Transcript Prezentacja Power Point

SKŁAD GRUP
TERAPEUTYCZNYCH
Na podstawie „Psychoterapii grupowej”
I. Yalom’a i M. Leszcza
opracowały:
Marta Grabowska i Magdalena Lisiecka
WPROWADZENIE
Zasady ustalania składu grupy są ważne we
wszystkich formach terapii grupowej – również
w tych silnie ustrukturyzowanych i pozornie
homogenicznych.
 Jednakże badania dotyczące składu grupy są
obszerne i niezwykle złożone.

Czy istnieje nadrzędna metoda ustalania składu
grup?
PROCEDURY UŻYWANE DO PRZEWIDYWANIA
ZACHOWANIA W GRUPIE
1.
2.
3.
Standardowy
wywiad
diagnostyczny.
Standardowe testy
psychologiczne.
Specjalne procedury
diagnostyczne.
1. STANDARDOWY WYWIAD
DIAGNOSTYCZNY
Wywiad indywidualny jest najczęściej stosowaną
metodą selekcji pacjentów przed przyjęciem ich
do grupy.
 Osoba przeprowadzająca wywiad stara się zebrać
jak najwięcej informacji o danej jednostce
(pragnie poznać informacje o stresie
środowiskowym, osobistej historii życia,
motywacji do leczenia oraz siły ego), aby
przewidzieć jak będzie się ona zachowywać w
grupie.
 Wiadomo jednak, że przewidywania te mogą być
jedynie pewnym, niedokładnym przypuszczeniem
osoby przeprowadzającej wywiad.

1. STANDARDOWY WYWIAD
DIAGNOSTYCZNY
Wywiad psychiatryczny najczęściej kończy się
postawieniem diagnozy (np. według kryteriów
DSM-IV-TR). Jednakże informacje w niej zawarte
mają ograniczoną wartość jako wskaźniki
zachowań interpersonalnych.
 Współczesna diagnoza podkreśla także oderwane
i obserwowalne zachowanie, ale nie poświęca
wiele uwagi życiu wewnętrznemu jednostki.

Wykazano niestety, że standardowy wywiad przy
przyjęciu w niewielkim stopniu przyczynia się do
przewidywania przyszłych zachowań w grupie.
1. STANDARDOWY WYWIAD DIAGNOSTYCZNY
BADANIE



30 pacjentów skierowanych na
terapię grupową.
Przeprowadzony został z nimi
wywiad, w trakcie którego
oceniano pięć ważnych
czynników: motywacji do
terapii grupowej, umiejętności
werbalnych, przewlekłości
problemów, dotychczasowej
relacji z obiektami i zdolności
do wglądu.
Co ważne: oceny dokonane w
czasie wywiadu, nie miały
żadnej wartości prognostycznej
co do późniejszych zachowań
pacjenta w czasie terapii
grupowej.
Żadna etykieta diagnostyczna nie jest w stanie oddać
istoty jednostki oraz całego zbioru jej zachowań!
2. STANDARDOWE TESTY PSYCHOLOGICZNE
Testy psychologicznie
takie jak: m.in. Test
Rorschacha, TAT,
MMPI, Test Zdań
Niedokończonych czy
Rysunek Postaci
Ludzkiej – nie
dostarczyły terapeucie
grupowemu istotnych
informacji o możliwych
zachowaniach jednostki
w grupie.
3. SPECJALNE PROCEDURY DIAGNOSTYCZNE

a)
b)
c)
Wyniknęły z konieczności opracowania nowych metod
oceny zachowań interpersonalnych.
Interpersonalny system nozologiczny – próby
klasyfikowania jednostek wg interpersonalnych
stylów nawiązywania relacji.
Bezpośrednie przetestowanie zachowania istotnego dla
grupy – obserwowanie zachowania jednostki, która
wykonuje zadanie związane z sytuacją grupy
terapeutycznej. Jest to najskuteczniejsza metoda!
Interpersonalny wywiad przy przyjęciu – sprawdzanie
zdolności do „tu i teraz”, próba zbadania
wcześniejszych relacji interpersonalnych i
grupowych pacjenta, pytania
o przyjaciół i ich
życie itp.
INTERPERSONALNY SYSTEM
NOZOLOGICZNY



