Transcript 12. Hafta Damla Sulama Sistemi Tasarımı (SEBZE)

DAMLA SULAMA SİSTEMİ
TASARIMI ÖRNEĞİ (SEBZE)
Prof. Dr. Osman YILDIRIM
Prof. Dr. A. Halim ORTA
Doç. Dr. Tolga ERDEM
26 Kasım – 4 Aralık 2011
KIRKLARELİ
KAYNAK ARAŞTIRMASI
1. PROJE ALANI VE PLANLAMA HARİTASI
Proje alanı, ………….. ili ………… ilçesi ……… köyü çiftçilerinden …………… ‘e
ait 36 da büyüklüğündeki sebze bahçesidir. Planlama haritası ekte verilmiştir.
2. TOPRAK ÖZELLİKLERİ
Proje alanında 2 adet profil açılmış ve her profilde farklı derinliklerden
alınan toprak örneklerinin analizi sonucunda aşağıdaki Çizelge’de verilen değerler
elde edilmiştir.
Her profilin yanında çift silindir infiltrometrelerle yapılan infiltrasyon
testleri sonucunda, su alma hızı değerleri sırasıyla, 5.0 mm/h ve 5.6 mm/h. Proje
alanı için ortalama su alma hızı, I = 5.3 mm/h’tır.
99.50
100.00
KUYU
99.00
K
1/1 000
% 0.3
% 0.3
KAYNAK ARAŞTIRMASI
Profillerin incelenmesi sonucunda, 120 cm toprak derinliğine kadar
geçirimsiz bir katmana ya da taban suyuna rastlanmamıştır. Dolayısı ile
topraklar derindir ve drenaj sorunu bulunmamaktadır. Çizelge’den görüleceği
gibi, toprağın elektriksel iletkenliği 0.45 – 1.34 dS/m arasında değişmektedir ve
alanda tuzluluk sorunu bulunmamaktadır.
Çizelge 2. Proje alanı topraklarının bazı fiziksel özellikleri
Profil
no
Derinlik
(cm)
Bünye
sınıfı
Tarla
kapasitesi,
TK (%)
Solma
noktası,
SN (%)
Hacim ağırlığı,
t (g/cm3)
Elektriksel
iletkenlik,
EC (dS/m)
1
0-30
CL
34.2
18.2
1.28
0.65
61.40
61.40
30-60
CL
33.6
18.4
1.34
0.82
61.10
122.50
60-90
C
35.7
19.3
1.22
0.43
60.00
182.50
90-120
SiC
34.8
19.0
1.23
0.45
58.30
240.80
0-30
CL
32.9
18.0
1.32
1.13
59.00
59.0
30-60
SiCL
34.3
19.2
1.30
1.34
58.9
117.9
60-90
CL
33.0
18.4
1.34
0.92
58.7
176.6
90-120
SiC
34.5
19.9
1.23
0.65
53.6
230.5
2
Toplam
Kullanılabilir su tutma
kapasitesi
mm/30 cm
Toplam
0-30
60.20
0-60
120.20
0-90
179.60
0-120
235.70
dk = 196.4 mm/ 1 m
dk = 235.7 mm / 120 cm
KAYNAK ARAŞTIRMASI
3. BİTKİ ÖZELLİKLERİ
Proje alanında, domates, biber, taze fasulye ve kavun tarımı yapılacaktır. Bu
bitkilerin sıra aralıkları, etkili kök derinlikleri ve büyüme mevsimleri aşağıdaki
çizelgede verilmiştir.
Bitki
Sıra aralığı,
cinsi
Ss (m)
Etkili kök
derinliği, D (m)
Ekim-dikim
Son hasat
tarihi
tarihi
Domates
1.20
0.90
1 Mayıs
1 Ekim
Biber
0.60
0.60
1 Mayıs
1 Eylül
T.fasulye
0.60
0.60
1 Mayıs
15 Eylül
Kavun
1.50
0.90
1 Mayıs
1 Ekim
KAYNAK ARAŞTIRMASI
4. SU KAYNAĞI ÖZELLİKLERİ
Proje alanında, yeri ekli planlama haritasında görülen keson kuyudan
yararlanılacaktır. Kuyuda en düşük su seviyesi (statik emme yüksekliği), toprak
yüzeyinden itibaren 5 m ve emniyetle alınabilecek su debisi 8 L/s’dir.
Kuyudan alınan su örneğinin sulama suyu kalite analiz sonuçları aşağıdaki
çizelgede verilmiştir. Görüldüğü gibi sulama suyu kalite sınıfı C2S1’dir.
Sulama suyu kalite sınıfları
Katyon (me/L)
Anyon (me/L)
Ca++
0.90
CO3=
0.30
Mg++
2.04
HCO3-
1.20
Na+
1.68
SO4
K+
0.60
Cl-
Toplam
5.22
=
1.50
2.22
5.22
ECx106 (25oC)
(dS/m)
Sulama suyu
kalite sınıfı
0.52
C2S1
KAYNAK ARAŞTIRMASI
5. İKLİM ÖZELLİKLERİ
Proje alanına en yakın meteoroloji istasyonundan alınan bazı iklim
elemanlarının uzun yıllar aylık ortalamaları bitki su tüketimi hesaplarında verildiği
gibidir.
6. DİĞER
Proje alanında elektrik enerjisi mevcuttur. Sisteme su, yatay milli, elektrik
motorlu santrifüj tipi pompa ile verilecektir.
Çiftçi günde pompanın çalışma süresi kadar sulama yapabilecektir. Ancak,
sulamanın tamamlanacağı gün sayısının olanaklar ölçüsünde düşük olmasını
istemektedir.
.
TASARIM
1.AŞAMA : Ön Sistem Tertibi
Lateral ve Manifold boru hatlarının konumlarına karar verilir.( SST sayfa
166)
Damla sulama sistemleri sulanacak alanın büyüklüğü, biçimi, ve topoğrafik
yapısı, sulanacak bitkilerin ekiliş yada dikiliş biçimi, su kaynağının cinsi ve
konumu gibi etmenler dikkate alınarak tertiplenir. Sistem tertibinde göz
önünde tutulması gereken temel ilkeler şöyle sıralanabilir;
1) Lateral boru hatları, bitki sıraları boyunca döşenir. Bitki sıralarına dik yönde
kesinlikle döşenmez. Lateral boru hatları tesviye eğrilerine paralel(eğimsiz)
ya da bayır aşağı eğimde olmalı, bayır yukarı eğimde döşemek zorunlu ise,
lateraller bayır aşağı döşense bile eğim çok yüksek ise yada bitki sıraları
boyunca dalgalı topografya söz konusu ise, kendinden basınç düzenleyicili
damlatıcılar kullanılmalıdır. Lateral boru hatları çok uzun tutulmamalı,
zorunlu kalmadıkça 100m’nin üzerinde alınmamalıdır.
2)
Manifold boru hatları, lateral boru hatlarına dik konumda olmalı ve
eğimsiz ya da bayır aşağı eğimde döşenmelidir. Olanaklar ölçüsünde
manifold boru hatları laterallere iki yönde hizmet etmelidir. Bu koşul
ancak, laterallerin eğimsiz döşenmesi durumunda sağlanır. Ayrıca, çok
kısa manifold boru hatlarından kaçınılmalı ve zorunlu kalmadıkça
manifold uzunluğu 40-50 m’nin altında alınmamalıdır.
3)
Ana boru hatları, olanaklar ölçüsünde parsel sınırlarından geçirilmeli ve
manifold boru hatlarını en kısa yoldan su kaynağına bağlamalıdır.
4)
Sistem tertibi, sistem maliyetini ve işletme masraflarını en az düzeyde
tutacak biçimde yapılmalıdır.
a)Lateraller kısa kenar boyunca döşenirse:
Ana ve manifold boru uzunluğu= 1035 m.
b)Lateraller uzun kenar boyunca döşenirse:
Manifold ve ana boru uzunluğu=1090 m.
Prensip olarak ana boru ve manifold boru hatlarının uzunlukları toplanır,
düşük olan seçenek göz önüne alınır.Böylelikle sistem maliyeti
düşürülür.(pompa biriminde de manometrik yüksekliğin düşürülmesi
olanağı ortaya çıkar.)
 Bu projede laterallerin kısa kenar boyunca döşenmesi seçilmiştir.
Lateral uzunluğu LL =75 m.
Lateral eğimi Sl=0.003 (bayır aşağı)
Manifold eğimi Sm=0.003 (bayır aşağı)
 Ön sistem tertibi kesin sistem tertibi değildir. Bu aşamada lateral ve
manifoldların konumu belirlenir.
2.AŞAMA( Uygun Damlatıcı):
 İşletme basıncı: lateral boru içerisinde, damlatıcı girişinde istenen basınç.
Pompa birimi kullandığımızda işletme basıncı 1 atm seçilir.
 Pompa birimi kullanmadan yer çekimi ile enerji sağlıyorsak lateral boru iç
basıncı 0.5-2.0 atm seçilebilir.
 Damlatıcı Tipi: uzun akış yollu damlatıcılar kullanılacaktır. Akış yolu
labirent(zigzag),in-line
 Lateral üzerine gecik(on-line) damlatıcılar.(maliyeti fazla)
Lateral boyuna gecik(in-line) damlatıcılar. (maliyeti düşük olduğundan
tercih edilir.)
Debi basınç ilişkisi:
q= Kd .hx
Kd=sabittir, x=üs değeri
 Damlatıcı aralıklarının ıslatma çapının 2/3’ü ile 4/5’i arasında olması istenir.
Bu durumda ıslatma çapları birbirini örterek ıslak bir şerit elde edilir.
a)
İşletme basıncı: gerekli sistem basıncı pompa birimiyle sağlanacağından;
ho=1atm.=10 m.
b)
Alternatif damlatıcı debileri: tarla bitkileri ve sebzelerde damlatıcı
debileri 2-4 L/h olması istenir, 4 L/h’den büyük olması istenmez.
Tasarımda;
q= 2 L/h
q= 3 L/h
q= 4 L/h alınarak işlem yapılır.
c) Alternatif Damlatıcı Debilerinde Damlatıcı Aralıkları
q
Sd = 0.9
I
q= 2 L/h
q=3L/h
q=4 L/h
I = 5.3 mm/h
2
Sd  0.9
 0.55m
5.3
3
Sd  0.9
 0.68m
5.3
4
Sd  0.9
 0.78m
5.3
d)Alternatif damlatıcı debilerinde farklı bitkiler için lateral aralıkları:
Damlatıcı
debisi q
(L/h)
2
3
4
Damlatıc
ı aralığı
Sd (m)
0.55
0.68
0.78
Bitki Cinsi
Sıra
aralığı Ss
(m)
LATERAL TERTİP BİÇİMİ
(sulama sist. Tasarımı kitabı sayfa 153,
şekil 4.11)
Domates
Biber
T. fasülye
Kavun
Domates
Biber
T. fasülye
Kavun
Domates
Biber
T. fasülye
Kavun
1.20
0.60
0.60
1.50
1.20
0.60
0.60
1.50
1.20
0.60
0.60
1.50
Her bitki sırasına bir lateral boru hattı
Her bitki sırasına bir lateral boru hattı
Her bitki sırasına bir lateral boru hattı
Her bitki sırasına bir lateral boru hattı
Her bitki sırasına bir lateral boru hattı
İki bitki sırasına bir lateral boru hattı
İki bitki sırasına bir lateral boru hattı
Her bitki sırasına bir lateral boru hattı
Her bitki sırasına bir lateral boru hattı
İki bitki sırasına bir lateral boru hattı
İki bitki sırasına bir lateral boru hattı
Her bitki sırasına bir lateral boru hattı
Lateral
aralığı
SL (m)
1.20
0.60
0.60
1.50
1.20
1.20
1.20
1.50
1.20
1.20
1.20
1.50
En sık
lateral
aralığı
Se (m)
0.60
1.20
1.20
e)Proje lateral aralığı ve uygun damlatıcı debisi
Çizelgenin en son kolonundaki en yüksek değer proje lateral aralığı alınır.
Proje lateral aralığını veren debi uygun damlatıcı debisidir. Eğer alternatif
debi değerleri birden fazla ise küçük olan debi seçilir.
Proje lateral aralığı,SL=1.20 m.
Uygun damlatıcı debisi, q=3 L/h
 En düşük proje lateral aralığını veren bitki kritik bitkidir. Eğer bitki cinsi 1
den fazla ise etkili kök derinliği yüksek olan alınır. Bunda da eşitlik varsa
bitki su tüketimi fazla olan seçilir.
 Bu projede kritik bitki domatestir.
 Bundan sonraki aşamada domatese ait veriler kullanılır.
f) Islatılan alan oranı
P=k.
𝑆𝑑
𝑆𝐿
k= katsayı(sebze için)
Sd=damlatıcı aralığı (m)
SL=lateral aralığı(m)
k=1 (SST sayfa 157, çizelge 4.1)
P  1.00
0.68
 0.567  0.30 uygun
1.20
 Kurak bölge( yıllık toplam yağış 360 mm’den düşük) P ≥ %35
 Yarı kurak bölge(yıllık toplam yağış 360-720 mm arası) P ≥ %30
 Nemli bölge(yıllık toplam yağış 720 mm yüksek)P ≥ %25
( bu değerlendirme sadece damla sulama için geçerlidir.)
Proje alanında yıllık toplam yağış 454.8 mm’dir. Yarı kurak bölgedir.
Islatılan alan oranı P ≥ %30 olmalıdır.
Önemli not: ıslatılan alan oranı diğer bitkiler içinde kontrol edilir. Taze fasulye
ve biber için aynı değer elde edilir.
Kavun için;
P  1.00
0.68
 0.453  0.30
1.50
uygundur.
SONUÇ: damlatıcı üreten kuruluşların teknik verileri incelenir,koşulları
en uygun damlatıcı seçilir. Bu projede özellikleri aşağıda verilen
damlatıcı kullanılacaktır.
 İşletme basıncı:ho=1 Atm=10 m
 Damlatıcı debisi:3 L/h (nominal debi 1 Atm basınçtaki debi. proje
nominal debi üzerinden yapılır.)(Ancak ±%10 emniyet payı bırakılır
(3± 0,3)
 Damlatıcı tipi: lateral boyuna gecik (in-line)
 Damlatıcı aralığı: Sd=0.75m.
1)
Debi basınç ilişkisinde üs değeri x=0,57
Damlatıcı akış yolu en dar çapı d=0.46 mm
Yapımcı farklılığına ilişkin varyasyon katsayısı CV = %96

