Transcript Envanter - WordPress.com

ENVANTER VE
BİLANÇO
Yrd. Doç. Dr. Serhan Gürkan
KBÜ İşletme Fakültesi
[email protected]
DERSİN AMACI
Türkiye
Muhasebe
Standartları’na
uygun şekilde işletmelerde dönem sonunda
yapılması gereken envanter ve değerleme
işlemlerine ilişkin gerekli bilgi ve becerileri
kazanmak.
ENVANTER KAVRAMI
Envanter çıkarmak; Saymak, ölçmek, tartmak ve
değerleme yoluyla, bilanço günündeki mevcutları,
alacakları, borçları kesin bir şekilde ayrıntılı olarak
saptamaktır (TTK Mad. 73).
Envanter
çıkarmak;
bilanço
günündeki
mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek,
tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde
ve müfredatlı olarak saptamaktır (VUK Mad 186).
ENVANTER KAVRAMI
Envanter işlemleri;
• Sayım işlemleri
• Değerleme işlemleri
• Envanter kayıtlarının yapılması, kapsayan
bir süreçtir.
ENVANTER KAVRAMI
Muhasebe dışı envanter işlemleri, sayma ve
değerleme işlemlerinden oluşmaktadır. Sayma
işlemleri;
işletmede
varlıkların
sayılması,
ölçülmesi, tartılması diğer bir ifade ile miktar olarak
tespit edilmesidir.
Muhasebe dışı envanter; iktisadi varlıkların
muhasebe defterindeki hesaplarda yer alan
değerleri dikkate alınmaksızın, bu varlık ve
borçların tek tek sayılması, kontrol edilmesi ve
değerlemesi işlemidir.
ENVANTER KAVRAMI
Muhasebe içi envanter işlemleri (Kayıt
İşlemleri),
işletmedeki
hesap
kalanlarının
muhasebe dışı envanterde yapılan sayım ve
değerleme sonuçları ile karşılaştırılması ve varsa
farkların muhasebe dışı envanter sonuçları ile
uyumlu hale getirilmesi için yapılan ayarlama ve
düzeltme kayıtlarına ilişkin işlemler ile dönem sonu
kayıtları ve mali tabloların düzenlenmesine ilişkin
işlemleri kapsamaktadır.
ENVANTER KAVRAMI
ENVANTER GÜNÜ
VUK Md. 174 göre; hesap dönemi bir takvim
yılıdır. Normal hesap dönemlerinde takvim yılı 01
Ocak – 31 Aralık tarihleri arasındaki zaman
dilimini kapsamaktadır.
Bir hesap döneminin son günü “envanter
günü”
veya
“bilanço
günü”
olarak
adlandırılmaktadır.
ENVANTER GÜNÜ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Dönem sonunda muhasebe kayıtlarına göre genel geçici mizan
düzenlenir,
Muhasebe dışı envanter işlemleri yapılarak iktisadi kıymetlerin
gerçek durumu tespit edilir,
Muhasebe dışı envanter sonuçları ile genel geçici mizan
karşılaştırılır, varsa farklar tespit edilir,
Bulunan farkların sebeplerine göre gerekli düzenleyici muhasebe
kayıtları yapılarak muhasebe içi envanter işlemleri yapılır,
Muhasebe kayıtları ile envanter sonuçları uyumu sağlanarak kesin
mizan düzenlenir,
Son olarak finansal tablolar düzenlenir.
ENVANTER GÜNÜ
Dönem sonu işlemlerinin bir diğer boyutu
değerleme aşamasıdır.
Sağlıklı finansal tabloların düzenlenebilmesi
için muhasebe dışı envanter ve değerleme
işlemlerinin hatasız yapılması gerekmektedir.
DEĞERLEME KAVRAMI
Bilanço unsurlarının (varlıklar ve borçlar)
envanter günündeki değerlerinin belirlenmesi
sürecidir.
Değerleme, işletmenin belirli bir andaki
iktisadi ve mali durumunu ve hesap dönemi
sonucunu (kar veya zarar) tespit etmek amacıyla
yapılmaktadır.
DEĞERLEME KAVRAMI
Muhasebe
Uygulamalarını
etkileyen
değerleme ölçüleri TTK, VUK, SPM, TDMS ve
TMS/TFRS’de yer almaktadır.
İşletmenin
kullandığı
değerleme
ölçütlerindeki
farklılıklar
doğrudan
karı
etkilemektedir.
TÜRKİYE MUHASEBE
STANDARTLARI
Türkiye Muhasebe Standartları (TMS),
Uluslararası Muhasebe Standartlarının birebir
Türkçe’ye çevrilmesi ile oluşturulmuştur.
Dolayısıyla ülkemizdeki standartlar ile birçok
ülkenin (Kara Avrupası ülkeleri gibi) muhasebe
standartları birbirinin aynısıdır.
Yeni eklenen standartlar artık Türkiye
Finansal Raporlama Standartları (TFRS) adıyla
yayımlanmaktadır.
TMS/TFRS’LERDEKİ
DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ
Tarihi Maliyet Bedeli: Varlıkların elde
edildikleri tarihte alımları için ödenen nakit veya
nakit benzerlerinin tutarları ile veya onlara karşılık
verilen varlıkların piyasa değerleridir.
Gerçeğe Uygun Değer: Karşılıklı pazarlık
ortamında, bilgili istekli taraflar arasında bir varlığın
el değiştirdiği veya bir borcun ödendiği değerdir.
TMS/TFRS’LERDEKİ
DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ
Cari Maliyet: Varlığın cari maliyeti, bir
varlığın özdeşi veya eşdeğeri olan başka bir
varlığın alınması için hâlihazırda gereken nakit
veya nakit benzerlerinin tutarını ifade etmektedir.
Borcun cari maliyeti ise yükümlülüğün kapatılması
için gereken nakit veya nakit benzerlerinin iskonto
edilmemiş tutarıdır.
TMS/TFRS’LERDEKİ
DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ
Gerçekleşebilir
Değer:
Bir
varlığın
gerçekleşebilir değeri, işletmenin normal faaliyet
koşullarında, varlığın elden çıkarılması halinde ele
geçecek olan nakit ve nakit benzerlerinin tutarını
ifade etmektedir.
V.U.K. DEĞERLEME
ÖLÇÜLERİ
VARLIKLARA İLİŞKİN
ENVANTER İŞLEMLERİ
Varlık hesaplarına ilişkin envanter işlemleri
yapılırken;
• Öncelikle miktar olarak varlıklar incelenmekte;
• Daha sonra
geçilmektedir.
değer
belirleme
işlemlerine
100 KASA HS.
- TÜRK LİRASI KASASI
Kasa mevcudu, sayım sonucunda gerçek kasada
bulunan para miktarı ile 100 Kasa Hesabının
kalınının aynı olması beklenmektedir.
 Kasa Noksanı
 Kasa Fazlası
KASA NOKSANI
Sayım sonucu kasada bulunan para
mevcudunun Kasa Hesabının kalanından eksik
çıkması durumunda kasa noksanı vardır.
>
KASA NOKSANI
Kasa noksanının nedeni araştırılmak üzere
kayıtlara alındığında 197 Sayım ve Tesellüm
Noksanları hesabı borçlandırılırken; 100 Kasa
hesabı alacaklandırılmaktadır.
Daha
sonra
nedenin
bulunup
bulunmamasına göre söz konusu tutar, 197 Sayım
ve Tesellüm Noksanları hesabından çıkartılıp ilgili
hesaba aktarılır.
KASA NOKSANI
Envanter gününde (31.12.2013) işletmenin
kasasında 20.000TL olduğu tespit edilmiştir. Kasa
hesabının borç tarafı 45.000; alacak tarafı da
23.000’dir. Farklılığın nedeni araştırılmak üzere
kayıtlara alınmıştır.
