Wiedza o kulturze

skojarzenia:

wiedza o kulturze kongres kultury polskiej kultura bakterii kultura logiczna kultura rolna kultury pierwotne kultura dziennikarska kultura osobista kultura fizyczna kultura jezyka

Czym jest kultura?

• • • Fenomen towarzyszący życiu ludzkiemu jaki i kategoria zaczerpnięta z języka potocznego i naukowego Jeden z podstawowych przedmiotów badań nauk humanistycznych i społecznych Kategoria wieloznaczna, przez niektórych uznana za niedefiniowalną

Etymologia terminu kultura

źródłosłów łaciński

colo, colui, cultum -

pielęgnować, hodować, uprawiać (rolę), zdobić

Pierwotnie termin kultura wiązano z uprawą roli (cultura agri), dzięki Cyceronowi jednak zaczął funkcjonować w nowym znaczeniu, jako cutura animi, tj. uprawa umysłu, aktywność duchowa, filozofia

odpowiedniki w j. greckim:

•

‘pelomai’ wysiłek zmierzający do przekroczenia sfery ludzkiego myślenia

•

‘paideia’ wychowanie, kształtowanie w człowieku ideału człowieczeństwa

XVIII w. we Włoszech, Francji i Anglii Kultura - życie umysłowe człowieka, jego cechy i wytwory W Niemczech Kultura - kształcenie, proces ewolucji ludzkości od najniższego poziomu, wspólnota kulturowa narodu W języku polskim: Joachim Lelewel ,,Wykład dziejów powszechnych”.

Wg Lelewela kultura obejmowała moralność, religię, obyczaje, organizację społeczną, pracę fizyczną i umysłową, nauki i sztuki.

Sposoby definiowania kultury

R. Linton:

„Istotą wszelkiej definicji kultury jest bowiem to, że wybiera pewne aspekty całego pojęcia oznaczanego owym terminem i kładzie nacisk na nie kosztem innych aspektów. Nacisk ten, a w konsekwencji także wartość definicji, będą zależały od tego, jaki szczególny cel definiujący miał na uwadze. Istnieje wiele możliwości definiowania kultury, a każda jest użyteczna w powiązaniu z dociekaniami określonego rodzaju „

(R. Linton, Kulturowe podstawy osobowości)

zbiory definicji kultury

- A. L. Kroebera i C. Klukhohna, Culture.

A Critical Review of Concepts and

Definitions – 168 określeń terminu kultura. - W J. POLSKIM: Antonina Kłoskowska, Kultura masowa.

Krytyka i obrona

6 sposobów definiowania kultury

wg Antoniny Kloskowskiej • • • • • • Definicje opisowo-wyliczające (albo nominalistyczne) Definicje historyczne Definicje normatywne Definicje psychologiczne Definicje strukturalizujące Definicje ze względu na genezę kultury

• •

Definicje opisowo-wyliczaj

ą

ce

Kultura jako określony zbiór konkretnych przedmiotów.

Definiowanie kultury sprowadza się do wyliczania jej części składowych.

• Np. definicja E. Tylora: „Kultura czyli cywilizacja jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa. „

• • •

Definicje historyczne

Tradycja jako mechanizm przekazywania dziedzictwa kulturowego określenia: dziedziczenie, dorobek, tradycja Kultura to charakterystyczny dla człowieka rodzaj przekazu minionego doświadczenia przyszłym pokoleniom w drodze wychowania i nauczania • Np. definicja Stefana Czarnowskiego: „kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych pokoleń…; o kulturze mówić możemy dopiero wówczas, gdy odkrycie czy wynalazek zostaje zachowany, gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, gdy staje się dorobkiem trwałym zbiorowości ludzkiej, nie przyzwyczajeniem poszczególnej jednostki czy jej mniemaniem osobistym”

Definicje normatywne

• • podporządkowywanie się zachowań ludzkich normom, wzorom, wartościom i modelom. To elementy konstytutywne kultury.

