Transcript Kultura
Wiedza o kulturze
skojarzenia:
wiedza o kulturze kongres kultury polskiej kultura bakterii kultura logiczna kultura rolna kultury pierwotne kultura dziennikarska kultura osobista kultura fizyczna kultura jezyka
Czym jest kultura?
• • • Fenomen towarzyszący życiu ludzkiemu jaki i kategoria zaczerpnięta z języka potocznego i naukowego Jeden z podstawowych przedmiotów badań nauk humanistycznych i społecznych Kategoria wieloznaczna, przez niektórych uznana za niedefiniowalną
Etymologia terminu kultura
źródłosłów łaciński
colo, colui, cultum -
pielęgnować, hodować, uprawiać (rolę), zdobić
Pierwotnie termin kultura wiązano z uprawą roli (cultura agri), dzięki Cyceronowi jednak zaczął funkcjonować w nowym znaczeniu, jako cutura animi, tj. uprawa umysłu, aktywność duchowa, filozofia
odpowiedniki w j. greckim:
•
‘pelomai’ wysiłek zmierzający do przekroczenia sfery ludzkiego myślenia
•
‘paideia’ wychowanie, kształtowanie w człowieku ideału człowieczeństwa
XVIII w. we Włoszech, Francji i Anglii Kultura - życie umysłowe człowieka, jego cechy i wytwory W Niemczech Kultura - kształcenie, proces ewolucji ludzkości od najniższego poziomu, wspólnota kulturowa narodu W języku polskim: Joachim Lelewel ,,Wykład dziejów powszechnych”.
Wg Lelewela kultura obejmowała moralność, religię, obyczaje, organizację społeczną, pracę fizyczną i umysłową, nauki i sztuki.
Sposoby definiowania kultury
R. Linton:
„Istotą wszelkiej definicji kultury jest bowiem to, że wybiera pewne aspekty całego pojęcia oznaczanego owym terminem i kładzie nacisk na nie kosztem innych aspektów. Nacisk ten, a w konsekwencji także wartość definicji, będą zależały od tego, jaki szczególny cel definiujący miał na uwadze. Istnieje wiele możliwości definiowania kultury, a każda jest użyteczna w powiązaniu z dociekaniami określonego rodzaju „
(R. Linton, Kulturowe podstawy osobowości)
zbiory definicji kultury
- A. L. Kroebera i C. Klukhohna, Culture.
A Critical Review of Concepts and
Definitions – 168 określeń terminu kultura. - W J. POLSKIM: Antonina Kłoskowska, Kultura masowa.
Krytyka i obrona
6 sposobów definiowania kultury
wg Antoniny Kloskowskiej • • • • • • Definicje opisowo-wyliczające (albo nominalistyczne) Definicje historyczne Definicje normatywne Definicje psychologiczne Definicje strukturalizujące Definicje ze względu na genezę kultury
• •
Definicje opisowo-wyliczaj
ą
ce
Kultura jako określony zbiór konkretnych przedmiotów.
Definiowanie kultury sprowadza się do wyliczania jej części składowych.
• Np. definicja E. Tylora: „Kultura czyli cywilizacja jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa. „
• • •
Definicje historyczne
Tradycja jako mechanizm przekazywania dziedzictwa kulturowego określenia: dziedziczenie, dorobek, tradycja Kultura to charakterystyczny dla człowieka rodzaj przekazu minionego doświadczenia przyszłym pokoleniom w drodze wychowania i nauczania • Np. definicja Stefana Czarnowskiego: „kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych pokoleń…; o kulturze mówić możemy dopiero wówczas, gdy odkrycie czy wynalazek zostaje zachowany, gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, gdy staje się dorobkiem trwałym zbiorowości ludzkiej, nie przyzwyczajeniem poszczególnej jednostki czy jej mniemaniem osobistym”
Definicje normatywne
• • podporządkowywanie się zachowań ludzkich normom, wzorom, wartościom i modelom. To elementy konstytutywne kultury.
