Transcript bakım güvence sisteminin finansmanında yeni yaklaşımlar

I.Uluslararası Katılımlı Yaşlı Bakım Modelleri ve
Rehabilitasyon Turizmi Kongresi
Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Yaşar KOCAOĞLU
Yaşlı Hizmetleri Dairesi Başkan V.
BAKIM GÜVENCE SİSTEMİNİN FİNANSMANINDA
YENİ YAKLAŞIMLAR
21 Kasım 2012 - İzmir
[email protected] – aile.gov.tr
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Bakıma muhtaçlık:
Engellilik sınıflandırmasına göre;
•Ağır engel
•Günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gerekleri
•Hayatının başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam
ettirilmemesidir.
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Bakım Hizmetleri:
A. Bakım yeri açısından;
1. Evde Bakım
2. Kurumsal Bakım
B. Bakım süresi açısından;
1. Süreli Bakım
2. Sürekli Bakım
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Türkiye’de yaş gruplarının toplam nüfus içindeki dağılımı (1935 -2011)
Yıl
1935
1945
1955
1965
1975
1985
1990
2000
2007
2011
Toplam
Yaşdağılımı
Grupları
(%)
Türkiye’de yaş gruplarının toplam nüfus içindeki
(1935 -2011)
Nüfus
0-14 Yaş
15-65 Yaş
16.158.385
41.4
54.7
18.790.174
39.5
57.1
24.064.763
39.3
57.3
31.391.421
41.9
54.1
40.647.719
40.6
54.8
50.664.458
37.6
58.2
56.473.35
35.0
60.7
67.803.927
29.8
64.5
70.586.256
26.4
66.5
74.724.269
25.3
67.4
Kaynak: TÜİK, 2011; www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi:7.11.2012)
65 + Yaş
3.9
3.3
3.4
4.0
4.6
4.2
4.3
5.7
7.1
7.3
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
65 + yaş grubu il / ilçe merkezi ve belde / köy nüfusu,
Yıl
2011
Toplam
Nüfus
%
İl-İlçe
Merkezi
%
Belde ve
köyler
%
74.724.269
100,00
57.385.706
76,79
17.338.563
23,21
5.490.715
7,34
3.524.932
4,71
1.965.783
2,63
Kaynak: TÜİK, 2011; www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi:7.11.2012)
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Türkiye’de Doğumdan Beklenen Yaşam Süresi
Dönemi
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
Toplam-Doğuşta Kadın-Doğuşta
Beklenen Yaşam Beklenen Yaşam
Süresi (Yıl)
Süresi (Yıl)
74.1
73.9
73.7
73.6
71.7
71.5
71.3
71.1
70.9
70.7
70.6
Kaynak: TÜİK, 2011; www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi:7.11.2012)
76.6
76.3
76.1
75.8
74.2
74.0
73.8
73.6
73.4
73.2
73.0
Erkek-Doğuşta
Beklenen Yaşam Süresi
(Yıl)
71.7
71.6
71.5
71.4
69.3
69.1
68.9
68.8
68.6
68.4
68.2
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Bakım Hizmetleri Stratejisi ve Eylem Planı
(2011-2013)
Yüksek Planlama Kurulu’nun 31.12.2010 tarih ve 2010/44
sayılı kararı ile kabul edilerek Resmi Gazetenin 19.01.2011
tarihli ve 27820 sayılı sayısında yayınlanarak uygulamaya
girmiştir.
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Bakım Hizmetleri Stratejisi ve Eylem Planı
(Öncelikler)
1. Evde Bakım Hizmetlerinin Geliştirilmesi
2. Kurumsal Bakım Hizmetleri Hususundaki Eksikliklerin
Giderilmesi
3. Bakım Hizmetlerine Yönelik Eğitim Programlarının Geliştirilmesi
4. Bakım ve Rehabilite Edici Destek Teknolojilerinin Geliştirilmesi
5. Bakım Güvence Sistemi Oluşturulmasına Yönelik
Çalışmaların Gerçekleştirilmesi
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Bakım Güvence Sistemi Oluşturulmasına Yönelik
Çalışmaların Gerçekleştirilmesi
Bakım güvence modeli ve bakım sigortası alanında;
1. Finansman yönteminin belirlenmesi,
2. Aktüeryal hesapların yapılması ve
3. Sistemdeki aktörlerin belirlenmesi gibi
hususlarda çalışmalar yapılması öngörülmektedir.
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
ı
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Bakım Güvence Sistemi Oluşturulmasına Yönelik
Çalışmalar Kapsamında;
•Sosyal güvenlik sisteminde bakım güvence modeli ve bakım
sigortası oluşturulmasına ilişkin önerilerin oluşturulması ve
•Bakım sigortasının oluşturulmasına yönelik teknik
çalışmalar yapılmıştır.
