Transcript Polska Rama Kwalifikacji

Polska Rama Kwalifikacji
dla uczenia się przez całe
życie
Beata Balińska – Instytut Badań Edukacyjnych
Plan prezentacji
1. Idea ram kwalifikacji (kontekst Unii Europejskiej i
krajowy)
2. Prace nad Polską Ramą Kwalifikacji (PRK)
3. Gdzie dowiedzieć się więcej?
Globalizacja
Zmiany technologiczne
Zmiany demograficzne
Zmiany na rynku pracy
Konieczność uczenia się
przez całe życie
Perspektywa uczenia się przez całe
życie
Perspektywa uczenia się przez całe życie bazuje na
założeniach:
1. równorzędności uczenia się w różnych formach,
miejscach i okresach życia;
2. identyfikacji, ocenie i uznawaniu efektów uczenia
się niezależnie od formy, miejsca i czasu;
3. proces uczenia się trwa od pierwszych do ostatnich
lat życia
Dorośli Polacy po
zakończeniu szkoły
kształcą się dwukrotnie
rzadziej niż mieszkańcy
innych krajów europejskich.
W Unii Europejskiej w 2009 roku wśród
osób w wieku 25-64 lata
dokształcało się 9,3%
W Danii, Finlandii Szwecji
oraz Szwajcarii i Wielkiej Brytanii
– ponad 20%
W Polsce – mniej niż 5 %
Bariery w uczeniu się przez całe życie w
Polsce
1. związane z motywacją jednostek
2. związane z obszarem edukacji formalnej
3. związane z rynkiem szkoleń (edukacja pozaformalna)
4. systemowe i instytucjonalne
5. prawne
6. finansowe
Definicja ERK
Europejska Rama Kwalifikacji (ERK), to przyjęty w UE
układ odniesienia umożliwiający porównywanie
kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach.
W ERK wyróżniono osiem poziomów kwalifikacji
określonych za pomocą wymagań dotyczących efektów
uczenia się.
(zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/C
111/01/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie
ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się
przez całe życie)
ERK – system odniesienia systemów
krajowych
Irlandia
Malta
Poziom 10
ERK Poziom 8
Poziom 8
Poziom 8
ERK Poziom 7
Poziom 7
Poziom 7
ERK Poziom 6
Poziom 6
ERK Poziom 5
Poziom 5
ERK Poziom 4
Poziom 4
ERK Poziom 3
Poziom 3
ERK Poziom 2
Poziom 2
ERK Poziom 1
Poziom 1
Poziom 9
Poziom 6
Poziom 5
Poziom 4
Poziom 3
Poziom 2
Poziom 1
Europejskie Ramy Kwalifikacji
 34 EU/EEA/EU w tym kraje kandydackie obecnie
pracują nad wdrożeniem, rozwojem lub budową
krajowych ram kwalifikacji
 28 krajów ocenia, że mają już rozwinięte/ lub rozwijają
krajowe ramy kwalifikacji obejmujące wszystkie
rodzaje kwalifikacji
 Niektóre kraje nadal nie podjęły decyzji co do struktury
i zawartości ich ramy (Czechy i Liechtenstein);
Europejskie Ramy Kwalifikacji
 W 26 krajach krajowe ramy kwalifikacji mają 8
poziomów;
 Inne rozwiązania przyjęto w Anglii oraz Walii (9
poziomów), Szkocji (12 poziomów), IrOlandii (10),
Słowenii (10), Islandii i Norwegii (7) ;
Realizacja projektu PO KL pod tytułem
„Opracowanie założeń merytorycznych i
instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram
Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru
Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie”
w Instytucie Badań Edukacyjnych w
Warszawie w okresie od lipca 2010 do
grudnia 2013
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
Instytut Badań Edukacyjnych
 Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) jest placówką badawczą
z blisko stuletnią tradycją, a pod obecną nazwą działa od
1952 r.
 Prowadzi interdyscyplinarne badania naukowe nad
funkcjonowaniem i efektywnością systemu edukacji w
Polsce.
 Uczestniczy w krajowych i międzynarodowych projektach
badawczych, przygotowuje raporty, sporządza ekspertyzy
oraz pełni funkcje doradcze w tym zakresie.