Kultura to zespół norm obowiązujących członków danej zbiorowości ludzkiej i warunkujących jej trwanie • Bliskie ujęciu A. L. Kroebera i T. Parsona: kultura to „przekazane i stworzone treści i wzory wartości, idei i innych symbolicznie znaczących systemów, będące czynnikami kształtującymi ludzkie zachowania oraz wytwory stanowiące produkt zachowania.”

• • •

Definicje psychologiczne

Skupiają uwagę na psychicznych mechanizmach kształtowania się kultury analizują mechanizmy uczenia się, formowania nawyków kulturowych, internalizacji norm obowiązujących w danej zbiorowości i wartości przez tę zbiorowość uznawanych wpływ kultury na kształtowanie osobowości jednostek Np. definicja Stanisława Ossowskiego: „Kultura jest pewnym zespołem dyspozycji psychicznych przekazywanych w łonie danej zbiorowości przez kontakt społeczny i uzależniony od całego systemu stosunków międzyludzkich.”

• • • • • • • •

Strukturalistyczny sposób definiowania kultury

Przedmiot zainteresowania: struktura konkretnej kultury, tzn. zasadnicze elementy tej kultury oraz ich wewnętrzne powiązania Zazwyczaj wymienia się 4 kategorie elementów

kultury:

materialno – techniczne społeczne ideologiczne psychiczne (dot. wczuć i postaw) Definicje tego typu badają strukturę konkretnych kultur – nie dotyczą kultury w ogóle

definicje genetyczne

(definiowanie kultury ze wzgledu na jej geneze ) • pochodzenie kultury jako cecha definiująca • • •

2 grupy definicji genetycznych:

1. dotyczy wewnętrznego rozwoju kultury, wyłaniania się jednych (wyższych) jej form z form innych (niższych, wcześniejszych); 2. dotyczy problemu wyłaniania się kultury z natury • Kultura to suma wytworów zachowań ludzkich powstałych w wyniku aktywności człowieka, przy czym jedni akcentują bardziej aktywność intelektualną a inni fizyczną, pracę ludzką w całym jej zróżnicowaniu

Inne aspekty opisywania kultury

• • • • wartościujący i opisowy atrybutywnie i dystrybutywnie wskazując na jej podstawowe elementy w opozycji do dwóch pojęć: natura i cywilizacja

Wartosciujacy i opisowy

sposób okreslania kultury

Wartościujący

• • zawiera ocenę kultur poszczególnych zbiorowości ludzkich (kultury lepsze i gorsze, wyższe i niższe, bardziej lub mniej cywilizowane). Kultura podlega rozwojowi, zjawisko stopniowalne Opisowy (neutralny) zespół wielu zróżnicowanych zjawisk, których wzajemne powiązania i uwarunkowania mogą być przedmiotem opisu i analizy, ale nie wartościowania

Przymiotniki: kulturalny i kulturowy

kulturalny wartościujący kulturowy opisowy

Atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury

Atrybutywne rozumienie kultury

• kultura jest cechą stałą, czyli

atrybutem ludzkości jako całości

(ujęcie globalne) lub poszczególnego człowieka jako przedstawiciela gatunku ludzkiego (ujęcie jednostkowe) • termin kultura wyłącznie w lp.

(kultura, nie kultury!)

• •

Dystrybutywne rozumienie kultury

zbiór cech kultury określonej zbiorowości termin kultura może być używany w lp. jak i lm. (należy ustalić, o czyją kulturę chodzi) • Sposób przypisania kultury określonej zbiorowości może mieć charakter konkretny lub typologiczny. Konkretny -> kultura konkretnego społeczeństwa (kultura francuska, polska) Typologiczny -> kultura związana ze zbiorowością określonego typu (kultura robotnicza, szlachecka)

Szerokie i waskie rozumienie pojecia kultura

działalność artystyczna, idee wyznaczające obraz świata, religia wszystko, co stworzył człowiek od zarania dziejów i co ma trwały, zobiektywizowany charakter