ÇSGB
DPT
Hazine Müsteşarlığı
SHÇEK
Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği
İlgili STK’lar
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
ı
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Bakım Güvence Sistemi Oluşturulmasına Yönelik Çalışmalarda Sorumlu
ve İlgili Kurumlar Kapsamında;
A. Sorumlu Kurum: (Mülga) Özürlüler İdaresi Başkanlığı-Özürlü ve Yaşlı
Hizmetleri Genel Müdürlüğü
B. İlgili Kurumlar:
1.Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
2.Maliye Bakanlığı
3.Sağlık Bakanlığı
4.Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
5.(Mülga) DPT-Kalkınma Bakanlığı
6.Hazine Müsteşarlığı
7.(Mülga)SHÇEK- Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
8.Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği
9.İlgili STK’lar
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
BAKIM GÜVENCE SİSTEMİNİN GEREKÇESİ
1. Evde ve kurumsal bakım hizmetlerinin yetersizliği
Ayrıca, mevcut sistemde evde bakım hizmeti tıbbi bakım,
rehabilitasyon ve bakıcı eğitimi hususlarını tam olarak içermemekte
ve evde bakım uygulamalarının uluslararası norm ve standartlar da
dikkate alınarak yapılandırılması gerekmektedir.
2. Bütün nüfusu kapsayan bir bakım güvence sisteminin
bulunmaması
Bakıma muhtaçlık durumu ekonomik yoksunluk içinde bulunan ya
da bulunmayan her bireyin karşılaşabileceği bir risktir. Bakım
hizmetlerinin hak temelli yaklaşımla toplumun bütün kesimlerine
veriliyor olması gerekmektedir.
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
BAKIM HİZMETLERİ KONUSUNDA TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT DURUM
ÖYHGM Bağlı Rehabilitasyon Merkezlerin, Kapasiteleri ve Bakılan Kişi
Sayısı
Yıl
Merkez
Sayısı
Kapasite
Bakılan Kişi
Sayısı
2006
66
3.027
4.654
2007
64
3.434
4.092
2008
72
4.098
4.272
2009
72
4.758
4.569
2010
81
5.775
4.623
2011
84
5.833
4.708
2012
85
5.851
5.065
Kaynak: ÖYHGM (Kasım 2012)
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
BAKIM HİZMETLERİ KONUSUNDA TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT DURUM
Özel Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri, Kapasite ve Bakılan Kişilerin Sayısı
Yıl
Merkez Sayısı
2007
10
915
351
2008
20
2,003
768
2009
44
3,744
2,144
2010
77
7,065
4,331
2011
104
9,457
6,872
2012
145
11.779
8.964
Kaynak: ÖYHGM (Kasım 2012)
Kapasite
Bakılan Kişi Sayısı
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
ı
BAKIM HİZMETLERİ KONUSUNDA TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT DURUM
Evde Bakım Hizmetinden Yararlanan Kişi Sayısı ve Harcama Tutarı
Yıl
Kişi sayısı
Harcama Tutarı
(Bin TL)
2006
2007
2008
2009
2010
2011
8
28.583
113.000
210.320
284.595
352.859
3
35.387
417.603
869.362
1.580.803
2.214.804
2012 Eylül
393.638
2.368.588
Kaynak: ÖYHGM (Kasım 2012)
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
YAŞLILIK AYLIĞI
2022 Sayılı kanun kapsamında aylık alan kişilere ilişkin tablo
2008 Yılı
2009 Yılı
2010 Yılı
Yaşlılık
867.035
859.516
848.826
Malullük
114.518
142.288
168.559
Engellilik
255.990
275.028
290.558
18 Yaş Altı Engelli-Malul
TOPLAM
Kaynak: sgk.gov.tr
28.631
1.266.174
44.541
55.727
1.321.373 1.363.670
2011 Yılı
848.609
162.505
286.061
53.418
1.350.593
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
BAKIM HİZMETLERİ KONUSUNDA BAZI ÜLKELERDEKİ DURUM (1)
Almanya; bu hususta ilk mevzuat düzenlemesi, 01.01.1995 tarihinden
geçerli ve yeni bir sigorta kolu olarak "Bakım Sigortası" alanında yeni
düzenleme yapılmıştır.
Almanya’da Kanunun yürürlüğe girdiği 01.01.1995 tarihinde % 1 olarak öngörülen
bakım sigortası prim oranı, nüfusun hızla yaşlanması dikkate alınarak 01.07.1996
tarihinde %1,70’e, bilahare 01.07.2008 tarihinden itibaren de % 1,95’e
yükseltilmiştir. Primlerin yarısı çalışanların ücretlerinden, diğer yarısı işverenler
tarafından karşılanmaktadır.