Kasa
noksanlığının
nedeninin
borçlu
olduğumuz Emre Yılmaz’a yapılan 2.000TL
ödemenin kayıtlara geçirilmemesinden olduğu
anlaşılmıştır.
KASA FAZLASI
Sayım sonucu kasada bulunan para
mevcudunun Kasa Hesabının kalanından fazla
çıkması durumudur.
>
KASA FAZLASI
Kasa fazlasının nedeni araştırılmak üzere
kayıtlara alındığında 397 Sayım ve Tesellüm
Fazlaları hesabı alacaklandırılırken; 100 Kasa
hesabı borçlandırılmaktadır.
Daha
sonra
nedenin
bulunup
bulunmamasına göre söz konusu tutar, 397 Sayım
ve Tesellüm Fazlaları hesabından çıkartılıp ilgili
hesaba aktarılır.
KASA FAZLASI
Envanter gününde (31.12.2013) işletmenin
kasasında 20.000TL olduğu tespit edilmiştir. Kasa
hesabının borç tarafı 45.000; alacak tarafı da
30.000’dir. Farklılığın nedeni araştırılmak üzere
kayıtlara alınmıştır.
Kasa
fazlasının
nedeninin
alacaklı
olduğumuz Emre Yılmaz’dan alınan 2.000TL
ödemenin kayıtlara geçirilmemesinden olduğu
anlaşılmıştır.
KASA NOKSANI VE FAZLASI
Noksanlık veya fazlalığın nedeni bulunamaz
ise 659 Diğer Olağan Gider ve Zararlar Hs. veya
649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar Hs.
kullanılmaktadır.
Değer belirleme noktasında TL cinsinden
nakit para açısından herhangi bir işlem yapmaya
gerek yoktur; zaten üzerinde yazılı olan tutar
paranın değerini göstermektedir.
100 KASA HS.
- YABANCI PARA KASASI
Yabancı para cinsinden nakitlerde envanter günü,
resmi kur (T.C. Merkez Bankası resmi kuru)
üzerinden TL karşılığı tespit edilmektedir.
Ortaya çıkan olumlu değerleme farkları (kur
yükselmişse) 646 Kambiyo Karı; olumsuz
değerleme farkları (kur düşmüşse) ise 656
Kambiyo
Zararları
hesabında
muhasebeleştirilmektedir.
100 KASA HS.
Dövizde alış ve satış kuru olmak üzere iki
farklı kur vardır. Varlıkların değerlemesinde alış
kurunu dikkate almalıyız.
ALIŞ KURU > DEĞERLEME KURU ------------- KAMBİYO ZARARI
DEĞERLEME KURU > ALIŞ KURU --------------KAMBİYO KARI
100 KASA HS.
Envanter gününde (31.12.2013) işletmenin
kasasında 10.000 US Doları olduğu tespit
edilmiştir. Bu dolarların kasa giriş tarihinde kur
1$=2,05TL’dir.
Değerleme
tarihinde
ise
resmi
kur
1$=2,10TL’dir.
Değerleme günü resmi kur 1$=1,95TL
olsaydı.
101 ALINAN ÇEKLER HS.
Öncelikle işletmenin elinde bulunan çekler ile
101
Alınan
Çekler
hesabındaki
tutar
karşılaştırılmakta ve fazlalık veya noksanlık olup
olmadığı kontrol edilmektedir.
Miktar olarak kontrol edildikten sonra
yabancı para cinsinden işletmenin elinde bulunan
çekler, değerleme günündeki kur üzerinden TL’ye
çevrilir ve ortaya çıkan değerleme farkları, 646
Kambiyo Karı veya 656 Kambiyo Zararları
hesaplarında muhasebeleştirilmektedir.
102 BANKALAR HS.
Öncelikle miktar açısından kontrol amacıyla
dönem sonunda bankalardan alınan hesap özetleri
(ekstre) ile işletmenin bankalar hesabına ilişkin
muhasebe kayıtları karşılaştırılmakta ve tutarsızlık
olması
durumunda
düzeltme
kayıtları
gerçekleştirilmektedir.
102 BANKALAR HS.
Envanter günü bankalar hesabı 40.000TL
borç kalanı vermektedir. Aynı gün bankadan alınan
hesap
özetinde
bakiye
45.000TL
olarak
gözükmektedir.
Yapılan incelemede aradaki farkın Emre
Yılmaz’ın borcuna karşılık göndermiş olduğu
5.000TL havalenin kayıtlara geçirilmemesinden
kaynaklandığı anlaşılmıştır.
102 BANKALAR HS.
Bankalar hesabına ilişkin değer belirleme
noktasında iki temel konudan bahsedebiliriz.
İlk olarak, yabancı para cinsinden mevduatta
kurdaki değişimden kaynaklanan değerleme
farklıları muhasebeleştirilmelidir.
Ortaya çıkan değerleme farkları kambiyo karı
ve kambiyo zararı olarak muhasebeleştirilmektedir.
102 BANKALAR HS.
İkinci olarak ise işletmenin bankadaki
mevduat
hesaplarına
işleyen
faizin
muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.
İşletmenin bankadaki hesabına işleyen faiz
tutarı
642
Faiz
Gelirleri
hesabında
muhasebeleştirilmektedir.
102 BANKALAR HS.
1
------------------------------31.12.2013---------------------?
642 FAİZ GELİRLERİ HS.
Borç
500
Alacak
500
---------------------------------- / ------------------------------
Vadesiz hesap….işleyen
çekilebilir.
Vadeli
hesap…işleyen
dolduğunda çekilebilir.
faiz
faiz
istenildiğinde
ancak
vade
102 BANKALAR HS.
Vadesiz hesaplarda işleyen faiz her an
çekilebilecek özellik taşıdığından doğrudan 102
Bankalar hesabına aktarılabilir.
Elde edilen faiz geliri, gelir vergisine tabidir.
Bankalar, işleyen faiz üzerinden gelir vergisi
kesintisini yaptıktan sonra geriye kalan tutarı
işletmenin hesabına yatırmaktadır. Söz konusu
gelir vergisi kesintisi 193 Peşin Ödenen Vergi ve
Fonlar hesabında izlenmektedir.
102 BANKALAR HS.
Envanter günü bankadan alınan hesap
özetinde işletmenin bankadaki hesabına 500TL
faiz işlediği, bankanın %10 gelir vergisi kesintisini
yaptıktan sonra geriye kalan tutarı banka
hesabımıza yatırdığı anlaşılmıştır.
102 BANKALAR HS.
Vadeli mevduat hesaplarına tahakkuk eden
faiz vade sonuna kadar çekilebilir duruma
gelmemektedir.
Faiz geliri, henüz çekilebilir duruma
gelmediği için dönem ayırıcı bir hesap olan Gelir
Tahakkukları hesabında izlenmektedir.
181 / 281 Gelir Tahakkukları hesabı
gerçekleşmiş ancak henüz tahsil edilebilir duruma
gelmemiş gelirlerin izlendiği hesaptır.
102 BANKALAR HS.
İşletme 01.12.2013 tarihinde bankaya
100.000TL’lik %10 faizli 3 ay vadeli hesap
açmıştır. Envanter günü yapılması gereken kayıt
nedir? Gelir vergisi %10.
102 BANKALAR HS.
100.000 ∗ 10 ∗ 31
İş𝑙𝑒𝑚𝑖ş 𝐹𝑎𝑖𝑧 =
= 850𝑇𝐿
36.500
28.02.2014
01.12.2013
TOPLAM FAİZ 3 AYLIK
2.465 TL
31.12.2013
MENKUL KIYMETLER
Menkul kıymetler; işletmenin faiz ve kar payı
sağlamak, fiyat değişimlerinden yararlanarak kar
elde etmek amacıyla geçici bir süre elde tutmak
üzere edinmiş oldukları hisse senedi, tahvil, hazine
bonosu vb. varlıklardır.