Lateral boyuna gecik damlatıcılarda (in-line) standart

Damlatıcı aralıkları 0.20-0.25-0.30(0.33)-0.40-0.50-0.60-0.75-1.00m olur.
Hesaplanan değer 0.68, 0.75’e daha yakın olduğu için damlatıcı aralığı
0.75m alınmıştır.
0.75
P  1.00
 0.625  0.30
1.20
2) Damlatıcılarda CV ≥ %95 daima tercih edilmelidir.
3.Aşama:(ön projeleme faktörleri)
a) Su ile ıslatılacak toprak derinliği:
Topraklar derin olduğundan kritik bitki olan domatesin etkili kök
derinliği alınır.
D=0.90m=90cm
b) Her sulamada uygulanacak max. net sulama suyu ihtiyacı:
dn =dk*D*Ry*P
dk=196.4mm/m
Ry= %30 tasarım aşamasında Ry=0.30 alınır.
P=0.625
dnmax=196.4 * 0.90*0.30*0.625= 33.1mm.
c) Damla sulama yöntemi için bitki su tüketimi:
𝑃𝑠
T=ET.85
ET=6,24mm/gün (domates)(max. Olan değeri alınır 7.ay)
T  ET
Ps
80
 6.24 x
 5.87 mm / gün
85
85
d) max. Sulama aralığı:
SA 
dn max 33.1

