Transcript 8. Hafta Yağmurlama Sulama Yöntemi

YAĞMURLAMA SULAMA
Kaynaktan bir pompa aracılığı ile alınan su, kapalı boru hatları içerisinde
basınçlı olarak sulama alanına kadar iletilir. Alanda belirli aralıklarla
yerleştirilmiş yağmurlama başlıkları aracılığı ile önce atmosfere verilir.
Buradan toprak yüzeyine düşer, infiltrasyonla toprak içerisine girer ve
kök bölgesinde depolanır. Bu aşamada ortaya çıkan görüntü doğal
yağmura benzetildiğinden yönteme yağmurlama sulama adı verilir.
Toprak koşulları: Her türlü toprak koşullarında uygulanır.
Özellikle infiltrasyon hızı yüksek, kullanılabilir su tutma
kapasitesi değeri düşük, hafif bünyeli topraklar için idealdir.
Sığ toprak koşullarında sorunsuz olarak uygulanır.
Topoğrafik koşullar: Her türlü topoğrafya koşullarında
uygulanabilir. Eğimi yüksek ve dalgalı topoğrafya yöntem için
bir kısıt oluşturmaz.
Bitki koşulları: Toprak üstü aksamının ıslatılmasından
kaynaklanan hastalık ve zararlılara duyarlı olmayan tüm
bitkileri sulanmasında kullanılır.
Su kaynağı koşulları: Yüzey sulama yöntemlerine göre çok
daha düşük su kaynağı debilerinde başarı ile uygulanabilir. Su
kaynağının yüzeyde olması gerekmez. Ayrıca, su kalitesinin
uygun olması ve fazla miktarda sediment ya da yüzücü cisim
içermemesi gerekir.
Yağmurlama Sulama Yönteminin Üstünlükleri
1. Tesviye gerektirmez.
2. Su alma hızı yüksek hafif bünyeli topraklarda yüksek bir sulama
randımanı verir.
3. Sığ topraklarda kontrollü bir sulama yapılır.(taban suyu
yükseltmeksizin)
4. Eş su dağılım yeknesaklığı dolayısıyla su uygulama randımanının
yüksek olması mevcut su ile daha geniş alanların sulanmasını
etkin kılar.
5. İyi bir projeleme ve işletim ile erozyon sorunu ortadan kalkar.
6. Borular genellikle gömülü olduğundan, yüzeyde olsalar bile az yer
kapladıklarından (kanallara göre) tarım dışı alanlar azalır ve
tarımsal işler kolaylaşır.
7. Sulama işçiliği giderleri daha azdır.
8. Ticari gübreler ve tarımsal mücadele ilaçları sistem ile verilebilir.
9. Meyve ağaçları kısa süreli periyotlarla dondan korunur.
Yağmurlama Sulama Yönteminin Dezavantajları
1. İlk yatırım masrafları oldukça yüksektir.
2. İşletme basıncı genellikle bir pompa aracılığıyla
sağlandığından işletme giderleri yüksektir.
3. Özellikle rüzgar hızının yüksek olduğu bölgelerde su
dağılımı olumsuz yönde etkilenir. Bu olumsuzluk
olanaklar el veriyor ise laterallerin rüzgar esiş yönüne
dik yerleştirilmesiyle veya rüzgarsız saatlerde sulama
yapılması ile giderilebilir. Ayrıca, rüzgar hızına daha az
duyarlı düşük fırlatma açılı yağmurlama başlıklarının
kullanılması sorunu belirli ölçüde azaltır.
4. Sıcaklığın yüksek olduğu yörelerde yüksek buharlaşma
sulama randımanını azaltır. Bu sorun gece sulamaları
ile giderilebilir.
5.
6.
7.
8.
Özellikle bazı bitkilerde tozlaşma döneminde yapılan sulamalar
döllenmeyi olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle sulama
programlarının anılan dönemde sulama yapılmayacak biçimde
düzenlenmesi önemlidir.
Bitkinin toprak üstü aksamı ıslatıldığından ayrıca havanın bağıl
nemi yükseldiğinden hastalık ve zararlıların yayılma performansı
artar.
Özellikle öğle saatinde sulamanın bitirilmesi koşulunda yaprak
yüzeyinde kalan su zerrecikleri birer mercek gibi çalışarak
yaprakların zarar görmesine neden olur. Bu sorun sulamanın