Kultura to zespół norm obowiązujących członków danej zbiorowości ludzkiej i warunkujących jej trwanie • Bliskie ujęciu A. L. Kroebera i T. Parsona: kultura to „przekazane i stworzone treści i wzory wartości, idei i innych symbolicznie znaczących systemów, będące czynnikami kształtującymi ludzkie zachowania oraz wytwory stanowiące produkt zachowania.”
• • •
Definicje psychologiczne
Skupiają uwagę na psychicznych mechanizmach kształtowania się kultury analizują mechanizmy uczenia się, formowania nawyków kulturowych, internalizacji norm obowiązujących w danej zbiorowości i wartości przez tę zbiorowość uznawanych wpływ kultury na kształtowanie osobowości jednostek Np. definicja Stanisława Ossowskiego: „Kultura jest pewnym zespołem dyspozycji psychicznych przekazywanych w łonie danej zbiorowości przez kontakt społeczny i uzależniony od całego systemu stosunków międzyludzkich.”
• • • • • • • •
Strukturalistyczny sposób definiowania kultury
Przedmiot zainteresowania: struktura konkretnej kultury, tzn. zasadnicze elementy tej kultury oraz ich wewnętrzne powiązania Zazwyczaj wymienia się 4 kategorie elementów
kultury:
materialno – techniczne społeczne ideologiczne psychiczne (dot. wczuć i postaw) Definicje tego typu badają strukturę konkretnych kultur – nie dotyczą kultury w ogóle
definicje genetyczne
(definiowanie kultury ze wzgledu na jej geneze ) • pochodzenie kultury jako cecha definiująca • • •
2 grupy definicji genetycznych:
1. dotyczy wewnętrznego rozwoju kultury, wyłaniania się jednych (wyższych) jej form z form innych (niższych, wcześniejszych); 2. dotyczy problemu wyłaniania się kultury z natury • Kultura to suma wytworów zachowań ludzkich powstałych w wyniku aktywności człowieka, przy czym jedni akcentują bardziej aktywność intelektualną a inni fizyczną, pracę ludzką w całym jej zróżnicowaniu
Inne aspekty opisywania kultury
• • • • wartościujący i opisowy atrybutywnie i dystrybutywnie wskazując na jej podstawowe elementy w opozycji do dwóch pojęć: natura i cywilizacja
Wartosciujacy i opisowy
sposób okreslania kultury
Wartościujący
• • zawiera ocenę kultur poszczególnych zbiorowości ludzkich (kultury lepsze i gorsze, wyższe i niższe, bardziej lub mniej cywilizowane). Kultura podlega rozwojowi, zjawisko stopniowalne Opisowy (neutralny) zespół wielu zróżnicowanych zjawisk, których wzajemne powiązania i uwarunkowania mogą być przedmiotem opisu i analizy, ale nie wartościowania
Przymiotniki: kulturalny i kulturowy
kulturalny wartościujący kulturowy opisowy
Atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury
Atrybutywne rozumienie kultury
• kultura jest cechą stałą, czyli
atrybutem ludzkości jako całości
(ujęcie globalne) lub poszczególnego człowieka jako przedstawiciela gatunku ludzkiego (ujęcie jednostkowe) • termin kultura wyłącznie w lp.
(kultura, nie kultury!)
