH RADNJI
• KRIM. PON. JE POSLJEDICA OVISNOSTI
18
PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET

OVISNOST O DROGAMA JE ODUVIJEK U USKOJ VEZI
SA KRIMINALITETOM; U VEĆINI DRUŠTAVA, DROGA
SE MOŽE NABAVITI SAMO ILEGALNO.

OVISNOST O ALKOHOLU, OSIM U NEKIM
ZEMLJAMA, NIJE NUŽNO VEZANA ZA KRIMINALITET,
ALI KONZUMIRANJE ALKOHOLA MOŽE BITI I
POSLJEDICA I JEDAN OD UZROKA ČINJENJA
KRIVIČNOG DJELA.

ALKOHOLIZAM DOVODI DO ODREĐENIH
MENTALNIH POREMEĆAJA.
19
PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET

GODIŠNJE U SAD OKO 200 000 LJUDI UMRE OD
OBOLJENJA KOJA SU DIREKTNO IZAZVANA
ALKOHOLOM.

PROCJENJUJE SE DA U ISTOJ ZEMLJI 25% DO 40%
SVIH BOLESNIKA U OPĆIM BOLNICAMA SE LIJEČI
ZBOG NEKOG OBOLJENJA KOJE JE UZROKOVAO
ALKOHOL.

60% DO 90% OBOLJENJA JETRE JE UZROKOVANO
ALKOHOLOM.
20
PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET

U VIŠE OD 50% SAOBRAĆAJNIH NESREĆA UZROK JE
ALKOHOLOM; U 33% SAMOUBISTAVAVA I 67%
UBISTAVA ALKOHOL IGRA ZNAČAJNU ULOGU.

NEKI OD FAKTORA KOJI POVEĆAVAJU
VJEROVATNOĆU DA ĆE SE KOD POJEDINCA RAZVITI
OVISNOST O ALKOHOLU:
• POSTOJANJE ALKOHOLIZMA U PORODICI
• PRITISAK ZAJEDNICE, OKRUŽENJA, DRUGOVA DA
SE KORISTI I ZLOUPOTREBLJAVA ALKOHOL;
21
PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET
• POSTOJANJE MOGUĆNOSTI DA SE LAHKO DOĐE
DOĐE DO ALKOHOLA (ZBOG NISKE CIJENE ILI
NISKIH POREZA, LIBERALNIH ZAKONSKIH PROPISA
I/ILI MINIMALNIH ZAKONSKIH OGRANIČENJA I
KAZNI ZA PONAŠANJA U PIJANOM STANJU.

NEKI POREMEĆAJI UZROKOVANI ALKOHOLOM KOJI
MOGU VODITI KRŠENJU ZAKONA:

PATOLOŠKA INTOKSIKACIJA: NASTAJE
KONZUMIRANJEM MALIH KOLIČINA ALKOHOLA
KOJE KOD DRUGIH NE BI IZAZVALO OPIJENOST.
22
PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET

ISPOLJAVA SE KAO SUMRAČNO STANJE SVIJESTI U
KOJEM POJEDINCI NIČIM IZAZVANI BEZOČNO I
AGRESIVNO NAPADAJU OKOLINU, UGROŽAVAJUĆI
SVE ONI KOJI SE TADA NAĐU U NJIHOVOJ OKOLINI.

OVAKVIM REAKCIJAMA SU SKLONE OSOBE SA
OŠTEĆENJIMA CNS-A, OSOBE SA ODREĐENIM
POREMEĆAJIMA LIČNOSTI, ALI I OSOBE KOJE DUGO
NISU SPAVALE, OSOBE SA POVIŠENOM
TEMPERATUROM, OSOBE KOJE SU UMORNE ILI
ISCRPLJENE TE SEKSUALNO UZBUĐENE OSOBE.
23
PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET

ALKOHOLNA PARANOJA: NAJČEŠĆE SE ISPOLJAVA U
VIDU LJUBOMORE PREMA SUPRUZI.

U PIJANOM STANJU, OVAKVI POJEDINCI OPTUŽUJU
SUPRUGU ZA NEVJERSTVO, A ZATIM KADA SE
OTRIJEZNE NEGIRAJU DA SU UPUĆIVALI TAKVE
OPTUŽBE.

PSIHOZA SE RAZVIJA POSTEPENO; JAVLJAJU SE
SUMANUTE IDEJE LJUBOMORE KOJE NEMAJU
PODLOGU U STVARNOSTI.
24
PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET

DA BI DOKAZAO NEVJERSTVO, BOLESNIK ŽENU
UHODI NA SVAKOM KORAKU, I POKUŠAVA VRŠITI
KONTROLU (ZAKIVA PROZORE, KONTROLIŠE
ODJEĆU, SOBU I POSTELJINU NA KOJIM NALAZE
“SUMNJIVI” TRAGOVI, ITD.).

U PIJANOM STANJU, TUČE I MALTERETIRA ŽENU
TRAŽEĆI OD NJE PRIZNANJE; MOŽE DOĆI DO
UBISTVA SUPRUGE.
25
PITANJA ZA PONAVLJANJE







PODJELA SVIH PSIHIČKIH POREMEĆAJA NA PSIHOZE I
NEUROZE JE JOŠ UVIJEK VAŽEĆA. (TAČNO / NETAČNO)
NAVEDITE JEDNU KARAKTERISTIKU PSIHOTIČNIH
POREMEĆAJA.
KOD OPŠTEG ANKSIOZNOG POREMEĆAJA,
ANKSIOZNOST SE JAVALJA SAMO U ODREĐENIM,
SPECIFIČNIM USLOVIMA. (TAČNO / NETAČNO)
FOBIJE SU... (NAVEDITE DEFINICIJU)
NAJVEĆI BROJ BOLESNIKA KOJI PATE OD AGORAFOBIJE
SU A) MUŠKARCI B) ŽENE
AGORAFOBIJA JE... (NAVEDITE DEFINICIJU)
SOCIJALNE FOBIJE SU... (NAVEDITE DEFINICIJU)
26
PITANJA ZA PONAVLJANJE
KONZUMIRANJE ALKOHOLA PREDSTAVLJA JEDAN OD
NEUSPJEŠNIH NAČINA NOŠENJA SA SOCIJALNIM
FOBIJAMA. (TAČNO / NETAČNO).
 U KOJU GRUPU POREMEĆAJA SPADA HIPOHONDRIJA?
____________________________
 PSIHOSEKSUALNI POREMEĆAJI SE DIJELE NA: 1)
SEKSUALNE DISFUNKCIJE 2)___________________
 NAVEDITE JEDAN RAZLOG ZBOG KOJEG POJEDINAC
MOŽE RAZVITI OVISNOST O ALKOHOLU:
 NAVEDITE JEDAN POREMEĆAJ UZROKOVAN
ALKOHOLOM KOJI MOŽI VODITI KRIMINALNOM
PONAŠANJU:

27