akşam saatlerine doğru bitirilmesiyle giderilebilir.
Bir önceki maddede değinilen sorun özellikle tuzlu su koşullarında
daha da artar. Bu nedenle, T1 ve T2 sınıfındaki sular dışında
kalan suların yağmurlama sulamada kullanılması önerilmez.
YAĞMURLAMA SULAMA SİSTEMİNİN
UNSURLARI
7. Özellikle öğle saatlerinde sulamanın bitirilmesi koşulunda yaprak yüzeyinde kalan su
zerrecikleri birer mercek gibi çalışarak yaprakların zarar görmesine neden olur. Bu sorun
sulamanın akşam saatlerine doğru bitirilmesiyle giderilebilir.
8. Bir önceki maddede değinilen sorun özellikle tuzlu su koşullarında daha da artar. Bu
nedenle T1 ve T2 sınıfındaki sular dışında kalan suların yağmurlama sulamada
kullanılması önerilmez.
Pompa birimi
4
3
Ana boru hattı
1
Yağmurlama başlığı
Lateral boru hattı
Su kaynağı
Tipik bir yağmurlama sulama sistemi: pompa birimi, boru
YAĞMURLAMA SULAMA SİSTEMİNİN UNSURLARI
hatları( ana boru, lateral ve fittingsler) ve yağmurlama
Tipik bir yağmurlama sulama sistemi; pompa birimi, boru hatları (Ana boru, lateral ve
fittingsler)
ve yağmurlama
başlıklarından oluşur (Şekil 6.1).
başlıklarından
oluşur.
Vana
2
Şekil 6.1 Yağmurlama sisteminin unsurları
Şekil 6.1. Yağmurlama sisteminin unsurları
Su kaynağı: Sistemde her türlü kaynaktan yararlanılabilir. Bu bir
akarsu olabileceği gibi, rezervuar, kanal, kuyu vb. olabilir. Önemli
olan kaynağın çok fazla sediment ve yüzücü cisim içermemesidir.
Aksi halde başlıklar ve borularda tıkanma olur. Bu durumda
filtrasyon gereklidir bu ise oldukça pahalı bir işlemdir.
Pompa birimi: Sistemde güç kaynağı
olarak değişik tipteki pompalar kullanılır.
Statik emme yüksekliğinin düşük olduğu
koşullarda yatay milli santrifüj pompalar,
derin kuyularda ise ya dalgıç ya da düşey
milli derin kuyu pompalar kullanılır. İşletme
kolaylığı açısından elektrik pompa
motorları tercih edilir.
• Dalgıç pompa
• Yatay – düşey milli
santrifüj pompa
• Pancar motor
Honda Motopomp
 Boru hatları: Ana boru hattı suyu pompadan alır laterallere
iletir. Gömülü ya da yüzeyde olabilir. Gömülü koşullarda çelik,
AÇB( asbestli çimento boru), sert PVC(poliviniklorül), HDPE
(high densty polietilen) ve CTPE (cam takviyeli polietilen)
borular, yüzeyde ise alüminyum ya da sert polietilen borular
kullanılır.
 Lateral boru hatları suyu ana borudan alır başlıklara taşır.
Genelde yüzeydedirler. Bu koşula alüminyum veya sert PE
borulardan oluştururlar. Boru hatlarının gömülü olduğu
koşullarda işletme basıncı 10 atm, yüzeyde ise 6 atm olması
gerekir. Boruların yüzeyde olduğu koşulda, basınç altında tam
sızdırmaz, basınç kalktığında ise drene contalar kullanılır.
 Ayrıca bu hatlarda dirsek, T parçası, kros, kör tapa,
redüksiyon, adaptör, abot ve benzeri fittingsler kullanılır.
YAĞMURLAMA BAŞLIKLARI
• Başlık lateralden aldığı
basınçlı suyu önce damlalar
halinde atmosfere püskürtür.
Daha sonra bu damlalar
toprağa düşer. Laterale
direkt veya yükselticisi ile
bağlanır. Bu tamamen bitki
boyuna bağlıdır. Yağmurlama
başlıkları genellikle döner
tiptedir. Başlıklar, dönüş
hızları, işletme basınçları,
işlevlerine göre sınıflandırılır.
Yağmurlama başlıkları, genellikle 0.8 – 1.2 d / d bir
dönü hızı gösterirler. 1 d / d’dan düşük ise yavaş, 1
d/d ise orta, 1 d/d’dan büyük ise hızlı dönen
yağmurlama başlıkları olarak anılırlar.