• •
Dystrybutywne rozumienie kultury
zbiór cech kultury określonej zbiorowości termin kultura może być używany w lp. jak i lm. (należy ustalić, o czyją kulturę chodzi) • Sposób przypisania kultury określonej zbiorowości może mieć charakter konkretny lub typologiczny. Konkretny -> kultura konkretnego społeczeństwa (kultura francuska, polska) Typologiczny -> kultura związana ze zbiorowością określonego typu (kultura robotnicza, szlachecka)
Szerokie i waskie rozumienie pojecia kultura
działalność artystyczna, idee wyznaczające obraz świata, religia wszystko, co stworzył człowiek od zarania dziejów i co ma trwały, zobiektywizowany charakter
Kultura a…
• • • 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Kultura a natura
W refleksji antropologicznej kultura u natura stanowią dwa przeciwstawne sobie porządki: natura jest stanem charakteryzującym się chaotycznym niezróżnicowaniem, kultura jest czymś uporządkowanym i można ją rozumieć; Natura jest tym co pierwotne i bezpośrednie, kultura to przede wszystkim społeczna organizacja, coś co się nadbudowuje na porządku naturalnym; Natura jest ciągła, kultura nieciągła; W naturze istnieje wolność, kultura to człowieczeństwo; Natura to zewnętrzność, kultura to reguły i normy Natura to zjawiska biologiczne, kultur jest mentalna Natura jest światem nie przetworzonym, kultura przetworzonym Współcześnie zaciera się antagonistyczna opozycja kultura – natura (idea ta pojawiła się w pracach E. Cassirera, K. Lorenza i E. Morina). Kultura to przedłużenie rozwoju biologicznego Kultura przeciwstawiana jest naturze w sensie ontogenetycznym, wynika z natury w sensie filogenetycznym
• • •
Kultura a cywilizacja
Pomieszanie dwóch terminów; oba terminy mają rodowód łaciński, często były używane zamiennie Odróżnia się cywilizację od kultury, wskazując iż cywilizacja to całość dorobku kulturalnego, organizacyjnego i technicznego człowieka, natomiast kultura to religia, ideologia i sztuki piękne Współcześnie dominuje tendencja do nierozdzielania tych pojęć. Coraz częściej używa się ogólnego terminu kultura, natomiast cywilizacja, stosuje się na określenie pewnego etapu rozwoju kultura (cywilizacja miejsko przemysłowa), bądź w odniesieniu do zjawisk globalnych
podstawowe kategorie kultury
(dzialy kultury)
1. działania i zabiegi techniczne, które służą zaspokajaniu naturalnych, bytowych potrzeb człowieka 2. struktura społeczna - regulowanie stosunków, ról, układów i wzajemnych powiązań ludzkich 3. świat zjawisk transcendentnych i autotelicznych – stanowiących cel sam w sobie (sztuka, filozofii, religii, tzw. kultura duchowa i symboliczna)
Podzial na typy kultury
(zasadza sie zazwyczaj na kryterium grupy ludzkiej i wystepujacych w niej rodzajach wiezi)
Ze wzgledu na przynaleznosc do okreslonych warstw i grup spo
ł
ecznych rycerską szlachecką mieszczańską chłopską ludową robotniczą inteligencką (elit kulturalnych)
Ze wzgledu na charakterystyczny typ gospodarowania i uk
ł
adu stosunków mi
ę
dzy lud
ź
mi • np.
kultury pasterskie • kultury myśliwskie • ….
• • Ze wzgledu na przynale ż dystansowania si ę no ść do religii lub wobec niej typ kultury świeckiej (laickiej) typ kultury religijnej - buddyjskiej - chrześcijańskiej (katolickiej, protestanckiej, prawosławnej) - Islamu - …..
Ze wzgledu na charakter aktywnosci ludzi w róznych dziedzinach a) intelektualna –> typ kultury intelektualnej, humanistycznej, technicznej, informatycznej b) Artystyczna –> typ kultury literackiej, plastycznej, muzycznej, filmowej c) typ zawodu -> kultura kulinarnej, pedagogiczna itd.
d) ze względu na ogólną egzystencję fizjoloigczno emocjonalną człowieka ->kultura zdrowotną, erotyczną, seksualną
• • • • Ze wzgledu na na zakres wystepowania okre
ś
lonych cech globalną kontynentalna narodowa regionalna
Ze wzgledu na poziom kultury • typ kultury wysokiej (elitarnej) • typ kultury masowej (popularnej)
Ze wzgledu na przynaleznosc do grupy wiekowej młodzieżową różne subkultury Ze wzgledu na stosunek do obowiazujacej polityki panstwa kulturze oficjalna kulturę alternatywną kontrkulturę
•
Podstawowe elementy kultury
Rzeczy, przedmioty stanowiące wytwory i obiekty ludzkiej działalności • Znaki – nośniki informacji A) Znaki w formie materialnej jako rzeczy B) Znaki występujące w formie zachowań (systemy – kody; uczestnictwo -> posługiwanie się kodami) C) Język D) Symbole *Zachowania ludzkie, które mają charakter społecznie ustalonych i stanowią realizację określonego wzoru kultury
Podstawowe elementy kultury cd.
