Transcript ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΒΟΤΑΝΙΚΗΣ

Το μάθημα: Bοτανική
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ
ΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ
Ακαδημαϊκό Έτος 2009-2010
Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ:
•
•
•
•
Στέλλα Κοκκίνη, Καθηγήτρια
Ρεγγίνα Καρούσου, Επίκ. Καθηγήτρια
Έφη Χανλίδου, Λέκτορας
Σοφία Λαυρεντιάδου, ΕΕΔΙΠ ΙΙ
ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ:
•
•
•
•
Διαλέξεις
Εργαστήρια
Συλλογή φυτών
Αυτομάθηση
– Κατασκευή φυτολογίου
ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:
• Βιβλίο
• Σημειώσεις στα Εργαστήρια
• To Φυτολόγιο σας
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ - ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
• Προφορικές Εξετάσεις Φυτολογίου
(2 μονάδες)
• Γραπτές Εξετάσεις (8 μονάδες)
ΕΙΔΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΟΚΤΗΘΟΥΝ:
Βασικές αρχές ταξινόμησης και
επιστημονικής ονομασίας των φυτών
Βασικά γνωρίσματα των κυριότερων
οικογενειών φαρμακευτικών φυτών της
ελληνικής χλωρίδας
ΣΥΝΑΦΕΙΑ ΜΕ ΑΛΛΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΑ
• Μορφολογία – Ανατομία – Φυσιολογία
Φυτών
• Φαρμακογνωσία
• Χημεία φυτικών προϊόντων
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ
ΑΝΑΠΤΥΧΘΟΥΝ (Ι)
• Διάκριση των διαφορετικών μορφών των
φυτών
• Εργασία στο πεδίο
• Συλλογή, αποξήρανση και αρχειοθέτηση
φυτικών δειγμάτων
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ
ΑΝΑΠΤΥΧΘΟΥΝ (ΙΙ)
• Χρήση εργαλείων αναγνώρισης
γνωρισμάτων φυτών (μορφολογία, οσμή,
γεύση, χρώμα)
• Χρήση διαδικτύου
• Σύνθεση πληροφοριών
ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΩ ΤΙΣ
ΓΝΩΣΕΙΣ - ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ; (Ι)
ΣΠΟΥΔΕΣ
– Yπόβαθρο για άλλα μαθήματα του ΠΠΣ
– Mεταπτυχιακές Σπουδές
• Φυσικά Προϊόντα (Αρωματικά – Φαρμακευτικά
Φυτά)
• Βιοποικιλότητα
• Βιοτεχνολογία
ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΩ ΤΙΣ
ΓΝΩΣΕΙΣ - ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ; (ΙΙ)
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
• Έρευνα νέων βιολογικώς δραστικών
μορίων
• Εμπορική διακίνηση φαρμακευτικών
φυτών
• Ενημέρωση – Ευαισθητοποίηση
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ
ΑΝΑΠΤΥΧΘΟΥΝ (ΙΙΙ)
• Επικοινωνία με το ευρύτερο κοινό
ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΩ ΤΙΣ
ΓΝΩΣΕΙΣ - ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ; (ΙΙΙ)
ροδόεν έλαιον
τεθυομένον έλαιον
Aromatherapy
Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
ΕΛΛΑΔΑ
ΧΛΩΡΙΔΙΚΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ
ΤΗΣ
ΕΥΡΩΠΗΣ
> 5000 είδη
≈ 1000 τοπικά ενδημικά
Origanum dictamnus
Dittany of Crete
Δίκταμος
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ
ΒΟΤΑΝΙΚΗΣ
↨
Τα φυτά και ο άνθρωπος
Χρήση
Μύθος
΄Εμπνευση
Επιστήμη
ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Το κυπαρίσσι στήριξε την
οικονομική ανάπτυξη των
πολιτισμών του Αιγαίου
Cupressus sempervirens
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Εκτεταμένη υλοτόμηση του έλατου
(Abies sp.)
Πεντηκόντορος
50 κουπιά + 1 κατάρτι
51 έλατα
x
Εκστρατεία ενάντια στη Τροία
1200 π.Χ.
