Transcript Prezentacja Praca z dzieckiem autystycznym

Centrum Szkoleniowe A-Z

ZABURZENIA SPEKTRUM
AUTYSTYCZNEGO SĄ WYNIKIEM
ODMIENNEGO WZORCA PRACY
I FUNKCJONOWANIA MÓZGU.





ZABURZENIA SPEKTRUM AUTYSTYCZNEGO
ADHD
ZESPÓŁ ASPERGERA
AUTYZM
INNE POCHODNE ZABURZENIA


Autyzm wczesnodziecięcy to zaburzenie rozwoju
emocjonalnego i społecznego o przyczynach do końca nie
poznanych. Najczęściej ujawnia się po okresie wstępnego,
zasadniczo prawidłowego rozwoju niemowlęcia. Nie jest
jednolitą chorobą - ma bardzo zróżnicowany obraz i
przebieg.
Cechą najbardziej charakterystyczną autyzmu jest fakt, iż
dziecko staje się niezdolne do naturalnego udziału w życiu
rodziny, do spontanicznych emocjonalnych kontaktów
(wzrokowych, dotykowych, werbalnych), nie może ogarnąć
otaczającego je świata i nie potrafi nawiązać kontaktu z
rówieśnikami.
Niezwyczajny rozwój mowy
Dzieciom autystycznym sprawia trudność łączenie fizycznej postaci znaku (element
znaczący) i pojęcia znaku (element znaczony) w jedną całość – co stanowi podstawę mowy
w ujęciu komunikacji. Jeżeli pojawia się mowa, jest ona inna – sztuczna, bezosobowa.
Często towarzyszą jej echolalie.
Echolalia – powtarzanie słów lub zdań w miejsce rozmowy (natychmiastowa,
odroczona) Monotematyczność – nieprzerwane mówienie na jeden temat
Perseweracja słowna – powracanie do tego samego tematu w tym samym
schemacie
Pozorna głuchota – brak odpowiedzi na bodźce słuchowe
Nadwrażliwość lub niedowrażliwość słuchowa
Trudności w wyrażaniu potrzeb (zamiast słów pokazywanie palcem lub
gestykulacja) Wskazuje potrzeby poprzez używanie ręki drugiej osoby
(dorosłego)
Niezwyczajny rozwój mowy
Dzieciom autystycznym sprawia trudność łączenie fizycznej postaci znaku (element
znaczący) i pojęcia znaku (element znaczony) w jedną całość – co stanowi podstawę mowy
w ujęciu komunikacji. Jeżeli pojawia się mowa, jest ona inna – sztuczna, bezosobowa.
Często towarzyszą jej echolalie.
Echolalia – powtarzanie słów lub zdań w miejsce rozmowy (natychmiastowa,
odroczona) Monotematyczność – nieprzerwane mówienie na jeden temat
Perseweracja słowna – powracanie do tego samego tematu w tym samym
schemacie
Pozorna głuchota – brak odpowiedzi na bodźce słuchowe
Nadwrażliwość lub niedowrażliwość słuchowa
Trudności w wyrażaniu potrzeb (zamiast słów pokazywanie palcem lub
gestykulacja) Wskazuje potrzeby poprzez używanie ręki drugiej osoby
(dorosłego)
Zaburzony rozwój społeczny
Zaburzone zachowania społeczne są cechą najbardziej rzucającą się w oczy. Wywodzą się
one z faktu, iż dla autysty zróżnicowany i skomplikowany język społeczny (pełen ekspresji,
postaw i gestów) jest praktycznie niemożliwy do nauczenia się. Efektem tego jest zamknięcie
się w sobie (jeden z podstawowych symptomów autyzmu).
Trudności w kontaktach z innymi dziećmi, obojętność, brak pracy i zabawy w
grupie, włącza się tylko wtedy, gdy osoba dorosła nalega i pomaga mu
Niechęć do przytulania, oporowanie w kontaktach bezpośrednich
Niekiedy – odwrotnie – nadmierna bliskość
Chęć pozostawania w samotności, trzymanie się na uboczu
Brak lub ograniczony kontakt wzrokowy
Niekiedy – odwrotnie – uporczywy i wymuszany przez dziecko kontakt wzrokowy
Zachowania niepożądane
Niezrozumiały świat, pełen zmian, lęki i fobie narastające z czasem prowadzą do
pojawienia się zachowań udziwnionych, niejednokrotnie niebezpiecznych dla siebie lub
innych. Są one elementem ucieczki z chaosu w „swój świat”, ku temu co znane i
bezpieczne.
Nadmierna lub skrajnie ograniczona ruchliwość fizyczna
Uciążliwe stereotypie ruchowe
Śmiech lub chichot w nieodpowiednich sytuacjach
Napady złego nastroju – skrajna rozpacz bez wyraźnego powodu, płacz
Agresja czynna lub słowna
Autoagresja
Czynności powtarzające się i niechęć
do zmian
Osoba autystyczna ma olbrzymie pragnienie stałości i stabilizacji. Czuje się najlepiej w
otoczeniu, które jest niezmienne lub zmienia się niewiele. Jest to efekt braku
generalizacji. Dziecko autystyczne przyswaja detale, ale nie rozpoznaje całości. Stąd
też uwielbia czynności powtarzające się, co prowadzi często do przywiązania do
przeróżnych schematów.
Ciągła, dziwaczna i schematyczna zabawa
Kręcenie przedmiotami, wirowanie wokół własnej osi (przy braku
zawrotów głowy)
Niewłaściwe przywiązanie do przedmiotów
Dążenie do monotonii, wpadanie w rutynę
Niechęć do jakichkolwiek zmian
Inne zachowania autystyczne
Omawiając zagadnienie zachowań autystycznych trzeba pamiętać, że autyści nie wykazują
swoich anormalnych zachowań w sposób wyrazisty. Poza tym są one tak różnorodne, że
niemożliwe jest wyczerpanie tematu. Warto zwrócić uwagę jeszcze na następujące
zachowania:
Niepodatność na zwykłe metody nauczania –jest to spowodowane brakiem
interakcji (tzw. jednostronna komunikacja).
Dokonywanie nieistotnych wyborów (nie potrafi wybrać tego, co jest istotnie
ważne).
Brak prawdziwego strachu przed niebezpieczeństwem
Wyraźna niewrażliwość na ból
Nierównomierny rozwój podstawowych i subtelnych zdolności ruchowych
(np.. nie potrafi kopnąć piłki, a buduje budowle z klocków. Potrafi wykonać
dobrze i szybko jakieś czynności, ale robi to schematycznie).