İşletme basıncı 2 atm az ise düşük basınçlı, 2 – 4 atm
ise orta basınçlı, 4 – 6 ise yüksek basınçlı, 6 atm’ den
büyük ise jet tipi yağmurlama başlıkları olarak
anılırlar.
Yağmurlama başlıkları işlevlerine göre; tarla ve bahçe
tipi yağmurlama başlıkları olarak sınıflandırırlar.
30 - 330
Tarla Tipi
10 - 120
Bahçe Tipi
• Bunun dışında meyve bahçelerinde 2- 6 m ıslatma
çapına sahip olan mini yağmurlama başlıkları kullanılır.
Bunların tasarımı yağmurlamadan çok damla sulamaya
benzer.
YAĞMURLAMA SİSTEMLERİNİN TİPLERİ
YAĞMURLAMA SULAMA SİSTEM
TİPLERİ
1. KAPLANAN ALANA GÖRE
2. TESİS VE İŞLETME
DURUMUNA GÖRE
3. SUYUN BİTKİYE VERİLİŞ
BİÇİMİNE GÖRE
- Tarla sistemleri
- Taşınabilir sistemler
- Ağaçüstü sulama sistemleri
- Çiftlik sistemleri
- Yarı sabit sistemleri
- Ağaç altı sulama sistemleri
- Tarla sisteminden
- Sabit sistemler
çiftlik sistemine
geçiş sistemleri
- Toplu sistemler
• 1. Kaplanan Alana Göre Sistemler
• -Tarla sistemleri: İşletmelerde belirli bitkilerin
kritik dönemlerinde destekleme sulamalar yapmak
amacıyla kullanılan taşınabilir sistemlerdir. Bu tür
işletmelerde esas yöntem yağmurlama olmayıp sadece
belirli zamanlarda kullanılan sistemlerdir.
• -Çiftlik sistemleri: İşletmede temel yöntem
yağmurlamadır. Etkin bir biçimde çalışması planlanır ve
araziye kurulur. Yarı sabit veya taşınabilir biçimde
olabilirler. Uygulamada en çok kullanılan sistemlerdir.
• -Tarla sistemlerinden çiftlik sistemlerine geçiş
sistemleri: İşletmede esas çiftlik sistemleridir. Bu
biçimde planlama yapılır. Parasal yetersizliklerden
dolayı uygulamaya peyderpey geçilir. Dolayısıyla
yeterli kaynak bulununcaya kadar tarla, kaynak
bulunduktan sonra çiftlik sistemleri uygulanır.
• -Toplu sistemler: Birden fazla işletmeye hizmet eden
komplike sistemlerdir. Bir çok çiftlik sistemini kapsar.
Basınçlı boru hatları ile alana getirilen sulama suyu her
bir işletmenin istifade edeceği şekilde hidrantlar
aracılığı ile işletmelere verilir. Her bir işletmede
kendi çiftlik sistemi için gerekli olan suyu bir güç
kaynağı kullanmadan alır.
pompa birimi sabit olabilir (6- 4 b). İlk yatırım masrafları düşük işletme giderleri yüksektir.
-Yarı sabit sistemler: Pompa birimi ve ana boru hattı sabit lateral ve başlıklar hareketlidir (64 c). Bir durakta sulama süresi tamamlandıktan sonra lateral bir diğer konuma taşınır. Böylece
sulama devam eder. Bu sistemlerde taşınabilir sistemlere oranla ilk yatırım masrafı yüksek,
işletme
giderleri düşüktür.
• -Taşınabilir
sistemler: Sistem unsurların tümü
-Sabithareketlidir.
sistemler: Sistem unsurlarının
sabittir. Anapompa
boru hatlarıbirimi
genelde gömülü
Bazı tamamı
koşullarda
sabit
lateraller ise gömülü veya yüzeyde olabilir (6 – 4 d). Başlıklar sulama mevsimi başında