934 πλοία
ΙΛΙΑΔΑ II 494-877
47.634 έλατα
Plants in Ancient Greece
Μυθολογία
Tα μαγικά φυτά
Papaver somniferum
Plants in Ancient Greece
Τα φυτά στην Tέχνη – Η έμπνευση
Lily of
the Sea
Pancratium maritimum
Plants in Ancient Greece
The Plants in the Greek Art – The Inspiration
Lily of the Sea
on wall painting
Thera (c. 1700 BC)
Plants in Ancient Greece
The Plants in the Greek Art – The Inspiration
Lilium chalcedonicum
Plants in Ancient Greece
The Plants in the Greek Art – The Inspiration
The Spring
wall painting in Thera
(c. 1700 BC)
Plants in Ancient Greece
The beginning of Science
Hippocrates
460-370 BC, island of Kos
Separating the Myth
from the Man
237 medicinal plants
12% of Asiatic origin
Οι θεραπευτικές ιδιότητες των αρωματικών φυτών και των
αιθερίων ελαίων τους
Σε περίπτωση που η μήτρα δε δέχεται το
σπέρμα, αλλά το αποβάλλει … πρέπει να
κατασκευαστεί συσκευή, πάνω στην οποία
θα καθίσει η γυναίκα και θα εισέρχεται ο
ατμός στη μήτρα της, καλυμμένη με
ρούχα.
Ο υποκαπνισμός θα γίνει με κασσία,
κανέλα και σμύρνα, σε ίση ποσότητα το
καθένα, ζυμωμένα με βρασμένο κρασί.
Περί Γυναικείων Δεύτερον 72
Ιπποκράτης
460-370 π.Χ.
Plants in Ancient Greece
The beginning of Science
Myrrh
Commiphora myrrha
Plants in Ancient Greece
The beginning of Science
Aristotle
384 – 322 BC, Stagira
Leading
a research project…
Plants in Ancient Greece
The beginning of Science
Alexander the Great
(356-323 BC)
Alexander, King of Macedonia
Plants in Ancient Greece
The beginning of Science
Theophrastus (371-286 BC)
The founder
of the
plant sciences
De historia plantarum
De causis plantarum
Plants in Ancient Greece
The beginning of Science
Description of
the Asiatic plants
Cotton
Bahrein
Η αρχή της Επιστήμης
Εσπεριδοειδή
Περιγραφή
Ασιατικών φυτών
Περσία
Ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης
1Ος αι. μ.Χ.
Το ΠΕΡΙ ΥΛΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ:
• συγκεντρώνει την προγενέστερη γνώση και την
προσωπική εμπειρία του Διοσκουρίδη
(τα πλείστα δι΄αυτοψίας γνώντες…)
• παραδίδεται αδιάκοπα έως το 19ο αι. με πλήθος
αντιγράφων και μεταφράσεων και επηρεάζει
βαθύτατα τη σύγχρονη βοτανική και
φαρμακολογία
ΠΕΡΙ ΥΛΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
Codex Vindobonensis gr.1
Κώδικας της Βιέννης
5oς αι.
ΠΕΡΙ ΥΛΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
Codex Neapolitanus
Κώδικας της Νάπολης
6oς ή 7ος αι.
ΠΕΡΙ ΥΛΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
Αραβικό χειρόγραφο
1228 μ. Χ.
ΠΕΡΙ ΥΛΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
Χειρόγραφα στο Άγιο Όρος
(12ος αι.)
της
Μ. Ιβήρων
Η αγορά βοτάνων της Θεσσαλονίκης
Παραδοσιακό κατάστημα
Τα βότανα του Διοσκουρίδη
ΟΡΙΓΑΝΟC ΗΡΑΚΛΕΩΤΙΚΗ
… είναι
θερμαντική, ενδείκνυται σε
όσους έχουν δαγκωθεί από
φίδι…δηλητηριαστεί από κώνειο ή
όπιο…στις ρήξεις των μυϊκών ιστών
και τις υδρωπικίες… Αποβάλλει τη
μαύρη χολή…ωφελεί τους βήχες, τη
φαγούρα, την ψώρα και τον
ίκτερο…τις φλεγμονές των
αμυγδαλών…θεραπεύει τους πόνους
των αυτιών … και παρασκευάζεται
εμετικό φάρμακο από αυτήν
...προκαλεί την έμμηνο ρύση
• Μια παράδοση που κληρονομήθηκε...
Τα βότανα του Διοσκουρίδη στην
αγορά της Θεσσαλονίκης
«Παραδοσιακά» βότανα
Malva sylvestris
ΜΑΛΑΧΗ
..κάνει καλό στα τσιμπήματα..θεραπεύουν την
πιτυρίαση, τα εγκαύματα και το ερυσίπελας..
μαλακτικό, κατάλληλο για τους πόνους των
εντέρων και της μήτρας… κατεβάζει γάλα και
σταματά τους πόνους της ουροδόχου κύστης..
ΜΟΛΟΧΑ
Λαρυγγίτιδα, φαρυγγίτιδα, διάρροια, δυσπεψία,
γαστρίτιδα, πόνοι εντέρων, άσθμα, βρογχίτιδα,
κρύωμα, μελανιές, εξανθήματα, κυστίτιδα.
18oς αιώνας
Linnaeus
• Systema Naturae
• Genera Plantarum
• Species Plantarum
Darwin
• The Origin of the Species