Transcript 233
سقط جنين قانوني
دکتر آسیه جعفری
متخصص پزشکی قانونی
تاريخچه قانونگذاري سقط جنين در ايران
:1304 در قانون مجازات عمومی تنها موردی که سقط
جنین از مجازات معاف است برای حفظ جان مادر میباشد.
:1355 آیین نامه هیئت وزیران آزادی مطلق سقط جنین را
حتی برای افراد مجرد پذیرفت ولی با مخالفت محافل
مذهبی مواجه شد.
:1376 با فتوای مقام معظم رهبری سقط جنین برای
جنینهای مبتال به بتا تاالسمی ماژورمجاز شناخته شد.
:1381 برای بیماریهای مادری خاص و برای28مورد
ناهنجاری جنینی مغایر با حیات اجازه سقط جنین داده
شد.
:1384 ماده واحده سقط جنین درمانی به تصویب مجلس
ماده واحده ی سقط جنين درمانی
سقط درمانی با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تایید
پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به علت عقب
افتادگی یا ناقص الخلقه بودن موجب حرج مادر است و یا بیماری
مادر که با تهدید جانی مادر توأم باشد ،قبل از ولوج روح( 4ماه) با
رضایت زن مجاز می باشد و مجازات و مسئولیتی متوجه پزشک
مباشر نخواهد بود.
دستور العمل اجرایی قانون سقط جنین درمانی
حرج:
نگرانی و سختی مادر به نحوی که تحمل رنج و مشقت ناقص
الخلقه بودن یا عقب افتادگی جنین خارج از توان وی باشد.
ولوج روح:
4ماه از لقاح که معادل 19هفته از LMPمیباشد.
بیماری مادر :
وضعیت بالینی و پزشکی مادر که تداوم بارداری درآن تهدید جانی
برای مادر تلقی گردد .
مالک تشخیص حرج و ناهنجاری جنین و بیماری مادر:
عرف پزشکی و تایید متخصصان ذی ربط است.
عقب افتادگی جنین:
اختالل کامل یا نسبی در ساختار یا عملکرد دستگاه عصبی
جنین به هر علتی که نهایتا منجر به تولد نوزاد زنده نشود
و در صورت تولد با فاصله کوتاهی بمیرد یا دچار اختالل
ذهنی یا جسمی باشد به نحوی که موجب حرج مادر
گردد.
ناقص الخلقه بودن جنین:
عدم تشکیل یا اختالل در تشکیل یا تکامل یک یا چند عضو
بدن به هر علت به طوری که جنین زنده متولد نشود و در
صورت تولد ،با فاصله کوتاهی بمیرد یا معلول جسمی یا
ذهنی باشد به نحوی که موجب حرج مادر گردد اعم از
آنکه این معلولیت با اختالل ظاهری همراه باشد یا نباشد.
شرایط الزم برای صدور مجوز سقط جنین
.1سن بارداری 19هفته یا کمتر
.2رضایت زن
.3وجود یکی از شرایط زیر
.1وجود ناهنجاری اثبات شده جنین به طوری که این
ناهنجاری پس از تولد برای مادر سختی و مشقت به
همراه داشته باشد.
.2بیماری مادر در حدی که ادامه بارداری با تهدید جانی مادر
همراه باشد.
مشکالت اجرایی قانون سقط جنین درمانی
.1اثبات بارداری
.2اثبات ناهنجاری جنین
.3تایید حرج مادر ناشی از ناهنجاری جنین توسط سه پزشک
متخصص اطفال(حرج مادر در رابطه با بیماری مادر تعریف
نشده است)
.4اثبات بیماری مادر
.5تایید وجود تهدید جانی مادر به علت بیماری زمینه ای توسط
سه پزشک متخصص مرتبط با نوع بیماری
نمونه ی موارد جنينی که مجوز سقط جنين صادر ميشود
.1آننسفالی
.7سندرم دندی واکر
.2هولوپروزنسفالی
.8آپالزی مخچه
.3اگزنسفالی
.4میکروسفالی
.5کرانیوسینوستوزیس
.6میلومننگوسل
.9هیدروسفالی شدید
.10آرنولد کیاری تیپ II
.11میلو انسفالوسل
.12سندرم وردنیگ هافمن
.13بیماری دوشن
.14تریپلو ئیدی()xxy69
.21تاالسمی ماژور
.15تریزومی(21سندرم داون)
.22هیدروپس
.16تریزومی18 ،15 ،13
.23سندرم فریاد گربه
.17بیماری های موکوپلی ساکاریدوز
.24فنیل کتون اوری
.18آژنزی کلیه ها
.19سندرم پاتر
.20کلیه های پلی کیستیک
.25تیروزینوس
.26سیستینوز
.27گاستروشزی
.28امفالوسل
.29هرنی دیافراگم
.30دوقلو های به هم چسبیده
.31بیماری گرانولوماتوز مزمن
.32فوکوملیا
.33هر نوع بیماری قلبی که نیاز به عمل جراحی داشته
باشد.