olabilir. İlk yatırım masrafları düşük işletme giderleri
takılır, sonunda sökülür. İlk yatırım masrafı yüksek, işletme giderleri ise çok düşüktür.
yüksektir.
Rekreasyon
alanların sulanmasında kullanılan sistemler bu tiplerdir.
2. Tesis ve İşletme Durumuna Göre
Sistemler
Yağmurlama başlığı
Lateral boru hattı
Yağmurlama başlığı
Lateral boru hattı
Ana boru hattı
Pompa
Pompa
Su kaynağı
Kanal
a) Taşınabilir (Pompa hareketli)
b) Taşınabilir (Pompa sabit)
Yağmurlama başlığı
Lateral boru hattı
Yağmurlama başlığı
• -Yarı sabit sistemler: Pompa birimi ve ana boru hattı
Lateral
boru hattı
sabit lateral ve başlıklar
hareketlidir.
Bir durakta sulama
süresi tamamlandıktan sonra lateral bir diğer konuma
Pompa
taşınır. Böylece sulama devam eder. Bu sistemlerde
Kanal oranla ilk yatırım masrafı yüksek,
taşınabilir sistemlere
işletmea)
giderleri
düşüktür.
Taşınabilir
(Pompa hareketli)
Yağmurlama başlığı
Lateral boru hattı
La
Ana boru hattı
c) Yarı sabit
Pompa
Su kaynağı
Şekil 6.4. Tesis ve işletme durumuna göre yağmurlama s
pa hareketli)
Pompa
Su kaynağı
b) Taşınabilir (Pompa sabit)
• -Sabit
sistemler:
Sistem
unsurlarının
tamamı sabittir. Ana
boru hatları genelde
Yağmurlama başlığı
gömülü lateraller ise
Lateral boru hattı
Lateral
boru hattı
gömülü
veya yüzeyde
olabilir. Başlıklar sulama
mevsimi başında takılır,
Ana boru hattı
sonunda sökülür. İlk
yatırım masrafı yüksek,
Pompa
Pompaişletme giderleri ise çok
Su kaynağı
Su kaynağı
düşüktür.
Rekreasyon
d) Sabit
alanların sulanmasında
kullanılan göre
sistemler
bu
me durumuna
yağmurlama
sulama sistem tipleri
tiplerdir.
3. Suyun Bitkiye Veriliş Biçimine Göre
Sistemler
• -Ağaç üstü sulama sistemleri: Tarla bitkileri ve
sebzelerin sulanmasında esas olarak su bitki üzerinden
verilir.
• -Ağaç altı sulama sistemleri: Meyve bahçelerinin
ağaç altından sulanmasında kullanılır.
YAĞMURLAMA SULAMA SİSTEMLERİNDE SU
DAĞILIMI
• Yağmurlama sulama sistemlerinde ilk yatırım masrafı
yüksek olduğundan, eş bir su dağılımı ve yüksek bir
sulama randımanının eldesi zorunludur. Bu nedenle
başlığın su dağılım özelliklerinin çok iyi bilinmesi
gerekir. Alanda topografik koşullar ve borulardaki yük
kayıpları nedeniyle başlıklardaki basınçlar, dolayısıyla
debiler farklılık gösterir. Bu nedenle eş bir su dağılımı
sağlanamaz.
• Yağmurlama başlıkları optimum işletme basıncında
çalıştırılarak
ve
uygun
tertip
aralıklarında
yerleştirilerek yüksek bir yeknesaklık ve su uygulama
randımanı elde edilebilir. Her bir başlığın daire
şeklinde ıslattığı bir alan vardır. Buna ıslatma alanı
denir. Islatma alanının kesitine de su dağılım eğrisi adı
verilir.
Yağmurlama başlığı
Islatma alanı
Su dağılım eğrisi
Yağmurlama başlıklarında ıslatma alanı ve su dağılım eğrisi
Düşük basınç
Yüksek