Karen Horney – zakładała ona, że osoby z problemami w
sposób przesadny lub nieadaptacyjny zbliżają się do innych
ludzi, są przeciwko nim lub odsuwają się od nich. Opisała
ona również profile interpersonalne tych osób.
Bowlby – klasyfikacja oparta o 4 podstawowe style
przywiązania w relacjach: 1) bezpieczne, 2) lękowe, 3)
obojętne lub odrzucające i unikające oraz 4) strachliwe i
unikające. Co ważne: niektórzy terapeuci uważają, że
prawidłowe rozpoznanie stylu przywiązania u pacjenta
oraz umiejętne odniesienie się do niego może stanowić o
sukcesie lub porażce leczenia.
Współcześni przedstawiciele teorii interpersonalnej –
klasyfikacja zachowań interpersonalnych na podstawie
danych zebranych z inwentarzy interpersonalnych.
Następnie informacje te wpisywane są w wielowymiarowy
interpersonalny diagram kołowy (jest to schematyczny
obraz stosunków interpersonalnych, które są rozmieszczone
na okręgu w dwuwymiarowej przestrzeni).
INTERPERSONALNY SYSTEM
NOZOLOGICZNY
Kluczowa sfera
problemów
interpersonalnych
u pacjenta jest już
zidentyfikowana.
1.
2.
Dwie drogi:
Terapia, która unika
tej wrażliwej sfery?
Czy też terapia, która
jej dotyka?
INTERPERSONALNY SYSTEM
NOZOLOGICZNY
BADANIA: Pacjenci dopasowani do rodzaju
terapii, który dotyka ich problemów, nie zawsze
odnoszą sukcesy.
 Na przykład pacjenci z trudnościami
interpersonalnymi słabiej radzili sobie w terapii
interpersonalnej.


Dlaczego?
Warunkiem odniesienia korzyści z terapii
interpersonalnej jest jakiś stopień umiejętności
interpersonalnych. W ich przypadku lepsze
wyniki przyniosłaby terapia poznawcza.
TERAPEUTO GRUPOWY PAMIĘTAJ, ŻE…
Typowe wzorce relacyjne pacjentów będą
odtwarzane w mikrokosmosie grupy.
 Sama diagnoza nie jest aż tak ważna, jak
zmienne związane z osobowością i stylem
przywiązania.
 Pacjenci potrzebują pewnych umiejętności
interpersonalnych, żeby jak najlepiej skorzystać z
interakcyjnej terapii grupowej.
 Pacjenci sztywno dominujący lub odrzucający,
osłabią pracę grupy terapeutycznej.
 Osoby angażujące się i skłonne do podejmowania
ryzyka społecznego ułatwią pracę grupy.

TERAPEUTO GRUPOWY PAMIĘTAJ, ŻE…



Pacjenci, którzy wykazują
nastawienie psychologiczne
mają istotne znaczenie dla
skuteczności interakcyjnej
grupy terapeutycznej.
Pacjenci mniej ufni, mniej
altruistyczni i mniej skłonni
do współpracy będą
potrzebować grup bardziej
wspierających.
Osoby z silnym
neurotyzmem lub
perfekcjonizmem będą
przypuszczalnie
potrzebować dłuższego
czasu leczenia, aby osiągnąć
znaczącą zmianę.
BEZPOŚREDNIE PRZETESTOWANIE
ZACHOWANIA ISTOTNEGO DLA GRUPY
Badania empiryczne również potwierdzają tę
tezę: zachowania jednostki będą wykazywały
pewną spójność w czasie, nawet jeśli zmienią się
ludzie, z którymi osoba wchodzi w interakcje.
 Najbardziej istotne informacje do przewidywania
zachowania w grupie można uzyskać poprzez
obserwacje, jak zachowuje się jednostka w grupie
możliwie najbardziej podobnej do tej, do której
ma ewentualnie zostać przydzielona –
wprowadzenie pacjenta do grupy na próbę.
 Inne rozwiązanie: grupa oczekujących –
tymczasowa grupa utworzona spośród pacjentów
wpisanych na listę oczekujących w poradni.

ZASADY DOTYCZĄCE USTALANIA SKŁADU
GRUPY


Grupy heterogeniczne
mają przewagę nad
homogenicznymi w
przypadku
długoterminowej,
intensywnej, interakcyjnej
terapii grupowej.
Grupy homogeniczne –
obejmują osoby
posiadające ten sam
problem, przeważnie
jednej płci (np. kobiety
walczące z bulimią).
GRUPY HOMOGENICZNE
ZALETY






Są bardziej nastawione
na wsparcie.
Szybciej uzyskują
stabilność.
Szybciej stają się spójne.
Mają lepszą frekwencję.
Przeżywają słabsze
konflikty.
Zapewniają szybsze
złagodzenie objawów.
WADY


Nie nadają się do
długoterminowej pracy
nad zmianą osobowości
pacjentów.
Uwaga!
Wiele grup pozostaje na
poziomie
powierzchniowym nie z
powodu homogeniczności,
lecz psychicznego
nastawienia prowadzących
i kształtowanej przez nich
ograniczonej kultury
grupowej.
TERAPEUTO…
…uważaj żeby w
grupach
homogenicznych nie
wysyłać
komunikatów, które
skupiają się jedynie
na podobieństwie
problemu, bo to tłumi
indywidualność
i zniechęca do
odsłonięcia się
i interpersonalnej
szczerości!!!
GRUPA HOMOGENICZNA CZY
HETEROGENICZNA?