110 HİSSE SENETLERİ HS.
TFRS 9 Finansal Araçlar standardı hisse
senetlerinin gerçeğe uygun değeri ile değerlenmesi
gerektiğini; değerleme farklarının ise kar – zarar
içerisinde
muhasebeleştirilmesi
gerektiğini
belirtmektedir.
Değer artışları ve azalışlarını kaydetmek için
hesap planına 648 Borsa Değer Artış Kazançları Hs.
ve 658 Borsa Değer Azalış Zararları Hs. eklenmiştir.
Bunun yerine 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar
Hs. ile 659 Diğer Olağan Gider ve Zararlar Hs. da
kullanılabilir.
110 HİSSE SENETLERİ HS.
İşletme, 30.10.2013 tarihinde Arçelik A.Ş.’ye
ait hisse senetlerinden tanesini 12,20TL’den 1.000
adet geçici yatırım amacıyla satın almıştır.
Envanter günü (31.12.2013) senetlerin borsa değeri 12,50TL olduğunda;
31.12.2013 tarihinde hisse senetlerinin değeri ........... 12.500TL
30.10.2013 tarihinde hisse senetlerinin değeri ........... 12.200TL
Değerleme farkı
300TL Kar
110 HİSSE SENETLERİ HS.
İşletme, 30.10.2013 tarihinde Arçelik A.Ş.’ye
ait hisse senetlerinden tanesini 12,20TL’den 1.000
adet geçici yatırım amacıyla satın almıştır.
Envanter günü (31.12.2013) senetlerin borsa değeri 12,00TL olduğunda;
31.12.2013 tarihinde hisse senetlerinin değeri ........... 12.000TL
30.10.2013 tarihinde hisse senetlerinin değeri ........... 12.200TL
Değerleme farkı .......................................................... 200TL Zarar
TAHVİL VE BONOLAR
Kısa vadeli yatırım yaparak, diğer bir ifade ile
fiyat değişimlerinden yararlanmak amacıyla, elde
tutulan tahvil ve bonolar TFRS 9 uyarınca, aynı
hisse senetlerinde olduğu gibi, gerçeğe uygun
değeri üzerinden değerlenmelidir.
Bu noktada söz konusu finansal varlıkların,
aktif bir piyasada (borsa gibi) oluşan fiyatı gerçeğe
uygun değer olarak kabul edilmektedir.
TAHVİL VE BONOLAR
Ancak sabit getirili menkul kıymet olan tahvil
ve bono, hisse senedinden farklı olarak işlemiş bir
faize sahiptir.
Dolayısıyla tahvil ve bononun piyasa
fiyatından işlemiş olan faizin çıkartılması ve
bunların
ayrı
ayrı
muhasebeleştirilmesi
gerekmektedir.
TAHVİL VE BONOLAR
İşletme, faiz dönemi 1 Nisan 2013 – 31 Mart
2014 olan %20 faiz oranlı 150.000TL nominal
değerli tahvili ihraç gününde nominal değeri
üzerinden satın almıştır. Tahvilin envanter günü
borsa değeri 175.000TL’dir.
150.000 ∗ 20 ∗ 275
𝐹𝑎𝑖𝑧 =
= 22.603𝑇𝐿
36.500
Borsa değeri – Alış değeri farkı (175.000-150.000) .................25.000TL
İşlemiş faiz ...............................................................................22.603TL
Değer artışı ..............................................................................2.397TL
TAHVİL VE BONOLAR
Borsa değeri 160.000TL olsaydı;
Borsa değeri – Alış değeri farkı (160.000-150.000) .................10.000TL
İşlemiş faiz ...............................................................................22.603TL
Değer azalışı ...........................................................................(12.603)TL
120 ALICILAR HS.
Alacaklı olduğumuz kişi veya kurumlara
hesap bakiyeleri bildirilir ve bu bakiyeler üzerinden
mutabakat sağlanmaya çalışılmaktadır.
Mutabakat sürecinde hatalı veya eksik
kayıtlar olduğu anlaşılırsa gerekli düzeltmelerin
yapılması gerekmektedir.
Alacaklı olduğumuz Çelik A.Ş. ile varılan
mutabakat sonucunda tahsil edilmiş olan
5.000TL’nin kayıtlara geçirildiğinin unutmuş olduğu
anlaşılmıştır.
120 ALICILAR HS.
Yabancı para cinsinden alacaklarımız ise
ortaya çıkan kur farkına göre envanter günündeki
değerine getirilmelidir.
Yurtdışına yapmış olduğumuz satıştan doğan
ve 1$=2TL kuru üzerinden kaydedilmiş 5.000$
alacağımız bulunmaktadır. Envanter günü kur
1$=2,10TL’dir.
120 ALICILAR HS.
Alıcılar hesabının değerlemesine gelecek
olursak, öncelikle TMS 18 Hasılat standardına
göre vadeli satışlarda ortaya çıkan vade farkının
faiz
geliri
olarak
muhasebeleştirildiğini
hatırlamamız gerekmektedir.
Söz konusu faiz geliri, tahakkuk edinceye
kadar aktif düzenleyici bilanço hesabında
izlenmektedir.
120 ALICILAR HS.
İşletme, 01.12.2013 tarihinde, peşin değeri
10.000TL olan bir malı 60 gün vadeli olarak
10.200TL + 300TL KDV ile Ahmet Yılmaz’a
satmıştır.
Alıcılar hesabı, “itfa edilmiş maliyet değeri”
üzerinden değerlenmelidir.
İtfa edilmiş maliyet değerini bulabilmemiz için
“etkin faiz yöntemi”nden yararlanmaktayız.
120 ALICILAR HS.
Etkin faiz yöntemi, işlemiş olan
hesaplamak için kullandığımız bir formüldür.
𝑉𝑎𝑑𝑒
𝐴𝑙𝑎𝑐𝑎ğ𝚤𝑛 𝑔𝑒𝑙𝑒𝑐𝑒𝑘𝑡𝑒𝑘𝑖 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖 = 𝐴𝑙𝑎𝑐𝑎ğ𝚤𝑛 𝑝𝑒ş𝑖𝑛 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖 ∗ (1 + 𝑖) 365
𝐴𝑙𝑎𝑐𝑎ğ𝚤𝑛 𝑏𝑢𝑔ü𝑛𝑘ü 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖 =
𝐴𝑙𝑎𝑐𝑎ğ𝚤𝑛 𝑔𝑒𝑙𝑒𝑐𝑒𝑘𝑡𝑒𝑘𝑖 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖
𝑣𝑎𝑑𝑒𝑦𝑒 𝑘𝑎𝑙𝑎𝑛 𝑔ü𝑛
(1 + i) 365
faizi
120 ALICILAR HS.
Yukarıdaki örnekte ortaya çıkan 200TL vade
farkının 2013 yılına düşen kısmı etkin faiz
yöntemine göre hesaplanıp 2013 yılı faiz geliri
olarak kaydedilmelidir.
10.200
60
= 10.000 ∗ (1 + 𝑖)365
𝑖 = (1,02)6,08 − 1 = 0,128
𝐴𝑙𝑎𝑐𝑎ğ𝚤𝑛 𝑏𝑢𝑔ü𝑛𝑘ü 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖 =
10.200
30
(1,128)365
= 10.100𝑇𝐿
120 ALICILAR HS.
Basit matematiksel denklem ile de işlemiş
faizi bulmak mümkündür. 60 günlük faiz 200TL ise
30 günlük işlemiş faiz ne kadardır? Şeklinde
kurulacak bir denklemden 100TL sonucuna
ulaşılabilecektir.