Metoda opcji
Metoda 3 I
13 kwietnia 2015
EEEE
EE EE
EE
EE
EEEEEEEEE
EEEEEEEEE
EE
EE
EE
EE
EE
EE
AAAAAAAA
AAAAAAAA
AA
AAAAAAAA
AAAAAAAA
AA
AAAAAAAA
AAAAAAAA

Jest to upośledzenie kwalifikowane do
spektrum autyzmu, które powoduje
utrudnienia w komunikacji i kontaktach
międzyludzkich, ogranicza wyobraźnię
(elastyczne myślenie i działanie) oraz zaburza
koordynację. Dotyka zarówno chłopców jak i
dziewczęta, ale tym pierwszym przydarza się
znacznie częściej.
dziecko autystyczne
żyje we własnym świecie”
dzieci z ZA
„żyją w naszym świecie,
ale na swój własny sposób”

Dzieci ze zdiagnozowanym zespołem
Aspergera stanowią szczególne wyzwanie w
środowisku edukacyjnym. Zwykle widziane
jako ekscentryczne i dziwne przez kolegów.
Ich nieudolne zdolności społeczne czynią te
dzieci kozłami ofiarnymi. Niezdarność i
obsesyjne zainteresowanie niejasnymi, mało
znanymi tematami przyczyniają się do
postrzegania ich jako dziwnych.

Osoby dotknięte Zespołem Aspergera zazwyczaj
charakteryzują się przeciętnym lub wysokim
poziomem inteligencji oraz zdolności werbalnych.
Tym, co inspiruje pracę geniusza nie są nowe
pomysły, lecz raczej obsesja, że wyjaśnienie nie jest
wystarczające
Eugene Delacroix
Archimedes, Michał Anioł, Maria SkłodowskaCurie,Tesla, Newton, Einstein, Darwin, De Gaulle


Wysoki poziom zdolności werbalnych
maskuje tendencję do polegania na
dosłownym znaczeniu oraz nieumiejętność
odczytywania języka ciała i mimiki twarzy.
W pierwszych latach nie odnotowuje się
zwykle żadnego wyraźnego opóźnienia w
rozwoju zdolności językowych.