 5.63  5 gün
ET
5.87
e) Proje sulama aralığı:
SA≤SAmax şeklinde olacak
Zorunlu kalmadıkça SA=SAmax alınarak tasarım yapılır.
SA=SAmax=5 gün
f) Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı:
dn=T.(SA)
dn=5.87*5= 29.4 mm.
g)
Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı:
𝑑𝑛
𝐸𝑎
dt=
Damla sulama tasarım aşamasında Ea=%85 alınır.
dt
29.4
0.85
= 34.6 mm
h) Birim alan damlatıcı sayısı
Nd 
1000
1000

 1111a det/ da
Sd * Sl 0.75*1.20
i) Sulama süresi:
1000× dt 1000× 34.6
Ta= q× Nd = 3× 1111 =
10.3 h=10h
5 gün ara ile su verilecek ve sulama süresi 10saat olacak.
Tg= günlük sulama yapılabilecek süre. Örneğimizde bu 20 saat. Bunu
seçerken kaynak araştırmasında çiftçi pompa çalışma süresince
sulama yapılabileceğini söylediğinden bu süre 20 saat alınır.
Ta= 10 saat <Tg uygundur.
j) Max. İşletme birimi sayısı:
Sulamanın tamamlanacağı en fazla gün sayısı,sulama aralığı kadardır. Yani 5
gündür.
Nmax = (Tg/Ta).SA
Tg/Ta kesirli çıkarsa bir alt tam sayı alınır.
Nmax= (20/10)×5= 2×5=10 adet işletme
k)
Minimum işletme birimi sayısı:
F
A * dt
36* 34.6

 2.16
3.6 * Q *Tg 3.6 * 8 * 20
Fmin= 3 gün
F=sulamanın tamamlanacağı gün sayısı
•Sonuç kesirli çıkarsa daima bir üst tam sayı alınır.
•Su kaynağı debisi sulamanın en düşük 3günde tamamlanmasına izin
vermektedir.
•Sulamanın 3günde tamamlanmasına karar verilmiştir.
•Sulama 3 günde tamamlanacak çiftçi 2 gün bekleyecek sonra tekrar
sulamaya başlayacak.
Minimum işletme sayısı 6 adet
Nmin=6 adet
l) Proje işletme birimi sayısı:
Çiftçi olanaklar ölçüsünde sulamayı düşük gün sayısında tamamlamak
istediğinden;
N=6 adet seçilmiştir.
4.Aşama:(sistem tertibi)
Planlama haritası üzerinde gösterilmiştir. Manifold girişi bayır aşağı olacak
şekilde planlanır.
5.Aşama: ( lateral boru çapı)
Cu=eş dağılım katsayısı(SST sayfa 180-191)
Cu=% 98 değerini verecek lateral boru çapı seçilir.
a) Lateral uzunluğu L1= 75m
b) Lateral üzerinde damlatıcı sayısı
nd 
LL
75

 100a det
Sd 0.75
c) Lateral debisi
QL=nd.q=100.3=300L/h
d) Lateral eğimi : %0.3 bayır aşağı
e) LL/ho boyutsuz parametresi
LL 75
  7 .5
ho 10
f) Lateral boru çapı
LL 75
  7 .5
ho 10
QL = 300 L/h
SL= % 0.3 (bayır aşağı)
X= 0.57 = 0.60
sayfa 181
şekil 4.17
Ø16
Cu= % 99
Cu= %99 ≥ %98 uygun
hfl/ ho = 0.09 ( Lateral boyunca oluşan yük kayıpları işletme basıncının %
9’u kadardır.)
 Lateral boru çapları 16mm çaplı, 4 atm(2.5atm) işletme basınçlı PE damla
sulama borularından oluşacaktır.
2.5 Atm Ø 16 mm et kalınlığı 0.9mm
4 Atm Ø 16 mm et kalınlığı 1.1mm.
g) Lateral yük kayıpları
hfL/h0=0.09
hfL=0.09×h0
hfL=0.09×10=0.90 m
h) Lateral yükseklik farkı
hgL=SL×LL=0.003×75=0.23 m bayır aşağı
i) E0 ve L0 boyutsuz parametreleri
Çizelge:4.4 sayfa:195
SL=%0.3 bayır aşağı ( enterpolasyonla)
E0 =0.720
L0= 0.356
j) Lateral giriş basıncı
HL= h0+ E0 hfL ±L0 hgL
HL= 10+0.720.0.90- 0.356.0.23=10.57 m
6. AŞAMA: Manifold boru çapı:
a. Manifold uzunluğu
Lm=80 m
b. Manifold üzerinde lateral sayısı
nL=Lm/SL= 80/ 1.20 =67 adet lateral
c. Manifold debisi
qm= nL×QL/3600= 67×300 /3600=5.6 L/s<8L/s uygun.
d. Manifold eğimi
%0.3 bayır aşağı
e. Lm/HL boyutsuz parametresi
Lm/HL = 80/10.57=7.6
f. Manifold boru çapı
Qm= 5.6 L/s
Sm= %0.3 bayır aşağı
Lm/HL=7.6
Cu= %98.4 > %97.5 uygun
Ø63 (SST sayfa 188 şekil 4.24)
63mm altındaki borular yapıştırma mufludur. Bu nedenle 63mm altındaki
borular tercih edilmez.
g. Manifold yük kayıpları
hfm/HL=0.16
hfm=0.16×HL= 0.16×10.57=1.69 m
Manifold borular 63mm dış çaplı 6 atm işletme basınçlı geçme muflu sert
PVC-100 borulardan oluşacaktır.
h. Manifold yükseklik farkı
hgm= Sm×Lm=0.003×80= 0.24 m bayır aşağı
ı. E0 ve L0 boyutsuz parametresi
Sm= %0.3 sayfa 195,çizelge 4.4
E0 =0.720
L0=0.356
j. Manifold giriş basınç
Hm= hL+ E0 hfm ±L0 hgm
Hm=10.57+ 0.720×1.69-0.356×0.24=11.70 m
Önemli not:proje alanında bulunan tüm manifoldlarda en düşük giriş basıncı
11.70m olmalıdır. En yüksek manifold giriş basıncı ve en düşük manifold
giriş basıncına sahip olan kritik 2 girişte basınç farklılığı işletme basıncının
%20’sini geçmemelidir.( bu projede 2.00m’yi geçmemelidir.)aksi durumda
tüm manifold girişlerine basınç regülatörü konur.
k. Ana boru hattında istenen basınç
Ha=Hm+hy = 11.70 + 1.00 = 12.70 m= 13.00 m.
hy=dirsek,T ve benzeri bağlantı elemanları yük kaybı.bu değeri
1.00 m olarak alacağız.
7.AŞAMA:sistem debisi
 Aynı anda yalnızca 1 manifold hattına su verileceğinden Q=Qm=5.6L/s’ dir.
8.AŞAMA:ana boru hattı seçimi
Bu bilgiler sulama sistemlerinin tasarımı kitabı sayfa 62-100 arasında yer
almaktadır.
TASARIM
1. AŞAMA : Pompa yıllık çalışma süresi
A dt
T 
3.6 Q
36* 590.1
T
1053h
3.6 * 5.6
2. AŞAMA : Pompa biriminin fBG-h başına toplam maliyeti
a) Manometrik yükseklik
Hm  hde  hg  h f  hfkb  Ha
hde=5+1 = 6 m.( statik emme yüksekliği + emme
hattındaki kayıplar)
 Ana boru hattı dallı ise pompa biriminde en fazla manometrik
yükseklik oluşturacak hat kritik hat olarak alınır.
 Yalnızca bu hatta ilişkin değerler kullanılır.kritik hat genellikle en
uzak ve en yüksekteki hattı pompaya bağlayan hattır. Bu projede PC
hattı kritik hat olarak alınmıştır.
hg=110.10 – 99.30 = 0.80m. (bayır aşağı)
 Bu aşamada boru çapları bilinmediği için yük kayıpları hesaplanamaz. Bu
nedenle ana boru yük kayıpları hf= 1.5 m / 100m, kontrol birimi yük
kayıpları ise hfkb= 5.00 m biçiminde tahmin edilir. Tahminde yapılacak hata
sonucu önemli düzeyde etkilemez.
hf=(1.5 / 100)* 207 =3.11 m. (tahmin)
Ha= 13.00m.
Hm = 6 – 0.80 + 3.11 + 5 + 13 = 26.31m = 26 m
b) Pompa biriminin fren gücü:
fBG 
H mQ 26x5.6