121 ALACAK SENETLERİ HS.
Alacak senetlerinde öncelikle işletmenin
elinde bulunan senetlerin nominal değeri ile 121
Alacak Senetleri hesabının kalanı karşılaştırılmalı
ve
miktar
açısından
kontrolün
yapılması
gerekmektedir.
Alacak senetlerinin değerlemesi de Alıcılar
hesabında olduğu gibi “itfa edilmiş maliyet
değeri” üzerinden gerçekleştirilmektedir.
ŞÜPHELİ VE DEĞERSİZ
ALACAKLAR
Hem senetli hem de senetsiz alacaklarda tahsili
şüpheli görülen alacaklar normal ticari alacakların izlendiği
120 Alıcılar ve 121 Alacak Senetleri hesaplarından 128
Şüpheli Ticari Alacaklar hesabına aktarılırlar.
Muhasebenin ihtiyatlılık ilkesi gereği işletmeler
şüpheli alacakları için karşılık ayırabilmektedir.
Karşılık ayırma işleminde 654 Karşılık Giderleri
hesabı borçlandırılırken; bir aktif düzenleyici hesap olan
122 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-) hesabı
alacaklandırılmaktadır.
ŞÜPHELİ VE DEĞERSİZ
ALACAKLAR
Şüpheli alacaklar için ayrılacak karşılıkların
tahmin
edilmesinde
farklı
yöntemler
kullanılabilmektedir.
Alacakların yaşlandırması yolu ile ya da
değerleme yapılan dönemden önceki iki hesap
döneminde
vadesinde
tahsil
edilemeyen
alacakların ilgili bulunduğu dönemlerdeki toplam
vadeli satışlara oranlarının ortalaması, değerleme
dönemindeki vadeli satışlara uygulanarak tahmini
şüpheli alacak karşılığı hesaplanabilmektedir.
ŞÜPHELİ VE DEĞERSİZ
ALACAKLAR
2011 yılı ............. 50.000 / 500.000 = 0,10
2012 yılı ............. 40.000 / 450.000 = 0,09
Son iki yıl ortalaması = (0,10+0,09) / 2 = 0,095
2013 yılı beklenen şüpheli alacak tutarı………….800.000 * 0,095 = 76.000TL
ŞÜPHELİ VE DEĞERSİZ
ALACAKLAR
Söz konusu şüpheli alacak tahsil edildiğinde veya
tahsil edilmesi olanaksız hale geldiğinde ise daha önce
ayrılan karşılık iptal edilmelidir.
2013 yılı içerisinde bu alacaklardan 30.000TL’lik kısmı
tahsil edilirse yapılacak kayıt;
ŞÜPHELİ VE DEĞERSİZ
ALACAKLAR
Bir ticari alacağın doğrudan tahsil edilmesinin
imkansız hale gelmesi (Konkordato anlaşması, mahkeme
kararı gibi) durumunda ise söz konusu alacak değersiz
alacak olarak nitelendirilmektedir.
Bir ticari alacağın değersiz hale gelmesi durumunda
ise söz konusu tutar, ilgili ticari alacak hesabından (120
veya 121) çıkartılmakta ve 659 Diğer Olağan Gider ve
Zararlar Hesabı aracılığıyla doğrudan zarar yazılmaktadır.
STOKLAR
Stoklarla ilgili olarak en azından 31 Aralık
tarihinde
mutlaka
fiili
sayım
yapılması
gerekmektedir.
İşletmenin sahip olduğu ticari mallarda fire ve
eksikliklerin belirlenebilmesi için işletmenin sürekli
envanter
yöntemi
uyguluyor
olması
gerekmektedir.
STOKLAR
Sürekli
envanter
yöntemini
kullanan
işletmelerde ticari mallara ilişkin olarak yapılan
fiziki sayım sonucunda belirlenen tutar ile 153
Ticari Mallar hesabının kalanı arasında oluşan
tutarsızlıkların düzeltilmesi gerekmektedir.
Söz konusu farklılıklar nedeni araştırılmak
üzere 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları hesabı
veya 397 Sayım ve Tesellüm Fazlaları hesabına
kaydedilmektedir.
STOKLAR
Dönem sonu envanterde saptanan ticari mal
mevcudu ile hesabın kalanı arasında ortaya çıkan
olumsuz fark, firelerden kaynaklanmış olabilir.
Fireler; malların dökülme, buharlaşma,
çekme, paslanma vb. nedenlerle ortaya çıkan
miktarsal kayıplardır. Ticari mallarda ortaya çıkan
firelerin stoklardan düşülmesi gerekmektedir.
Normal Fire
Anormal Fire
STOKLAR
TMS 2 Stoklar standardı, “normalin üstünde
gerçekleşen…kayıplar stokların maliyetine alınmaz
ve oluştukları dönemin gideri olarak kabul
edilerek sonuç hesaplarına aktarılır.” demektedir.
Normal
fireler
Satışların
Maliyetine
eklenirken,
Anormal fireler ise “659- Diğer Olağan Gider
ve Zararlar” hesabında muhasebeleştirilmektedir.
STOKLAR
Sürekli
envanter
yöntemi
uygulayan
işletmemizde
stokların
sayımı
sonucunda
10.000TL’lik fire bulunduğu tespit edilmiştir. Bu
firenin 2.000TL’lik kısmı normal fire olarak kabul
edilmektedir.
STOKLAR
Parasal değerinin bulunması
TMS 2 Stoklar standardına göre, stoklar
maliyet ve net gerçekleşebilir değerin düşük
olanı ile değerlenmektedir.
Net gerçekleşebilir değer, işin normal akışı
içinde işletmenin stokların satılmasından elde
etmeyi beklediği tutar olarak tanımlanmaktadır.
STOKLAR
Ticari malın satın alınıp işletme depolarına girinceye
kadar (muhafaza aşamasına kadar) katlanılan tüm
giderler (ödenen ve geri alınabilecek vergiler hariç-KDV)
maliyet değerine dahil edilmelidir.
• Satın alma bedeli
• Alışta ödenen komisyonlar
• İthal edilen mallarda gümrük
vergileri, gümrük depolama
ve gümrükten çekme giderleri
• İthal edilen mallarda akreditif
giderleri
• Nakliye ve hamaliye giderleri
• Taşıma sigorta giderleri
• Stokların elde edilmesi ile
ilişkilendirilebilen her türlü
diğer giderler.
STOKLAR
İşletmemiz, satmak amacıyla peşin fiyatı
70.000TL olan beyaz eşyayı 75.000TL + %10KDV
ile 10 ay vadeli olarak satın almıştır.
Söz konusu malların işletmemizin deposuna
taşınması için 2.000TL + %10KDV nakliye ücreti;
yolda başına gelebilecek kazalara karşı 500TL
sigorta ücreti nakit ödenmiştir.
Mallar işletmemizin deposuna girdikten
sonra oluşabilecek hasarlara karşılık 1.500TL prim
karşılığı işyeri sigorta ettirilmiştir.
STOKLAR
 Malın peşin değeri.... 70.000TL
+
 Vade farkı................. 5.000TL
 Mal için ödenen KDV 750TL
 Nakliye ..................... 2.000TL
+
 Nakliye KDV ............. 200TL
 Taşıma sigortası ...... 500TL
+
 İşyeri sigortası .......... 1.500TL
 Ticari Malın Maliyeti = 70.000 + 2.000 + 500 = 72.500TL
 Toplam Harcama = 79.950TL
STOKLAR
Fiili sayım sonucunda işletmenin elinde
bulunan mal miktarı bulunmuş durumdadır.
Ancak söz konusu malların maliyetinin ne
kadar olduğunu hesaplamak kullanılan envanter
yöntemine göre farklılaşmaktadır.
