Transcript amerikan kıtalarındaki örgütlenmeler

AMERİKA KITALARINDAKİ
ÖRGÜTLENMELER
AMERİKAN DEVLETLERİ
ÖRGÜTÜ
Amerikan kıtalarının kültürel ve ekonomik olarak birbirinden farklı
özellikleri olmasına karşın bir “Amerika birliği ülküsü”
denilebilecek Pan-Amerikanizm eskiden beri mevcut olmasına ve
bunu yönelik çeşitli girişimlerin yapılmasına rağmen realitede bu
olgu 30 Mart1948”de Bogota”da yapılan Amerikalılar-Arası
Konferansta Amerikan Devletleri Örgütü”nü (OAS) kuran Şart ve
Bogota Paktı olarak bilinen anlaşmayla gerçekleştirilmiştir.
OAS Şartı ile bu örgüt dört temel oranla kurulmuştur:
- Amerikalılar-arası Konferans,
- Dışişleri Bakanları Toplantısı,
- Daimi Konsey,
- Pan-Amerikan Birliği.
Burada, aslında 1890”lardan beri mevcut mekanizmalar OAS”ın
organları durumuna getirilmiştir.
Ayrıca, OAS Şartı”nda da belirtildiği üzere bu örgüt BM Şartı”nın
ilkelerini Amerika kıtalarında hayata geçirme iddiasıyla, adeta
BM”nin kıtasal uzantısı, kolu olduğu iddiasıyla oluşturulmuş bir
yapıda olmuştur.
OAS Soğuk Savaşın Avrupa ve Uzakdoğu”da hızlanmaya
başladığı bir ortamda doğdu. Özellikle Pasifik”te Japonya,
Atlantik”de Almanya ile zorlu bir savaş vermiş olan ABD için
kıtasal güvenlik mekanizmasının ihtiyacı ortaya çıkmıştı.
Bu çerçevede eskiden beri mevcut yapılar, bazı düzenleyici
sözleşmelerle örgüte dönüştürülmüştür. Bu örgütün hem
Amerika dışından devletlere karşı bir ittifak özelliği vardı,
hem de üyeleri arasındaki sorunlara müdahale eden
“bölgesel bir BM”ye benziyordu, hatta böyle olduğunu
Bogota Paktı ile ilan etmiştir.
ABD kendi bölgesi veya arka bahçesi olarak gördüğü bu
bölgeyi geçmişin “Nazi sızmaları”dan çok geleceğin
“komünist sızmaları”na karşı korumak ve bölgesel
statükonun değişmemesi için tüm kıta devletlerini taahhüt
altına sokmak için böylesi bir düzen kurma ihtiyacı
hissetmişti. OAS Şartı daha sonra birkaç kez değişikliğe
uğradıysa da bu öz değişmedi
LATİN AMERİKA SERBEST
TİCARET BİRLİĞİ
LAFTA”nın kuruluş felsefesinin temelinde, ekonomik işbirliği
sağlamayı ve Latin Amerika Ortak Pazarı”nı yaratmayı hedefleyen
bölgesel bir örgüt olma fikri oluşturmuştur. Şubat 1960”ta Uruguay”ın
başkenti Montevideo kentinde yapılan Montevideo Antlaşmasıyla
kurulmuştur. Bölge ülkelerinin tarımsal üretimlerini ve sanayileşme
politikalarını koordine etme ve uyumlaştırmayı hedef olarak
belirlenmiştir. Ayrıca ülkeler arasındaki gümrük engellerinin
kaldırılması da amaç olarak belirlenmiştir.
Fakat, üye ülkeler arasında çıkan görüş ayrılıkları sebebi ile örgüt
feshedilerek yerini 12 Ağustos 1980”de Latin Amerika Bütünleşme
Topluluğu”na bırakmıştır (LAIA). Üyeleri Arjantin, Bolivya, Ekvador,
Kolombiya, Küba, Meksika, Paraguay, Peru, Şili, Uguguay ve
Venezuela olmuştur.
LATİN AMERİKA ENTEGRASYON
BİRLİĞİ
LAFTA”nın yerine geçe LAIA üye ülkeleri üç
gruba ayırarak; çok gelişmiş, orta gelişmiş ve az
gelişmiş, nispeten daha az gelişmiş üye ülkelere
tarife tercihleri tanıma hakkı sağlamıştır.
LAIA Anlaşması, bölge içi ticarette, tarifelerin
çoktaraflı olarak global indirimlerini içerirken,
aynı zamanda katılımcılar arasında ikili bazda
tarife indirimine de izin vermektedir.
MERCOSUR (Güney Ortak Pazarı)
1991 yılında kurulmuş olan Mercosur, üyeleri
arasında (Arjantin, Paraguay, Brezilya, Uruguay,
Boliviya ve Şili) arasında kurulmuş olan bir ticari
blok olup, Ortak Pazar olma amacı
doğrultusunda 1995”ten itibaren kendi aralarında
bütün sınırlayıcı engelleri kaldırmışlardır.
Amerika kıtasında benzer amaçlar
doğrultusunda faaliyet gösteren, fakat pek etkin
bir örgütlenme ve geniş faaliyet alanı bulamayan
AND Ülkeleri Topluluğu (ANDEAN) ve Karayip
Devletleri Devletleri Birliği (ACS) de mevcuttur.