Osoby autystyczne często dosłownie interpretują
język. Staraj się komunikować z nimi w sposób
dosłowny, gdy tylko jest to możliwe. Zanim
wydasz im polecenie, zapytaj sam siebie, jak
mogłoby ono zostać zinterpretowane dosłownie.
Nie używaj także wyrażeń slangowych czy
potocznych, gdy z nimi rozmawiasz. Na
przykład, na stwierdzenie „Wyglądasz jakby
uleciało z ciebie powietrze”, mogą zareagować
mówiąc „Przecież nie jestem oponą, żeby mogło
ulatywać ze mnie powietrze”.

Za objawy Zespołu Aspergera uznaje się słabą
koordynację wzrokowo-ruchową i ogólną
niezdarność, jednak w niektórych
przypadkach objawy te nie występują.

(50% - 90% dzieci z ZA) (Attwood, 1998).
Dotknięte tymi problemami mogą być
następujące obszary: poruszanie się,
równowaga, sprawność manualna, pisanie
ręczne, szybkie ruchy, stawy w przewlekłym
nawykowym zwichnięciu, rytm i naśladowanie
ruchów.


Osoby z Zespołem Aspergera zwykle
charakteryzują się wąskimi zainteresowaniami,
zamiłowaniem do konkretnych schematów
zachowań oraz wyraźnym brakiem
elastyczności umysłowej.
(skłonność do rytuałów, przyzwyczajenia związane z
wystrojem np. pokoju, odmowa przed pobytem w innych
pomieszczeniach czy budynkach- obawa przed wyjazdem
na obóz, wczasy.)


Takie osoby nie lubią zmian. Najlepiej czują
się w dobrze znanym i przewidywalnym
środowisku.
Osoby z ZA mają często trudności z
radzeniem sobie z jakimikolwiek zmianami
w swej codziennej rutynie. Zmiana taka
może wywołać u nich uczucie niepokoju
i/lub frustracji. Niespodziewana zmiana
może skutkować przejawianiem przez osobę
autystyczną nieprzyjemnych lub
nieznośnych zachowań, takich jak złość czy
zachowania agresywne.

Istotną cechą charakterystyczną osób z
Zespołem Aspergera jest niepewność oraz
obawy spowodowane niską samooceną,
strachem przed porażką i brakiem zrozumienia
lub niemożnością zrozumienia innych. Pojawia
się też strach związany z poczuciem inności i
niedopasowania.

Osoby dotknięte Zespołem Aspergera mogą
przyjmować postawy silnie egoistyczne i
szowinistyczne, a także ustalać dla siebie
bardzo wysokie standardy w każdej sferze
życia.
Np..patriotyzm graniczący z nacjonalizmem,
anoreksja, ortoreksja,
„Rzeczywistość dla osoby autystycznej jest
niejasną masą oddziałujących na siebie zdarzeń,
ludzi, miejsc, dźwięków i widoków. Wydaje się,
że nic tu nie ma żadnych wyraźnych granic,
porządku czy znaczenia. Dużą część swojego
życia poświęciłam na próby wypracowania
jakiegoś porządku w tym wszystkim. Ustalone
codzienne czynności, terminy i rytuały pomagają
mi uporządkować nieznośnie chaotyczne życie.”
(s. 16)
Cytat z autobiografii Therese Jolliffe (Joliffe et al 1992). Jest ona
dorosłą osobą autystyczną prowadzącą obecnie badania w tej
dziedzinie.
SKŁONNOŚĆ DO BEZWŁADU zwłaszcza gdy jest
zestresowane lub zmęczone. To brak energii i niemożność
rozpoczęcia czynności.