Aralıklı Envanter Yöntemi
Sürekli Envanter Yöntemi
ARALIKLI ENVANTER
YÖNTEMİNDE STMM
Aralıklı envanter yönteminde envanter
gününde o döne içerisinde satılan ticari malların
maliyetini hesaplatabilmemiz için dönem sonunda
elimizde kalan malların parasal değerini
belirlememiz gerekmektedir.
Dönemsonu Malların Parasal Değeri = Elimizdeki Mal Miktarı * Birim Maliyet
BİRİM MALİYETİN
HESAPLANMASI
TMS 2 Stoklar standardı stok maliyetini
hesaplama
yöntemlerini
aşağıdaki
gibi
sıralamaktadır.
 Gerçek Parti Maliyet (Fiili Maliyet) Yöntemi
 İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi
 Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi
BİRİM MALİYETİN
HESAPLANMASI
Ağırlıklı Ortalama Maliyet: Bu yöntemde
stokların değerlemesinde ağırlıklı ortalama maliyet
esas alınır.
Ortalama maliyet satışa elverişli ticari mallar
maliyetinin satışa elverişli ticari mal miktarına
bölümü yolu ile hesaplanır.
BİRİM MALİYETİN
HESAPLANMASI
Marketimizde envanter günü 31.12.2013 tarihinde yapılan
sayım sonucunda raflarımızda 450 şişe süt kaldığı saptanmıştır.
Dönem başında elimizde olan süt miktarı ve dönem içinde aldığımız
sütler aşağıdaki gibidir.
Tarih
Miktar
Maliyet
Toplam Maliyet
Dönembaşı Mevcut
1.000 şişe
2 TL/şişe
2.000 TL
5 Mart Alış
400 şişe
2,5 TL/şişe
1.000 TL
20 Temmuz Alış
500 şişe
3 TL/şişe
1.500 TL
TOPLAM
1.900 şişe
4.500 TL
BİRİM MALİYETİN
HESAPLANMASI
Gerçek Parti Maliyet yöntemini uygulamamız
için 450 şişenin hangi partide alındığını bilmemiz
gerekmektedir.
Örneğin bunlardan 400 tanesi 20 Temmuzda
alınan partiden; 50 tanesi 5 Martta alınan partiden
ise
400 şişe * 3TL = 1.200TL
50 şişe * 2,5TL = 125TL
TOPLAM 450 şişe………1.325TL
BİRİM MALİYETİN
HESAPLANMASI
İlk giren ilk çıkar yönteminde ise ilk aldığımız
malları ilk önce sattığımızı varsayarak elimizde en
son alınan malların kaldığını düşünmekteyiz.
450 şişe * 3TL = 1.350TL
STMM HESAPLANMASI
Aralıklı envanter yönteminde satılan ticari
malların maliyeti sadece envanter gününde
hesaplanmaktadır.
Bu hesaplamanın yapılabilmesi için öncelikle
fiili sayım yapılarak mal mevcudu miktar olarak
belirlenmeli, daha sonra da dönem sonundaki mal
mevcudunun
parasal
değeri
yukarıdaki
yöntemlerden biri aracılığıyla hesaplanmalıdır.
STMM HESAPLANMASI
+Dönem Başı Mevcut
+Alışlar
- İadeler ve İskontolar
= Satışa Elverişli Ticari Mal Maliyeti
- Dönem Sonu Mevcudu
= Satılan Ticari Mallar Maliyeti
STMM HESAPLANMASI
GPY
FIFO
AOM
+Dönem Başı Mevcut
2.000
2.000
2.000
+Alışlar
2.500
2.500
2.500
0
0
0
= Satışa Elverişli Ticari Mal Maliyeti
4.500
4.500
4.500
- Dönem Sonu Mevcudu
1.325
1.350
1.066
= Satılan Ticari Mallar Maliyeti
3.175
3.150
3.434
- İadeler ve İskontolar
SÜREKLİ ENVANTER
YÖNTEMİNDE STMM
Sürekli envanter yönteminde her bir stok türü için
stok kartı tutulmaktadır. Bu kart, her an o malın mevcut
miktarını ve maliyet değerini ve de satılan her bir parti
malın maliyetini vermektedir.
Aralıklı envanter yönteminde anlatılan stok
değerleme yöntemleri sürekli envanter yöntemi için de
geçerlidir.
Aralarındaki tek fark; sürekli envanter yönteminde
dönem sonu beklenmeden her satış sonrasında
satılan ticari malın maliyetinin belirlenmesi ve stok kartına
bunların işlenmesidir.
SÜREKLİ ENVANTER
YÖNTEMİNDE STMM
…… MALINA İLİŞKİN STOK KARTI
GİREN
Tarih
ÇIKAN
KALAN
İşlem
Miktar
Fiyat
Tutar
Miktar
Fiyat
Tutar
Miktar
Fiyat
Tutar
TOPLAM
DBMM + DİA
STMM
DSMM
SÜREKLİ ENVANTER
YÖNTEMİNDE STMM
Markette sürekli envanter yöntemi uygulanmaktadır. Dönem
içindeki alış ve satışların durumu aşağıdaki gibidir. Buna göre stok
kartını düzenleyelim.
Tarih
Miktar
Maliyet
Toplam Maliyet
Dönem Başı Mevcut
100 şişe
2 TL/şişe
200 TL
5 Şubat 2013 Alış
40 şişe
2,5 TL/şişe
100 TL
10 Şubat 2013 Satış
70 şişe
-
-
30 Mart 2013 Satış
40 şişe
-
-
20 Temmuz 2013 Alış
50 şişe
3 TL/şişe
150 TL
15 Kasım 2013 Satış
45 şişe
-
-
DEĞERİ DÜŞEN STOKLAR
TMS 2 Stoklar standardı gereğince stoklar
maliyet ve net gerçekleşebilir değerinden düşük
olanı ile değerlenmektedir.
Bu aşamada teknolojik gelişmeler, modası
geçme, doğal afetler gibi nedenlerle stokların net
gerçekleşebilir değeri, maliyet değerinin altına
düşerse ihtiyatlılık kavramı gereği karşılık
ayrılması gerekmektedir.
Net gerçekleşebilir değer maliyet değerinin
üstüne çıkarsa hiçbir işlem yapılmaz.
DEĞERİ DÜŞEN STOKLAR
Eğer değeri düşen malların satılma ihtimali
halen varsa değeri düşen mallar bulunduğu stok
hesabından çıkartılarak 157 Diğer Stoklar
Hesabına alınır.
Ayrıca muhasebenin ihtiyatlılık ilkesi gereği
değeri düşen mallar için işletme karşılık
ayırabilmektedir. Karşılık ayırma işleminde 654
Karşılık Giderleri hesabı borçlandırılırken; 158
Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) hesabı
alacaklanmaktadır.
DEĞERİ DÜŞEN STOKLAR
Maliyet bedeli 10.000TL olan ticari malın net
gerçekleşebilir değerinin 8.000TL olduğu tespit
edilmiştir.
Değersiz Mallar
İnşaat malzemeleri alıp satan bir işletmede
maliyet bedeli 2.000TL olan çimentonun su
basması nedeniyle tamamen kullanılamaz hale
geldiği tespit edilmiştir.
DURAN VARLIKLAR
TMS 16 Maddi Duran Varlıklar standardına
göre bir iktisadi kıymetin varlık olarak finansal
tablolara alınabilmesi için aşağıdaki özellikleri
taşıması gerekmektedir.
Bu kalemle ilgili gelecekteki ekonomik yararların
işletmeye aktarılmasının muhtemel olması ve
İlgili kalemin maliyetinin güvenilir bir şekilde
ölçülebilmesi.
DURAN VARLIKLAR
Dönem sonunda öncelikle maddi duran varlıkların
fizikken var olup olmadıkları kontrol edilmekte ve ortaya
çıkan fiili durum ile kayıtlı durum karşılaştırılarak
tutarsızlıklar düzeltilmektedir.