basınç
Optimum
işletme basıncı
Yağmurlama başlıklarında farklı işletme basıncında su dağılım eğrileri
Üçgen tertip rekreasyon alanlarındaki sabit sistemlerde kullanılabilir.
S1
Lateral boru hattı
S2
Yağmurlama başlığı
dn
Şekil 18. Optimum işletme basınç sınırlarında uygun örtme ile ıslatılan toprak derinliği
TEKNİK ÖZELLİKLERİN BELİRLENMESİ
•Üretilen bir yağmurlama başlığının belirli bir işletme
basıncı ve meme çapında kendine özgü bir su dağılım
eğrisi vardır. Dolayısıyla farklı tertip aralıklarında kendine
özgü bir dağılım deseni olacaktır. Önemli olan bu dağılım
deseninin kabul edilebilir düzeyde eş bir su dağılımı
sağlayıp sağlamadığının belirlenmesidir. Başlıklarda su
dağılım desenleri farklı biçimde yapılacak denemelerle
saptanabilir. Bunlar;
a.Tekil başlık deneme yöntemi
b.Tekil lateral deneme yöntemi
c.Birlikte çalışan lateraller deneme yöntemi
Bunlardan en çok kullanılan ve en kolay sonuç
veren tekil başlık deneme yöntemi açıklanacaktır.
Şekil 19. Tekil başlık deneme yöntemine ilişkin deneme planı
• Şekil 19’ da görüldüğü gibi, su toplama kapları kareler
oluşturacak biçimde 2 m aralıklarla yerleştirilmiştir.
Alanın ortasında bir yükseltici üzerinde
konumlandırılmış test edilecek yağmurlama başlığı
bulunmaktadır. Bu başlığa suyu sağlayan pompa
çıkışında bir debi ölçer ve yağmurlama başlığı ile aynı
kotta yer alan manometre yerleştirilmiştir.
• Alanda ayrıca rüzgar hızını ölçen anemometre ile
sıcaklığı ölçen bir termometre bulundurulmalıdır.
Deneme sırasında rüzgar hızı 2 m/s ‘yi geçmemelidir.
• Belirli bir basınç seçilerek başlık bu işletme basıncında
3-4 saat çalıştırılır. Daha sonra her bir kapta toplanan
sular hacim olarak ölçülür ve bir yağmurlama başlığı
test çizelgesine işlenir. Denemeler farklı işletme
basınçları ve meme çapları için tekrarlanır.
Örnek 1. Tarımsal Yağmurlama Başlığı
1
13 23
25 17
4
28 33 34
35 40
38
12
36
4
10
6 30
1
20
27
27 29
39
37 8
2
21 35
32 29
31
31 30
28
40 39
3
25 32
34 33
45
30 39
31
37
6
30 33
31 38
74
105 43 37
39 40
6
5
28 33
32 35
53
75 46 37
38 46
6
5
24 37
31 32
42
43 42 44
45 30
2
12 31
35 28
34
37 40 45
43 10
1 17
33 37
33
36 42 41
17
25
28
27 18 5
1
2
2
2
9
40 3
A
D
B
C
A
B
D
C
A
D
B
C
1
13 23
25 17
4
28 33 34
35 40
38
12
36
4
10
6 30
1
20
27
27 29
39
37 8
2
21 35
32 29
31
31 30
28
40 39
3
25 32
34 33
45
30 39
31
37
6
30 33
31 38
74
105 43 37
39 40
6
5
28 33
32 35
53
75 46 37
38 46
6
5
24 37
31 32
42
43 42 44
45 30
2
12 31
35 28
34
37 40 45
43 10
1 17
33 37
33
36 42 41
17
25
28
27 18 6
1
2
2
2
9
40 3
1
13 23
25 17
4
28 33 34
35 40
38
12
36
4
10
6 30
1
20
27
27 29
39
37 8
A
koşulunda
2
21 35
32 29
31
31 30
28
40 39
3
25 32
34 33
45
30 39
31
37
6
30 33
31 38
74
105 43 37
39 40
6
5
28 33
32 35
53
75 46 37
38 46
