Transcript Sulama Suyu Miktarı ve Hesaplaması

Her Sulamada Uygulanacak Sulama Suyu Miktarı ve Sulama Aralığı
Kullanılabilir su tutma kapasitesinin % cinsinden verilmesi durumda;
TK (%)
SN (%)
biliniyorsa;
dn 
(TK  SN ). t
.D.Ry
100
mm
D.N.
T.K.
Ry
dn : Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm
TK : Tarla kapasitesi, %
SN : Solma noktası, %
Ry : Kullanılabilir su tutma kapasitesinin tüketilmesine izin verilen kısmı
t : Toprağın hacim ağırlığı, g/cm3
D : Islatılacak toprak derinliği, mm
Kullanılabilir su tutma kapasitesinin derinlik cinsinden verilmesi durumunda;
dk biliniyorsa;
dn = dk.D.Ry
dn : Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm
dk : Kullanılabilir su tutma kapasitesi, mm/m
D : Islatılacak toprak derinliği, m
Ry : Kullanılabilir su tutma kapasitesinin tüketilmesine izin verilen kısmı
S.N.
F.K.T.
Ry, bitkiye göre değişir.
Ry değeri bilinmediğinde (ortalama ) % 50 (0.50) alınabilir.
Ry, sulama yöntemine
göre de değişir.
Yüzey ve yağmurlama sulama yöntemi için : 0.50 damla ve küçük başlıklı
yağmurlama sulama (ağaçaltı sulama yönt..) için : 0.30-0.40 alınır.
Tarla parsellerinde her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı:
dt 
dn
Ea
dt : Her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, mm
dn : Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm
Ea : Su uygulama randımanı (Tarla sulama randımanı)
(Ea, yüzey sulama yöntemlerinde 0.30-0.80, yağmurlama yönteminde 0.65-0.80, damla
sulama yönteminde 0.85-0.95 arasında değişir)
Su kaynağında ihtiyaç duyulan toplam sulama suyu miktarı :
dt 
dn
Ea.Ec
dt : Su kaynağında ihtiyaç duyulan sulama suyu miktarı, mm
dn : Bitki kök bölgesinde depolanması istenen sulama suyu miktarı, mm
Ea : Su uygulama randımanı (Tarla sulama randımanı)
Ec : Su iletim randımanı (Toprak kanallarda 0.70, beton kaplamalı kanallarda 0.85,
basınçlı boru hatları olan sistemlerde 1.00 yani % 100 alınabilir)
Sulama aralığı :
dn
SA 
ET
SA : Sulama aralığı, gün
dn : Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, mm
ET : Bitki su tüketimi, mm/gün
Sulama aralığı ağır bünyeli topraklarda su tutma kapasitelerinin daha yüksek
olması nedeni ile hafif bünyeli topraklara göre daha fazla olur.
Örnek:
Verilenler:
-Kullanılabilir su tutma kapasitesi, dk= 160 mm/m
-Etkili bitki kök derinliği, D= 60 cm
-Bitki su tüketimi, ET= 5.9 mm/gün
-Kullanılabilir su tutma kapasitesinin % 50’si tüketildiğinde sulamaya başlanacaktır, Ry= 0.50
-Su uygulama randımanı, Ea= % 65
-Su iletim randımanı, Ec= % 85
İstenenler:
a) Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı
b) Sulama aralığı
c) Tarlabaşında gereksinim duyulan sulama suyu miktarı
d) Su kaynağında gereksinim duyulan sulama suyu miktarı
Çözüm:
a) Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı;
dn = dk.D.Ry=160 x 0.60 x 0.50 =48 mm
b) Sulama aralığı;
SA=dn / ET=48/5.9=8 gün
c) Tarlabaşında gereksinim duyulan sulama suyu miktarı
(Tarlaya her sulamada uygulanacak toplam sulama suyu miktarı)
dt =dn/Ea=48/0.65 =73.8 mm
d) Su kaynağında gereksinim duyulan sulama suyu miktarı;
dt =dn/Ea Ec=48/0.65 x 0.85 = 86.9 mm
SİSTEM KAPASİTESİ
Belirli bir sulama sisteminin kapasitesi için temel denklem:
dn
var
A  d = 3.6  Q  T  Ea
dt
dt 
idi.
dn
Ea
yok
dt verilmişse ;
Q
A.dt
3.6T
dn verilmişse ;
Q
A.dn
3.6T .Ea
Üstteki eşitlik daha önce verilen dt ’yi hesaplamada kullanılan
dt 
dn
Ea
ve
dt 
dn
Ea.Ec
eşitliklerinde mm cinsinden bulunacak toplam sulama suyu ihtiyacının L/s cinsinden
ifade edilmesinde ya da su kaynağında mevcut sulama suyu ile belirli bir tarla parselinin
ne kadar sürede sulanacağının belirlenmesinde kullanılabilir.