 Od 1 października 2010 r. IBE − zgodnie z Ustawą o
instytutach badawczych z dnia 30 kwietnia 2010 r. − przyjął
formę instytutu badawczego. Funkcjonuje pod nadzorem
Ministra Edukacji Narodowej.
Budowa krajowego systemu kwalifikacji
Krajowy system kwalifikacji (KSK) to ogół działań
państwa związanych z potwierdzaniem efektów
uczenia się dla potrzeb rynku pracy, społeczeństwa
obywatelskiego oraz indywidualnego rozwoju
uczących się, oparty na krajowej ramie kwalifikacji.
Obejmuje on w szczególności nadawanie i uznawanie
kwalifikacji, a także zapewnianie jakości kwalifikacji.
Budowa KSK służyć ma stworzeniu możliwości
szerszego uwzględniania i formalnego
dokumentowania nowych kompetencji nabywanych w
bardzo różny sposób w ciągu całego życia.
Polska Rama Kwalifikacji (PRK)
Opis wzajemnych relacji między kwalifikacjami,
integrujący różne krajowe podsystemy kwalifikacji,
służący większej przejrzystości, dostępności i jakości
kwalifikacji, stworzony dla potrzeb rynku pracy i
społeczeństwa obywatelskiego.
W szczególności, zawiera on opis hierarchii poziomów
kwalifikacji – każda kwalifikacja jest umieszczona na
jednym z tych poziomów. Każdemu z tych poziomów
przyporządkowany jest odpowiadający mu poziom w
Europejskiej Ramie Kwalifikacji.
Nowy sposób porządkowania
kwalifikacji
+
nowe możliwości
zdobywania kwalifikacji
=
Polska Rama
Kwalifikacji
Polska Rama Kwalifikacji
to możliwość zdobywania
dyplomów, certyfikatów,
świadectw
bez względu na:
• formę kształcenia
(w szkole,
poza szkołą)
• czas kształcenia
Polska Rama
Kwalifikacji
to równość
różnych ścieżek
zdobywania
kwalifikacji
edukacja formalna – szkoły, uczelnie, inne instytucje
kształcące
edukacja pozaformalna
– szkolenia, staże, kursy
uczenie się nieformalne
– w pracy, życiu codziennym,
z książek, internetu,
od znajomych
Efekty uczenia się - definicje
W Polskiej Ramie Kwalifikacji efekty uczenia się,
podobnie jak w Europejskiej Ramie Kwalifikacji,
podzielono na trzy następujące grupy:
 wiedza
 umiejętności
 kompetencje społeczne
Efekty uczenia się - definicje
Wiedza - zbiór uzasadnionych sądów (opisów faktów,
teorii oraz zasad postępowania) będących wynikiem
poznawczej działalności człowieka.
W kontekście Europejskiej Ramy Kwalifikacji wiedzę
opisuje się jako teoretyczną lub faktograficzną.
Efekty uczenia się - definicje
Umiejętności – zdolność do stosowania wiedzy i
korzystania z know-how w celu wykonywania zadań i
rozwiązywania problemów.
W kontekście ERK umiejętności określa się jako
umysłowe (kognitywne - obejmujące myślenie
logiczne, intuicyjne i kreatywne) oraz praktyczne
(związane ze sprawnością i korzystaniem z metod,
materiałów, narzędzi i instrumentów).
Efekty uczenia się - definicje
Kompetencje społeczne – udowodniona (w pracy,
nauce oraz w rozwoju osobistym) zdolność
stosowania posiadanej wiedzy i umiejętności z
uwzględnieniem zinternalizowanego
(uwewnętrznionego) systemu wartości.
Dla potrzeb ERK te kompetencje określa się bazując
na kategoriach odpowiedzialności i autonomii.
Kompetencje społeczne
relacje interpersonalne (umiejętność współżycia z innymi
ludźmi), umiejętność planowania, umiejętności
organizacyjne i umiejętność rozwiązywania problemów,
u. podejmowania decyzji, elastyczność, wytrwałość,
inicjatywa, odporność na stres, emocjonalna stabilizacja,
poczucie humoru, u. oceny zadań/celu, zdolność do
adaptacji w różnych warunkach
Efekty uczenia się cd.
Efekty uczenia się na każdym z kolejnych poziomów
kwalifikacji różnią się od efektów wymaganych na
poziomach poprzednich (niższych).