 2.4 BG
75 p 75x0.80
Tasarım aşamasında elektrik motorlu pompalarda np=%80, disel motorlu
pompalarda np=%70 alınır.
Pompanın çıkışındaki güç hidrolik BG(hBG)=
𝐻𝑚 .𝑄
75.𝑛𝑝
Pompa merkezindeki fanda geliştirmesi gereken güç(fBG)
fBG==
26.5,6
= 75.0,80 = 2,4𝐵
Motorun geliştirmesi gereken güç(MBG)=
c) Pompa biriminin tesis masrafları:
Hm=26m. Q=5.6L/s özelliklerindeki elektrik motorlu yatay milli santrifüj
pompanın çalışır durumdaki maliyeti yazılır. Bu amaçla değer doğrudan
birim fiyatlardan alınabilir yada piyasa araştırmalarından alınabilir.
Bu proje için pompa biriminin tesis masrafları( Tm)
Tm=950TL alınmıştır.
d) Pompa biriminin fren gücü(fBG) başına tesis masrafları:
TM 950
TMfBG 

 395.83TL / fBG
fBG 2.4
e) Pompa biriminin servis ömrü ( SST sayfa 67 –çizelge 3.5)
Elektrik motoru
n=25yıl
f)Faiz oranı:
Günün koşullarına uygun faiz oranı kullanılır.
-Tarımsal ürünlere uygulanan faiz oranı veya enflasyon oranında bir faiz
oranı alınır.
Bu proje için faiz oranı %10 alındı.
g) Amortisman faktörü:
i
AF 
1
1
(1  i ) n

0.10
 0.11017
1
1
(1  0.10) 25
h) fBG –yıl başına sabit masraflar
SMfBG = AF * TMfBG = 0.11017 * 395.83= 43.61 TL/fBG-yıl
i)
Pompa biriminin fren gücü-saat (fBG-h) başına sabit masrafları:
SM fBG yıı 43.61
SM fBG h 

 0.04 TL / fBG h
T
1053
j) Pompa biriminin fren gücü saat(fBG-h) başına enerji masrafı:
EM=0.736Pe(TL/kw-h)
Elektrik enerjisi, birim fiyatı ilgili kurumdan tarım alanlarında kullanılan
birim fiyat alınır.
Projemiz için bu fiyat Pe=0.15 TL/kw-h
EM=0.736*0.15 = 0.11 TL/fBG-h(elektrik motorları için)
k) Pompa biriminin fren gücü-saat (fBG-h) başına bakım maliyeti:
Tasarım aşamasında elektrik motorlu pompalar için bu değer ihmal edilir.
BMfBG-h=0 TL/fBG
l) Pompa biriminin fren gücü-saat(fBG-h) başına toplam maliyeti:
MfBG-h=SMfBG-h+EMfBG-h+BMfBG-H
= 0.04 + 0.11 + 0 = 0.15 TL/fBG
3. AŞAMA Pompa biriminin fren gücü-yıl(fBG-yıl) başına toplam maliyeti:
MfBG-yıl=T(MfBG-h)=1053 . 0.15= 157.95 TL/fBG-yıl
4.AŞAMA Pompa biriminin hidrolik güç-yıl(hBG-yıl) başına toplam maliyeti:
M hBG
yıı

M fBG
p
yıı

157.95
 197.43TL / hBG yıl
0.80
5.AŞAMA Birim manometrik yükseklik maliyeti:
ko 
M fBG
* Q 197,43* 5.6

