Transcript Day3_HB models and BCC.ppt

МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН
ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ
Эрүүл мэндийн зан үйл ба
эрсдэлтэй зан үйлийг өөрчлөх нь
Зорилт
1. Зан үйлийг өөрчлөх онолын
загваруудтай танилцах
2. Зан үйлийг өөрчлөх шаталсан онолын
тухай мэдлэгээ бататгах
3. Практикт хэрэглэх зарим ур чадварт
суралцах
Зан үйл гэж юу вэ?
• Биологийн ухаанд...
• Сэтгэл судлалын ухаанд...
• Мэдээлэл зүйд...
Эрсдэлт зан үйлийг өөрчлөх
онолын хандлагууд
Эрүүл мэндийн итгэл үнэмшлийн загвар
Шалтгаант үйлдлийн онол
Төлөвлөсөн зан үйлийн онол
Өөрчлөлтийн үе шат буюу шаталсан онолын загвар
Нийгмийн танин мэдэхүйн онол
Хамгаалалт-сэдлийн онол
Өөрийгөө тохируулах загвар
4
Эрүүл мэндийн итгэл
үнэмшлийн загвар
Энэхүү онол бидэнд юу санал
болгодог вэ?
– Зан үйлээ өөрчлөх шаардлагатай
өвчтөнүүдэд зөв зааварлаж итгэл
үнэмшил төрүүлэх
5
Дараах зүйлсийг ухамсарлан мэдсэнээр зан үйл
өөрчлөгдөж болно.
Эрүүл мэндийн
зан үйл
Өртөмхий
байдлыг
мэдрэх
Хор
хөнөөлийг
мэдэх
;
Саад
бэрхшээлийг
мэдрэх
Өөрчлөх
үндэс
Ач тусыг
мэдрэх
6
Шалтгаант үйлдлийн онол
Энэхүү онол бидэнд юу санал
болгодог вэ?
– Хандлага
– Субьектив хэм хэмжээг
баримжаалуулж чадвал зан үйлийн
өөрчлөлт байх боломжтой.
7
Дараах зүйлсийг ухамсарлан
мэдсэнээр зан үйл өөрчлөгдөж
болно
Зан үйлийг завдах
үйлдэлд
үзүүлэх
хандлага ба
Субьектив
Хэм хэмжээ
Зан үйлийн
үр дүнгийн
Талаарх итгэл
үнэмшил
ӨӨРЧЛӨХ ҮНДЭС
Тогтсон
Итгэл
үнэмшил
Хүлээн
зөвшөөрөх
сэдэл
8
Хүлээгдсэн
үр дүнгийн
үнэлэмж
Төлөвлөсөн зан үйлийн онол
Энэхүү онол бидэнд юу санал
болгодог вэ?
– Зан үйлийг ухамсартайгаар хянаж
чадсанаар өөрчилж болно.
9
ТӨЛӨВЛӨСӨН ЗАН ҮЙЛИЙН ОНОЛ- ЗАН ҮЙЛ ӨӨРЧЛӨХӨД
ДАРААХ БҮРДЭЛҮҮД БАЙХ ШААРДЛАГАТАЙ
Зан үйлийн үр дүнгийн итгэл үнэмшил
Хүлээгдсэн үр дүнгийн үнэлэмж
Тогтсон итгэл үнэмшил
Хүлээн зөвшөөрөх сэдэл
Итгэл үнэмшлийн хяналт
Мэдэрч хүлээн авсан зан үйлийн
хяналт
Субьектив хэм хэмжээ
Үйлдэлд үзүүлэх хандлага
Зан үйлийн
завдалт-зан үйл
10
Act 1
Эрсдэлт зан үйлийг өөрчлөх
онолын хандлагууд
Эрүүл мэндийн итгэл үнэмшлийн загвар
Шалтгаант үйлдлийн онол
Төлөвлөсөн зан үйлийн онол
Өөрчлөлтийн үе шат буюу шаталсан онолын загвар
Нийгмийн танин мэдэхүйн онол
Хамгаалалт-сэдлийн онол
Өөрийгөө тохируулах загвар
11
Шаталсан
онолын
загвар
Энэхүү онол бидэнд юу санал
болгодог вэ?