نمونه ای از موارد مادری مجوز سقط جنین
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
.8
.9
.10
.11
.12
.13
نارسایی قلبی شدید
انواع سرطانهای پیشرفته
سیروز کبدی
هر نوع بیماری کبدی پیشرفته
واریس مری پیشرفته
آسم شدید
هر نوع بیماری ریوی شدید
سابقه ی پارگی رحم(در موارد خاص)
MSشدید
موارد ( HIV+در موارد خاص)
نارسایی کلیوی
هر نوع آنسفالوپاتی
هر وضعیتی که ادامه ی بارداری منجر به از بین رفتن یکی از اعضای
حیاتی مادر شود.
در چه مواردی مجوز سقط جنین صادر نمی شود
.1سن بارداری باالی 19هفته
.2حاملگی ناشی از تجاوزات جنسی
.3ابتال مادر به بیماری های واگیر نظیر توکسوپالسموز،
سرخک ،سرخجه ،آبله مرغان و...
.4مصرف هر نوع دارویی در دوران بارداری
.5در معرض اشعه قرار گرفتن مادر باردار
.6الیگو هیدرامنیوس(در صورت عدم تشخیص ناهنجاری
زمینه ای)
.7ناهنجاری های کوچک قابل درمان(نظیر club footیا cleft
)lip
.8بیماری مادر در حدی که با خطر جانی مادر همراه نباشد.
.9موزائیسم با درگیری سلولی کمتراز%15
.10در موارد چندقلویی ،که در آن فقط یکی از جنین ها
ناهنجار باشد ،سقط جنین سالم مجاز نمی باشد.
.11
.12
.13
.14
.15
کیست شبکه کوروئید
سیستیک هیگرومای منفرد
NTافزایش یافته جنین بدون تشخیص قطعی ناهنجاری
غربالگری مثبت بدون تشخیص قطعی ناهنجاری
افزایش آمونیاک یا کتون در مایع آمنیوتیک
سیر صدور مجوز سقط جنین
.1مراجعه مستقیم مادر به پزشکی قانونی (فقط در مرکز
استانها وفقط در واحد های مرکزی)
.2در دست داشتن مدارک هویتی معتبرمادر (برای اتباع
بیگانه تایید مدارک هویتی توسط سفارت متبوعه
ضروریست)
.3دردست داشتن سونوگرافی جهت تعیین سن بارداری
اگر ناهنجاری جنین با سونوگرافی به تأیید رسیده است
داشتن حداقل 2سونوگرافی که یکی در یکی از مراکز
دانشگاهی انجام شده باشد ضروری است.
اگر ناهنجاری جنین باآمنیوسنتز یا اکوکاردیوگرافی به
تأیید رسیده باشد فقط یک سونوگرافی جهت تعیین سن
بارداری کفایت می کند.
.4رضایت مادر جهت مجوز سقط جنین(در حال حاضر رضایت پدر
الزامی نیست).
برای تشکیل پرونده در پزشکی قانونی حضور مادر الزامی
است (در صورت بستری مادر ،نماینده ی پزشکی قانونی
جهت احراز هویت مادر به بیمارستان اعزام خواهد شد)
.5استعالم نظر متخصصین مربوطه در مورد خطر جانی مادر در
صورت ادامه بارداری ،یا حرج مادر در موارد ناهنجاری جنین.
.6در صورت تایید سه متخصص ،در مورد خطر جانی برای مادر یا
حرج وی ،مجوز سقط جنین صادر میگردد.
نکات قابل توجه:
.1
.2
.3
.4
.5
.6
تنها موردی که مراجعه به پزشکی قانونی نیاز به دستور قضایی
ندارد ،درخواست مجوز سقط جنین است(.فقط در موارد حاملگی
ناشی از تجاوز جنسی که شرایط احراز صدور مجوز سقط جنین را
دارد ،چون جنین از شواهد اثبات تجاوز به حساب می آید ،داشتن
دستور قضایی ارجح است) .
مراجعه جهت سقط جنین نیاز به معرفی نامه ی پزشکی ندارد.