 14.74 TL / m - yıl
75
75
yıı
6.AŞAMA Ana boru hattı birim uzunluk maliyeti:
a)Seçenek boru çapları:
Ana boru hattında ortalama akış hızının 0.5-2.0 m/s arasında olması istenir.
0.5 m/s ≤ V ≤ 2.00 m/s
 Ana boru hattı 6 Atm. İşletme basınçlı sert PVC -100 borulardan
oluşturulacaktır.
 Ana boru hattı çapı manifold boru çapından düşük olamaz.
Q=5.6L/s
PVC( 6 atm)
seçenek boru çapları
75, 90, 110, 125 mm’dir.
b)Seçenek boru çaplarında birim uzunluk maliyeti:
Dış Çap
(mm)
Maliyet
(TL/m)
Servis Ömrü
(yıl)
Faiz Oranı
(%)
Amortisman
Faktörü
Yıllık Maliyet
(TL/m.yıl)
75
4.20
35
10
0.10369
0.44
90
6.10
35
10
0.10369
0.63
110
7.50
35
10
0.10369
0.78
125
9.80
35
10
0.10369
1.02
7.AŞAMA Doğrusal Programlama Modeline Esas Veriler
hf=
5.038
𝐶 1,852
. 𝐿.
𝑉 1,852
𝐷 1,167
(𝑦ü𝑘 𝑘𝑎𝑦ı𝑝𝑙𝑎𝑟ı 𝑓𝑜𝑟𝑚ü𝑙ü)( 𝐶 = 140)
8.AŞAMA Doğrusal Programlama Modeli
Amaç fonksiyonu:
Amaç pompa birimiyle ana boru hattı yıllık masrafları toplamını minimum
yapmaktır.
MIN=0.44X1+0.63X2+0.78X3+1.02X4+0.44X5+0.63X6+0.78X7+1.02X8+0.44X9
+0.63X10+0.78X11+1.02X12+14.74X13
14.74X13(pompa birimi maliyeti)
Bu eşitlik ana borunun toplam yıllık maliyetini verir.
KISITLAR:
a) Uzunluk kısıtları : her boru bölümü için uzunluk kısıtlarını yazarız. Her bir
kısıtın başına numarasını yazacağız.
P-A(1) X1+X2+X3+X4=2,00m
A-B(2) X5+X6+X7+X8=190,00m
B-C(3) X9+X10+X11+X12=205,00m
b) Manometrik yükseklik kısıtı:
Hm=hde±hg+hf+hfkb+Ha
hhde=
de= 6,00m
6.00 m
Ha= 13.00 m
Ha=13,00m
100.30 – 100.10 = 0.20 (bayır yukarı)
hhg=
=
g 100,30-100,10=0,20 bayır yukarı
Manometrik yükseklik kısıtı yazılırken;
1- Yük kayıpları dikkate alınmaz.
2-Ana boru hattı üzerinde en yüksek nokta ile pompa arasındaki yükseklik
farkı dikkate alınır.
Hm≥ Hde ±hg+Ha≥6+0.20+13=19.20
(4) X13 ≥ 19.20m
c) Yük kaybı kısıtları
Hm=hde±hg+hf+hfkb+Ha
hde= 6,00m
Ha=13,00m
Hfkb=5,00m(yaklaşık)
Hm-hf
≥ hde
± hg+h
+ hfkb
+ Ha ≥ 6 ± hg +5 +13
Hm-hf≥
hde±h
g
f+hfkb+Ha≥6±hg+5+13
Hm-hf≥ 24 ± hg
Hm-hf≥24±hg
 Yük kayıpları her boru hattı için ayrı ayrı yazılır.
 P-B hattı için; P-A ve A-B boru hatlarından oluşur.
Hm-hfP-B ≥ 24±hgP-B
Hm-hfP-B ≥ 24-0.70 ≥ 23.30
hgP-B= 101.10-99.40=0.70m(bayır aşağı)
(5) X13-0.024X1-0.012X2-0.004X3-0.002X4-0.024X5-0.012X6-0.004X70.002X8 ≥ 23.30
 P-C hattı için; P-A ve A-C boru hatlarından oluşur.
Hm-hfP-c ≥ 24±hgP-c
Hm-hfP-c ≥ 24-0.80≥ 23.20
hgP-C= 101.10 -99.30= 0.80 (bayır aşağı)
(6) X13-0.024X1-0.012X2-0.004X3-0.002X4-0.024X9-0.012X10-0.004X110.002X12 ≥ 23.20
 Doğrusal program winQSB programı kullanılarak çözümlenir.
 Lineer and interger programı seçilerek veriler;
1- problemin genel verileri
2-veriler girilir
Sonuç görülür.
File-new problem-file title: proje adı girilir.
Number of veriables: değişken sayısı
Number of constrants: kaç tane kısıt var
Objective criterian : minimizasyon seçilir(amaç fonk. Min)
Veriable: değişkenler: x1-x2-……..-x13-amaç fonksiyonu
Veriler girildikten sonra; solve and analyze ile çözüm yapılır
Hm=X13=28.16m
P-A boru bölümü=2.00m Ø75
A-C boru bölümü=190.00m Ø75
A-C boru bölümü=205.00m Ø75
 Ana boru çapı
a) Boru bölümlerinin çapları: doğrusal programlama ile çözülmüş ve bulunan
boru çapları çizelgenin ilgili kolonuna yazılmıştır.
b) Ana boru yük kayıpları
P-A-C kritik hattına göre yazılır.
hfP-C = (2.4/100)*207 = 4.97 m
c) Ana boru yükseklik farkı
hgP-C = 0.80 (bayır aşağı)
d) Ana boru giriş basıncı
H= Ha + hfP-C ± hgP-C = 13 + 4.97 -0.80 = 17.17 m
Boru bölümü
Uzunluk
Debi(L/s)
P-A
2
5.6
A-B
190
5.6
A-C
205
5.6
Seçenek
boru dış
çapı (mm)
Birim
uzunluk
maliyeti
(TL/m.yıl)
Yük
kayıpları
(m/m)
Seçenek
boru
çapında
uzunluk
(m)
Boru dış çapı
Hesaplanan
Düzeltilmiş
75
90
110
125
0.44
0.63
0.78
1.02
0.024
0.012
0.004
0.002
X1
X2
X3
X4
75
75
75
90
110
125
0.44
0.63
0.78
1.02
0.024
0.012
0.004
0.002
X5
X6
X7
X8
75
75
75
90
110
125
0.44
0.63
0.78
1.02
0.024
0.012
0.004
0.002
X9
X10
X11
X12
75
75
9.AŞAMA (kontrol birimi) SST 141
Kontrol birimi şu sıra ile yerleştirilir;
1-Hidrosiklon
2-Kum-çakıl filtre tankı
3-Gübre tankı
4-Elek filtre
• Hidrosiklon: sulama suyu içinde bulunabilecek kum maddelerini tutar.
Hidrosiklon çıkışına hava almak için vantuz konulmalı.(paslanmaz boya ile
boyanmalıdır.)
• Kum-çakıl filtresi: su içindeki sediment ve yüzen cisimleri tutar.
• Elek filtre: hidrosiklon ve kum-çakıl filtresinde tutulamayan ve gübre
tankında erimeyen gübre partiküllerini tutar.
• Basınç regülatörü: manifold başına konur.
• Elek filtre ve gübre tankı kontrol birimi mutlaka bulunacaktır. Su kaynağı
özelliğine göre hidrosiklon veya kum çakıl filtresinin biri kullanılabilir.
• Depodan alınan durumda hidrosiklona ihtiyaç yok. Kum depoda çökecektir.
• Derin kuyudan su alıyorsak kum-çakıl filtre tankına ihtiyaç yok.(sediment
içermediğinden)
• Şehir şebekesinden yararlanıyorsa hidrosiklon ve kum-çakıl filtreye ihtiyaç
yok.( bu çok özel bir durumdur.)
• Kum çakıl filtresinin bazalt taşından olması tercih edilir. kum çakıl tankının
girişinde ve çıkışında manometre olmalıdır. Giriş ve çıkış arasında 3-4
metre basınç farkı oluyorsa ters yıkama ile filtre yıkanır. Yıkama işlemi
sulama bittikten sonra yapılır.
• Gübre tankının giriş ve çıkışına vana konur. Damla sulama gübreleri özeldir
ve katı formundadır. Bu gübreler su ile temas halinde tamamen çözünürler,
katı kalsa bile damlatıcı içinde kristalleşmezler. Ayrıca tüm mikro
elementleri içerirler(fosfor,azot,potasyum). Çıkışına 1 adet ana vana konur.
Gübre tankının giriş ve çıkışına manometre konur. İki manometre
arasındaki fark 1-2 m olana kadar ana vana kısılır. Çıkış borusu şeffaf boru
kullanılırsa gübrenin suya karışımı gözle görülür.
•
•
•
Azot gübre: kırmızı, pembe renkte olur.
Fosfor: yeşil –mavi
Gübre karışımı sulama süresinin %75’i oranında olur. Gübre tankının çıkışına
hava oluşmasın diye vantuz konulur.
• Elek filtrenin girişine ve çıkışına manometre konur.
a) Kontrol birimi unsurları:
•
•
•
•
•
•
Su kaynağı keson kuyu olduğu için su içerisinde hem kuru hemde yüzücü
cisimler içerir.
Kontrol biriminde hem hidrosiklon, hemde kum çakıl filtresi kullanılacak.
Tüm kontrol birimlerine gübre tankı elek filtre konulacaktır.
Proje alanı topoğrafik yapısı nedeniyle manifold girişleri arasındaki basınç
farklılığı işletme basıncının %20’ sini geçmediği için 10*0.2=2
Basınç regülatörüne ihtiyaç duyulmaz.
Sonuçta kontrol birimi sırasıyla, hidrosiklon, kum-çakıl filtre tankı, gübre tankı
ve elek filtreden oluşacaktır.
b) Gübre tankı hacminin hesabı
Sayfa 198- 4.18 nolu eşitlik
V= Gübre Tankının Hacmi, L,
F= Uygulanacak Gübre Miktarı, kg/da,
A= Sulama suyu (gübre) uygulanacak alan, da ve
C= Tank dolu olduğunda eriyikteki gübre