• • • • • Wytwory/dobra: materialne i niematerialne: przekonania, idee i ideały Wartości będące przedmiotami materialnymi, ideami i przekonaniami
Normy i wzory
Zachowania, stanowiące odbicie w dużej mierze norm i wzorów Obyczaje uznane w danej społeczności jako wzory zachowań
• • •
Dobra kultury
W zależności od tego jak rozumiemy kulturę, jej dobra mogą oznaczać szerszy bądź węższy zbiór Mówi się o ochronie dóbr kultury w muzeach, mając na myśli rzeczy, dzieła sztuki; gdy mówi się o ochronie dóbr duchowych ludzi wierzących, bądź niewierzących, dobra oznaczają zjawiska z zakresu postaw, idei, doktryn, świadomości ludzkiej Wyróżnia się nieraz dobra instrumentalne (pośrednie), stanowiące środki do osiągnięcia innych dóbr i dobra autoteliczne, stanowiące cel sam w sobie (np. wykształcenie)
• • •
Warto
ś
ci kultury
Cecha, bądź własność obiektywna przysługująca danemu przedmiotowi, bądź też przypisana mu przez podmiot Ze względu na tę wartość, podmiot – jednostka lub zbiorowość, przyjmuje wobec niej postawę szacunku, przypisuje jej ważną rolę w swoim życiu, bądź wyraża wolę jej osiągnięcia Wartości przypisane do dóbr tworzą ich hierarchie; zjawisko to uwarunkowane jest społecznie
Normy i wzory kulturowe
• • Wzór kulturowy to dające się zaobserwować prawidłowości, powtarzanie się pewnych zachowań, to mniej lub bardziej ustalony w zbiorowości sposób zachowania i myślenia (taki sposób zachowania i myślenia, który odzwierciedla stałe sposoby działania i myślenia członków zbiorowości) - aspekt normatywny (norma, według której ktoś postępuje) - aspekt behawioralny (realizacja normy w konkretnym zachowaniu członków zbiorowości • Np.: przeprosiny; ktoś wie, co należy zrobić w przypadku, gdy obrazi drugiego człowieka i daje temu wyraz w określonym sposobie zachowania Wzory można podzielić na: 1. postulowane i realizowane, 2. wzory surowo wymagane i nie wymagane, 3. wzory jawne ( prawidłowości zachowań wstępujące w postaci norm świadomie formułowanych i respektowanych przez daną zbiorowość) i ukryte (prawidłowości zachowań nieuświadomione), 4. wzory zwyczajowe, moralne i prawne
Normy i wzory kulturowe cd.