Różnice te są istotne i dotyczą ilości oraz głębi
wiedzy, stopnia złożoności/skomplikowania
wymaganych umiejętności oraz poziomu
samodzielności i zdolności do podjęcia
odpowiedzialności za pracę/działanie/naukę swoją
i/lub innych.
PRK – Schemat ogólny tabeli głównej
Grupa deskrypt
Wiedza
Umiejętności
Kompetencje
społeczne
Poziom
1
Zestaw
deskryptorów
dla poziomu 1
Zestaw
deskryptorów
dla poziomu 1
Zestaw
deskryptorów
dla poziomu 1
2
Zestaw
deskryptorów
dla poziomu 2
Zestaw
deskryptorów
dla poziomu 2
Zestaw
deskryptorów
dla poziomu 2
…8
Poziomy w Polskiej Ramie Kwalifikacji
ERK
Stopień meta
PRK uniwersalne
Deskryptory generyczne
I stopień gen.
PRK
Właściwe
dla edukacji
ogólnej
Właściwe
Deskryptory generyczne dla edukacji
II stopień gen.
zawodowej
Właściwe dla
szkolnictwa
wyższego
1
2
3
4
5
6
7
8
1
2
3
4
5
6
7
8
Deskryptory właściwe dla edukacji
Określone na szczeblu
centralnym
zawodowej
(ustawa/rozporządzenie)
PRK
1
Deskryptory generyczne
właściwe dla edukacji
zawodowej
II stopień gen.
2
3
4
5
6
7
8
Określone na szczeblu sektorów
Sektorowe
ramy
kwalifikacji
PRK
Deskryptory generyczne
właściwe dla edukacji
zawodowej
III stopień gen.
Standardy wymagań dla danej kwalifikacji
Podstawa
programowa
(G/NG)
Programy
szkoleń
(e.pozaform)
Polska Rama Kwalifikacji – stan prac
1. Opracowany projekt ekspercki PRK
2. Prace nad raportem referencyjnym
3. Prace badawcze na temat kwalifikacji, rynku edukacyjnego i
kształcenia przez całe życie
4. Debata społeczna nad kształtem ram i systemu
zdobywania i potwierdzania kwalifikacji
5. Tworzenie instytucji ds. krajowego systemu kwalifikacji
Badania w ramach projektu KRK
 Zaplanowane w projekcie badania służyć mają
uzyskaniu wiedzy na temat aktualnej sytuacji w
obszarach:
 Edukacji formalnej (w tym edukacji ogólnej,
zawodowej, szkolnictwa wyższego)
 Edukacji pozaformalnej
 Nieformalnego uczenia się
 Walidacji efektów uczenia się
 Zapewniania jakości kwalifikacji
Wiedza zdobyta na tej podstawie będzie służyć
budowaniu krajowego systemu kwalifikacji
Badania w ramach projektu KRK
Szeroki zakres tematów badawczych
 Zarządzanie kompetencjami pracowników przez pracodawców
 Przegląd i analiza SWOT podstaw programowych i funkcjonowania
edukacji ogólnej, zawodowej oraz szkolnictwa wyższego
 Analiza funkcjonujących procedur potwierdzania kompetencji uzyskanych
w drodze uczenia się w ramach edukacji pozaformalnej i uczenia się
nieformalnego
 Walidacja w szkolnictwie wyższym
 Zapewnianie jakości kwalifikacji i procesu nadawania kwalifikacji,
 Stosowanie podejścia opartego na efektach uczenia się
 Stosowanie i budowanie systemów akumulacji i przenoszenia zaliczonych
osiągnięć
 Wspieranie mobilności uczniów, studentów i pracowników na krajowym i
europejskim rynku pracy
 Rozwijanie sektorowych ram kwalifikacji
Obszary debaty
OBSZARY DEBATY
Obszar 1
Obszar 2
Obszar 3
Model PRK oferujący najwięcej możliwości
osiągania poziomu kwalifikacji przez uczących się:
poziomy kwalifikacji wraz z wymaganiami
dotyczącymi wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
indywidualnych i społecznych
Proces osiągania kwalifikacji oparty na efektach
uczenia się – ramy kwalifikacji dla uczenia się
przez całe życie
System potwierdzania efektów uczenia się oraz
mechanizmy zapewniające jakość kwalifikacji dla
wiarygodności edukacji i kwalifikacji w kraju i w
Europie
Przebieg debaty
• Każda z grup odbyła 5 sesji
• W trakcie sesji omawiano i prezentowano:
założenia modelu PRK i planowane
elementy systemu kwalifikacji
doświadczenia praktyczne uczestników
debaty
Uczestnicy debaty
Ponad 200 osób, w tym przedstawiciele:
• administracji publicznej
• organizacji pracowników i pracodawców
• instytucji rynku pracy, w tym agencji
zatrudnienia
• instytucji oferujących pomoc oraz wsparcie
edukacyjne i szkoleniowe osobom
poszukującym pracy
• nauczycieli, wykładowców, trenerów
Wyniki debaty
• Dyskusja nad złożonością modelu PRK
(deskryptory uniwersalne oraz deskryptory
właściwe dla edukacji ogólnej, zawodowej oraz
szkolnictwa wyższego)
• Wartościowe korekty zapisów deskryptorów w
modelu Polskiej Ramy Kwalifikacji
Wyniki debaty c.d.