Stoi lub siedzi samo, na uboczu, jakby całkowicie
oderwane od rzeczywistości
Nie reaguje na polecenia jakby ich nie słyszało
Całkowicie przytłoczony, patrzy przed siebie i nie może
sobie przypomnieć, co ma dalej robić.
Miewa problemy z wyrażeniem swoich potrzeb i zazwyczaj
nie reaguje na krytyki ze strony opiekunów.


Ten brak umiejętności rozpoczynania działania
prawdopodobnie wynika z faktu, że dzieci z
Zespołem Aspergera mogą być bardzo
nieporadne, jeśli chodzi o afektywne, kognitywne
i behawioralne zadania.
To znaczy, że nie wizualizują sobie
automatycznie jak może wyglądać ruch,
rozmowa, czy ogólnie, co się może stać w
przyszłości. Nie mogąc przewidzieć przyszłości,
dziecko nie potrafi zaplanować teraźniejszej
czynności, więc nie robi nic.


Zdrowi ludzie mają przed oczyma obrazy
kolejnych ruchów ułamki sekund wcześniej, niż
je wykonają. Dziecko z ZA może nie posiadać
tej umiejętności. W rezultacie jego ruch jest
spowolniony do tego stopnia, że w końcu nie
rusza się wcale. Nie rozumie, dlaczego nie
może skończyć zadania, a zapytany o to,
wydaje się być zakłopotany.
Z powodu różnic w uczeniu się wszystko jest
dla niego frustrujące i ciągle doświadcza
porażek.

NIESPOTYKANY PROFIL UMIEJĘTNOŚCI POZNAWCZYCH.
Jednym aspektem profilu jest uszkodzona funkcja
kierownicza. Dzieci z ZA mogą mieć trudności z
planowaniem, organizowaniem i ustalaniem priorytetów,
tendencję do bycia impulsywnym i mało elastycznym
podczas rozwiązywania problemów. Inne cechy obejmują
trudności w tworzeniu nowych pomysłów, potrzebę
nadzoru i naprowadzania oraz decydowania co jest
istotne, a co zbędne, jak również słabe postrzeganie i
zarządzanie czasem.
ZWYKLE WIDZIANE JAKO EKSCENTRYCZNE I DZIWNE.

Czasem obsesyjne wręcz zainteresowanie
niejasnymi, mało znanymi tematami
przyczyniają się do postrzegania ich jako
dziwnych. Dzieci z ZA nie posiadają
umiejętności rozumienia istoty związków
międzyludzkich i reguł rządzących
konwenansami społecznymi; są naiwne i
wyraźnie brak im zdrowego rozsądku.

Brak elastyczności i niemożność radzenia
sobie ze zmianami powoduje, że te osoby
łatwo się stresują i są emocjonalnie wrażliwe.
Jednocześnie dzieci z ZA (większość to
chłopcy) cechuje przeciętna do
ponadprzeciętnej inteligencja i bardzo dobra
pamięć. Ich determinacja w dążeniu do
własnych celów może prowadzić do wielkich
osiągnięć w późniejszym życiu.
Trudności językowe
 skłonność do wygłaszania niestosownych
komentarzy
 skłonność do wtrącania się w rozmowę
 skłonność do rozmowy na jeden temat i
przerywania wypowiedzi innych
 trudności ze zrozumieniem skomplikowanego
języka, wypełnianiem poleceń i rozumieniem słów
wieloznacznych
Jak pomóc?