Kultura a…

• • • 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Kultura a natura

W refleksji antropologicznej kultura u natura stanowią dwa przeciwstawne sobie porządki: natura jest stanem charakteryzującym się chaotycznym niezróżnicowaniem, kultura jest czymś uporządkowanym i można ją rozumieć; Natura jest tym co pierwotne i bezpośrednie, kultura to przede wszystkim społeczna organizacja, coś co się nadbudowuje na porządku naturalnym; Natura jest ciągła, kultura nieciągła; W naturze istnieje wolność, kultura to człowieczeństwo; Natura to zewnętrzność, kultura to reguły i normy Natura to zjawiska biologiczne, kultur jest mentalna Natura jest światem nie przetworzonym, kultura przetworzonym Współcześnie zaciera się antagonistyczna opozycja kultura – natura (idea ta pojawiła się w pracach E. Cassirera, K. Lorenza i E. Morina). Kultura to przedłużenie rozwoju biologicznego Kultura przeciwstawiana jest naturze w sensie ontogenetycznym, wynika z natury w sensie filogenetycznym

• • •

Kultura a cywilizacja

Pomieszanie dwóch terminów; oba terminy mają rodowód łaciński, często były używane zamiennie Odróżnia się cywilizację od kultury, wskazując iż cywilizacja to całość dorobku kulturalnego, organizacyjnego i technicznego człowieka, natomiast kultura to religia, ideologia i sztuki piękne Współcześnie dominuje tendencja do nierozdzielania tych pojęć. Coraz częściej używa się ogólnego terminu kultura, natomiast cywilizacja, stosuje się na określenie pewnego etapu rozwoju kultura (cywilizacja miejsko przemysłowa), bądź w odniesieniu do zjawisk globalnych

podstawowe kategorie kultury

(dzialy kultury)

1. działania i zabiegi techniczne, które służą zaspokajaniu naturalnych, bytowych potrzeb człowieka 2. struktura społeczna - regulowanie stosunków, ról, układów i wzajemnych powiązań ludzkich 3. świat zjawisk transcendentnych i autotelicznych – stanowiących cel sam w sobie (sztuka, filozofii, religii, tzw. kultura duchowa i symboliczna)

Podzial na typy kultury

(zasadza sie zazwyczaj na kryterium grupy ludzkiej i wystepujacych w niej rodzajach wiezi)

Ze wzgledu na przynaleznosc do okreslonych warstw i grup spo

ł

ecznych rycerską szlachecką mieszczańską chłopską ludową robotniczą inteligencką (elit kulturalnych)

Ze wzgledu na charakterystyczny typ gospodarowania i uk

ł

adu stosunków mi

ę

dzy lud

ź

mi • np.

kultury pasterskie • kultury myśliwskie • ….

• • Ze wzgledu na przynale ż dystansowania si ę no ść do religii lub wobec niej typ kultury świeckiej (laickiej) typ kultury religijnej - buddyjskiej - chrześcijańskiej (katolickiej, protestanckiej, prawosławnej) - Islamu - …..

Ze wzgledu na charakter aktywnosci ludzi w róznych dziedzinach a) intelektualna –> typ kultury intelektualnej, humanistycznej, technicznej, informatycznej b) Artystyczna –> typ kultury literackiej, plastycznej, muzycznej, filmowej c) typ zawodu -> kultura kulinarnej, pedagogiczna itd.

d) ze względu na ogólną egzystencję fizjoloigczno emocjonalną człowieka ->kultura zdrowotną, erotyczną, seksualną

• • • • Ze wzgledu na na zakres wystepowania okre

ś

lonych cech globalną kontynentalna narodowa regionalna

Ze wzgledu na poziom kultury • typ kultury wysokiej (elitarnej) • typ kultury masowej (popularnej)

Ze wzgledu na przynaleznosc do grupy wiekowej młodzieżową różne subkultury Ze wzgledu na stosunek do obowiazujacej polityki panstwa kulturze oficjalna kulturę alternatywną kontrkulturę

•

Podstawowe elementy kultury

Rzeczy, przedmioty stanowiące wytwory i obiekty ludzkiej działalności • Znaki – nośniki informacji A) Znaki w formie materialnej jako rzeczy B) Znaki występujące w formie zachowań (systemy – kody; uczestnictwo -> posługiwanie się kodami) C) Język D) Symbole *Zachowania ludzkie, które mają charakter społecznie ustalonych i stanowią realizację określonego wzoru kultury

Podstawowe elementy kultury cd.