• Wzory : 1. postulowane i realizowane 2. wzory surowo wymagane i nie wymagane 3. wzory jawne ( prawidłowości zachowań wstępujące w postaci norm świadomie formułowanych i respektowanych przez daną zbiorowość) i ukryte (prawidłowości zachowań nieuświadomione) 4. wzory zwyczajowe, moralne i prawne
• • • • •
Kanon kultury
To zestaw tekstów prawomocnych i uznanych za obowiązujące, stanowiące w pewnym sensie przymus edukacyjny Kanon pełni funkcje restrykcyjne, np. przekroczenie granicy tego, co uznane w religii oznacza odejście od dozwolonych praw wiary i jest herezją Ustala obowiązujące we wspólnotach wartości kulturowe Instytucjonalizacji kanonu służą instytucje i placówki upowszechniania kultury – szkoły, teatry, filharmonie, muzea, galerie, biblioteki, czasopisma Kanon ma charakter uniwersalny
• • • • •
Obyczaje, zwyczaje, obrz
ę
dy, rytualy
Obyczaj to powszechnie przyjęte sposoby postępowania, najczęściej utwierdzone tradycją i mające miejsce na określonym terenie i dotyczący pewnej grupy ludzi Zwyczaje to sposoby postępowania wynikające z nabytej dyspozycji przyzwyczajania i jako takie mogące się przekształcić w obyczaje Zwyczaje nie są obarczone sankcjami i nie mają charakteru trwałego; dzieli się je na grupowe i indywidualne Obrzędy utożsamiane niekiedy z ceremoniami i obyczajami są definiowane jako uświęcone tradycją zespoły czynności i praktyk towarzyszące uroczystościom rodzinnym, społecznym, religijnym (o. inicjacyjne, afirmacyjne, współżycia, izolacji) Rytuały to zespoły czynności stanowiące formę zewnętrzną obrzędu religijnego, uroczystości, ceremonii; wiążą się z przymusem ich realizacji i świadczą o doniosłości wykonywanej czynności. Zakorzenione są w konkretnych wartościach i dają zbiorowościom poczucie wspólnoty
Mit i symbol
• • •
Instytucja kultury
Pojęcie weszło do nauki o kulturze dzięki szkole funkcjonalnej Instytucje to sieć społecznych i zarazem kulturowych stosunków organizujących daną zbiorowość i decydujących o jej specyfice Pojęcie instytucji obejmuje z jednej strony wszelkie treści zawarte w pojęciu wzoru kulturowego (zjawiska normatywne i behawioralne), a z drugiej treść związaną z podłożem ludzkim i organizacją życia zbiorowego. W pierwszym znaczeniu instytucja to uznany i ustalony zwyczaj rządzący określonymi stosunkami między ludźmi (np. instytucja prawa). W drugim znaczeniu instytucja to organizacja ludzi podtrzymująca istnienie kompleksu zwyczajów rządzących stosunkami międzyludzkimi
Zjawisko kultury
Zjawisko kultury
• • Jest wielowymiarowe Jego wielowymiarowość łatwiej ukazać wskazując na podstawowe, akceptowane powszechnie przez przedstawicieli antropologii, historii, filozofii i socjologii: a) wątki kultury a) istotne cechy zjawisk kultury b) płaszczyzny zjawisk kultury
• • • • • • • •
Istotne watki i cechy zjawiska kultury
Jest związana z człowiekiem jaką jej twórcą; człowiek jest przez kulturę kierowany, za jej pomocą wyraża swoje potrzeby, emocje i wrażenia; manipuluje kulturą jako narzędziem w życiu zbiorowym Jest zjawiskiem społecznym (ponadjednostkowym); nie byłoby kultury gdyby nie byłoby życia zbiorowego Jest regularna, tj. zalicza się do niej zjawiska odznaczające się powtarzalnością i które można ujmować w prawa/k. trwa i zmienia się według pewnych praw i regularności; można ją nie tylko opisywać, ale także szukać zasad jej działania Jest zbiorem zjawisk wyuczonych, nie jest przekazywana na drodze biologicznej, za pośrednictwem genów, ale na drodze wychowania i uczenia się; Jest aparatem adaptacyjnym człowieka Ma wymiar czasowy Ma wymiar przestrzenny Jest systemem, jest złożona z elementów tworzących całość; między jej elementami zachodzi proces integracji, często bardzo skomplikowany
• • • •
P
ł
aszczyzny zjawisk kultury
Materialna: zjawiska kulturowe mają swój wymiar materialny; dzięki przedmiotom istnieje możliwość recepcji tych zjawisk; Behawioralna: zjawiska kulturowe nierozerwalnie związane są z zachowaniami motorycznymi (wewnętrzne, zewnętrzne, werbalne) Psychologiczna: wartościowanie, oceny, postawy, motywy, znaczenia nadawane przez człowieka przedmiotom materialnym i zachowaniom Aksjomatywna: odnosi się do wartości i norm podzielanych przez zbiorowość i dających się sformułować po bliższym zapoznaniu się z kulturą
Nauki o kulturze
• • •
Nauki o kulturze
Antropologia kultury i jej działy: antropologia społeczna, etnografia, etnologia, antropologia społeczności pierwotnych, a. społeczności chłopskich, a. społeczności miejskich, a. historczna Dyscypliny splatające się z antropologią kultury: archeologia, lingwistyka, relizgioznastwo, antropologia filozoficzna Nauki pokrewne antropologii: socjologia, historia
• • •
Antropologia kultury
początki w XIX w.
