Transcript Psychologia poznawcza

Psychologia Poznawcza
Michał Białek
Sposób organizacji zajęć
Wersja I – 85 minut – 15 min przerwy – 85
min
 Wersja II – 55 minut – 10 min przerwy – 55
minut – 10 minut przerwy – 55 minut

Cel zajęć





Ogólne zrozumienie „działania” człowieka
Pozbycie się stereotypów na temat psychologii
Poznanie psychologii jako nauki
Dokładna prezentacja mechaniki przetwarzania
informacji przez człowieka
Stanowi podstawę umożliwiająca opanowanie:
psychologii społecznej, zachowań konsumenckich
czy technik negocjacji
Literatura
Psychologia poznawcza – Nęcka,
Orzechowski, Szymura
 PWN 2006

Tematyka
18.09 – wstęp, pojęcia podstawowe
 20.09 – reprezentacje poznawcze – wiedza,
pojęcia, schematy
 17.10 – percepcja
 18.10 – uwaga i świadomość
 14.11 – pamięć i czynności pamięciowe

Tematyka C.D.
15.11 – myślenie i rozumowanie
 23.01 – podejmowanie decyzji
 24.01 - język i mowa
 30.01 – podstawy sztucznej inteligencji

Zasady zaliczenia
Egzamin – testowy, zalicza
50%+1 punkt
 Obecność - dopuszczalne
ominięcie 6h
dydaktycznych (20% zajęć)

Wprowadzenie
Co to jest psychologia:
Psychologia to nauka zajmująca się badaniem
mechanizmów sterujących zachowaniem
Elementy kształtujące zachowanie to:
 Mechanizmy poznawcze
 Emocjonalne
 Motywacyjne
 Osobowościowe
 Społeczne
Psychologia poznawcza
Psychologia poznawcza zajmuje się człowiekiem,
jako systemem odbioru i przetwarzania informacji.
System ten nazwany jest umysłem.
Podstawowym zadanie w stosunku do opisu umysłu
jest opis, w jaki sposób kształtuje on zachowanie
w różnych sytuacjach życia codziennego oraz
podczas zmagania się z różnymi problemami.
Dualizm kartezjański:

pogląd wywodzony od René Descartesa
głoszący radykalny rozdział między
nierozciągłą duszą myślącą a rozciągłym
ciałem fizycznym. Mamy więc do czynienia
z dwoma wymiarami opisu człowieka:
dusza i ciało (mózg i myśl)
Metafora komputerowa:
Mózg w swojej funkcji
najbliższy jest komputerowi:
Mózg – hardware
 Myślenie – software


Myślenie jest funkcja działającego
hardwaru, tak jak muzyka jest funkcja
grającego instrumentu.
Funkcjonalizm w metaforze
komputerowej

Wyjaśnianie zachowania w kategoriach
neuronauki jest równie absurdalne jak
wyjaśnianie funkcjonowania banku w
kategoriach praw fizyki. – J. Fodor

Uwaga: pojęcie metafory komputerowej
jest tylko sposobem opisu działania mózgu,
a nie dokładnym jego odzwierciedleniem.
Nie pociąga ono za sobą wszystkich
możliwych implikacji wynikających z
przyjętego porównania (tak jak opis lotu
ptaka przy metaforze samolotowej nie
zakłada w jego wnętrzu stewardesy z
ciepłymi napojami).
Podstawowe pojęcia
Przetwarzanie informacji

Funkcja redukcji niepewności. Rzut moneta
redukuje niepewność co do wyniku o
połowę (1 bit).
Informacja:

W informatyce
 I=log2O
 Czyli logarytm o podstawie 2 z liczby
dostępnych opcji. Informacja, że było 8
kandydatów do pracy, a przyjęto Zenobię, to
ile bitów informacji?
Ćwiczenie

Zapamiętaj pojawiające się informacje a
następnie wykonaj polecenie z kolejnego
ekranu
Ekran 1: zapamiętaj
 Ekran 2: wykonaj zadanie