Maddi duran varlıkların değerlemesinde ise iki husus
önem kazanmaktadır. Bu hususlardan biri duran varlığın
iktisadi değerinin (maliyet bedelinin) tespit edilmesi; diğeri
ise, duran varlığın aşınma, yıpranma ve değer kaybını ifade
eden amortisman payının hesaplanmasıdır.
DURAN VARLIKLAR
TMS 16 Maddi Duran Varlıklar standardı uyarınca ilk
edinimde, yani maddi duran varlığın alımında katlanılan
tüm edinme masrafları maddi duran varlığın maliyetine
ilave edilir.
TMS 16 standardı ilk muhasebeleştirme işlemini
sonrasında maddi duran varlık kalemlerinin ölçülmesinde
kullanılacak iki alternatif yöntem belirtir.
 Maliyet modeli
 Yeniden değerleme modeli
DURAN VARLIKLAR
ABC A.Ş., 15.01.20X1 tarihinde bir makineyi
KDV hariç 600.000 TL fiyatla peşin satın almıştır.
Söz konusu makine üçer yıllık aralıklarla yeniden
değerlemeye tabi tutulmaktadır. İlk üç yılın
sonunda makinenin birikmiş amortismanı 150.000
TL ve hesaplanan gerçeğe uygun değeri 475.000
TL’dir.
Bu bilgilere göre makinenin değerleme
öncesi net değeri (600.000 – 150.000) 450.000
TL’dir.
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
Amortisman, duran varlığın maliyetinin söz
konusu duran varlığın yararlı ömrüne sistematik
olarak dağıtılıp, gider yazılmasıdır.
Dönem dönem hesaplanan amortismanların
toplamına birikmiş amortisman adı verilmektedir.
Duran varlığın net değeri, maliyet değerinden
birikmiş amortisman düşüldükten sonra kalan
tutardır.
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
Amortisman, amortismana tabi değer
üzerinden ayrılmaktadır. Amortismana tabi değer,
varlığın maliyet değerinden kalıntı değeri
düşülerek belirlenmektedir.
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
TMS 16 standardında amortisman yöntemi
olarak;
Doğrusal (normal) amortisman yöntemi,
Azalan bakiyeler amortisman yöntemi,
Üretim miktarı amortisman yöntemi, sayılmıştır.
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
Doğrusal (Normal) Amortisman Yöntemi,
eşit tutarlı amortisman da denilen bu yöntemde,
duran varlığın maliyet değeri yararlı ömrüne eşit
tutarlarda dağıtılmaktadır.
İşletme maliyet değeri 80.000TL, kalıntı
değeri 30.000TL olan bilgisayarları için 2014
yılından başlayarak 5 yıl yararlı ömür belirlemiştir.
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
Yıllar
Amortismana Amortisman
Amortisman
Birikmiş
Tabi Değer
Oranı
Tutarı
Amortisman
2014
50.000
0,20
10.000
10.000
2015
50.000
0,20
10.000
20.000
2016
50.000
0,20
10.000
30.000
2017
50.000
0,20
10.000
40.000
2018
50.000
0,20
10.000
50.000
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
Azalan Bakiyeler Amortisman Yöntemi, bu
yöntemde ilk yıllarda daha fazla amortisman daha
sonraki yıllarda daha az amortisman ayrılmaktadır.
Bu yöntemde amortisman oranı, normal
amortisman oranının 2 katıdır.
Bu yöntemde amortismana tabi değer
bulunurken, bir önceki yılın amortismana tabi
tutarından bir önceki yıl ayrılan amortisman tutarı
düşülmektedir.
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
Amortismana Tabi
Amortisman
Amortisman
Birikmiş
Değer
Oranı
Tutarı
Amortisman
2014
50.000
0,40
20.000
20.000
2015
50.000 – 20.000
0,40
12.000
32.000
2016
30.000 – 12.000
0,40
7.200
39.200
2017
18.000 – 7.200
0,40
4.320
43.520
2018
10.800 – 4.320
-
6.480
50.000
Yıllar
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
Üretim Miktarı Amortisman Yöntemi,
Beklenen kullanım ya da üretim miktarı üzerinden
amortisman ayrılır. Bu amortisman yönteminde,
faydalı ömür yerini üretim miktarına bırakmıştır.
(Maliyet Bedeli – Kalıntı Değer) x Fiili Üretim Miktarı
Amortisman Tutarı = ----------------------------------------------------------------Tahmini Toplam Üretim Miktarı
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
İşletme maliyet değeri 80.000TL, kalıntı
değeri 30.000TL olan fotokopi makinesi için üretim
miktarı yöntemine göre amortisman ayrılması
planlanmaktadır.
Tahmini toplam fotokopi sayısı 100.000 adet
olup, 2014 yılında çekilen fotokopi sayısı 25.000
adettir.
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
Amortisman kayıt yöntemi, olarak Türkiye’de
endirekt kayıt yöntemi tercih edilmiştir.
Bu yöntemde her dönem sonunda hesaplanan
amortisman tutarı, duran varlığın kullanıldığı işletme
fonksiyonuna göre (yönetim, pazarlama, üretim vb.)
bir gider hesabının borcuna;
karşılığında maddi duran varlıklar için 257
Birikmiş Amortismanlar hesabının; maddi olmayan
duran varlıklar için ise 268 Birikmiş Amortismanlar
hesabının alacağına kaydedilmektedir.
DURAN VARLIKLARDA
AMORTİSMAN
İşletmenin
ofislerinde
bilgisayarların
2013
yılı
için
amortisman tutarı 20.000TL’dir.
kullanılan
hesaplanan
Eğer söz konusu bilgisayarlar araştırma
laboratuvarında kullanılıyor olsaydı;
YABANCI KAYNAKLAR
İşletmenin sahip olduğu varlıkların finanse
edildiği kaynaklar, finansal durum tablosunun pasif
tarafını oluşturmaktadır.
Yabancı kaynakların envanter işlemleri ile
ilgili olarak öncelikle söz konusu borçların, var
olup olmadığı ve söz konusu tutarın gerçek tutar
olup olmadığı incelenmelidir.
YABANCI KAYNAKLAR
Bu incelemenin ardından borçlar, envanter
günündeki değerine indirgenmelidir.
Diğer bir ifade ile raporlama döneminde
tahakkuk etmiş borçlar ile gelecek dönemlerde
tahakkuk edecek borçlar birbirinden ayrılmalıdır.
Buna ek olarak vadesi bir yılın altına inen
borçlar, uzun vadeli borçlardan çıkartılarak kısa
vadeli borçlar arasına alınmalıdır.
YABANCI KAYNAKLAR
1
• Borçların gerçekten var olup olmadıklarının
tespiti.
2
• Borç tutarının gerçek durumu yansıtıp
yansıtmadığının belirlenmesi.
3
• Borçların envanter günündeki değerinin
belirlenmesi.
4
• Vadesi bir yılın altına inen borçların kısa
vadeli borçlara aktarılması.
300 BANKA KREDİLERİ HS.
Finans kuruluşlarından çekilen kredilerin
envanter işlemleri sırasında öncelikle ana hesap –
yardımcı hesap kontrolü yapılmakta ve banka
kayıtları
ile
işletme
kayıtlarının
karşılaştırılmaktadır.
Hesap
özetlerinde
yapılan
inceleme
sonucunda İş Bankası’ndan alınan krediyle ilişkili
olarak yapılan 5.000TL anapara geri ödemesinin
kayıtlara geçirilmediği anlaşılmıştır.
300 BANKA KREDİLERİ HS.
Bir sonraki aşamada işletme aleyhine
hesaba işleyen ve tahakkuk eden faiz ve diğer
giderlerin kayda alınması ile yabancı paralı
kredilerde kur farklarının dikkate alınması
gerekmektedir.
