Transcript 1.5.7.Arazinin Tesviye Edilmesi

Arazinin Tesviye Edilmesi
Proje tamamlandıktan sonra her istasyon için elde edilen kazı ve dolgu değerleri
istasyon kazıkları üzerine işaretlenir. Bunun için kazı yapılacak istasyonlarda kazığın
üstünden başlayarak kazı derinliği kadar aşağısına bir kırmızı şerit bağlanır ve
yanına kazı derinliği yazılır.
Dolgu yapılacak istasyonlarda ise beyaz veya mavi bir şerit bu kez doğal zeminden
başlayarak dolgu derinliği kadar kazığın yukarısına bağlanır ve kazığın üzerine dolgu
derinliği yazılır. Kazı ve dolgunun olmadığı tabi zeminlerde kazığa hiçbir şey
bağlanmaz. Sadece kazığın üzerine T.Z. yazılır.
 Bu işlemden sonra kaba tesviye için dozer ya da skreyperler araziye girer. Bu
araçlar hacim dağıtım planına göre, istasyon kazıklarına paralel hareket ederek
gerekli kazı ve dolgu işlemini yaparlar. Kaba tesviye tamamlandıktan sonra mira
değerleri tekrar okunur ve proje ile karşılaştırılır.
 Yapılan hata izin verilebilir sınırlar içerisinde ise ince tesviyeye geçilir. Aksi halde
hatalı istasyonlar tesviye makineleri ile tekrar tesviye edilir. Kaba tesviyede izin
verilen hata sınırı ±4 cm’dir. Bundan sonra greyder veya land pleyn ile ince
tesviyeye geçilir. İnce tesviyede amaç kaba tesviye sonrasında arazi üzerinde
kalan küçük düzensizlikleri gidermektir. Bu makineler kaba tesviye makinelerine
çapraz yönde hareket ederler.
 İnce tesviye işleminden sonra tüm arazi
ölçme işlemi ile bir kez daha kontrol edilir.
Yapılan hata izin verilen sınırların dışında ise
söz konusu istasyonlar düzeltilir. Aksi takdirde
işlem tamamlanır.
İnce tesviyede izin verilen hata sınırı ±2
cm’dir.
Tesviyenin Yıllık Bakımı
Arazi tesviyesinden beklenen faydanın sağlanabilmesi için,
tesviyeden sonraki düzgün arazi yüzeyi korunmalıdır. Bu da bir
takım işlemler ve yıllık bakım gerektirmektedir. Bu noktada
döner kulaklı pulluklar çok önemlidir.
Eğer arazide fazla miktarda kazıyı gerektiren tesviye yapılmış
ise, ilk yıl yeşil gübre olabilecek baklagillerin ekilmesi ve sonra
bunların toprağa karıştırılarak organik maddenin arttırılması
büyük fayda sağlar. Kazı alanlarına çiftlik gübresi karıştırılması
da aynı görevi yapar.
 Tesviye sonrası ilk toprak işleme, sulamalar ve
yağışlar sonucunda kazılan alanların kabarması,
dolgu alanının da oturması, böylece arazi
yüzeyinde bir takım düzensizliklerin meydana
gelmesi sorunu ile karşılaşılabilir.
 Bu nedenle tesviye sonrasında ilk yıl tek yıllık
bitkilerin ekilmesi önerilmektedir. Hasattan sonra
yapılacak bir ince tesviye ile bu düzensizlikler
giderilebilir.
Arazi Tesviye Projesinde Doğrusal Programlama
Tekniği
Tesviye projelerinde toprak bünye sınıfına göre ve
tesviye işleminde istenen tüm ilkelere uygun
olarak, en az kazı miktarını veren optimum tesviye
düzlemi ve her istasyondaki kazı ve dolgu
miktarları doğrusal programlama tekniği ile
belirlenebilir.