rozwój – XX w. (ukształtowanie się i rozwój najważniejszych odmian – kierunków w antropologii) Miejsce powstania: Europa - nauka par exelence „europejska” • Główne czynniki sprzyjające jej powstaniu: - rozwój nauk (w szczególności przyrodniczych) • - rewolucja techniczna - rozwój geograficzny zaliczana jest do nauk humanistycznych i społecznych
Przedmiot antropologii kultury
• pojęcie kultury. Funkcjonuje ono w dwojakim sensie: 1. w odniesieniu do podstawowego przymiotu człowieczeństwa (kultura ludzka) • 2. w kontekście konkretnych społeczeństw reprezentujących odmienne wersje kulturowych sposobów życia człowiek jako twórca i reprezentant unikatowej w świecie przyrody umiejętności jaką jest nabywanie, przekazywanie i transformowanie kultury Przedmiot antropologii zmieniał się wraz z rozwojem nauk humanistycznych i przekształcającymi się realiami życia
• • • • • • • • •
Przedmiot, c.d.
Tendencje w badaniach antropologii kulturowej
- Różnorodność kultur - Społeczeństwo pierwotne względy historyczne (fakt spostrzeżenia różnorodności kultur) względy praktyczne (nie interesowała się nimi żadna nauka; większa czytelność mechanizmów) W związku z utratą niegdyś podstawowego przedmiotu badać, a. musi swój przedmiot zmieniać => nowe tematy: zainteresowania procesem zderzenia cywilizacji, rodzeniem się nowych zjawisk kulturowych, zaczęto zajmować się społeczeństwem zachodnim Subiektywny sens zjawisk kulturowych ( w odróżnieniu od socjologii) - Całościowe podejście do człowieka (zajmuje się wszystkimi specyficznie ludzkimi aspektami życia człowieka
Metody badawcze
• 2 nurty (problem statusu twierdzeń) - podejście historyczne (ograniczoność czasoprzestrzenna) - podejście scjentystyczne (ogólność) • Analiza faktów: 1. Dobór danych (bezpośrednim przedmiotem antropologii są wypowiedzi i zachowania) 2. Metoda porównawcza 3. Sposoby wyjaśniania i rozumienia (wyjaśnianie genetyczne, czyli przyczynowe; wyjaśnianie teleologiczne, czyli funkcjonalne; wyjaśnianie kontekstowe, czyli strukturalne
• • • • •
Problemy wynikajace z badania obcych kultur
Dystans kulturowy • • + Kulturowy solipsyzm – zasada uczestnika Wspólnota natury ludzkiej Wspólnota kulturowej natury człowieka Przenoszenie kategorii kultury badacza na kulturę badaną Dylematy psychologiczne badacza obcych kultur Problemy związane z badaniem kultury własnej
Techniki badan
• • • Metoda terenowa Badanie kultury poprzez jednostki (wywiad kierowany, autobiografia) Element subiektywny w badaniach antropologicznych
Kierunki i szkoly
w antropologii kultury
• • • • • • • • Ewolucjonizm Dyfuzjonizm Funkcjonalizm Holizm Kierunek etnopsychologiczny Strukturalizm Kultura w ujęciu marksistowskim Kultura we współczesnej myśli katolickiej
•
Ewolucjonizm
Inspiracja naukami przyrodniczymi (Darwin) • Świat zmienia się stopniowo w sposób ciągły i jednokierunkowy – kultura również: Formy proste -> złożone Zjawiska homogeniczne -> heterogeniczne
Ewolucjonizm cd.