İşletmenin bankadan veya diğer finans
kuruluşlarından
çektikleri
kredinin
anapara
ödemesine ilişkin ödemeler 300 Banka Kredileri
hesabından düşülürken, faize ilişkin ödemeler 780
Finansman Gideri olarak muhasebeleştirilmektedir.
300 BANKA KREDİLERİ HS.
Envanter günü tahakkuk etmiş olan faiz
ödeme aşamasına gelmiş ise 300 Banka
Kredileri hesabı işleyen faiz tutarı kadar
alacaklandırılmaktadır;
faiz gideri, ödeme aşamasına gelmemiş ise
381 Gider Tahakkukları hesabı faiz tutarı kadar
alacaklandırılmalıdır.
Her iki durumda da işleyen faiz tutarı 780
Finansman Gideri olarak kaydedilmektedir.
300 BANKA KREDİLERİ HS.
İşletme 01.10.2012 tarihinde %15 faizli 10 ay
vadeli 80.000TL’lik banka kredisi çekmiştir. İşletme
mali tablolarını yıllık düzenlemektedir.
300 BANKA KREDİLERİ HS.
Bankadan alınan yabancı para cinsinden
krediler değerlemeye tabi tutulduğunda döviz
kurundan dolayı banka kredisi artarsa bu artış
tutarı 780 Finansman Gideri;
azalırsa 646
kaydedilmektedir.
Kambiyo
Karı
hesabına
300 BANKA KREDİLERİ HS.
İşletmemiz,
20.09.2012
tarihinde
İş
Bankası’ndan %18 faizli 11 ay vadeli 20.000$ kredi
çekmiştir. Kredi faizi ve anapara vade sonunda
ödenecektir. İşletme mali tablolarını yıllık
düzenlemektedir.
•20.09.2012
1$ = 1,3TL
•31.12.2012
1$ = 1,2TL
•20.08.2013
1$ = 1,5TL
303 UZUN VADELİ KREDİLERİN
ANAPARA KREDİ TAKSİT VE FAİZLERİ
HS.
Vadeleri bir yıldan uzun olmakla birlikte
bilanço tarihinden itibaren bir yıl içerisinde
ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yılın
altına düşen krediler bu hesaba alacak; 400 Banka
Kredileri hesabına ise borç kaydı yapılmaktadır.
304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE
FAİZLERİ HS.
405 Çıkarılmış Tahviller hesabında izlenen
tahvil borçlarının, anapara ve faiz ödemesi bir yılın
altına indiğinde söz konusu tutar bu hesaba
aktarılmaktadır.
İşletmenin çıkartmış olduğu 500.000TL’lik
tahvilin vadesinin envanter günü itibariyle bir yılın
altına düştüğü belirlenmiştir.
TİCARİ BORÇLAR
Öncelikle
işletmeden
alacaklılar
hesaplarda kayıtlı tutarlar karşılaştırılmalı
tutarsızlık varsa bu düzeltilmelidir.
ile
ve
Bunun dışında ticari borçlar etkin faiz
yöntemiyle hesaplanan itfa edilmiş maliyeti
üzerinden değerlenmektedir.
TİCARİ BORÇLAR
İşletme, 01.06.2014 tarihinde peşin değeri
10.000TL olan malı 12.000TL+%10KDV ile 12 ay
vadeli satın almıştır. KDV nakit ödenmiş geri kalan
tutar için senet düzenlemiştir.
12.000 =
365
10.000 ∗ (1 + 𝑖)365
𝑖 = (1,2)1 − 1 = 0,20
𝐵𝑜𝑟𝑐𝑢𝑛 𝑏𝑢𝑔ü𝑛𝑘ü 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖 =
12.000
150
(1,2)365
= 11.142𝑇𝐿
TİCARİ BORÇLAR
Yabancı para cinsinden borç senetlerinde de
banka kredilerindekine benzer işlem yapılmaktadır.
Kur farkından doğan borçtaki artış 780
Finansman Gideri hesabına; borçtaki azalış ise
646 Kambiyo Karları hesabına kaydedilmektedir.
KDV MAHSUBU
KDV’nin vergilendirme dönemi 1 ay olup
KDV mükellefleri her ay sonunda KDV mahsup
işlemlerini yaparak ödenecek veya devredecek
KDV’yi hesaplayıp beyan etmek zorundadır.
 391 HESAPLANAN KDV
 191 İNDİRİLECEK KDV
 190 DEVREDEN KDV
 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
KDV MAHSUBU
Nisan ayı sonu itibariyle KDV hesaplarının
durumu aşağıdaki gibidir.
191 İndirilecek
391
190 Devreden
KDV Hs.
Hesaplanan
KDV HS.
KDV Hs.
1.500
10.000
3.000
2.000
10.000
3.000
2.500
6.000
GELİR HESAPLARI
İşletmenin ana faaliyet konusu mal ve hizmet
satışlarından elde ettiği hasılat veya ana faaliyet
konusu dışında kalan diğer faaliyetlerden (duran
varlık satışı, kira veya faiz geliri vb.) elde ettiği gelir
ve karların izlendiği hesaplara gelir hesapları adı
verilmektedir.
GELİR HESAPLARI
Gelir hesaplarının envanterinde öncelikle
gelirlerin
dönem
bakımından
kontrolü
yapılmalıdır.
GELİR HESAPLARI
GELİR HESAPLARI
Yapılan kontrol neticesinde işletmenin sahip
olduğu dükkanın 3 aylık kirasını (3.000TL) Aralık
2013 ayında peşin tahsil ettiği ve bu gelirin
tamamının 2013 yılı gelirleri arasına dahil edildiği
anlaşılmıştır.
GELİR HESAPLARI
Dönemde kullanılan tüm gelir hesapları, kar
veya zararın belirlenmesi amacıyla, 690 Dönem
Kar veya Zararı hesabına aktarılıp kapatılmalıdır.
Kapatma işleminde tüm gelir hesapları tek
tek borçlandırılmakta; karşılığında ise 690 Dönem
Kar veya Zararı hesabı gelir hesaplarının kalan
toplamları kadar alacaklandırılmaktadır.
GİDER HESAPLARI
Gelir elde etmek için yapılan aktif
tükenmelerinin izlendiği 6 nolu hesaplardır. Gider
hesaplarının yanında işletmenin faaliyetleriyle ilgili
giderlerinin dönem içinde kaydedildiği maliyet
hesapları vardır.
Maliyet hesapları, dönem sonunda yansıtma
hesapları aracılığı ile ilgili gider hesaplarına
aktarılarak kapatılırlar. Tekdüzen Muhasebe
Sistemi’nde iki seçenek (7A ve 7B) verilmiştir.
GİDER HESAPLARI
Maliyet Hesapları
Türleri
Fonksiyonlarına Göre
Çeşitlerine Göre
7A Seçeneği
7B Seçeneği
GİDER HESAPLARI
710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME 790 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
GİDERLERİ
791 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ
792 MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
793 DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
HİZMETLER
750
ARAŞTIRMA
VE
GELİŞTİRME 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER
GİDERLERİ
760
PAZARLAMA
795 VERGİ, RESİM VE HARÇLAR
SATIŞ
VE
DAĞITIM 796 AMORTİSMAN VE TÜKENME PAYLARI
GİDERLERİ
797 FİNANSMAN GİDERLERİ
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
798 GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI
780 FİNANSMAN GİDERLERİ
GİDER HESAPLARI
Gider hesaplarının envanterinde öncelikle
giderlerin
dönem
bakımından
kontrolü
yapılmalıdır.
GİDER HESAPLARI
İşletmenin dönemde kullandığı tüm gider
hesapları, kar veya zararın belirlenmesi amacıyla,
690 Dönem Kar veya Zararı hesabına aktarılıp
kapatılmalıdır.
