Transcript Psychologiczne aspekty przesłuchania

Agnieszka Goźlińska
[email protected]

„Przesłuchanie to czynność procesowa
o charakterze dowodowym, polegająca
na czynnym odbiorze zeznań świadków,
wyjaśnień podejrzanych lub
oskarżonych i ustnych opinii biegłych.
Celem przesłuchania jest uzyskanie
informacji o osobach, miejscach,
zjawiskach, zdarzeniach, które mogą
być przydatne dla uzyskania prawdy
obiektywnej w konkretnej sprawie.”
Proces formowania zeznań
spostrzeganie
 zapamiętywanie
 przechowywanie w pamięci
 odtwarzanie

Spostrzeganie
Dwa poziomy odbierania doznań zmysłowych:
 wrażenia- najprostsza informacja o
działającym aktualnie bodźcu;
 spostrzeżenia- wyższy proces psychiczny,
całościowe odzwierciedlenie
zorganizowanego zespołu cech
przedmiotów i zjawisk działających na
zmysły;
Problemy związane z narządami
zmysłowymi mające wpływ na zeznania:
 wzrok: krótkowzroczność, problem
adaptacji, złudzenia optyczne, ocena
szybkości, barwy i zjawisko Purkiniego;
 słuch: problem odległości, lokalizacji
kierunku głosu, identyfikacji głosu;
 dotyk, węch, smak;
* nasze postrzeganie w dużej mierze
zależy od indywidualnych predyspozycji!
Elementami procesu spostrzegania jest
również:
 uwaga- skierowanie czynności
poznawczych ku przedmiotowi będącemu
źródłem bodźców, działających na
receptory, pochodzących ze środowiska
zewnętrznego lub z własnego organizmu;
może być mimowolna lub dowolna;
 myślenie- krytyczne lub nie, odporne na
sugestie, szybkie, powolne;
Pamięć i przechowywanie w
pamięci
zapamiętywanie- mniej lub bardziej
świadome utrwalenie osiągniętego w danej
chwili poznania rzeczywistości i
związanego z tym poznaniem przeżycia;
wyróżniamy pamięć ultrakrótką,
krótkotrwałą i długotrwałą;
 przechowywanie w pamięci- trwa od
zapamiętania do momentu odtwarzania; to
właśnie z tym etapem związane jest
zapominanie (teoria: zanikania śladów,
interferencji, usuwania, utraty dostępu)

Odtwarzanie
przypominanie (spontaniczne lub
zamierzone);
 rozpoznawanie- identyfikacja bodźca
uprzednio występującego z obecnie
prezentowanym;

Czynniki wpływające na proces
formowania zeznań
czynniki subiektywne: wiek, stan
trzeźwości, motywacja, zainteresowania,
stereotypy;
 czynniki obiektywne: warunki
obserwacji, czas obserwacji, okres
upływu czasu od zdarzenia do
odtwarzania, reminiscencja;

Przyczyny błędów w zeznaniach










dysfunkcje, choroby, upośledzenie;
podatność na sugestie
wiek
niekorzystne czynniki obiektywne wpływające
na proces formowania zeznań
obawa, pobudki uczuciowe
niezrozumienie
konformizm
wyobrażenia i uprzedzenia
silne emocje, które utrudniły zapamiętanie
warunki przesłuchania (złe przygotowanie,
fetysz wersji, protokołu)
Przesłuchanie małoletniego
Fazy rozwoju dziecka:
 3- 6 lat- dziecko ma już zespół podstawowych
pojęć, postrzega całościowo, schematycznie,
okres bujnej wyobraźni, mogą też kłamać;
należy ujmować sens, nie literalne brzmienie
ich wypowiedzi;
 7- 12 – rozwój świadomej obserwacji,
orientacja w czasie, rozumowanie dedukcyjne,
indukcyjne, abstrakcyjne, słowno- logiczne;
możliwe wyolbrzymianie sytuacji;
 dzieci starsze: rozwijający się krytycyzm,
okres emocjonalnej „huśtawki”, ale 15- latek
nie różni się już w stopniu podatności na
sugestie od osoby dorosłej;
Przesłuchanie osoby starszej
od ok. 60- 65 lat
 problemy ze słuchem, obniżona
zdolność abstrahowania, obniżony
krytycyzm, konfabulowanie;
 problem z spontaniczną wypowiedzią
(tracenie wątku)
 znaczna podatność na sugestie

Podczas przesłuchania dziecka i osoby
starszej należy zachować cierpliwość i
dostosować przesłuchanie do
indywidualnych predyspozycji
przesłuchiwanego oraz zapewnić udział
biegłego. Nie są to jednak świadkowie
gorsi lub mniej wiarygodni!
Problem fałszywego przyznania
dobrowolne
 wymuszone
 internalizowane

Ocena wiarygodności zeznań
1. Kryteria wiarygodności, które wynikają z przebiegu zeznania:
 stałość zeznania
 rodzaj i sposób powstawania uzupełnień
2. Kryteria wiarygodności, które wynikają z treści zeznania:
 stopień szczegółowości
 treści typowe dla przestępstwa
3. Kryteria wiarygodności, które wynikają ze sposobu zeznawania:
 uczuciowe uczestnictwo
 nieudolność
 niesterowane zachowanie
4. Motywacje przesłuchiwanego.
Locard: „najlepszym odbiorcą zeznań
byłby niemy lub wręcz gramofon”?
Bibliografia





A. Gaberle, Źródła dowodowe [w:] Dowody w
sądowym procesie karnym. Teoria i praktyka,
Warszawa 2010
E. Gruza, M. Goc, J. Moszczyński, Kryminalistykaczyli rzecz o metodach śledczych, Warszawa 2008,
s. 85- 159
M. Kulicki, V. Kwiatkowska- Darul, L. Stępka,
Kryminalistyka. Wybrane zagadnienia teorii i praktyki
śledczo- sądowej, Toruń 2005, s. 88- 281
D. Wilk (red.), Przesłuchanie [w:] Kryminalistyka.
Przewodnik, Toruń 2013
M. Zielona- Jenek, Przesłuchanie małoletnich
świadków, Warszawa 2012
W razie pytań proszę o kontakt mailowy- w
miarę możliwości postaram się rozwiać
Wasze wątpliwości 
Dziękuję za uwagę!