2008 yılı rakamlarına göre Almanya’da 2.246.829 kişi bakım sigortasından istifade
etmiş, bunların yaklaşık 1,53 milyonu ayakta, 0,72 milyonu ise yatarak tedavi
görmüştür. Ancak bu rakamın 2030 yılında 3 milyonu aşacağı ve giderek 4 milyona
ulaşacağı, buna bağlı olarak bakım sigortası prim oranlarının da % 3 ila % 4
arasında olacağı hesaplanmaktadır.
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
BAKIM HİZMETLERİ KONUSUNDA BAZI ÜLKELERDEKİ DURUM (2)
Hollanda, Danimarka, İsveç, İngiltere;
Sosyal güvenlik sistemini vergilerden ayırdıkları sosyal güvenlik paylarıyla
karşılamaktadırlar. Bakım hizmetleri de bu kapsama dahil edilmiştir.
Bakım hizmetleri genel vergilerden finanse edilen bu sistemde kişinin
bakıma muhtaçlık derecesine ve gelirine göre ücretli, ücretsiz veya kısmi
katılımlı bakım hizmetleri verilmektedir.
Bakım hizmetlerinde yerel yönetimlerin daha aktif görevler üstlendikleri
görülmektedir.
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
BAKIM HİZMETLERİ KONUSUNDA BAZI ÜLKELERDEKİ DURUM (3)
•Avusturya, Belçika, Fransa gibi ülkelerde sosyal güvenlik sisteminin
finansmanı primlerle sağlanmaktadır.
•Bakımla ilgili sağlık giderleri hastalık sigortası kapsamında olup,
hizmetlerinin bir kısmı vergilerden karşılanmaktadır.
•Sosyo-ekonomik olarak gelişmiş ülkelerde milli gelirin % 2 ila 3’ü sosyal
bakım harcamaları için kullanılmaktadır.
•Gerek sağlık, gerekse sosyal bakım maliyetlerinin yüksek olması ve
giderek artması karşısında kamu (vergiler ve sosyal sigortalar primi) ve
özel (özel sigortalar, gönüllü sosyal kuruluşlar, ortaklaşa ödeme veya
masraflara katılım) finansman yoluyla sağlık hizmetlerini de içeren karma
bir sosyal bakım güvence sistemine doğru gidilmektedir.
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Türkiye’de Bakım Hizmetlerinden Bakım Seviyelerine Göre Yararlanma
Yüzdeleri
%
I. Seviye
II. Seviye
III. Seviye
Toplam
Evde Bakım
38,9
21,8
6,4
67,1
Kurumsal Bakım
12,9
13,5
6,5
32,9
Toplam
51,8
35,3
12,9
100
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
TÜRKİYE İÇİN BAKIM SİGORTASI MODELLERİNDE YENİ YAKLAŞIMLAR
Ortak Varsayımlar:
1.Bakım sigortasına, çalışanlar, emekli aylığı alanlar, malullük ve ölüm aylığı alanlar ile
sürekli iş göremezlik geliri alanlardan en düşük emekli aylığı üzerinden prim ödemeleri,
2.Sigortalının, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin bakıma muhtaç olması durumunda
sigortalının prim ödemeye devam edeceği, ancak sigortalının kendisinin bakıma muhtaç
olması durumunda ise prim ödeme yükümlülüğünün ortadan kalkacağı,
3.Bakım sigortası fonunun yıllık Tefe+Tüfe ortalaması üstü getiri oranı ile
değerlendirilmesi,
4.Bakım sigortası kapsamında bakıma muhtaç kişilere, üç bakım seviyesine göre
kurumsal bakım hizmeti veya evde bakım hizmeti verileceği,
Hususları üzerinde durulmaktadır.
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
TÜRKİYE İÇİN BAKIM SİGORTASI MODELLERİNDE YENİ
YAKLAŞIMLAR
Bakım Seviyelerine Göre Tutarlar
Evde Bakım (Yakını Tarafından)
Evde Bakım (Bakıcı Tarafından)
Kurumda Yarı Zamanlı
Kurumda Tam Zamanlı
NOT:
AÜ= Asgari Ücret
1. Seviye = % 50- 69 Ağır özürlü
2. Seviye = % 70- 89 Ağır özürlü
3. Seviye = % 90- 100 Ağır özürlü
l. Seviye
II. Seviye
III. Seviye
0,5 X AÜ
1XAÜ
1,5 X AÜ
1XAÜ
1,5 X AÜ
2 X AÜ
1XAÜ
1,5 X AÜ
2 X AÜ
2 X AÜ
2,5 X AÜ
3 X AÜ
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
TÜRKİYE İÇİN BAKIM SİGORTASI MODELLERİNDE YENİ
YAKLAŞIMLAR
1. Primli Model (Ödeme Gücü Olmayanların Kapsam Dışında Olması Durumu)
•Sosyal güvenlik kapsamında olan kişilerin bakım sigortalısı olarak kabul edileceği,
•Sosyal güvenlik kapsamında olmayan kişilerin bakım giderleri sosyal yardımlardan
yararlanacağı varsayılmıştır.