Gider hesaplarının kapatılabilmesi için
öncelikle işletmenin dönem içinde kullanmış
olduğu 7 nolu maliyet hesaplarının 6 nolu gelir
tablosu hesaplarına yansıtılması gerekmektedir.
GİDER HESAPLARI
Yansıtma işleminde öncelikle yansıtma
hesapları karşılığında tutarlar ilgili gelir tablosu (6
nolu) hesaplara aktarılmaktadır.
Taşıma işlemi gerçekleştikten sonra taşıma
işlemini üstlenen yansıtma hesapları ve giderlerin
dönem içinde izlendiği 7 nolu maliyet hesapları
ters kayıtla kapatılır.
GİDER HESAPLARI
GİDER HESAPLARI
Dönem sonunda, işletmenin maliyet hesaplarının kalanları aşağıdaki gibidir.
Hesap Adı
Borç Kalanı
750 Araştırma Geliştirme Giderleri Hs. ......................... 40.000
760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Gid.Hs. ..................... 70.000
770 Genel Yönetim Giderleri Hs. .................................. 90.000
780 Finansman Giderleri Hs. ........................................ 50.000
GİDER HESAPLARI
Yansıtma işleminden sonra tüm gider
hesapları kapatılarak 690 Dönem Kar veya Zararı
hesabına aktarılmalıdır.
Kapatma işleminde tüm gider hesapları tek
tek alacaklandırılmakta; karşılığında ise 690
Dönem Kar veya Zararı hesabı gider hesaplarının
kalan toplamları kadar borçlandırılmaktadır.
DÖNEM KAR VEYA ZARARI
Tüm gelir ve tüm gider hesaplarının 690 Dönem Kar
veya Zararı hesabına aktarılmasıyla birlikte artık bu
hesabın kalanına bakılarak işletmenin söz konusu
dönemde için brüt kar veya zararı belirlenmektedir.
Borç
690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI HS.
Alacak
Tüm Gider ve Zararlar
Tüm Gelir ve Karlar
Borç kalanı verirse ZARAR
Alacak kalanı verirse KAR
DÖNEM KAR VEYA ZARARI
Dönem kar veya zararı gelir ve giderlerin
karşılaştırılması yoluyla hesaplanabileceği gibi özkaynak
karşılaştırılması yoluyla da hesaplanabilmektedir. Bilanço
esasına göre ticari kazanç dönem sonu ve dönem başı öz
sermayesi arasındaki farktır.
Kar veya
Zarar =
Dönem Sonu
Özsermaye
–
Dönem Başı
Özsermaye
+
İşletmeden
Çekilen Kıymetler
(Sermaye
azaltımı, Kar
dağıtımı vb.)
-
İşletmeye İlave
Edilen
Kıymetler
(Sermaye
artırımı)
DÖNEM KAR VEYA ZARARI
İşletmenin 2012 yılı özkaynakları toplamı 40.000TL;
2013 yılı özkaynakları toplamı ise 50.000TL’dir.
2013 yılı içerisinde işletme ortakları 5.000TL nakit
koyarak sermaye artırmışlardır. Buna göre 2013 yılı karı ne
kadardır?
Kar veya
Zarar =
Dönem Sonu
Özsermaye
–
Dönem Başı
Özsermaye
+
İşletmeden
Çekilen Kıymetler
(Sermaye
azaltımı, Kar
dağıtımı vb.)
-
İşletmeye İlave
Edilen
Kıymetler
(Sermaye
artırımı)
TİCARİ KAR – MALİ KAR
TTK ve muhasebe ilkelerinde yer alan değerleme
ölçüleri, indirilebilecek ve indirilemeyecek giderler, gelir
kalemleri ile Vergi mevzuatının ilgili hükümleri arasında
farklılıklar bulunmaktadır.
Ticari Kar (Dönem Karı): TTK hükümlerine uygun olarak
belirlenen kar.
Mali Kar: Vergi mevzuatı hükümlerine göre belirlenen kar.
TİCARİ KAR – MALİ KAR
Vergi kanunları ticari karın içinde yer alan bazı
gelirlere, vergiden muafiyet veya istisna uygulamaktadır.
Bu gelirlere “Vergiye Tabi Olmayan Gelir” adı
verilmektedir. İşletme bu gelirleri üzerinden vergi
ödemeyeceği için bu gelirlerini ticari kardan çıkartmalıdır.
- İştirak Kazançları İstisnası
- Yurtdışı Kazançların İstisnası
- Portföy Kazançları İstisnası
TİCARİ KAR – MALİ KAR
Vergi kanunları ticari karın hesaplanmasında dikkate
alınan bazı giderleri ise gider olarak kabul etmemektedir.
Bu tip giderlere “Kanunen Kabul Edilmeyen
Giderler” adı verilmektedir. İşletme ticari karın
hesaplanmasında indirim konusu yaptığı bu giderler, ticari
kara eklenmelidir.
- Vergi, Para Cezaları, Gecikme Zamları ve Faizler
- Yasal Sınırı Aşan Bağış ve Yardımlar
- Alkol ve Alkollü İçkiler ve Tütün Mamullerine Ait İlan ve
Reklam Giderlerinin Yarısı
TİCARİ KAR – MALİ KAR
Ticari Kar
XXXX
10.000
- VTOG
XX
(2.000)
+ KKEG
XX
1.000
Mali Kar
XXX
9.000
DÖNEM NET KAR VEYA
ZARARI
Sermaye şirketlerinde 690 Dönem Kar veya Zararı
hesabının kalanından mali kar üzerinden hesaplanan
kurumlar vergisi ve diğer yasal yükümlülükler için
karşılık ayrılarak dönem karı netleştirilmektedir.
Dönem net kar veya zararı belirlendikten sonra artık
kesin mizan düzenlenir ve kesin mizandan dönemin
finansal durum tablosu hazırlanmaktadır.
GEÇİCİ (PEŞİN) VERGİ
Geçici vergi, yıllık gelir veya kurumlar vergisinin
dönem içinde tahsiline olanak sağlayan bir uygulamadır.
Vergi 3’er aylık dönemler itibariyle kümülatif olarak
hesaplanmaktadır.
 BİRİNCİ DÖNEM: Ocak- Mart
 İKİNCİ DÖNEM: Ocak-Haziran
 ÜÇÜNCÜ DÖNEM: Ocak-Eylül
 DÖRDÜNCÜ DÖNEM: Ocak-Aralık
GEÇİCİ (PEŞİN) VERGİ
İşletmemizin 2013 yılına ilişkin geçici
matrahları aşağıdaki gibidir: (KV oranı %20’dir.)
•Ocak – Mart 6.000TL
•Ocak – Haziran
3.000TL
•Ocak – Eylül7.000TL
•Ocak – Aralık
9.000TL
vergi
GEÇİCİ (PEŞİN) VERGİ
Dönem
Daha Önce
Matrah
Vergi
Oranı
Vergi Tutarı
Ödenen
Geçici Vergi
Tutarı
Ödenmesi
Gereken
Vergi Tutarı
1
6.000
0.20
1.200
0
1.200
2
3.000
0.20
600
(1.200)
0
3
7.000
0.20
1.400
(1.200)
200
4
9.000
0.20
1.800
(1.400)
400
GEÇİCİ (PEŞİN) VERGİ
Her döneme ilişkin hesaplanan geçici vergi
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hesabının
borcuna; 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
hesabının ise alacağına kaydedilmektedir.
Bu noktada önemli olan konu her dönem için
hesaplanan geçici vergi tutarının bir önceki
dönemde hesaplanan tutarı aşan kısmının
ödeneceği; aşmıyorsa herhangi bir kayda gerek
olmadığıdır.