– Эрүүл
мэндийн
мэргэжилтнүүд
үйлчлүүлэгчийн зан үйлийн өөрчлөх гэж
буй сэдлийг тодорхой үеүүдэд хувааж, үе
шат бүрт тохирсон стратегиудыг ашиглаж
зан үйлийн өөрчлөлтийг алхам алхамаар
өөрчлөхөд дэмжлэг үзүүлэх хэрэгтэй гэж
үздэг.
12
Өөрчлөлтийн үе шат
Хэвших үе
Хэрэгжүүлэх үе
Өөрчлөлтөнд бэлдэх үе
Ухаарлын үе
Ухаарлын өмнөх үе
13
Ухаарлын өмнөх үе
Үйлдэхэд огт бэлэн биш
Ирэх 6 сарын хугацаанд
хийнэ гэсэн бодолгүй
байна.
14
Энэ үе шатанд буй хүмүүсийн
онцлог
•
Өөрчлөх шаардлагатай зан үйлийн тухай
унших, бусадтай ярих, бодохоос зайлсхийдэг.
•
Өөрчлөлтөд хүргэх үйлдлийг хийнэ гэдэгтээ
итгэлгүй байна.
•
Бодлогын өөрчлөлтийг хүлээн авдаггүй.
•
Үйлдэл хийж эхэлсэн бусдын үйлдэл дарамт
мэт санагдах боловч түүнийг аргалах
дадалтай болсон байна.
•
Эрсдэлтэй хүн амын 40% нь энэ үе шатанд
байдаг.
15
Ухаарах буюу бодож эхлэх үе
Ямар нэг үйлдэл, арга хэмжээ
авах тухай бодож эхэлнэ.
Ирэх 6 сарын хугацаанд хийж
эхэлнэ гэж бодно.
16
Энэ үе шатанд буй хүмүүсийн
онцлог
•
Үйлдлийг хийх тухай бодлоо өөр бодлоор
орлуулдаг.
•
Ид шидийн мөч ирэхийг хүлээдэг.
•
Өөрчлөлтийг өөрөөс нь өөр хэн ч хийж
чадахгүй гэдэгт итгэл сул, өөрчлөлтөд бэлэн
биш байна.
•
Өөрчлөлтөд нааштай хандахгүй.
•
Эрсдэлтэй хүн амын 40% нь энэ үе шатанд
байдаг.
17
Өөрчлөлтөнд бэлдэх үе
Үйлдэл хийхэд бэлэн
болно.
- Шинэ зан үйлд суралцаж
эхэлнэ
- 30 өдрийн дотор эхэлнэ
гэж бодно
18
Энэ үе шатанд буй хүмүүсийн
онцлог
- Улам итгэлтэй, бага стресстэй болсон
байна
- Үр ашгийг зардлаас илүү үнэлэх болно
- Эрүүл мэндийн хөтөлбөрүүдэд оролцох
сонирхолтой, мөн үр ашиг хүртэх нь
олонтаа
- Эрсдэлтэй хүн амын 20% нь энэ үе
шатанд байдаг
19
Хэрэгжүүлэх үе
Зан үйлээ
өөрчилж эхэлнэ
- 6 сарын дотор
хэрэгжүүлнэ
20
Хэвших үе
Зан үйл
өөрчлөгдөнө.
- 6 сарын турш
тогтвортой байх
Act 2
21
Өөрчлөлтийн үе шатууд
Ухаарлын өмнөх үе
Ухаарлын үе
Өөрчлөлтийн тухай бодолгүй байх
Өөрчлөлтийн тухай нухацтай бодох
Бэлдэх
Ойрын хугацаанд өөрчлөлтийг хийх
Үйлдэх
Тодорхой үйлдэл хийж эхлэх
Хэвших
Өөрчлөлтийг хэвшүүлэх
22
Дуусгавар
* Зан үйлээ өөрчилж буй хүмүүсийн
эцсийн шат
* Хуучин зан үйл нь дарамт шахалт,
айдас байхаа болино.
