UYGARLIK TARİHİ 8. HAFTA ANADOLU Hazırlayan: Yrd.Doç. Dr. Nurşen Gök

• İlk bilgiler kaneş Asur ticaret kolonisi kazılarından • • Anitta zamanında başkentleri Neşa (Kaniş-Kültepe) olmuştur. Daha sonra Anitta'nın soyundan gelen torunu Hattuşaş'ı bu kez Hitit krallığının başkenti yapacak ve kendisine de "Hattuşili" adını verecektir • • • Daha sonra Anitta'nın soyundan gelen torunu Hattuşaş'ı bu kez Hitit krallığının başkenti yapacak ve kendisine de "Hattuşili" adını verecektir Hitit tarihi MÖ 1650 - MÖ 1450

Eski Krallık Devri

ve MÖ 1450 - MÖ 1200

İmparatorluk Devri

• Alacahöyük uygarlığa geçiş dönemini simgeler…daha sonra tam bir hitit kenti.

• Hattuşa’da bulunan yazıtlar 7 dilde • Hititçeden başka Luvice ve Palaca dünya nüfusunun yarısının konuştuğu hint-avrupa dilinin ilk kez ortaya çıkan bölümü.

• Köken 200 yıldır tartışma konusu • 18 yy Hint eski dili Sansktritça, Avrupa eski dili Latince ve Eski Yunanca, benzerlik dikkat çeker.

• Sanskritçe-irandaki dile yakın.

• • Şimdiye kadar keşfedilen Okuryazarlık yok. Bu nedenle dil / ler bilinmemektedir • • Hayat çoğunlukla köylerde yer alır •Yerleşim hiyerarşilerinin başladığı büyük merkezler mevcut = Yerleşim ağı Sosyal tabakalaşmanın Artışı / yerleşim ve mezarlıkların lay-outunda yansıyor Anıtsal yapılarla • Siteler yani Troia, Beycesultan, Kaniş belirmeye başlar • Kentler sur duvarları ve kuleleri ve kapısı yolu var • Kuru Tarım (yağmur önemi, W-tanrı) • Hayvancılık (koyun, keçi, • Metal işleme (bronz, bakır, gümüş, altın, elektrum) • Bazı bölgelerde uzun mesafeli ticaret • Yönetim: mühürler ve mühür baskıları • Örgün Mezarlık Sadece Orta Anadolu'da bilinen • Karmaşık ikonografi

• Orta Tunç Çağı (2000-1650 M.Ö.) • tamamen kurumsallaşmış olan ticaret Siyasi kuruluşlar: şehir devletleri Hanedanlık succcession (Mezopotamya'dan Anadolu'ya ithal) Yazma sert rekabet * Merkezi = Kaneş Kasabalar sur duvarları ve kuleleri ve kapısı yolu var Hitit Krallığının Yükselişi: Bir askeri lider diğer şehir beylikleri fethedildi

Kaneş

Alacahöyük sfenks kapı (Hitit dönemi) (çorum 15 km Kuzeybatı)

Bronz erkek geyik

Alacahöyük-barbar prenslik Hitit öncesi-daha sonra Hitit kentine dönüşür- uygarlığa geçme aşaması Bronz …

Hitit kralları

Telipinu fermanı

•

Telepinus Fermanı:

• • İktidarın kime geçeceğine dair hukuk metni

Birinci dereceden (esin) oglu olan prens, kral olsun! Eger birinci (esten) bir [pre]ns yoksa, kim ikinci dereceden (esin) oglu (ise) kral o olsun! Eger (yine) de bir prens (ve) erkek çocuk yoksa kim birinci dereceden(esin) kızı ise ona bir içgüveysi alsınlar ve kral o ol[sun!]”

Kral listesi

•

Hattuşa-Boğazköy (çorum 82 km. güneybatı)

• Ankara • 150 km • Bugün açık hava müzesi Bir Ulusal Tarih Parkı • Merkezi • Dünya kültür mirasının UNESCO listesinde Türkiye'nin dokuz siteleri 1986 biridir yana • 2001 yılından bu yana Hattuş'u kil tablet arşivleri listesi UNESCO'nun Dünya Belleği 'dahil edilmiştir.

Hattuşaş’ın kısmen onarılan surları

Hattuşa aslanlı kapı

• İnandık vazosu: • Betimleme • Nesne nedir, neye benziyor, ne için yapılmış, hangi döneme aittir, • Nerede yapılmıştır, nerede bulunmuştur, neden bu adı almıştır • Çözümleme • Nesne nasıl yapılmıştır, kim yapmış olabilir, nesne nasıl kullanılmıştır, nesnenin üzerindeki motifler ne anlatıyor

• 1-Bu firizde ne görüyorsunuz? Gördüğünüz figürleri tanımlayınız.

• 2-Bu firizden Hitit figürüne ilişkin neleri öğrenebiliriz, neleri öğrenemeyiz?

• Bu firizde görülen kültür unsurları bugünkü kültür unsuelarına benzemekte midir? Neden?

• 1. friz: sağdan sola: • Tören için çanak çömlek hazırlayan erkek figürü • Bir sunağın iki tarafında oturan iki tanrı figürü • Lir çalan erkek figürü, lirin üst uçları ördek alt uçları aslan figürlü • Karşılıklı ayakta duran ve dua eden iki figür (rahip ve rahibe) • Kaide üzerinde duran ve tören için hazırlanmış üç adet kap (amphora) bunlar 3. frizde kullanılanlarla aynıdır ve tören için hazırlanmıştır • Tören için yiyecek hazırlayan kadın

• • • • • • • • • • • • 2. friz Kaide üzerinde boğa heykeli(fırtına tanrısını sembolize eder) Sunağın üzerinde diz çökmüş kurbanlık boğayı hazırlayan erkek Elinde hançer tutan ve boğayı kurban etmeye hazırlanan erkek Elinde kulplu kapla boğa kanı sunan diğer eliyle dua eden küpeli erkek (rahip) lir çalan erkek Bir eliyle dua eden ve geriye uzattığı eliyle üç erkeği törene getiren erkeke (baş rahip) figürlerden üçüncüsü bir ritön tören kabı taşımakta Ellerinde sunak taşıyan erkek figürleri Taburede oturan elinde kadeh tutan tanrı Sunak Elinde gaga ağızlı kapla tanrıya içki sunan (kap mabettekiyle aynı) küpeli erkek (rahip) İki eliyle lir çalan erkek liri alttan tutan küçük figür

• 3.friz

• Nakışlı ve ağaçtan ayaklı kutsal izdivaç yatağında oturan tanrı ve tanrıça. Tanrıçanın elbisesi siyah, iç çamaşırı daha ince, ayakkabısı kırmızı, tanrının elbisesi krem renkli • Yatağın önünde sunak ve büyük sunak • Kerpiçten yapılmış mabed ve çatısında duran saz çalan erkek, birisi çalpara çalan iki kadın figürü • Ellerinde kılıç tutan iki erkek. Mabede ilerleyen alayı takip ediyorlar. Bunlar kılıç tanrısı.

• Lir çalan erkeke ve arkasından törene hediye getirenler. 8ağır tabla üzerinde hediyeler ve asa) • Çalpara çalan tören alayına katılan iki figür

• 4. friz • Çalpara çalan kadın • Saz çalan küpeli erkek • Çalpara çalan küpeli kadın • Biri büyük biri küçük (havada) akrobat • Çalpara çalan kadın lir çalan erkek

• Erken Yunan Yazıtları Atina ve Thera M.Ö.8.yy • Erken Frig Yazıtları M.Ö. 8.yy