Transcript Yönetici Rolleri ve Örgütleme İlkeleri
Yönetim İlkeleri /2
*Yönetici Rolleri *Örgütlemede Temel İlkeler Prof. Dr. Haydar SUR
Yönetim Süreci
Yönetim
– belirli bir amaç için birbiriyle bağı olmayan kaynakları bir araya getirip yönlendirme İşlevler: Planlama Örgütleme Kadrolama Yöneltme Kontrol
Örgütlerin Yönetimi
Örgüt
– hedeflere ulaşmak için bir grup insanın düzenli ve işbirliği içinde birarada çalışması Yönetim – hedeflere etkili ve verimli şekilde ulaşabilmek için bir örgütün kaynaklarını yöneltme faaliyeti
Yönetimle İlişkili Kavramlar
Otorite (Yetke)
& – yönetimin en üstten aşağılara doğru göçerilmesi & yöneticilerin diğerlerini yöneltme yetkisi onların pozisyonlarıyla ilgili faaliyette bulunma
Sorumluluk
– belirlenmiş bir faaliyetin yerine getirilmesi veya başka biri tarafından yerine getirildiğinin gözetlenmesi zorunluluğu
Yönetim Düzeyleri
Yönetici– insanlar veya diğer kaynaklardan sorumlu tutulan her kişi Yönetim düzeyleri: Alt düzey –işçilere gözlemci-denetçilik yapar Orta düzey – bir örgütün politikalarının uygulamaya geçirildiği faaliyetleri koordine eder Üst düzey – Örgütü kontrol eder
Yönetim Düzeyleri
TKY Yönetim Düzeyleri
Genel & İşlevsel Yöneticiler
Genel yönetici – bir örgütsel birimde her türlü faaliyetten sorumlu İşlevsel Yönetici – örgütsel faaliyetlerin yalnızca belirli bir tanesinden sorumlu
Mintzberg’in Yönetici Rolleri
Mintzberg’in Kişilerarası Rolleri
İlişkilere odaklanır Kişilerarası roller: Temsiliyet – yönetimi temsil etme ( törenlerdeki sorumluluklar) Liderlik – çalışanları motive edici ortam oluşturma sorumluluğu İç-dış bağlantısı – örgütün içinden ve dışından insanlarla ilgilenme sorumluluğu
Mintzberg’in Bilişim Rolleri
İletişime odaklanır Bilişim rolleri: İzleme – daha etkili hale gelebilmek için bilgi toplama çabası Yayma dağıtma – astlarına gerekli bilgileri verme, iletme Konuşma yapma – içerideki ve dışarıdaki kişilerle örgüt adına konuşma
Mintzberg’in Karar Rolleri
Birimin stratejisine odaklanır Karar Rolleri: Girişimci – voluntary initiator of change.
Karışıklık giderici – kontrolü altında kalan kısımda karmaşayı çözer Kaynak ayırıcı– örgütün kaynakları kime nasıl dağıtılacak - pay edilecek kararını verir Müzakereci – verenin de alanın da mutlu olduğu bir noktayı buluncaya kadar karşılıklı ödünleşmeye katılır
Yönetim Becerileri
Beceri – performansa etkisi olacak bir yeteneğin kazanılıp geliştirilmesi Katz’ın Yönetim Becerileri: Teknik – belirli bir faaliyeti analama ve yapmada maharet İnsan – insanlarla çalışma ve onların davranışlarını anlama Kavramsal – örgütü bir bütün olarak görebilme yeteneği
Yönetim Düzeyleri & Becerileri
Yönetim İşlevleri
Yönetimin beş işlevi: Planlama Örgütleme Kadrolama Yöneltme Kontrol etme Örgütün alt birim ve sistemlerinin faaliyetlerini koordine etmede gerçekleştirilen işlevler
Planlama
Ne olması gerektiğini önceden belirleme Planların hiyerarşisi:
Amaçlar(Goals)
– örgütün yakalamak isteyip uğraş verdiği gelecekteki koşullar
Hedefler(Objectives)
yön veren amaçlar – bütün yönetsel planlamaya
Politikalar (Policies)
– faaliyet rotaları ve rehberleri
Talimat ve yöntemler (Procedures & methods)
uygulamanın adımlarını tanımlar –
Planlama
Planlamanın boyutları (Tekrarlanma)
Kalıcı Planlar
Tekrarlanan faaliyetlerin planlarıdır Birçok kez kullanılır Örnek Politikalar Talimatlar Yöntemler Kurallar
Kalıcı Planlar
Politika
– üst düzey yönetim tarafından belirlenmiş örgütlü davranışların genel rehberi
Talimat
– Faaliyetlerin zamansal sıralanışı
Yöntem
– bir süreçte bir basamağın ayrıntılıları
Kural
– faaliyetin “ne yapılmalı” ve “ne yapılmamalı”yı belirleyen net tanımı
Planlamanın boyutları (Tekrarlanma)
Tek kullanımlık planlar
Örnekler Programlar Projeler Bütçeler
Planlamanın boyutları (Zaman yelpazesi)
Kısa vadeli planlar
1 yıl veya daha az süreli
Uzun vadeli planlar
1 5 yıllık periodu kapsar
Stratejik planlar
Kesintisiz ve sistematik süreç Gelecekteki çıktılara odaklanır, nasıl başarılacak, başarı nasıl ölçülecek
Planlamanın boyutları ( Yönetim düzeyleri)
Örgütleme
Aşağıdaki süreçleri kapsar: Faaliyetleri gruplandırma İşlerin üstesinden gelmek için yetkiyi alt düzeylere aktarma İlişkilerin koordine edilmesi Karar vermeye öncülük etme Formal Örgütlenme – örgütleme çalışmasının çıktısı, genellikle örgüt şeması olarak ortaya çıkar
Yönetim alanı (etki alanı)