* Зан үйлээ өөрчилж чадсан хүн ямар ч
айдасгүйгээр ажиллаж, амьдрах болно.
23
Дахих
•Хуучин байдалдаа эргэн орох
•Өөрчлөлтийн үе шатаар эхнээс нь
явах нь хэвшил болох
•Амжилтгүй болсон хүмүүсийн ихэнх нь
бодолгүй байх үе эсвэл бодож эхлэх үе рүү
буцаж очдог.
24
ТИЙМ
Та тамхи татдаг уу?
Та 6 сарын дотор
үнэхээр тамхиа хаяя гэж
бодож байна уу?
ТИЙМ
ТИЙМ
ҮГҮЙ
ТИЙМ
ҮГҮЙ
Та өнгөрсөн 6 сард тамхи
татсан уу?
ҮГҮЙ
Өнгөрсөн жил та 24 цагийн
Турш тамхи татахгүй байх
тохиолдол байсан уу?
Бэлтгэл үе
Та тамхи
татдаг байсан
уу?
Ухаарлын өмнөх үе
Та дараа сар тамхинаас
гарья гэж бодож байна уу?
ТИЙМ
ҮГҮЙ
ҮГҮЙ
ТИЙМ
ҮГҮЙ
Ухаарах
Үйлдэл
25
Хэрэглээ: Эрүүл мэндийн
мэргэжилтнүүд
Гол стратеги
26
Act
Ярилцлагад өөрийгөө
тохируулан бэлдэхдээ
Нүүр царайны
хувирал
Сэтгэлийн
хөдөлгөөн
Дохио
зангаа
Үйлдэл,
хөдөлгөөн
Мэргэжилтэн
Дуу
хоолойны
өнгө
Дууны
чанга
сул
Төрх
байдал
Үгийн
сонголт
27
Ярилцлагын үед
Өнгөрөөх
Эмпати
Холбоо
тогтоох
Өөрийгөө илэрхийлэх,
дотоод мэдрэмж,
сэтгэгдлээ хуваалцах
Шүүмжлэн
буруушаахгүй байх
Чин
сэтгэлээсээ
хандах
Тус дэмтэй
байх
28
Ярилцлагын үе шат, бүрдэл
Эхлэл
Өрнөл
Төгсгөл
29
Баримталбал зохих
5 зарчим, /Эган/
• Үйлчлүүлэгчтэй нүүр тулан харьц
• Биеийнхээ байрлал, дохио зангааг
нээлттэй байлга
• Шулуун цэх байх
• Үйлчлүүлэгч рүүгээ харж ярих хэрэгтэй
• Сул чөлөөтэй байхыг хичээ
30
Ном зүй
• Johnson, L.C.& Yanca,S.J.(2001). Social work practice: A
generalist approach. Needham heights: Allyn and Bacon
• Sevel, J., Cummins, L., Madrigal, C. (1999). Social work skills
demonstrated: Beginning direct practice CD-Rom. Needham
Heights: Allyn and Bacon
• Theories and Intervention Approaches to Health-Behavior
Change in Primary Care. John P. Elder, PhD, MPH,
Guadalupe X. Ayala, MA, Stewart Harris, MD, MPH. Medical
Subject Headings: health-behavior change, models, primary
care (Am J Prev Med 1999;17(4):275–284)
• A review of health behaviour theories: how useful are these for
developing interventions to promote long-term medication
adherence for TB and HIV/AIDS? Salla Munro, Simon Lewin,
Tanya Swart and Jimmy Volmink. BMC Public Health 2007,
7:104
Анхаарал тавьсанд
баярлалаа