6
5
24 37
31 32
42
43 42 44
45 30
2
12 31
35 28
34
37 40 45
1 17
33 37
33
36 42 41
25
28
1
2
2
9
40 3
75 46 37
38 46
6
43 10
43 42 44
45 30
2
17
37 40 45
43 10
27 18 6
36 42 41
17
2
27 18 6
2
B
koşulunda
1
6 30
75 46 37
5 28 33
38 46
32 35
6
53
43 42 44
5 24 37
45 30
31 32
2
42
37 40 45 43 10
12 31 35 28
27 18 6
-
1 17
34
-
33 37
33
36 42 41
17
-
-
2
-
2
-
9
-
25
-
28
-
-
-
-
-
1
2
13 23
25 17
4
28 33 34
35 40
38
12
36
4
10
1
20
27
27 29
39
37 8
2
21 35
32 29
31
31 30
28
40 39
3
25 32
34 33
45
30 39
31
37
6
30 33
31 38
74
105 43 37
39 40
6
5
28 33
32 35
53
75 46 37
38 46
6
5
24 37
31 32
42
43 42 44
45 30
2
12 31
35 28
34
37 40 45
43 10
1 17
33 37
33
36 42 41
17
25
28
27 18 6
1
2
2
2
9
40 3
C
koşulunda
1
13 23
25 17
28 33 34
35 40
38
12
36
4
10
6 30
1
75
5
25
46
24
17
37
37
4
38
31
-
46
32
-
6
42
-
42
28
40
44
33
38
45
32
12
30
35
-
2
53
-
4
20
27
27 29
39
37 8
43
5
35
2
21 35
32 29
31
31 30
28
40 39
37
40
45
43
10
-
3
25 32
34 33
45
30 39
31
37 40 3
27
12
29
31
39
35
37
28
8
34
6
30 33
31 38
74
105 43 37
39 40
6
27
18
6
-
-
-
5
28 33
32 35
53
75 46 37
38 46
6
-
1
17
33
37
33
5
24 37
31 32
42
43 42 44
45 30
2
31
30
28
40
39
12 31
35 28
34
37 40 45
43 10
36
42
41
17
-
-
1 17
33 37
33
36 42 41
17
25
28
27 18 6
30
39
2
31
9
37
25
40
28
3
1
2
2
2
105
43
37
39
1
40
2
6
2
9
75
5
25
46
28
17
37
33
4
43
5
35
42
24
40
38
32
46
35
6
53
4
45
31
12
28
43
13
30
32
23
2
42
33
10
34
34
37
40
44
37
38
10
45
27
12
29
6
31
39
30
35
37
36
28
8
20
36
31
2
42
1
30
21
41
17
28
35
17
33
40
32
37
39
29
27
30
3
18
39
25
6
2
105
6
43
30
2
31
32
37
33
9
37
34
39
31
25
40
33
1
40
38
27
33
31
-
28
3
45
2
6
74
D
koşulunda
1
13 23
25 17
4
28 33 34
35 40
38
12
36
4
10
6 30
1
20
27
27 29
39
37 8
2
21 35
32 29
31
31 30
28
40 39
3
25 32
34 33
45
30 39
31
37
6
30 33
31 38
74
105 43 37
39 40
6
5
28 33
32 35
53
75 46 37
38 46
6
5
24 37
31 32
42
43 42 44
45 30
2
12 31
35 28
34
37 40 45
43 10
1 17
33 37
33
36 42 41
17
25
28
27 18 6
1
2
2
2
9
40 3
75
5
25
46
28
17
37
33
4
38
32
46
35
6
53
4
13
23
43
5
35
42
24
40
45
31
12
28
43
30
32
2
42
33
10
34
-
37
40
44
37
38
10
45
27
12
29
6
31
39
30
35
37
36
28
8
20
34
18
1
30
21
5
17
28
35
33
40
32
37
39
29
33
27
31
2
36
30
3
42
39
25
2
105
6
43
30
41
2
31
32
37
33
17
9
37
34
39
31
27
91
74
74
94
88
83
106
129
116
95
78
64
87
145 151
64
61
69
94
121 122 105
64
60
92
71
80
98
76
113
73
70
71
80
83
31
25
40
33
28
3
45
-
2
6
74
1
40
38 1
105
1
1
13 23
25 17
4
28 33 34
35 40
38
12
36
4
10
6 30
1
20
27
27 29
39
37 8
2
21 35
32 29
31
31 30
28
40 39
3
25 32
34 33
45
30 39
31
37
6
30 33
31 38
74
105 43 37
39 40
6
5
28 33
32 35
53
75 46 37
38 46
6
5
24 37
31 32
42
43 42 44
45 30
2
12 31
35 28
34
37 40 45
43 10
1 17
33 37
33
36 42 41
17
25
28
27 18 5
1
2
2
9
2
40 3
Cu
d