konsantrasyonu, kg/L
(projeleme aşamasında 0.5kg/L alınabilir.
A: 36/6=6 da
C: 0,5 kg/L alınabilir.
Tasarım aşamasında gübre ihtiyacı yüksek bitkilerde (özellikle sebzeler); F=4kg/da,
gübre ihtiyacı nispeten düşük bitkiler(tarla bitkileri, bağ,meyve bahçeleri) F=3kg/da
alınır.
V=60L(bulunan değerin bir üst hacmi seçilir)
 Uygulamada standart gübre tankı hacimleri 40-60-80-100-120-150(160) ve
200 litredir.
c) Elek numarası:
Elekte delik çapı damlatıcı akış yolu en dar çapının %25ini geçmemelidir.
0.25d= 0.25*0.46=0.115
120mesh( sayfa 201 çizelge 4.9)
Mesh= 1inçlik doğru üzerindeki delik sayısı
Önemli not:
1. Kendinden basınç regülatörlü damlatıcılar kullanılırsa elek numarası en az
160 mesh kullanılır.
2. Normal damlatıcı kullanılıyorsa ve damlatıcı akış yolu çapı bilinmiyorsa 120
mesh elek filtre iyi bir seçimdir.
d) Kontrol birimi unsurlarının özellikleri ve yük kayıpları:
UNSUR
Özellik(SST 199)
Yük kayıpları(m)
giriş çıkış çapı 3’’ gövde çapı 8’’
en az 5,6L/s kapasiteli
• Kum çakıl
giriş çıkış çapı 3’’, tank çapı
Filtre tankı
en az 36’’; 5,6 L/s kapasiteli
• Gübre tankı 60L hacimde olacak
• Elek filtresi
giriş çıkış çapı 3’’, tank çapı
en az 6’’,120 mesh,en az 5,6L/s
kapasiteli
• Bağlantı
3’’ galveniz ve ø90 sert
Elemanları
PE malzeme
1.30
• Hidrosiklon
1.20
0.30
1.00
hfkb= 3.80=4.00
10.AŞAMA(POMPA BİRİMİ)
• Bu aşamada doğrusal programlama modülüne dönülür ve yük kayıpları
kısıtları güncellenir.
• Model yazılırken daha önce hfk-b= 5.00 m. Alınmış idi. Şimdi hfkb=4.00m
olarak düzeltilir.
• Doğrusal programlamada 5 nolu kısıttaki 23.30 kısıt olarak 22.30 olarak
düzeltilir. Aynı şekilde nolu kesitte 23.20 kısıt 22.30 olarak düzeltilir.
• Bu durumda Hm=X13=27.16m=27.00 m olarak saptanır.
• Piyasadan Hm=27.00m Q=5.6 L/S = 20 m3/h
•
özelliklerinde elektrik motorlu, yatay milli santrifüj pompa seçilir,
proje alanına kurulur.
PROJE METRAJI VE KEŞİF BEDELİ
• Proje alanına sistemin kurulması için yapılacak tüm işler kullanılacak
malzemeyi gösteren liste aşağıda verilmiştir.
• Proje keşif bedeli piyasa araştırmalarına göre hazırlanmıştır.(KDV hariçtir)
• Büyük projelerde beton tespit kitlesi kullanılır.
PROJE METRAJI
1. Makine ile dar derin toprak kazısı
0.60 x 1.20 x 557 =
401.04 m3
2. El ile elenmiş toprak dolgu
0.60 x 0.30 x 557 =
100.26 m3
3. Elektrik motorlu santrifüj tipi pompa (Hm=27 m, Q=5.6 L/s, komple)
4. Kontrol birimi (komple)
- galvaniz rakor
- hidrosiklon
- ¾” küresel vana (döküm)
- galvaniz 90o dirsek
- galvaniz nipel
- 3”/1” galvaniz T
- hava boşaltma aracı
- galvaniz nipel
- küresel vana (döküm)
- bezli PE hortum (2 ucu rakorlu, )
- küresel vana (döküm)
- 3”/1/2” galvaniz T
- 6 kg/cm2 manometre
- kum-çakıl filtre tankı
- pirinç çekvalf
- 1/2" galvaniz nipel
- 1/2" küresel vana
- 1/2" şeffaf hortum ( 2 ucu rakorlu, )
- 1/2" galvaniz 90o dirsek
- Gübre tankı ( )
- 1/2"/1/2" galvaniz T
- 1/2" hava boşaltma aracı
- elek filtre (120 mesh)
- 90 sert PE kaplin dişi adaptör
- 90 sert PE boru (10 atm)
- 90/1/2” sert PE priz kolye
- 90 sert PE kaplin 90o dirsek
- 90/75 sert PE redüksiyon
5. 75 geçme muflu sert PVC boru (6 atm)
1 adet
1 adet
3
1
1
1
12
2
1
4
2
1
2
5
4
1
1
8
2
2
3
1
1
1
1
1
3
1
2
1
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
m
adet
adet
adet
397 m
6. 75/75 geçme muflu sert PVC T (6 atm)
1 adet
7. 75 geçme muflu sert PVC 90o dirsek (6 atm)
2 adet
8. 63 geçme muflu sert PVC boru (6 atm)
480 m
9. 75 geçme muflu kırdöküm körtapa (6 atm)
2 adet
10. 63 geçme muflu kırdöküm körtapa (6 atm)
6 adet
11. 75 sızdırmaz conta
71 adet
12. 63 sızdırmaz conta
86 adet
13. 0.5 x demir kazık
33 adet
14. 16 PE damla sulama borusu (4 atm, üzerinde ara ile 1 atm basınçta 3±0.3 L/h
debiye sahip damlatıcı bulunan)
75 x 67 x 6
30.150 m
15. 16 PE damla sulama borusu (4 atm, düz, damlatıcısız)
67 x 6 x 1.50
603 m
16. 16 sert PE lateral bağlantısı (start-connector, conta ve nipel)(67*6)
402 adet
17. 16 sert PE nipel
402 adet
18. 16 sert PE kör tapa
402 adet
19. Ana boru-manifold geçiş elemanları (komple)
6 adet
- 75 sert PVC kayar manşon
6 adet
- 75 sert PE boru parçası (10 atm)
3 m
- 75/63 sert PE kaplin T
6 adet
- 63 sert PE boru parçası
18 m
- 63 sert PE kaplin 90o dirsek
18 adet
- 63/1” sert PE priz kolye
6 adet
- hava boşaltma aracı
6 adet
- 63 sert PE kaplin erkek adaptör
12 adet
- küresel vana (döküm)
6 adet
- 63/1/2” sert PE priz kolye
6 adet
- 6 kg/cm2 manometre
6 adet
PROJE KEŞİF BEDELİ
Sıra
no
İşin cinsi
Poz no
Miktarı
Birimi
1 Piyasa
Makine ile dar derin toprak kazısı
401.04
2 Piyasa
El ile elenmiş toprak dolgu
100.26 m3
3 Piyasa
Elektrik motorlu santrifüj tipi pompa (Hm=27 m, Q=5.6 L/s özelliklerinde, tek ya da çok kademeli, 1450 ya da 2900 d/d, elektrik
donanımı, kumanda panosu, dip klapesi ve süzgeç,emme borusu, çekvalf ve diğer bağlantı elemanları dahil, komple, çalışır durumda
teslim)
Birim fiyatı
(TL)
Tutarı (TL)
m3
1.10
441.14
6.90
691.79
950.00
950.00
1 adet
4 Piyasa
75 geçme muflu sert PVC boru döşenmesi (6 atm)
397 m
4.20
1667.40
5 Piyasa
63 geçme muflu sert PVC boru döşenmesi (6 atm)
480 m
2.80
1 344.00
6 Piyasa
16 PE damla sulama borusu (4 atm, üzerinde ara ile 1 atm basınçta 3±0.3 L/h debiye sahip damlatıcı bulunan)
40 200 m
0.28
11 256.00
603 m
0.26
156.78
7 Piyasa
16 PE damla sulama borusu (4 atm, düz, damlatıcısız)
8 Piyasa
90 sert PE boru (10 atm)
3 m
9.60
28.80
9 Piyasa
75 sert PE boru (10 atm)
3 m
6.40
19.20
10 Piyasa
63 sert PE boru (10 atm)
18 m
4.30
77.40
11 Piyasa
75/75 geçme muflu sert PVC T (6 atm)
2 adet
9.60
19.20
12 Piyasa
75 geçme muflu sert PVC 90o dirsek (6 atm)
2 adet
4.40
8.80
13 Piyasa
75 geçme muflu kırdöküm körtapa (6 atm)
2 adet
4.80
9.60
14 Piyasa
63 geçme muflu kırdöküm körtapa (6 atm)
6 adet
3.40
20.40
15 Piyasa
75 sert PVC kayar manşon
6 adet
3.20
19.20
16 Piyasa
75 sızdırmaz conta
71 adet
0.24
17.04
17 Piyasa
63 sızdırmaz conta
86 adet
0.20
17.20
18 Piyasa
hidrosiklon (gövde çapı en az , 5.6 L/s kapasiteli)
1 adet
502.00
502.00
19 Piyasa
kum-çakıl filtre tankı (gövde çapı en az , 5.6 L/s kapasiteli, içerisinde 1- bazalt kum çakıl karışımı bulunan)
1 adet
1 290.00
1 290.00
20 Piyasa
Gübre tankı ( )
1 adet
410.00
410.00
21 Piyasa
elek filtre (gövde çapı en az , 5.6 L/s kapasiteli, 120 mesh)
1 adet
385.00
385.00
22 Piyasa
pirinç çekvalf
1 adet
92.00
92.00
23 Piyasa
küresel vana (döküm)
2 adet
83.00
166.00
24 Piyasa
küresel vana (döküm)
6 adet
59.50
357.00
25 Piyasa
küresel vana (döküm)
2 adet
18.60
37.20
26 Piyasa
¾” küresel vana (döküm)
1 adet
12.50
12.50
27 Piyasa
1/2" küresel vana (döküm)
2 adet
8.40
16.80
28 Piyasa
galvaniz rakor
3 adet
18.00
54.00