„okresy etniczne” wg Morgana - początkowy – dzikości - barbarzyństwa - cywilizacji + podział na niższy, średni, wyższy
Ewolucjonizm cd.
Przedstawiciele: H. Morgan H. Spencer E. Tylor
• • • •
Dyfuzjonizm
DYFUZJA – rozprzestrzenianie się elementów kulturowych, przenikanie elementów z jednej kultury do drugiej. główny czynnik rozwoju – zapożyczenie istotny wpływ wysoko rozwiniętych ośrodków na rozwój całej ludzkości w badaniach chodzi o ustalenie, skąd pochodzi dany wytwór =>Porównawcze badania terenowe
Ewolucjonizm a dyfuzjonizm
Dyfuzjonizm cd.
Przedstawiciele: F. Boas E. Sapir C. Wissler A. L. Kroeber
Funkcjonalizm
pojęcie z wielu dyscyplin naukowych twórca: B. Malinowski Podstawowe założenia funkcjonalizmu: 1. sprzeciw wobec propozycji ewolucjonistycznych jako spekulatywnych 2. punktem wyjścia i dojścia każdego antropologa powinien być teren; podstawą pracy antropologa powinny być badania empiryczne czyli badania terenowe.
• • • •
Funkcjonalizm cd.
Kultura ujmowana w aspekcie funkcji pełnionych w życiu badanej społeczności początkowo – opisy statyczne (bez uwzględnienia zmian historycznych) Funkcje jawne i ukryte Poszczególne elementy można zrozumieć, gdy rozpatruje się je jako powiązane ze sobą oraz dostrzega się wzajemne związki i pełnione funkcje
Holizm
• • Całościowe traktowanie kultury oraz badanie w pierwszym rzędzie funkcji kulturowych, jaką pełnią one w całokształcie systemu Uwzględnienie mechanizmów zawartych w teorii potrzeb • • Trójfazowy cykl: impuls – czynność – stan zaspokojenia Uwzględnienie instytucji i zwrócenie uwagi na mechanizmy ich działania • Istotne znaczenie dla rozwoju teorii odegrał B. Malinowski
• •
Kierunek etnopsychologiczny
Powstał pod wpływem koncepcji psychologicznych (behawioryzm, teoria Freuda) Zainteresowanie uwarunkowaniami osobowości • Zamiast pojęcia całościowej kultury operowano kategoriami, takimi jak: wzór, wartość, norma, motywacja, rola społeczna, zwyczaj • Kultura kształtuje osobowość, co stanowi podstawę do wyjaśnienia regularności i zróżnicowania ludzkich zachowań -> „wpływ kulturowy”
Kierunek etnopsychologiczny
Przedstawiciele: R. Benedict M. Mead C. Kluckhohn E. Sapir R. Linton
• • •
Strukturalizm
pojęcie z wielu dziedzin naukowych badanie formy traktowanej jako najgłębszy wyraz treści analiza rzeczywistości kulturalno-społecznej, prowadząca do odkrycia nowej nieznanej rzeczywistości oraz struktur tworzonych w umyśle w celu uładzenia świata
•
Strukturalizm cd.
postępowanie badawcze: Analiza rzeczywistości prowadząca do wytworzenia modelu.
Przedstawiciele: C. Levi-Strauss
• • • •
Ujecie marksistowskie
Kultura to „świat człowieka” powstały w jego walce o podporządkowanie rzeczywistości przyrodniczej Istotna rola pracy ludzkiej Rozwój w wyniku przechodzenia od jednego ustroju do drugiego Rewolucja proletariacka jest powiązana z rewolucją kulturalną
•
Kultura we wspólczesnej mysli katolickiej
Istotna rola J. Maritaina • Kościół – rzeczywistość nadprzyrodzona Kultura – rzeczywistość doczesna Współistnienie jak dusza (Kościół) w ciele (świat) • • Przenoszenie religii do głębin kultury (inkulturacja, nie akulturacja – ścieranie i niszczenie) Dążenie do przezwyciężania rozłamów