 100(1 
)
h
Eşitlikte;
Cu= Christiansen eşdağılım katsayısı, %
∑d= Su dağılım desenindeki herbir değerin ortalamadan olan mutlak
sapmaların toplamı, cm3 ve
∑h= Su dağılım desenindeki değerlerin toplamı, cm3 tür.
Kabul edilebilir düzeyde eş s dağılımı açısından Cu ≥ 84 olmalıdır.

h  105  91  .......... .  83  3248cm 3
h 3248

ho 

 90.2 cm
n
3
36
 d  105 90.2  91  90.2  .......  83  90.2  666.8 cm
3
666.8 

C u  100 1 
  79.5
3248 

Elde edilen eşdağılım katsayısı 84 ten küçük olduğu için denenen yağmurlama
başlığını 15 m işletme basıncında 12x12 m kare tertibinde kullanmamak
gerekir.
1000q
Iy 
S1 XS 2
Iy = Yağmurlama hızı, mm/h,
q = Başlık debisi, m3/h
S1 = Lateral aralığı, m ve
S2 = Başlık aralığı, m dir
Yağmurlama hızının toprağın su alma hızından büyük olmaması gerekir (Iy
≤I). Aksi durumda yüzey akış meydana gelir ve erozyon sorunu ile
karşılaşılır.
Meme
Çapı
(mm)
3,5
İşletme
basınıcı
(m)
Başlık
debisi
(m3/h)
Islatma
çapı (m)
15
20
25
30
0,58
0,67
0,74
0,82
15
20
Uygun tertip aralığı
(mxm)
Dikdötgen
(Kare)
Üçgen
Yağmurlama
hızı
(mm/h)
23,0
23,0
23,0
24,0
12 x 12
12 x 12
12 x 12
18 x 12
12 x 12
12 x 12
12 x 12
12 x 12
18 x 12
4,0
4,7
5,2
5,7
3,8
0,72
0,83
24,0
25,0
25
0,94
25,0
30
1,01
26,0
12 x 12
12 x 12
18 x 12
12 x 12
18 x 12
-
12 x 12
12 x 12
18 x 12
12 x 12
18 x 12
12 x 12
18x 12
18 x 18
5,0
5,8
3,8
6,6
4,4
7,1
4,7
3,1
3,9
Örnek 2. Rekreasyon Alanlarında Kullanılan Yağmurlama Başlığı
• Şekil 1. Deneme Alanı
Başlık adı
Rotor
Meme no
9
İşletme basıncı
3,5 atm
Sıcaklık
35,2 °C
Islatma çapı
26 m
Rüzgar hızı
1,4 m/s
Başlık debisi
19,103 L/d
2m
2m
14 x 14 m kare tertip için düzenlenen diyagram
A
D
B
C
• A koşulunda
50
38
24
16
14
8
8
58
28
22
12
8
8
0
26
28
18
10
8
8
0
18
20
12
12
8
8
0
10
12
8
8
0
0
0
10
8
6
6
0
0
0
6
0
0
0
0
0
0
• B koşulunda
50
6
38
8
24
10
16
18
14
20
8
40
8
46
58
0
28
8
22
8
12
14
8
20
8
30
0
40
26
0
28
8
18
10
10
12
8
20
8
26
0
24
10
8
20
8
12
12
12
12
8
14
8
12
0
18
10
0
12
0
8
0
8
10
0
8
0
12
0
12
10
0
8
0
6
0
6
6
0
6
0
8
0
10
6
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
6
• C koşulunda
50
6
6
38
8
0
24
10
0
16
18
0
14
20
0
8
40
0
8
46
0
58 28
0
8
8 8
22
8
6
12
14
6
8
20
0
8
30
0
0
40
0
26 28
0
8
8 12
18 10
10 12
10 8
8
20
0
8
26
0
0
24
0
10 20
8
8
22 14
12 12
12 12
10 12
8
14
6
8
12
0
0
18
0
10
0
28
10
0
38
12
0
20
8
0
30
8
8
0
10
18 12
6
6
0
6
22 12
0
8
8
0
6
10
0
12
6
0
8
8
0
12
0
0
10
0
6
0
48
0
0
38
0
0
0
0
22 18
0
0
10
0
0
8
0
6
6
50
6
6
0
38
8
0
0
24
10
0
0
16
18
0
0
14
20
0
0
8
40
0
0
8
46
0
10
58
0
28
8
22
8
12
14
8
20
8
30
0
40
8
0
8
0
6
0
6
6
0
6
0
8
0
10
26
0
8
0
10
8
22
0
28
8
12
0
20
8
14
0
18
10
10
0
12
12
10
6
10
12
8
8
12
12
12
12
8
20
0
10
8
14
6
12
8
26
0
10
8
12
0
16
0
24
0
10
0
18
0
20
10
0
28
0
12
0
20
8
8
0
18
12
8
10
12
18
0
8
8
22
0
12
6
22
0
12
0
26
10
0
38
0
8
0
30
8
6
0
22
10
6
6
12
14
0
6
10
20
0
8
8
26
0
10
0
38
6
0
48
8
0
0
38
10
0
0
22
14
0
0
18
18
0
0
10
22
0
0
8
38
0
6
6
50
• D koşulunda
50
6
6
38
8
62
38
8
24
10
46
28
8
8
46
26
8
22
8
6
28
8
12
18
22
40
42
38
10
38
40
8
30
8
48
6
48
8
38
46
38
22
14
48
36
40
38
38
10
38
42
8
38
32
38
12
26
8
8
26
10
22
36
36
38
38
34
18
20
12
6
22
6
10
20
18
18
44
40
48
50
24
10
8
12
16
8
8
22
6
6
12
14
46
38
48
64
40
10
8
26
10
8
14
6
12
8
10
12
18
6
22
10
38
10
62
40
48
34
38
8
46
10
8
30
8
8
20
10
12
12
12
12
8
18
12
34
38
38
8
40
8
20
6
10
12
8
8
12
12
10
6
12
20
8
34
36
48
14
20
12
14
6
6
18
10
10
20
8
14
10
28
34
44
34
16
18
48
6
6
50
46
62
Cu
d