29 Piyasa
galvaniz 90o dirsek
1 adet
12.00
12.00
30 Piyasa
1/2" galvaniz 90o dirsek
3 adet
2.20
6.60
31 Piyasa
3”/3” galvaniz T
7 adet
16.60
116.20
32 Piyasa
1/2"/1/2" galvaniz T
1 adet
2.80
2.80
33 Piyasa
3”/1” galvaniz redüksiyon
2 adet
6.20
12.40
34 Piyasa
3”/1/2” galvaniz redüksiyon
5 adet
6.20
31.00
35 Piyasa
galvaniz nipel
12 adet
6.50
78.00
36 Piyasa
galvaniz nipel
4 adet
1.80
7.20
37 Piyasa
1/2" galvaniz nipel
8 adet
1.20
9.60
38 Piyasa
hava boşaltma aracı
7 adet
12.40
86.80
39 Piyasa
1/2" hava boşaltma aracı
1 adet
5.90
5.90
40 Piyasa
bezli PE hortum (2 ucu rakorlu, )
1 adet
22.80
22.80
41 Piyasa
1/2" şeffaf hortum ( 2 ucu rakorlu, )
2 adet
10.40
20.80
10 adet
9.60
96.00
1 adet
17.20
17.20
12 adet
4.30
51.60
kg/cm2
manometre (1/2”/3/8” prinç redüksiyonla birlikte)
42 Piyasa
6
43 Piyasa
90 sert PE kaplin dişi adaptör
44 Piyasa
63 sert PE kaplin erkek adaptör
45 Piyasa
90 sert PE kaplin
dirsek
2 adet
28.00
56.00
46 Piyasa
63 sert PE kaplin 90o dirsek
18 adet
8.25
148.50
47 Piyasa
90/75 sert PE kaplin redüksiyon
1 adet
14.20
14.20
48 Piyasa
75/63 sert PE kaplin T
6 adet
21.80
130.80
49 Piyasa
90/1/2” sert PE priz kolye
1 adet
5.90
5.90
50 Piyasa
63/1” sert PE priz kolye
6 adet
3.90
23.40
51 Piyasa
63/1/2” sert PE priz kolye
52 Piyasa
90o
6 adet
3.90
23.40
16 sert PE lateral bağlantısı (start-connector, conta ve nipel)
402 adet
0.15
60.30
53 Piyasa
16 sert PE nipel
402 adet
0.05
20.10
54 Piyasa
16 sert PE kör tapa
402 adet
0.05
20.10
55 Piyasa
0.5 x 5 x demir kazık
33 adet
12.00
396.00
TOPLAM
18687.71
7
5 1
5 6 5
5
1
3
5
2
2
1 1 1
9 6 9
1
4
2
0
4
POMPADA
N
5 6
1
2
8
9
8
1
1
1
2
1
0
3
1
61
8 18
93
8
1
6
1
61
1
7
6
5 6 5 1 5 1
2
5
2
1
5
1
2
1
91
1
16
17
6
1 5 1
52
2
5
16
8 1
3
1
3
2
3
2
4
2
26
5
2
7
5 1
2
5
1
1
2 2 2 2
5 4 8 9
30
2
7
Şekil 4.34 Kontrol birimi döşeme planı
1 galvaniz konik rakor
11
küresel vana (döküm)
21
1/2"/1/2" galvaniz T
2 hidrosiklon
12
3”/1/2” galvaniz T
22
1/2" hava boşaltma aracı
kg/cm2
3 3/4" küresel vana (döküm)
13
6
manometre
23
elek filtre
4 galvaniz 90o dirsek
14
kum-çakıl filtre tankı
24
90 sert PE kaplin dişi adaptör
5 galvaniz nipel
15
pirinç çekvalf
25
90 sert PE boru parçası
6 3”/1” galvaniz T
16
1/2" galvaniz nipel
26
90/1/2” sert PE priz kolye
7 hava boşaltma aracı
17
1/2" küresel vana
27
90 sert PE kaplin 90o dirsek
8 galvaniz nipel
18
1/2" şeffaf hortum (rakorlu)
28
90 sert PVC adaptör
9 küresel vana (döküm)
19
1/2" galvaniz 90o dirsek
29
90/75 sert PVC redüksiyon
20
Gübre tankı
30
75 sert PVC ana boru hattı
10 bezli PE hortum (rakorlu)
TEKNİK ŞARTNAME
1. POMPA BİRİMİ
Pompa birimi, Hm = 27 m ve Q = 5.6 L/s (20 m3/h) özelliklerinde, elektrik motorlu,
yatay milli, tek ya da çok kademeli, 1450 ya da 2900 d/d santrifüj tipi pompa olacaktır.
Elektrik donanımı, kumanda panosu, dip klapesi ve süzgeç, emme borusu, çekvalf ve diğer
bağlantı elemanlarını kapsayacaktır. Çıkış borusu 3” olacak ve kontrol birimine bağlanarak
çalışır durumda teslim edilecektir.
2. KONTROL BİRİMİ
Hidrosiklon
Hidrosiklon, gövde çapı en az 8”, giriş-çıkış çapları 3”, en az 5.6 L/s kapasiteli,
paslanmaz özellikte olacaktır.
Kum-Çakıl Filtre Tankı
Kum-çakıl filtre tankı, gövde çapı en az 36”, giriş-çıkış çapları 3”, en az 5.6 L/s
kapasiteli, paslanmaz özellikte olacak ve içerisinde çapı 1-2 mm arasında değişen bazalt kumçakıl karışımı bulunacaktır.
Gübre Tankı
Gübre tankı, 60 L hacminde, içi ve dışı gübre ve asit uygulamalarında korozyona
uğramayacak (paslanmayacak) biçimde boyanmış olacaktır. Gübre tankının giriş ve çıkışı
1/2" olacak, tank tabanında drenaj vanası bulunacaktır. Tank girişi, tank içerisinde tabana
kadar uzatılmış olacaktır.
Elek Filtre
Elek filtre, yatay monte edilebilir, sert plastik yada döküm gövdeli, gövde çapı en
az 6”, giriş-çıkış çapları 3”, en az 5.6 L/s kapasiteli olacaktır. Gövde içerisinde, 160 mesh
elek ya da lamel filtre bulunacaktır. Gövde üzerinde drenaj vanası bulunacaktır.
3. BORU HATLARI
Ana ve Manifold Boru Hattı
Ana boru hattı, 75 mm dış çaplı, 6 atm işletme basınçlı, manifold boru hatları ise 63
mm dış çaplı, 6 atm işletme basınçlı sert PVC 100 borulardan oluşturulacaktır.
Lateral Boru Hatları
Damla sulamada bitki sıraları boyunca döşenecek lateral boru hatları 2.5 ya da 4 atm
işletme basınçlı, en az 0.9 mm et kalınlığında, PE 100 damla sulama borularından
oluşturulacaktır. Lateral boru hatları üzerinde, 0.75 m ara ile 1 atm işletme basıncında 3 ± 0.3
L/h debiye sahip lateral boyuna geçik (in-line) tipte, labirent biçiminde uzun akış yollu
damlatıcılar bulunacaktır. Damlatıcılarda, debi-basınç ilişkisindeki üs değeri en çok 0.6 ve
yapımcı farklılığını gösteren damlatıcı debisine ilişkin varyasyon katsayısı (CV) en az % 95
olacaktır.
4. STANDARTLARA UYGUNLUK
Damla sulama sisteminde kullanılacak, buraya kadar sözü edilen tüm pompa
birimi, kontrol birimi elemanları, borular ve sistemde kullanılacak tüm bağlantı
elemanları, TSE, TSEK, DIN gibi ulusal ve uluslararası standartlara uygun olacak ve
standartlara uygunluğu belgelenecektir.
5. SİSTEMİN KURULMASI
Ana ve manifold boru hatları en az 1 m toprak altına gömülecek, kontrol
biriminin kurulmasında, ana borudan manifoldlara ve manifoldlardan laterallere
geçişte, bütünüyle ekte verilen döşeme planlarına uyulacaktır.
0.60 m
1.20 m
.... .. .. .. ..
..
. .
. .. . .
.. ... .. .. .. ... . .
... .. .. .......... ..
. .
. .. . .. . . .. .
. ..
.
. . .
. .
.
.
.
.
.
.
.. . .
ANA BORU
MANİFOLD
HATTI
BORU HATTI
0.10 m
0.10 m
SULAMA PROGRAMININ HAZIRLANMASI
1)Proje alanında yetiştirilecek tüm bitkiler için büyüme mevsimleri boyunca
saptanan bitki su tüketim değerleri damla yöntemine özgü su tüketim
değerlerine çevrilir. Bunun için;
𝑃𝑠
85
T=ET.
= 𝐸𝑇.
80
85
eşitliği kullanılır.
Bitki
cinsi
Günlük ortalama bitki su tüketimi (mm/gün)
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Domates
1.79
4.06
5.87
5.47
2.92
Biber
1.79
3.30
5.06
5.01
-
T.Fasulye
1.79
3.18
5.01
4.74
3.32
Kavun
1.79
3.18
4.93
4.76
2.88
2) 3.aşamadaki ön projeleme faktörlerinde a-j şıkları
arasındaki işlemler kritik bitki dışındakiler içinde yapılır.
Biber
T.Fasulye
Kavun
Kavun
(Düzeltilmiş)
a)D, m
0.60
0.60
0.90
0.90
b) dnmax , mm
20.2
20
24.2
24.2
c) T, mm/gün
5.17
5.09
4.99
4.99
d) SAmax, gün
4
4
5
5
e) SA, gün
4
4
5
4
f)dn, mm
20.7
20.4
25.0
20.0
g) dt, mm
24.4
24.0
29.4
23.5
h) Nd , adet/da
1111
1111
889
889
7.5
7
11
9
i) Ta, h
Bitki
cinsi
Sulama Aralığı ( gün)
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Sulama
Süresi
(h)
Domates
16
7
5
5
10
10
Biber
11
6
4
4
-
7.5
T.Fasulye
11
6
4
4
6
7
Kavun
11
6
4
4
7
9
İŞLETME PLANI:
dn
29 .4