Bir yönetici tarafından izlenip yönetilebilecek çalışan sayısıdır Uygun rakamı belirlemede dikkate alınacaklar: Örgütsel politikalar Kadroda bulunabilen uzman sayısı Çalışanların yetenek düzeyi Nesnel standartlar İşin doğası İşgücünün dağılımı
Yetki göçerme (delegasyon)
Yetki göçerme – İş aktiviteleri ve yetki açısından örgütteki biri kişiyi onaylama Otorite üstten aşağıya doğru göçerilir Göçermenin etkili olabilmesi: İyice belirlenmiş görevler açıkça tanımlı olarak göçerilmeli Görev verilene onu yerine getirecek gücü de göçermeli Sorumluluk yaratılmalı
Kadrolama
Örgütü amacına ulaştırmada en etkili olacak kişilerin seçimi, istihdamı, eğitimi ve geliştirilmesidir Ağırlıklı olarak insan kaynakları departmanınca yapılır Eğitim ve geliştirmeden alt düzey yöneticiler sorumludur
Kadrolamanın Basamakları
İnsan kaynağının planlanması
Örgütün ihtiyaç duyduğu insan kaynağının kesintisiz olarak karşılanmasını emniyete almak için yapılır
Seçim ve istihdam
Adaylardan oluşan havuzun oluşturulması, havuzdan kişilerin değerlendirilmesi ve seçimi
Oryantasyon, eğitim ve geliştirme
Örgüte yenice katılanlara örgütün amacını, işleyişini,anlatma, kuralları öğretme ve işe ısındırma, giderek becerileri arttırma
Kadrolamanın Basamakları
Performans değerleme
kişilerin performansının konulan iş standartları ile karşılaştırılması
Kompansasyon
Bütün işleri göz önüne alarak ücretlerin ve diğer ikincil ödeme veya yararlandırmaların ayarlanması
Yöneltme
İşgörenlerin örgüt amacına ulaşmak için yönetilmesi Kapsamı: Moral (içgücü) Çalışanların tatmini Üretkenlik İletişim
Kontrol
Planların uygulamaya konulduğunun kontrol edilmesi işlevidir Kapsamı: gerçekleşen performansı ölçme ve iş standartları ve istenilen performans ile karşılaştırma, istenilen çizgiden sapmalar (her zaman olur) kabul edilebilir düzeylerde mi onu kontrol etme Kabul edilemez sapmalar için hemen düzeltme ve tedbir alma planları ortaya koyma
İş Yaşamı Kalitesi (QWL / İYK)
Esaslar: Kararlar mümkün olan en alt hiyerarşik düzeyde verilmeli İşin bütününden takımın tamamı sorumludur Bir örgütü çalışanların teknik ve sosyal potansiyeli geliştirir Örgütün kalitesi çalışanların kalitesiyle belirlenmiş olur
İş Yaşamı Kalitesi (QWL / İYK)
Esaslar –devamı..
Güvenlik ve çalışanların sağlığı çok önemlidir İşin yerine getirilmesi için anında geribildirim mekanizmaları şarttır Sorunlar belirli kişilerden oluşan ekiplerle çözümlenir, ama sorumluluk herkesindir
Ortak kültür
Paylaşım: felsefe değerler varsayımlar inançlar Umutlar beklentiler tutumlar normlar Örgütü kaynaştırır
Kültür “check-list”ine uyum
Yazılı misyon olmalı Misyonu işgörenlere hatırlatmalı Elini taşın altına koyan yönetim Yöneticiler ve işgörenler arasında açık iletişim desteklenmesi Üstün performansa ayrıcalıklı ödeme İşgörenlere işletmede hisse verme
İşin Dikey Bölümlenmesi
Otorite akışını gösterme
Komuta zinciri
– örgüt içinde kimin kime bağlı çalışacağı açık çizgilerle gösterilir Yetkinin göçerilmesi durumunda yetkiyi kimin kime göçerdiği de açıkça tanımlanmalı
Eşitlik ilkesi
– sorumluluk ve yetkinin birbirine uyumlu olması
İşin Yatay Bölümlenmesi
Bütün departmanlar arasında düşünce ve deneyim paylaşımını destekler Her departmanda hiyerarşik düzey sayısını en aza indirir
Örgütlemede bazı noktalar
Örgütün değişik faaliyet alanları varsa herbiri tanımlanmalı Her faaliyet alanından sorumlu olan bir kişi belirlenmeli Örgütte kullanılan kaynaklar ve yetkiler herkesi ilgilendirir
Otorite (yetke)
Formal otorite
– kişinin örgütte işgal ettiği pozisyondan doğan otoritesi
Kabul edilen otorite
– işgörenlerin kabul ettiği otorite derecesi
Yetenek otoritesi
– kişinin yeteneğinin derecesine göre ortaya koyabildiği otorite
Bölümlere ayırma
Bazı mantık değerlendirmesi ile işleri belirli gruplar altında toplama Bölümleri oluşturmada göz önüne alınanlar: İşlev Ürün Coğrafya Müşteri Süreç/donanım Zaman/vardiya
Örgüt şeması
Örgütün yapısının bir şekille gösterimi İşlevleri ve ilişkileri gösterir Specifies the formal authority & communication network of the organization.
Koordinasyon
Örgütün değişik bölümleri arasında işleri bağlantılandırma ve uyumlandırma faalitleri Koordinasyon mekanizmaları: Komiteler Belirli faaliyet için sorumlu kişiler (task force)
Teşekkür….
Bu bölüm için kaynaklar: 1.2004 Pearson Education, Inc. Upper Saddle River, New Jersey 07458 2.Spears & Gregoire Foodservice Organizations, 5th edition