 100(1 
)
h
•
Eşitlikte;
•
Cu= Christiansen eşdağılım katsayısı, %
•
∑d= Su dağılım desenindeki her bir değerin ortalamadan olan mutlak
sapmaların toplamı, cm3 ve
•
∑h= Su dağılım desenindeki değerlerin toplamı, cm3 tür.
•
Kabul edilebilir düzeyde eş su dağılımı açısından Cu ≥ 84 olmalıdır.
3
h

62

46

34
..........
.

62

2062
cm

h 2062

ho 

 42,28 cm
n
3
49
3
d

62

42
,
28

46

42
,
28

.......

62

42
,
28

301
,
14
cm

 301,14 
Cu  1001 
  85,39
2062 

•
Elde edilen eşdağılım katsayısı 84 ten büyük olduğu için denenen yağmurlama başlığı 3,5
atm işletme basıncında 14x14 m kare tertibinde kullanılabilir.
• Iy = Yağmurlama hızı, mm/h,
360000xq
Iy 
S1 xS2 x
• q = Başlık debisi, m3/h
• S1 = Lateral aralığı, m ve
• S2 = Başlık aralığı, m
• Φ=Başlığın çalışma açısı değeri, ° ’ dir.
• Yağmurlama hızının toprağın su alma hızından büyük olmaması
gerekir (Iy ≤I). Aksi durumda yüzey akış meydana gelir ve
erozyon sorunu ile karşılaşılır.
360000 x1,15
Iy 
 5,87 mm / h
14 x14 x360
Meme
no
İşletme
basınıcı
(m)
Başlık
debisi
(m3/h)
Islatma
çapı (m)
17
35
0,40
0,63
18,0
18,0
45
0,69
22,0
17
0,74
22,0
35
45
1,15
1,34
26,0
26,0
6
9
Uygun tertip
aralığı (mxm)
Dikdötgen
(Kare)
Yağmurlama
hızı
(mm/h)
10 x 10
10 x 10
12 x 10
12 x 12
4,04
6,30
3,36
4,76
14 x 12
14 x 14
14 x 14
14 x 14
4,41
3,78
5,87
6,83