Emocje w głosie nauczyciela powinny być ograniczone do
minimum. Bądź cichy, przewidujący i rzeczowy w relacji z
dzieckiem z ZA, jednocześnie jasno ukazując współczucie i
cierpliwość.
Hans Asperger (1991), psychiatra od którego ten syndrom został
nazwany, zauważył, że „nauczyciel, który nie rozumie, że
konieczne jest uczenie tych dzieci rzeczy, wydawałoby się,
oczywistych, będzie odczuwał zniecierpliwienie i poirytowanie”. (s.
57)
Nie oczekuj od dziecka z ZA przyznania się, że jest ono
smutne/przygnębione. Podobnie jak nie potrafi ono spostrzegać
uczuć u innych, tak też nieświadome jest swoich własnych emocji.
Takie dzieci często ukrywają swoją depresję i zaprzeczają jej
objawom.
Jak pomóc?
ucz umiejętności konwersacji w małych grupach
ucz zasad i dawaj wskazówki dotyczące kolejności
zabierania głosu w trakcie rozmowy, przerywania jej
czy zmiany tematu
wykorzystuj na zajęciach kasety audio i video z
nagranymi rozmowami
wyjaśniaj metafory i wyrazy wieloznaczne
pokazuj nagrania video w celu zidentyfikowania
wyrażeń niewerbalnych i ich znaczeń
Naleganie na „niezmienność”
 interpretuje dosłownie to co zostało
powiedziane
 brakuje mu taktu
 ma problemy z naruszaniem strefy osobistej –
stoi zbyt blisko rozmówcy lub go dotyka
 ma trudności z rozumieniem „niepisanych
zasad”, a jeśli się ich nauczy, może je stosować
mało elastycznie
Jak pomóc?
 jeśli tylko jest to możliwe, przygotuj go na potencjalne
zmiany
 korzystaj z obrazków, harmonogramów, historyjek
społecznych by zasygnalizować nadchodzące zmiany
 przedstaw dokładne oczekiwania i zasady dotyczące
właściwego zachowania się
 wytłumacz rówieśnikom jak mają się zachowywać w związku
z trudnościami ucznia dotyczącym interakcji społecznych
 „posłuż się” innymi uczniami jako wskazówkami jak należy
postępować
Problemy z koncentracją
 łatwo się rozprasza
 może być słabo zorganizowany
 ma trudności z utrzymaniem uwagi
Jak pomóc?
 częsta pomoc i ponowne skierowanie uwagi na
zadanie
 stosuj niewerbalne sygnały, aby zwrócić uwagę
dziecka
Małe zdolności organizacyjne
Jak pomóc?
 korzystaj z harmonogramów i kalendarzy
 prowadź listy z zadaniami
 pomóż w korzystaniu z list „rzeczy do
zrobienia” list kontrolnych
 naklej obrazki na pojemnikach i na szafce
 zostaw wskazówki obrazkowe w szafkach
Wrażliwość emocjonalna
 może mieć trudności w radzeniu sobie ze
społecznymi i emocjonalnymi wymaganiami
 łatwo się denerwuje przez brak elastyczności w
zachowaniu/postępowaniu
 często ma niskie poczucie własnej godności
 może mu trudno przychodzić tolerowanie
popełniania błędów
 może być podatny na depresję
 może reagować gniewem i mieć ataki złości
Jak pomóc?
 chwal go i mów mu co zrobił dobrze
 naucz go prosić o pomoc
 naucz go technik radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i ze
stresem
 stosuj strategie powtórzeniowe
 dostarcz takich doświadczeń/sytuacji, które wiążą się z
dokonywaniem wyboru
 pomóż mu zrozumieć własne zachowania i reakcje innych
 edukuj pozostałych
 korzystaj z wsparcia rówieśników w postaci systemu
koleżeńskiego i sieci wsparcia rówieśników
Wrażliwość na bodźce czuciowe
 najpowszechniejsza jest wrażliwość na
bodźce słuchowe i dotykowe, ale mogą
występować także wrażliwość na bodźce
smakowe, na światło i kolory oraz zapachy
 dźwięki, które mogą być postrzegane jako
wyjątkowo intensywne to: nagłe,
niespodziewane dźwięki, takie jak dzwonek
telefonu, alarm pożarowy wysoko tonowe
ciągłe dźwięki skomplikowane, powodujące
zamieszanie lub złożone dźwięki
występujące np. w centrach handlowych
Jak pomóc?
 miej na uwadze fakt, że „normalna” ilość bodźców wizualnych
i słuchowych może być postrzegana przez NIGO jako zbyt
duża lub zbyt mała
 utrzymuj poziom pobudzenia na poziomie, z którym dziecko
jest w stanie sobie poradzić
 może okazać się konieczne unikanie pewnych określonych
dźwięków
 skłanianie dziecka do słuchania muzyki może kamuflować
określone dźwięki
 minimalizuj dźwięki w tle
 w ekstremalnych przypadkach zastosuj zatyczki do uszu
 naucz go technik relaksacyjnych i sposobów na odwrócenie
uwagi w celu zredukowania poziomu stresu