• • • • • Wytwory/dobra: materialne i niematerialne: przekonania, idee i ideały Wartości będące przedmiotami materialnymi, ideami i przekonaniami

Normy i wzory

Zachowania, stanowiące odbicie w dużej mierze norm i wzorów Obyczaje uznane w danej społeczności jako wzory zachowań

• • •

Dobra kultury

W zależności od tego jak rozumiemy kulturę, jej dobra mogą oznaczać szerszy bądź węższy zbiór Mówi się o ochronie dóbr kultury w muzeach, mając na myśli rzeczy, dzieła sztuki; gdy mówi się o ochronie dóbr duchowych ludzi wierzących, bądź niewierzących, dobra oznaczają zjawiska z zakresu postaw, idei, doktryn, świadomości ludzkiej Wyróżnia się nieraz dobra instrumentalne (pośrednie), stanowiące środki do osiągnięcia innych dóbr i dobra autoteliczne, stanowiące cel sam w sobie (np. wykształcenie)

• • •

Warto

ś

ci kultury

Cecha, bądź własność obiektywna przysługująca danemu przedmiotowi, bądź też przypisana mu przez podmiot Ze względu na tę wartość, podmiot – jednostka lub zbiorowość, przyjmuje wobec niej postawę szacunku, przypisuje jej ważną rolę w swoim życiu, bądź wyraża wolę jej osiągnięcia Wartości przypisane do dóbr tworzą ich hierarchie; zjawisko to uwarunkowane jest społecznie

Normy i wzory kulturowe

• • Wzór kulturowy to dające się zaobserwować prawidłowości, powtarzanie się pewnych zachowań, to mniej lub bardziej ustalony w zbiorowości sposób zachowania i myślenia (taki sposób zachowania i myślenia, który odzwierciedla stałe sposoby działania i myślenia członków zbiorowości) - aspekt normatywny (norma, według której ktoś postępuje) - aspekt behawioralny (realizacja normy w konkretnym zachowaniu członków zbiorowości • Np.: przeprosiny; ktoś wie, co należy zrobić w przypadku, gdy obrazi drugiego człowieka i daje temu wyraz w określonym sposobie zachowania Wzory można podzielić na: 1. postulowane i realizowane, 2. wzory surowo wymagane i nie wymagane, 3. wzory jawne ( prawidłowości zachowań wstępujące w postaci norm świadomie formułowanych i respektowanych przez daną zbiorowość) i ukryte (prawidłowości zachowań nieuświadomione), 4. wzory zwyczajowe, moralne i prawne

Normy i wzory kulturowe cd.

• Wzory : 1. postulowane i realizowane 2. wzory surowo wymagane i nie wymagane 3. wzory jawne ( prawidłowości zachowań wstępujące w postaci norm świadomie formułowanych i respektowanych przez daną zbiorowość) i ukryte (prawidłowości zachowań nieuświadomione) 4. wzory zwyczajowe, moralne i prawne

• • • • •

Kanon kultury

To zestaw tekstów prawomocnych i uznanych za obowiązujące, stanowiące w pewnym sensie przymus edukacyjny Kanon pełni funkcje restrykcyjne, np. przekroczenie granicy tego, co uznane w religii oznacza odejście od dozwolonych praw wiary i jest herezją Ustala obowiązujące we wspólnotach wartości kulturowe Instytucjonalizacji kanonu służą instytucje i placówki upowszechniania kultury – szkoły, teatry, filharmonie, muzea, galerie, biblioteki, czasopisma Kanon ma charakter uniwersalny

