Psychologiczne aspekty przesłuchania
Download
Report
Transcript Psychologiczne aspekty przesłuchania
Agnieszka Goźlińska
[email protected]
„Przesłuchanie to czynność procesowa
o charakterze dowodowym, polegająca
na czynnym odbiorze zeznań świadków,
wyjaśnień podejrzanych lub
oskarżonych i ustnych opinii biegłych.
Celem przesłuchania jest uzyskanie
informacji o osobach, miejscach,
zjawiskach, zdarzeniach, które mogą
być przydatne dla uzyskania prawdy
obiektywnej w konkretnej sprawie.”
Proces formowania zeznań
spostrzeganie
zapamiętywanie
przechowywanie w pamięci
odtwarzanie
Spostrzeganie
Dwa poziomy odbierania doznań zmysłowych:
wrażenia- najprostsza informacja o
działającym aktualnie bodźcu;
spostrzeżenia- wyższy proces psychiczny,
całościowe odzwierciedlenie
zorganizowanego zespołu cech
przedmiotów i zjawisk działających na
zmysły;
Problemy związane z narządami
zmysłowymi mające wpływ na zeznania:
wzrok: krótkowzroczność, problem
adaptacji, złudzenia optyczne, ocena
szybkości, barwy i zjawisko Purkiniego;
słuch: problem odległości, lokalizacji
kierunku głosu, identyfikacji głosu;
dotyk, węch, smak;
* nasze postrzeganie w dużej mierze
zależy od indywidualnych predyspozycji!
Elementami procesu spostrzegania jest
również:
uwaga- skierowanie czynności
poznawczych ku przedmiotowi będącemu
źródłem bodźców, działających na
receptory, pochodzących ze środowiska
zewnętrznego lub z własnego organizmu;
może być mimowolna lub dowolna;
myślenie- krytyczne lub nie, odporne na
sugestie, szybkie, powolne;
Pamięć i przechowywanie w
pamięci
zapamiętywanie- mniej lub bardziej
świadome utrwalenie osiągniętego w danej
chwili poznania rzeczywistości i
związanego z tym poznaniem przeżycia;
wyróżniamy pamięć ultrakrótką,
krótkotrwałą i długotrwałą;
przechowywanie w pamięci- trwa od
zapamiętania do momentu odtwarzania; to
właśnie z tym etapem związane jest
zapominanie (teoria: zanikania śladów,
interferencji, usuwania, utraty dostępu)
Odtwarzanie
przypominanie (spontaniczne lub
zamierzone);
rozpoznawanie- identyfikacja bodźca
uprzednio występującego z obecnie
prezentowanym;
Czynniki wpływające na proces
formowania zeznań
czynniki subiektywne: wiek, stan
trzeźwości, motywacja, zainteresowania,
stereotypy;
czynniki obiektywne: warunki
obserwacji, czas obserwacji, okres
upływu czasu od zdarzenia do
odtwarzania, reminiscencja;
Przyczyny błędów w zeznaniach
dysfunkcje, choroby, upośledzenie;
podatność na sugestie
wiek
niekorzystne czynniki obiektywne wpływające
na proces formowania zeznań
obawa, pobudki uczuciowe
niezrozumienie
konformizm
wyobrażenia i uprzedzenia
silne emocje, które utrudniły zapamiętanie
warunki przesłuchania (złe przygotowanie,
fetysz wersji, protokołu)
Przesłuchanie małoletniego
Fazy rozwoju dziecka:
3- 6 lat- dziecko ma już zespół podstawowych
pojęć, postrzega całościowo, schematycznie,
okres bujnej wyobraźni, mogą też kłamać;
należy ujmować sens, nie literalne brzmienie
ich wypowiedzi;
7- 12 – rozwój świadomej obserwacji,
orientacja w czasie, rozumowanie dedukcyjne,
indukcyjne, abstrakcyjne, słowno- logiczne;
możliwe wyolbrzymianie sytuacji;
dzieci starsze: rozwijający się krytycyzm,
okres emocjonalnej „huśtawki”, ale 15- latek
nie różni się już w stopniu podatności na
sugestie od osoby dorosłej;
Przesłuchanie osoby starszej
od ok. 60- 65 lat
problemy ze słuchem, obniżona
zdolność abstrahowania, obniżony
krytycyzm, konfabulowanie;
problem z spontaniczną wypowiedzią
(tracenie wątku)
znaczna podatność na sugestie
Podczas przesłuchania dziecka i osoby
starszej należy zachować cierpliwość i
dostosować przesłuchanie do
indywidualnych predyspozycji
przesłuchiwanego oraz zapewnić udział
biegłego. Nie są to jednak świadkowie
gorsi lub mniej wiarygodni!
Problem fałszywego przyznania
dobrowolne
wymuszone
internalizowane
Ocena wiarygodności zeznań
1. Kryteria wiarygodności, które wynikają z przebiegu zeznania:
stałość zeznania
rodzaj i sposób powstawania uzupełnień
2. Kryteria wiarygodności, które wynikają z treści zeznania:
stopień szczegółowości
treści typowe dla przestępstwa
3. Kryteria wiarygodności, które wynikają ze sposobu zeznawania:
uczuciowe uczestnictwo
nieudolność
niesterowane zachowanie
4. Motywacje przesłuchiwanego.
Locard: „najlepszym odbiorcą zeznań
byłby niemy lub wręcz gramofon”?
Bibliografia
A. Gaberle, Źródła dowodowe [w:] Dowody w
sądowym procesie karnym. Teoria i praktyka,
Warszawa 2010
E. Gruza, M. Goc, J. Moszczyński, Kryminalistykaczyli rzecz o metodach śledczych, Warszawa 2008,
s. 85- 159
M. Kulicki, V. Kwiatkowska- Darul, L. Stępka,
Kryminalistyka. Wybrane zagadnienia teorii i praktyki
śledczo- sądowej, Toruń 2005, s. 88- 281
D. Wilk (red.), Przesłuchanie [w:] Kryminalistyka.
Przewodnik, Toruń 2013
M. Zielona- Jenek, Przesłuchanie małoletnich
świadków, Warszawa 2012
W razie pytań proszę o kontakt mailowy- w
miarę możliwości postaram się rozwiać
Wasze wątpliwości
Dziękuję za uwagę!