صدور گزارش سونوگرافی با سن بارداری غیر واقعی گواهی خالف
واقع محسوب شده و می تواند منجر به پیگرد قانونی شود.
حرج مادر فقط در رابطه با ناهنجاری جنین مطرح می شود.
در موارد سن بارداری باال تر از 19هفته و احراز خطرجانی مادر
تصمیم در مورد ختم بارداری با پزشک معالج خواهد بود وپزشکی
قانونی تصمیم گیرنده نخواهد بود.
ارائه سونوگرافی اوائل بارداری درموارد سن بارداری حدود 19هفته
الزامی است.
نمونه ای از مجوز سقط جنین در موارد جنینی
از صاحب عکس فوق خانم ...فرزند ...معاینه به عمل آمد .حسب
سونوگرافی ارائه شده نامبرده در حال حاضر ...هفته باردار
است و حسب گزارش آمنیوسنتز ارائه شده جنین مبتال به
........می باشد .از آنجایی که ناهنجاری فوق موجب حرج مادر
پس از تولد جنین خواهد شد که به تایید سه تن از کارشناسان
نیز رسیده است لذا مجوز سقط جنین تا قبل از
پایان4ماهگی( 19هفته از ،) LMPدر یک مرکز مجهز
پزشکی ،توسط متخصص زنان زایمان ،صادر می گردد.
نمونه ای از مجوز سقط جنین در موارد مادری
از صاحب عکس فوق خانم ...فرزند ...معاینه به عمل آمد .حسب
سونوگرافی ارائه شده نامبرده در حال حاضر ...هفته باردار
است و حسب مدارک ارائه شده نامبرده مبتال به ...میباشد .از
آنجایی که ادامه ی بارداری با تهدید جانی مادر همراه است که
به تایید سه تن از کارشناسان نیز رسیده است ،لذا مجوز
سقط جنین درمانی تا قبل از پایان 4ماهگی( 19هفته از
،)LMPدر یک مرکز مجهز پزشکی ،توسط متخصص زنان
زایمان صادر می گردد.
مجازات سقط جنین :
سقط جنین عالوه بر آنکه جرم کیفری محسوب
می شود ،از تخلفات انتظامی نیز هست در مورد
جنبه جزايي آن قوانین 622و 623قانون مجازات
اسالمی در مورد سقط جنین است که ماده 624
مخصوص گروه پزشکی است :
ماده 622ق.م.ا : .هر کس عالما يا عامدا بواسطه
ضرب و اذيت زن حامله ،موجب سقط جنین وی
شود ،عالوه بر پرداخت ديه يا قصاص حسب مورد به
حبس از يک تا سه سال محکوم خواهد شد.
ماده 623ق.م.ا :هر کس به واسطه دادن ادويه يا
وسايل ديگری موجب سقط جنین زن گردد به شش
ماه تا يکسال حبس محکوم خواهد شد .و اگر عامال و
عامدا زن حامله ای را داللت به استعمال ادويه يا
وسايل ديگری نمايد که جنین وی سقط گردد به حبس
از سه تا شش ماه محکوم خواهد شد .مگر اينکه ثابت
شود اين اقدام برای حفظ حیات مادر می باشد و در
هر مورد ،حکم به پرداخت ديه مطابق مقررات مربوط
داده خواهد شد.
ماده 624قانون مجازات اسالمی
اگر طبیب یا ماما یا دارو فروش واشخاصی که به عنوان
طبابت یامامایی یا دارو فروشی اقدام می کنند وسایل
سقط جنین را فراهم سازند ویامباشرت به اسقاط جنین
نمایند به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهند شد
وحکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط صورت خواهد
پذیرفت .
ديه سقط جنین:
-1 نطفه :بیست دينار
-2 علقه :چهل دينار
-3 مضغه :شصت دينار
-4 عظام :هشتاد دينار
-5 جنین :صد دينار
-6 جنین داراي روح ديه كامل دارد(بسته به جنس جنین)
سقط جنین پس از پیدايش روح مشمول حكم تغلیظ است.
ماده-718هر گاه زني جنین خود را در هر مرحله اي كه
باشد،به عمد ،شبه عمد يا خطا،از بین ببرد،ديه جنین
حسب مورد توسط مرتكب يا عاقله او پرداخت مي شود.
تبصره-هرگاه جنیني كه بقاي آن براي مادر خطر جاني
داردبه منظور حفظ نفس مادر سقط شود،ديه ثابت نمي
شود.
Standard of care is management prescription
for a specified medical condition that is
nationally accepted as best practice by a
medical specialty.