• • • • •

Obyczaje, zwyczaje, obrz

ę

dy, rytualy

Obyczaj to powszechnie przyjęte sposoby postępowania, najczęściej utwierdzone tradycją i mające miejsce na określonym terenie i dotyczący pewnej grupy ludzi Zwyczaje to sposoby postępowania wynikające z nabytej dyspozycji przyzwyczajania i jako takie mogące się przekształcić w obyczaje Zwyczaje nie są obarczone sankcjami i nie mają charakteru trwałego; dzieli się je na grupowe i indywidualne Obrzędy utożsamiane niekiedy z ceremoniami i obyczajami są definiowane jako uświęcone tradycją zespoły czynności i praktyk towarzyszące uroczystościom rodzinnym, społecznym, religijnym (o. inicjacyjne, afirmacyjne, współżycia, izolacji) Rytuały to zespoły czynności stanowiące formę zewnętrzną obrzędu religijnego, uroczystości, ceremonii; wiążą się z przymusem ich realizacji i świadczą o doniosłości wykonywanej czynności. Zakorzenione są w konkretnych wartościach i dają zbiorowościom poczucie wspólnoty

Mit i symbol

• • •

Instytucja kultury

Pojęcie weszło do nauki o kulturze dzięki szkole funkcjonalnej Instytucje to sieć społecznych i zarazem kulturowych stosunków organizujących daną zbiorowość i decydujących o jej specyfice Pojęcie instytucji obejmuje z jednej strony wszelkie treści zawarte w pojęciu wzoru kulturowego (zjawiska normatywne i behawioralne), a z drugiej treść związaną z podłożem ludzkim i organizacją życia zbiorowego. W pierwszym znaczeniu instytucja to uznany i ustalony zwyczaj rządzący określonymi stosunkami między ludźmi (np. instytucja prawa). W drugim znaczeniu instytucja to organizacja ludzi podtrzymująca istnienie kompleksu zwyczajów rządzących stosunkami międzyludzkimi

Zjawisko kultury

Zjawisko kultury

• • Jest wielowymiarowe Jego wielowymiarowość łatwiej ukazać wskazując na podstawowe, akceptowane powszechnie przez przedstawicieli antropologii, historii, filozofii i socjologii: a) wątki kultury a) istotne cechy zjawisk kultury b) płaszczyzny zjawisk kultury

• • • • • • • •

Istotne watki i cechy zjawiska kultury

Jest związana z człowiekiem jaką jej twórcą; człowiek jest przez kulturę kierowany, za jej pomocą wyraża swoje potrzeby, emocje i wrażenia; manipuluje kulturą jako narzędziem w życiu zbiorowym Jest zjawiskiem społecznym (ponadjednostkowym); nie byłoby kultury gdyby nie byłoby życia zbiorowego Jest regularna, tj. zalicza się do niej zjawiska odznaczające się powtarzalnością i które można ujmować w prawa/k. trwa i zmienia się według pewnych praw i regularności; można ją nie tylko opisywać, ale także szukać zasad jej działania Jest zbiorem zjawisk wyuczonych, nie jest przekazywana na drodze biologicznej, za pośrednictwem genów, ale na drodze wychowania i uczenia się; Jest aparatem adaptacyjnym człowieka Ma wymiar czasowy Ma wymiar przestrzenny Jest systemem, jest złożona z elementów tworzących całość; między jej elementami zachodzi proces integracji, często bardzo skomplikowany

• • • •

P

ł

aszczyzny zjawisk kultury

Materialna: zjawiska kulturowe mają swój wymiar materialny; dzięki przedmiotom istnieje możliwość recepcji tych zjawisk; Behawioralna: zjawiska kulturowe nierozerwalnie związane są z zachowaniami motorycznymi (wewnętrzne, zewnętrzne, werbalne) Psychologiczna: wartościowanie, oceny, postawy, motywy, znaczenia nadawane przez człowieka przedmiotom materialnym i zachowaniom Aksjomatywna: odnosi się do wartości i norm podzielanych przez zbiorowość i dających się sformułować po bliższym zapoznaniu się z kulturą