B
K
Q
7
+9
+3
-6
+8
-3
-5
+4
Suma?
?
Q
X
C
5
+8
-2
+9
-7
-3
+9
-7
Suma?
?
Koc
4
+9
-5
+8
-2
-4
-7
+2
Suma?
?
Niedźwiedź
Krowa
Lew
5
+9
-7
+4
-8
-3
+2
-5
Suma?
?
Ilość bitów
Liczba – 3 bity
 Litera – 5 bitów
 Słowo – suma bitów z użytych liter

Podsumowanie
Jednostką pomiaru informacji w psychologii
nie jest bit, ale kęs (bite).
Jest on miarą jednostki sensu dla człowieka,
w odróżnieniu od bajta jako jednostki
znaczenia dla komputera! Stąd ostrożnie z
danymi „parapsychologów” i
psychologizujących informatyków.
Ekonomia procesów
poznawczych:



Nasz system wizualny ma pojemność 10 mln bitów
na sekundę, co oznacza, że to co widzisz w ciągu
godziny mogłoby wypełnić wszystkie twarde dyski,
we wszystkich biurach na całym świecie. W tym
samym czasie twój umysł może przetrawiać plus
minus 45 bitów informacji na sekundę, kiedy
czytasz to liczba to około 30 bitów, kiedy myślisz
intensywnie to jest to około 12 bitów informacji na
sekundę.

Przetwarzanie wszystkich dostępnych
informacji nie ma sensu dla człowieka (a
także niemożliwe technicznie). Człowiek to
skąpiec poznawczy, nie angażujący
wszystkich dostępnych zasobów, trzymając
rezerwy na wszelki wypadek.
Uwaga

mechanizm polegający na selekcjonowaniu
docierających bodźców bez konieczności
ich analizowania.
Struktury poznawcze
Trwałe elementy umysłu, możliwe do
wykorzystania w różnych warunkach i
sytuacjach. W ich skład wchodzą:
 Wiedza
 Sądy
 Przekonania
 Schematy poznawcze

Między procesami a strukturami zachodzi
sprzężenie zwrotne – procesy tworzą
struktury, a stworzone struktury modyfikują
późniejsze procesy poznawcze.
W strukturach poznawczych znajdują
się następujące informacje:
sądy o środowisku naturalnym – znajomość
elementarnych praw fizyki, zasad ewolucji
organizmów żywych,
 wiedza o kulturze, mniej lub bardziej
uporządkowane dane o sztuce, obyczajach,
mitach, sprawach metafizycznych.
 Dane o świecie społecznym – czyli o zachowaniu
się osób i społeczeństwa, stosunkach
międzyludzkich
 Samowiedza, lub struktura „ja” – wiedza o sobie,
sądy o swoim charakterze, intelekcie,
możliwościach fizycznych

Błąd kierowcy jadącego do
Szczecinka:
może źle skręcić (winny błąd
procesu)
może źle pojechać, bo nie wie gdzie
jest Szczecinek (błąd struktury)


Pamięć – miejsce przechowywania
informacji

Kontrola poznawcza – zdolność systemu
do samokontroli i samoregulacji. Można w
ten sposób powstrzymać się od reakcji lub
też wytworzyć pożądaną (przykład?).
Poziom przetwarzania
ta sama informacja może być przetwarzana z
rożną intensywnością i starannością na wielu
piętrach przetwarzania danych. Istnieją 3 poziomy
przetwarzania słowa :
 fizyczny – zależy czy wyrazy zostały zapisane
dużymi czy małymi literami, czyli wzrokowo
 akustyczny – czy dane wyrazy rymują się z czymś
(ląd – prąd; bas – las)
 semantyczny – znaczenie wyrazów (czy kot to
zwierzę?; czy kra to rodzaj pagórka?)



Przetwarzanie uzależnione jest od kontekstu
– zarówno zewnętrznego (otoczenia) jak i
wewnętrznego (wzbudzonych struktur
poznawczych).
Reprezentacja poznawcza
świata
Odpowiednik obiektów (realnie istniejących,
fikcyjnych, hipotetycznych). Zastępuje swój
obiekt w procesach przetwarzania informacji.
W związku z tym, że nie ma dwóch osób o tym
samym doświadczeniu i wiedzy, nie ma tez osób o
dwóch takich samych reprezentacjach świata.
Podejście takie to konstruktywizm.

Dziękuję za uwagę