W celu pozostania zdrowym na umyśle i uniknięcia
załamania nerwowego, musisz być w stanie dostrzegać
zabawną stronę niektórych spośród ich zachowań. Na
przykład, nie śmiejąc się przy tym z nich, spróbuj
spojrzeć od tej „zabawnej” strony na sytuacje, w
których osoby autystyczne interpretują coś dosłownie.
Albo też, jeśli zrobią coś co cię rozśmieszyło, ale jest
też dla ciebie krępujące, pośmiej się po cichu z tego,
co zaszło. Ciągłe traktowanie ich postępowania w
sposób poważny sprawi tylko, że będziesz czuł się
bardziej spięty i zestresowany, a tym samym trudniej
ci będzie sobie z tym poradzić.

Są tacy, którzy traktują ADHD jako
szczególnego rodzaju wyróżnienie,
spotykające tylko wybranych. Mieć ADHD to
znaczy „być lepszym, być nieprzeciętnym”.
Zwolennicy takiego poglądu lubią podkreślać
inność, wyjątkowość, wysoki poziom
możliwości intelektualnych, kreatywność,
błyskotliwy umysł
i wielką wrażliwość emocjonalną …
Skrajne podejście „euforyczne”
„DZIECI INDYGO” – określenie to, to bardzo
pozytywne skojarzenie związane z ADHD,
które wręcz ociera się o ezoterykę. (Simone
Harland, 2004)
Dzieci nadpobudliwe nazywa się tutaj
„dziećmi jutra” lub „dziećmi nowych czasów”,
które mają przynieść światu pokój.



Najczęściej pozytywne nastawienie do
ADHD prezentują ci, u których
stwierdzono ADHD, bądź tacy którzy
mają ścisły kontakt z takimi osobami
(np. rodzice dzieci z ADHD).
Podejście racjonalne, pozbawione
silnych emocji, dotyczy niewielkiej
grupy społeczeństwa.


Podejście negatywne
Nie ma żadnego ADHD, to wymysł naszych
czasów, usprawiedliwienie dla rodziców
którym nie chce się wychowywać dzieci.
Najlepszym sposobem na dzieci z ADHD to
metoda kija i marchewki w bardzo
uproszczonej formie – złość i agresję „wybija
się” dziecku pasem i karami.
Wszelkie działania pomocowe
bardzo utrudnia MIT:
Skoro
„z
ADHD się wyrasta”
„to z wiekiem mija”
To należy „przeczekać”…



Takie przekonanie podziela wielu
nauczycieli, rodziców, wychowawców…
To „czekanie” jest główną przyczyną
małej efektywności oddziaływań
naprawczych
Gdy rozpoczynamy terapię dopiero w
okresie adolescencji
prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu
wychowawczego jest niewielkie…






Codzienne czynności wykonuje
znacznie dłużej
Drobne niepowodzenia wzbudzają
poważne wybuchy złości
Angażuje się w niebezpieczne
i ryzykowne przedsięwzięcia
Łatwo je zranić
Łatwo je zezłościć
Ma zaniżoną samoocenę






Odkładanie „na później”
Niewolnik „już” i „zaraz”
Trudności w nauce (przerwy przeciągają się
w nieskończoność!!!)
Szybko wyraża swoje emocje – nie ukrywa
ich.
Zapomina o obowiązkach
Często przytrafiają mu się urazy
W STARSZYM WIEKU SZKOLNYM:
Łatwo popada w depresję.
 Łatwiej od innych się uzależnia od
środków odurzających
 Miewa tendencje samobójcze

90,8 %
dobra diagnoza
(rokowania pozytywne)
9,2%
dobra diagnoza
(rokowania pozytywne)
Poważne
zaburzenia
zachowania
Zaburzenia
zachowania
Etykieta
ADHD
Zachowania
opozycyjnobuntownicze
Działania naprawcze utrudniają
dodatkowo zmiany cywilizacyjne:
1. przyśpieszenie (Toffler)
2. wyeliminowanie prawa selekcji
naturalnej
Centrum Szkoleniowe A-Z
W razie pytań proszę o kontakt
z Centrum Szkoleniowym A-z
 [email protected]
13 kwietnia 2015