Nauki o kulturze

• • •

Nauki o kulturze

Antropologia kultury i jej działy: antropologia społeczna, etnografia, etnologia, antropologia społeczności pierwotnych, a. społeczności chłopskich, a. społeczności miejskich, a. historczna Dyscypliny splatające się z antropologią kultury: archeologia, lingwistyka, relizgioznastwo, antropologia filozoficzna Nauki pokrewne antropologii: socjologia, historia

• • •

Antropologia kultury

początki w XIX w.

rozwój – XX w. (ukształtowanie się i rozwój najważniejszych odmian – kierunków w antropologii) Miejsce powstania: Europa - nauka par exelence „europejska” • Główne czynniki sprzyjające jej powstaniu: - rozwój nauk (w szczególności przyrodniczych) • - rewolucja techniczna - rozwój geograficzny zaliczana jest do nauk humanistycznych i społecznych

Przedmiot antropologii kultury

• pojęcie kultury. Funkcjonuje ono w dwojakim sensie: 1. w odniesieniu do podstawowego przymiotu człowieczeństwa (kultura ludzka) • 2. w kontekście konkretnych społeczeństw reprezentujących odmienne wersje kulturowych sposobów życia człowiek jako twórca i reprezentant unikatowej w świecie przyrody umiejętności jaką jest nabywanie, przekazywanie i transformowanie kultury Przedmiot antropologii zmieniał się wraz z rozwojem nauk humanistycznych i przekształcającymi się realiami życia

• • • • • • • • •

Przedmiot, c.d.

Tendencje w badaniach antropologii kulturowej

- Różnorodność kultur - Społeczeństwo pierwotne względy historyczne (fakt spostrzeżenia różnorodności kultur) względy praktyczne (nie interesowała się nimi żadna nauka; większa czytelność mechanizmów) W związku z utratą niegdyś podstawowego przedmiotu badać, a. musi swój przedmiot zmieniać => nowe tematy: zainteresowania procesem zderzenia cywilizacji, rodzeniem się nowych zjawisk kulturowych, zaczęto zajmować się społeczeństwem zachodnim Subiektywny sens zjawisk kulturowych ( w odróżnieniu od socjologii) - Całościowe podejście do człowieka (zajmuje się wszystkimi specyficznie ludzkimi aspektami życia człowieka

Metody badawcze

• 2 nurty (problem statusu twierdzeń) - podejście historyczne (ograniczoność czasoprzestrzenna) - podejście scjentystyczne (ogólność) • Analiza faktów: 1. Dobór danych (bezpośrednim przedmiotem antropologii są wypowiedzi i zachowania) 2. Metoda porównawcza 3. Sposoby wyjaśniania i rozumienia (wyjaśnianie genetyczne, czyli przyczynowe; wyjaśnianie teleologiczne, czyli funkcjonalne; wyjaśnianie kontekstowe, czyli strukturalne

• • • • •

Problemy wynikajace z badania obcych kultur

Dystans kulturowy • • + Kulturowy solipsyzm – zasada uczestnika Wspólnota natury ludzkiej Wspólnota kulturowej natury człowieka Przenoszenie kategorii kultury badacza na kulturę badaną Dylematy psychologiczne badacza obcych kultur Problemy związane z badaniem kultury własnej

Techniki badan

• • • Metoda terenowa Badanie kultury poprzez jednostki (wywiad kierowany, autobiografia) Element subiektywny w badaniach antropologicznych

Kierunki i szkoly

w antropologii kultury

• • • • • • • • Ewolucjonizm Dyfuzjonizm Funkcjonalizm Holizm Kierunek etnopsychologiczny Strukturalizm Kultura w ujęciu marksistowskim Kultura we współczesnej myśli katolickiej

•

Ewolucjonizm

Inspiracja naukami przyrodniczymi (Darwin) • Świat zmienia się stopniowo w sposób ciągły i jednokierunkowy – kultura również: Formy proste -> złożone Zjawiska homogeniczne -> heterogeniczne

Ewolucjonizm cd.