Aşağıdaki örnekte verilen araziye ilişkin doğrusal programlama
modelinin kurulması şu biçimde aşamalandırılabilir;
Eğer X ekseni doğrultusunda
tesviye düzlemi mira değerleri
azalıyor ise yandaki şekil (b) söz
konusudur.
Mx= T11-T12
T11=H11-D11+K11
T12=H12+K12-D12
Mx=( H11-D11+K11 )-( H12+K12-D12)
K11- K12- D11+ D12-Mx = H12- H11
Benzer biçimde, Y ekseni doğrultusunda tesviye düzlemi mira değerleri artıyorsa;
K11- K21- D11+ D21+My = H21- H11
ve Y ekseni doğrultusunda tesviye düzlemi mira değerleri azalıyorsa;
K11- K21- D11+ D21-My = H21- H11
Eşitlikleri elde edilir. Yukarıda yazılan 4 sonuç eşitliği derlersek genel olarak;
X ekseni doğrultusunda;
Y ekseni doğrultusunda;
Bu eşitliklerde göz önüne alınan eksen doğrultusundaki
tesviye düzlemi mira değerleri artıyor ise Mx ya da My’
nin işareti (+), aksi durumda (-) alınır.
Buna doğal zemin mira değerlerine bakılarak karar
verilebileceği gibi, göz önüne alınan eksen
doğrultusunda ardışık her istasyon için
Hi(j+1)-Hij
ya da
Hj(i+1)-Hij
işlemleri yapılarak işaretleri ile birlikte toplanır.
Sonuç (+) çıkarsa eğimin işareti (+), aksi taktirde (-)
alınır.
Tipik bir doğrusal programlama modeli aşağıdaki biçimde kurulabilir;
1.Aşama: Amaç fonksiyonu; arazi tesviyesi projelerinde amaç, toplam
kazı derinliğini en az kılmaktır.
2.Aşama: Kısıtlar;
a.Kazı ve dolgu miktarları açısından;
b.Eğim sınırları açısından;
c.Kazı -dolgu oranı sınırlamaları açısından;
d.Pozitiflik koşulu;
NOT: Doğrusal programlamada tesviye düzlemi eğimi alt sınırı ‘’sıfır
(0)’’, üst sınırı da ‘’ % 3’’ tür.
Örneğin; Şekil 10-a dikkate alındığında doğrusal programlama
modeli şu şekilde çözülebilir;
Modelde önce Mx ve My ‘ nin işaretine karar verilir.
X ekseni doğrultusunda;
Y ekseni doğrultusunda;
Bu sonuçlara göre, Mx’in işareti (+) ve My’nin işareti (-) alınacaktır.
1)Amaç fonksiyonu;
MinK= K11+K12+…………+K85
2)Kısıtlar
a)Kazı ve dolgu miktarları açısından,
X ekseni doğrultusunda;
K11-K12-D11+D12+Mx=2.61-2.57=0.04
K12-K13-D12+D13+Mx=2.98-2.61=0.37
K64-K65-D64+D65+Mx=2.51-2.43=0.08
Y ekseni doğrultusunda;
K11-K22-D11+D22-My=2.60-2.57=0.03
K21-K33-D21-D33-My=2.42-2.60=-0.18
• NOT: Doğrusal programlama modellerinde, eşitliğin sağ tarafının
(+) olması gerektiğinden eşitliğin her iki tarafı (-1) ile çarpılarak
düzeltilir ve son eşitlik modele;
b.Eğim sınırları açısından;
c. Kazı dolgu oranı sınırları açısından;
d. Pozitiflik koşulu;
Kij, Dxj, ≥ 0
Oluşturulan bu doğrusal programlama modeli bilgisayarda
çözülür.
Böylece her istasyona ilişkin kazı ve dolgu değerleri birkaç
dakika gibi kısa bir sürede hatasız olarak elde edilir.
Bu amaçla son yıllarda kullanılan paket yazılımlar LİNDO,
QSB gibi programlardır.