 16 gün
T
1.79
Haziran ayı= dn  29 .4  7 gün
T
4.06
Temmuz ayı= dn  29.4  5 gün
T
5.87
Domates mayıs ayı=
dn
29.4

 5 gün
Ağustos ayı= T
5.47
dn
29 .4

 10 gün
Eylül ayı= T
2.92
İŞLETME PLANI:
Biber mayıs ayı= dn  20 .2  11gün
T
Haziran ayı= dn
T

1.79
20 .2
 6 gün
3.30
dn
20 .2

 4 gün
Temmuz ayı= T
5.06
dn
20 .2

 4 gün
Ağustos ayı=
T
5.01
İŞLETME PLANI:
dn
20

 11gün
T
1.79
Haziran ayı= dn  20  6 gün
T
3.18
Temmuz ayı= dn  20  4 gün
T
5.01
T.Fasulye mayıs ayı=
Ağustos ayı= dn 
T
20
 4 gün
4.74
dn
20

 6 gün
Eylül ayı= T
3.32
İŞLETME PLANI:
dn
19 .72

 11gün
T
1.79
dn
19 .72

 6 gün
T
3.18
Kavun mayıs ayı=
Haziran ayı=
Temmuz ayı= dn  19 .72  4 gün
T
Ağustos ayı=
4.93
dn
19 .72

 4 gün
T
4.76
Eylül ayı= dn  19.72  7 gün
T
2,88
• Seyreltik asit uygulaması bitince laterallerdeki kör tapalar açılarak 2 dakika
su dışarıya akıtılır.(boru çeperinde biriken maddeler dışarı atılır.)
PROJE EKONOMİSİ;
1- Ortalama servis ömrü
Tasarım aşamasında damla sulama sistemlerinde servis ömrü n=15 yıl alınır.
2- Faiz oranı: i=%10 alındı.
3-Yatırım bedeli:
Proje keşif bedeli ………………………………..=18728.05TL
Su ve toprak örnekleri analiz bedeli…….=1500.00TL
Proje yapım bedeli………………………………=2000.00TL
YATIRIM BEDELİ
=22228.05TL
4-Sulama sistemi: yıllık işletme masrafları
Enerji masrafları EM=0,736.fBG.T.Pe=0.736*2.5*1053*0.15=290.63TL
Bakım masrafları(proje keşif bedelinin %2si alınır.)
fBG=(27*5.6)/(75*0.80)= 2.5
18728.05*0.02=374.56 TL
Sulama işçiliği:damla sulamada tasarım aşamasında
0,5gün/da-kişi alınır.
0.5*36*50=900.00TL
Toplam= 1565.19TL
5-Net kar
Bitki cinsi
Domates
Biber
t.Fasulye
Kavun
Ortalama
net kar
741.38
613.10
670.42
685.10
677.50TL
• Mevcut su ile damla sulamada 36da. sulanacaktır. Mevcut durumda çiftçi
kaynaktan 8L/sn alarak karıklarda göllendirme ile 21 da alan
sulanmaktadır.dolayısıyla damla sulama ile 15da alan sulamaya açılacaktır.
15*677.50= 10162.50TL
6-Nakit akımı:
Yıllar
0
Gelirler(TL)
0.00
Giderler
(TL)
Net
Gelir(TL)
Faiz oranı i= %10
İndirgenme İndirgenmiş
oranı
gelir(TL)
22228.05
-22228.05 1.00
0.00
İndirgenmiş
gider (TL)
22228.05
İndirgenmiş
net gelir
(TL)
-22228.05
Faiz oranı i=%40
İndirgenme
İndirgenmiş net
oranı
gelir(TL)
1.00
-22228.05
1
10162.50
1553.56
8608.94
0.909
9237.71
1412.86
7824.85
0.714
6146.78
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
10162.50
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
1553.56
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
‘’
8608.94
0.826
0.751
0.683
0.621
0.564
0.513
0.467
0.424
0.386
0.350
0.319
0.290
0.263
0.239
8394.23
7632.04
6940.99
6310.91
5731.65
5213.36
4745.89
4308.90
3922.73
3556.88
3241.84
2947.13
2672.74
2428.84
1283.27
1166.52
1061.08
964.76
876.21
796.97
725.51
658.71
599.67
543.75
495.59
450.52
408.59
371.30
7110.96
6465.52
5879.91
5346.15
4855.44
4416.39
4020.38
3650.19
3323.06
3013.13
2746.25
2496.61
2264.15
2057.54
0.510
0.364
0.260
0.186
0.133
0.095
0.068
0.048
0.035
0.025
0.018
0.013
0.009
0.006
4390.55
3133.65
2238.32
1601.26
1144.98
817.84
585.40
413.22
301.31
215.27
154.96
111.91
77.48
51.65
TOPLAM
77285.81
34043.36
43242.48
-843.62
7-Fayda masraf oranı:
FMO=
77285 .81
34043 .36
= 2.27 > 1 𝑢𝑦𝑔𝑢𝑛
8-Net bugünkü değer:
NBD= toplam indirgenmiş gelir-toplam gider
NBD=77285.81-34043.36=43242.45 TL
(+) çıktığı için uygundur.
9-İç karlılık oranı:
İKO= 10 +(40-10)
43242 .45
43242 .45+|−843.62|
= % 39.4 > % 10
uygun.
• İç karlılık oranı mevcut faizden büyük olduğundan uygundur.
• Faiz %39.4 olduğu ortamda ne kar elde edilir, ne de zarar. Bu faiz oranında
elde edilecek kar 0(sıfır)’dır.