„okresy etniczne” wg Morgana - początkowy – dzikości - barbarzyństwa - cywilizacji + podział na niższy, średni, wyższy

Ewolucjonizm cd.

Przedstawiciele: H. Morgan H. Spencer E. Tylor

• • • •

Dyfuzjonizm

DYFUZJA – rozprzestrzenianie się elementów kulturowych, przenikanie elementów z jednej kultury do drugiej. główny czynnik rozwoju – zapożyczenie istotny wpływ wysoko rozwiniętych ośrodków na rozwój całej ludzkości w badaniach chodzi o ustalenie, skąd pochodzi dany wytwór =>Porównawcze badania terenowe

Ewolucjonizm a dyfuzjonizm

Dyfuzjonizm cd.

Przedstawiciele: F. Boas E. Sapir C. Wissler A. L. Kroeber

Funkcjonalizm

pojęcie z wielu dyscyplin naukowych twórca: B. Malinowski Podstawowe założenia funkcjonalizmu: 1. sprzeciw wobec propozycji ewolucjonistycznych jako spekulatywnych 2. punktem wyjścia i dojścia każdego antropologa powinien być teren; podstawą pracy antropologa powinny być badania empiryczne czyli badania terenowe.

• • • •

Funkcjonalizm cd.

Kultura ujmowana w aspekcie funkcji pełnionych w życiu badanej społeczności początkowo – opisy statyczne (bez uwzględnienia zmian historycznych) Funkcje jawne i ukryte Poszczególne elementy można zrozumieć, gdy rozpatruje się je jako powiązane ze sobą oraz dostrzega się wzajemne związki i pełnione funkcje

Holizm

• • Całościowe traktowanie kultury oraz badanie w pierwszym rzędzie funkcji kulturowych, jaką pełnią one w całokształcie systemu Uwzględnienie mechanizmów zawartych w teorii potrzeb • • Trójfazowy cykl: impuls – czynność – stan zaspokojenia Uwzględnienie instytucji i zwrócenie uwagi na mechanizmy ich działania • Istotne znaczenie dla rozwoju teorii odegrał B. Malinowski

• •

Kierunek etnopsychologiczny

Powstał pod wpływem koncepcji psychologicznych (behawioryzm, teoria Freuda) Zainteresowanie uwarunkowaniami osobowości • Zamiast pojęcia całościowej kultury operowano kategoriami, takimi jak: wzór, wartość, norma, motywacja, rola społeczna, zwyczaj • Kultura kształtuje osobowość, co stanowi podstawę do wyjaśnienia regularności i zróżnicowania ludzkich zachowań -> „wpływ kulturowy”

Kierunek etnopsychologiczny

Przedstawiciele: R. Benedict M. Mead C. Kluckhohn E. Sapir R. Linton

• • •

Strukturalizm

pojęcie z wielu dziedzin naukowych badanie formy traktowanej jako najgłębszy wyraz treści analiza rzeczywistości kulturalno-społecznej, prowadząca do odkrycia nowej nieznanej rzeczywistości oraz struktur tworzonych w umyśle w celu uładzenia świata

•

Strukturalizm cd.

postępowanie badawcze: Analiza rzeczywistości prowadząca do wytworzenia modelu.

Przedstawiciele: C. Levi-Strauss

• • • •

Ujecie marksistowskie

Kultura to „świat człowieka” powstały w jego walce o podporządkowanie rzeczywistości przyrodniczej Istotna rola pracy ludzkiej Rozwój w wyniku przechodzenia od jednego ustroju do drugiego Rewolucja proletariacka jest powiązana z rewolucją kulturalną

•

Kultura we wspólczesnej mysli katolickiej

Istotna rola J. Maritaina • Kościół – rzeczywistość nadprzyrodzona Kultura – rzeczywistość doczesna Współistnienie jak dusza (Kościół) w ciele (świat) • • Przenoszenie religii do głębin kultury (inkulturacja, nie akulturacja – ścieranie i niszczenie) Dążenie do przezwyciężania rozłamów