Anılan eşitlikten T çekilirse ;
A.dt
T
3.6Q
Q : Sistem kapasitesi (L/s)
A : Sulanacak alan (da)
dt : Toplam sulama suyu ihtiyacı (mm)
T : Sulama süresi (h)
dn : Net sulama suyu ihtiyacı (mm)
Örnek 1:
Verilenler:
-Tarla parselinin büyüklüğü, A= 20 da
-Uygulanacak toplam sulama suyu miktarı, dt= 90 mm
-Tarlanın 10 saatte sulanması istenmektedir, T=10 h
İstenen:
-Tarlabaşı kanalında ihtiyaç duyulan debi miktarı
Çözüm:
Q= (A dt)/ (3.6 T)= (20 x 90)/ (3.6 x 10) = 50 L/s
Örnek 2:
Verilenler:
-Su kaynağında mevcut debi, Q= 60 L/s
-Tarla parselenin büyüklüğü, A= 50 da
-Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı, dn= 80 mm
-Su uygulama randımanı, Ea= % 70
-Su iletim randımanı, Ec= % 100
İstenen:
-Tarlanın sulama süresi
Çözüm: Önce dt sonra T bulunmalı.
dt= dn/ Ea.Ec= 80 / (0.70 x 1.00) = 114.3 mm
T=(A dt)/ (3.6 Q)= (50 x 114.3)/ (3.6 x 60)= 26 h
Sulama Zamanının Planlanması
1. Fenolojik gözlemlerle
2. Toprak neminin elle kontroluyla
3. Toprak neminin ölçülmesiyle
-Gravimetrik yöntem
-Tansiyometreler
-Nötron Prob yöntemi
4. Bitki su tüketiminden yararlanarak (Su dengesi denklemi)
Fenolojik Gözlem
Elle kontrol
Toprak Neminin Ölçülmesi
Gravimetrik Yöntem:
w  ws
Pw  100
ws
Örnek kabı
Pw : Kuru ağırlık yüzdesi cinsinden nem (%)
W : Toprak örneğinin yaş ağırlığı (g)
Ws : Toprak örneğinin kuru ağırlığı (g)
Tansiyometre Yöntemi:
Toprak nemi Pw (%)
Sulama Zamanı İçin Tansiyon Değerleri
30
BİTKİ
20
10
0
20
30
40
60
Tansiyometre okumaları (cb)
TANSİYON (cb)
Meyve ağaçları
70 – 80
Narenciye
50 – 70
Bağ
40 – 60
Domates
60 – 70
Marul
40 – 50
Çilek
25 – 35
Kereviz
20 – 30
Kavun, Karpuz,
Havuç….
50 – 60
Tansiyometre
Toprak nemi Pv (%)
Nötron Prob Yöntemi:
.
.
. .
.
.
. .
.
.
.
.
Sayım oranı
(Nötron okuması/Standart okuma)
Bitki su tüketiminden yararlanarak (su dengesi denklemi
kullanılarak) sulama zamanının belirlenmesi:
S = I + P – ET – D
S : Topraktaki su değişimi, mm
I : Sulama, mm
P : Yağış, mm
ET : Evapotranspirasyon, mm/gün veya mm/ay
D : Drenaj, mm
Tarih
Başlangıç
Nemi
(mm)
Sulama
Suyu (I)
(mm)
Yağış
(P)
(mm)
Toplam
Nem
(mm)
Periyot
Sonu Nem
(mm)
Periyodik
ET
22/03
01/04
12/04
25/04
05/05
25/05
300
250
200
260
210
290
120
110
-
15
25
12
26
-
315
275
332
260
346
290
250
200
260
210
290
-
65
75
72
50
56
-
Yığışımlı
ET
(+) 0
65
140
212
262
318
mm suyun hacim cinsinden ifade
edilmesi
1 m3
1mm
1 da
1 mm su
1 mm su
1 da alanda
1 m2 alanda
1 m3 (1 ton) su
1 lt (1kg) su
SULAMADA POMPA GÜCÜ
Pompa
hb : Basma yüksekliği
he : Emme yüksekliği
H = h e + hb + hs
hs = (he+hb)0.10
H : Manometrik yükseklik (m)
hs : Sürtünme kaybı (m)
Q.H .
P
75. p
Q
L/s
1 kg/dm3 (lt)
m3/s
103 kg/m3 (ton)
P : Pompa gücü (BG) (Pompa diesel motorla çalıştırılacaksa gerekli güç)
Q : Debi (L/s)
H : Manometrik yükseklik (m)
 : Suyun yoğunluğu (1 kg/dm3)
p: Pompa randımanı (%)
Pompa diesel yerine elektrik motoru ile çalıştırılacaksa gerekli güç :
1 BG = 0.736 KW

ÖRNEK
PROBLEMLER