Heterogeniczność: w zakresie obszarów
konfliktów
i wzorców radzenia sobie u
pacjentów. Tutaj: różnice w zakresie płci,
poziomu aktywności, myślenia
i
odczuwania, a także trudności interpersonalnych.
Homogeniczność: w zakresie stopnia podatności
na zranienia i tolerancji na lęk. Tutaj:
podobieństwa
w zakresie inteligencji,
tolerancji na lęk, zdolności do wymiany
informacji zwrotnych i angażowania się
w
proces terapeutyczny.
SKUTECZNA GRUPA TERAPEUTYCZNA
Obejmuje różne diagnozy i zaburzenia. Im
większa odległość między biegunowo różnymi
typami, tym większy potencjał terapeutyczny.
Jeśli ma nastąpić zmiana między pacjentem a
kulturą grupy musi wystąpić jakiś stopień
nieprzystosowalności. Jednak oprócz tego ważny
jest podobny poziom siły ego u członków grupy.
CZYNNIKI MAJĄCE ZNACZENIE DLA
EFEKTYWNOŚCI PRACY GRUPY


Wiek w grupach
heterogenicznych:
duże zróżnicowanie pomaga
wieku pomaga zrozumieć swoje
przeszłe, obecne i przyszłe
relacje z gronem osób
znaczących, to jest
z
rodzicami, dziećmi,
rodzeństwem.
„Weterani” w nowej grupie – są
wzorem konstruktywnych norm
grupowych i występują w ich
obronie.
Płeć – najlepiej zróżnicowana –
mniej więcej równa ilość kobiet
i mężczyzn.
Mężczyźni:
 w grupach jednopłciowych są
bardziej agresywni i nastawieni
rywalizacyjnie,
 w grupach mieszanych są
bardziej otwarci i mniej
agresywni
 gdy jest ich mało w mieszanych
grupach mogą czuć się
izolowani, odsuwani na bok,
pomijani
Kobiety:
 w grupach mieszanych mogą
stać się mniej otwarte i uległe
wobec mężczyzn

HETEROGENICZNOŚĆ RÓL

polega na
przyjmowaniu do
grupy nowych
członków na
podstawie informacji,
która rola jest wolna,
np. lider zadaniowy,
prowokator,
moralista, gwiazdor,
krytyk, itp.
KOMPETENTNY TERAPEUTA POWINIEN
DĄŻYĆ DO…
…ustalenia takiego składu, który równoważy
podobieństwa i różnice u członków pod względem:
interpersonalnego zachowania zaangażowania
 stosunku do autorytetów
 więzi emocjonalnej
 skupiania się na zadaniu
 zgadzania się z wartościami, które przyświecają
celowi terapeutycznemu

SKŁAD GRUPY
Skład grupy
wpływa na:
dużą spójność
i zaangażowanie
 wysoki poziom
konfliktu
 wysoki poziom
ucieczki
 wysoki poziom
zależności

JAK TWORZYMY SKŁAD GRUPY?
Heterogeniczny sposób tworzenia grupy:
teoria makrokosmosu społecznego, teoria
dysonansu.
 Homogeniczny sposób tworzenia grupy:
teoria spójności.

Teoria mikrokosmosu społecznego
Grupa to miniatura świata społecznego, a zatem
jej rozrzut demograficzny powinien być duży,
jednostki zróżnicowane pod względem płci,
zawodu, wieku, wykształcenia i klasy
socjoekonomicznej, co stwarza okazję do uczenia
się interpersonalnego.
JAK TWORZYMY SKŁAD GRUPY?
Teoria dysonansu
Uczenie się interpersonalne lub zmiana nastąpią
tylko wtedy, gdy jednostka będąca w stanie
dysonansu dział na rzecz jego zmniejszenia. Dysonans
powoduje dyskomfort psychiczny
i skłania
jednostkę do osiągnięcia optymalnego stanu.
Członkostwo w grupie jest atrakcyjne, bo ma wiele
pożądanych cech, a jednocześnie stawia wymagania
powodujące napięcie. To powoduje dysonans i
równocześnie chęć zmiany.
Teoria spójności
Siła przyciągania grupy ma decydujące znaczenie dla
wyniku pracy grupy i dlatego najważniejszym celem
powinno być stworzenie spójnej, dopasowanej grupy.
A JAK TO JEST W PRAKTYCE?



Nie potwierdzona została teoria
dysonansu, natomiast sprawdza się
teoria spójności.
Spójność powoduje: lepszą
frekwencję członków grupy,
zdolność do wyrażania i znoszenia
wrogości, otwartość na wpływ
terapeutyczny grupy, atrakcyjność
grupy. Gdy grupa nie jest spójna
członkowie dążą do porzucenia jej.
Najważniejszym zadaniem
terapeuty jest stworzenie
spójnej grupy!!!
Nie jest ona synonimem komfortu
i spokoju. Przeciwnie, tylko w
spójnej grupie konflikt może być
tolerowany
i przekształcony w
produktywną pracę.
BIBLIOGRAFIA

Yalom, I., Leszcz, M. (2006). Psychoterapia
grupowa. Teoria i praktyka. Kraków:
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s.
220-239.