• Omówienie kluczowych elementów istotnych dla PRK, w tym:
•
•
•
•
terminologii
sposobu opisu
spójności PRK
wszystkich dróg uczenia się: w ramach edukacji
formalnej, pozaformalnej oraz uczenia się
nieformalnego
• podstawowych barier związanych z uczeniem się przez
całe życie oraz możliwej roli PRK w ich obniżaniu
• modelu walidowania kompetencji
• zapewniania jakości kwalifikacji
Wyniki debaty c.d.
• Wypracowanie metody budowania projektu PRK w
Polsce z udziałem interesariuszy
• Znaczący wkład uczestników w dopasowanie
propozycji do potrzeb i rozwiązań już istniejących
• Wypracowanie wspólnego języka komunikowania się
Polska Rama Kwalifikacji – nośnik
zmiany
Gdzie jest uczeń?
Nowe podejście –
najważniejsze są
efekty uczenia się
PRK – nośnik zmiany
Usamodzielnianie ludzi (w tym w zakresie rozwoju i
dokształcania się) – jedyna skuteczna odpowiedź na
ciągłe zmiany w świecie, szczególnie na rynku pracy.
PRK szansą i wyzwaniem
dla szkolnictwa zawodowego
Doradztwo dla ludzi młodych
wchodzących na rynek pracy
Przygotowanie młodych ludzi do odniesienia
sukcesu w życiu zawodowym wyzwaniem
dla Europy
Źródło: Cedefop, Saloniki,1 .03.2011
Szansa
Przykłady dobrych praktyk w innych krajach
Właściwe doradztwo zawodowe dla
młodzieży gwarancją sukcesu na drodze do
niezależności i dorosłości:
Kluczowe decyzje:
 Wybór właściwej ścieżki uczenia się
 Znalezienie i utrzymanie zatrudnienia
 Reagowanie na szybkie zmiany w świecie,
które wpływają na ich życie osobiste i
zawodowe
Dobre praktyki w innych krajach
Projekty z Danii i Słowenii, efekty:
Zapobieganie wykluczeniu społecznemu
młodzieży
Powrót młodzieży do edukacji
Skuteczne wejście
na rynek pracy
Źródło: Cedefop Newsletter no. 10 – March 2011
http://www.cedefop.europa.eu/en/newsletter/17938.htm
PRK w kontekście europejskim
Europejska Rama Kwalifikacji (wersja językowa polska)
http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/publ/pdf/eqf/lea
flet_pl.pdf
Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego
http://www.cedefop.europa.eu/EN/
Linki do krajowych ram w Europie:
http://www.kwalifikacje.org.pl/web-links/59-ramykwalifikacji-w-ue
Dziękuję za uwagę:
Beata Balińska
[email protected]
[email protected]
www.kwalifikacje.org.pl
Projekt systemowy „Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych
wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji
dla uczenia się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego
Instytut Badań Edukacyjnych
Biuro Projektu Krajowych Ram Kwalifikacji
ul. Górczewska 8, 01-180 Warszawa
tel.: (22) 241 71 70, e-mail: [email protected]