2. Primli Model (Ödeme Gücü Olmayanların Kapsamda Yer Alması Durumu)
•Tüm Türkiye nüfusunun bakım sigortalısı olarak kabul edileceği,
•Ödeme gücü olmayanlar adına devletin asgari ücret üzerinden prim yatıracağı
varsayılmıştır.
3. Karma Model
•Türkiye nüfusunun bakım sigortalısı olarak kabul edileceği,
•Bakıma muhtaç kişilere yapılacak harcamaların yarısının primlerle, yarısının ise vergiler
yolu ile finanse edileceği varsayılmıştır.
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
TÜRKİYE İÇİN BAKIM SİGORTASI MODELLERİ
1. Primli Model (Ödeme Gücü Olmayanların Kapsam Dışında Olması Durumu)
Yıllar İtibariyle Bakıma Muhtaç Kişi Sayıları
2013
Toplam
2020
2030
2040
2050
2060
2070
2075
775.043 942.241 1.237.933 1.579.796 1.929.977 2.056.995 2.225.167 2.309.590
Bakıma Muhtaç Kişilere Harcanacak Tutarlar
Milyon TL
2013
2020
2030
2040
2050
2060
2070
2075
Toplam
7.095
12.687
24.790
47.143
85.518
135.742
217.470
274.505
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
TÜRKİYE İÇİN BAKIM SİGORTASI MODELLERİ
2. Primli Model (Ödeme Gücü Olmayanların Kapsamda Yer Alması Durumu)
Yıllar İtibariyle Bakıma Muhtaç Kişi Sayıları
2013
Toplam
2020
2030
2040
2050
2060
2070
2075
930.395 1.131.107 1.486.068 1.896.455 2.316.828 2.469.306 2.671.187 2.772.531
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
TÜRKİYE İÇİN BAKIM SİGORTASI MODELLERİ
2. Primli Model (Ödeme Gücü Olmayanların Kapsamda Yer Alması Durumu)
Bakıma Muhtaç Kişilere Harcanacak Tutarlar
Milyon TL
Toplam
2013
8.517
2020
2030
2040
2050
14.738
28.662
54.144
97.912
2060
154.472
2070
247.351
2075
312.357
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
TÜRKİYE İÇİN BAKIM SİGORTASI MODELLERİ
3.Karma Model
Yıllar İtibariyle Bakıma Muhtaç Kişi Sayıları
2013
Toplam
2020
2030
2040
2050
2060
2070
2075
930.395 1.131.107 1.486.068 1.896.455 2.316.828 2.469.306 2.671.187 2.772.531
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
TÜRKİYE İÇİN BAKIM SİGORTASI MODELLERİ
3.Karma Model
Bakıma Muhtaç Kişilere Harcanan Tutarlar
Milyon TL
2013
2020
2030
2040
2050
2060
2070
2075
Prime Ayrılmış
Maliyet
Toplam
4.259
7.369
14.331
27.072
48.956
77.236
123.675
156.179
Vergiye
Ayrılmış
Maliyet
4.259
7.369
14.331
27.072
48.956
77.236
123.675
156.179
8.517
14.738
28.662
54.144
97.912
154.472
247.351
312.357
Genel Toplam
Toplam
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
DEMOGRAFİK GÖSTERGELER
1.
Türkiye nüfusu 2011 yılı itibari ile 74 milyon kişi, 2050 yılında
94,6 milyon olması bekleniyor.
2.
Yıllık nüfus artış hızı binde 13,5 (2011), 2050 yılında binde 2
olması bekleniyor.
3.
Çalışma Çağındaki (15-64 yaş) nüfus %67 (50.346.979 kişi).
4.
Ağustos 2012 döneminde işgücüne katılma oranı % 50,7’dir.
Kaynak: TUİK Haber Bülteni (Erişim tarihi 17 Kasım 2012)
Bakım Güvence Sisteminin Finansmanında
Yeni Yaklaşımlar
Özürlü ve yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
TEŞEKKÜRLER
Yaşar KOCAOĞLU
Yaşlı Hizmetleri Dairesi Başkan V.