Transcript HOE?
1. Het vooronderzoek Kwaliteitszorg in het onderwijs 1 Doelstelling 2. Het doorlichtingsbezoek Inzicht verwerven in hoe de school op een degelijke manier haar kwaliteit kan bevragen en inschatten. 2 Onderwijskwaliteit: een muddy concept Subjectief begrip (meetbaar? Waardenvrij? Proces/output?) Evolutief begrip (cf School Improvement is Not a Simple Problem) Contextgevoelig begrip Manipulatief begrip 3 Facetten van kwaliteit 4 Implicaties voor schoolbeleid? • • Kan je als overheid rekenen op de capaciteiten van scholen om beleid te voeren? De beschikbare beleidsruimte (of autonomie) en het benutten van die beleidsruimte zijn aan elkaar gelinkt. Mogelijkheid tot benutting van de beleidsruimte: klein Mogelijkheid tot benutting van de beleidsruimte: groot Beschikbare beleidsruimte: klein Beschikbare beleidsruimte: groot Situatie levert geen spanning op, maar is niet wat men wenselijk acht. Regulering biedt garantie voor kwaliteit van het onderwijs. Situatie levert spanning op. Scholen kunnen de ruimte niet aan, er zijn risico’s voor de kwaliteit van het onderwijs. Situatie levert spanning op. Scholen kunnen meer aan dan dat er ruimte is (frustratie voor de scholen) of doen meer dan er eigenlijk kan. Situatie levert geen spanning op en is de gewenste situatie gezien de kwaliteit van de benutting van de beleidsruimte. 5 • Vertel aan elkaar over je school? • Waar situeert jouw school zich? Waarom denk je dat? 6 Implicaties voor kwaliteitszorg? Kortom: Om in een context van deregulering en het vergroten van de autonomie onderwijskwaliteit te waarborgen, moet de mogelijkheid van scholen om de beleidsruimte te benutten groot zijn. • Vandaar de opkomst van termen als beleidsvoerend vermogen, beleidskracht en beleidseffectiviteit van scholen. • Vandaar de opkomst van interne kwaliteitszorg en zelfevaluatie Hoe zou je in eigen woorden ‘zelfevaluatie’ omschrijven? Welke zijn noodzakelijke ingrediënten? 8 Bestanddelen van zelfevaluatie in een ontwikkelingsperspectief? een proces geïnitieerd door de scholen zelf welgekozen participanten systematische wijze het functioneren van de school beschrijven en beoordelen met het oog op het nemen van beslissingen c.q. iniatieven in het kader van schoolontwikkeling 9 Een zelfevaluatie op het getouw zetten • • • Voorbereiding van de zelfevaluatie • W-vragen en hoe? Vorm geven aan zelfevaluaties • Zelfevaluatie als beleidsdaad • Zelfevaluatie als onderzoeksdaad Werken met de zelfevaluatie 10 Waarom? • • • • Een Een Een Een spiegelfunctie beleidsvoorbereidende functie legitimatiefunctie transferfunctie 11 Waarom? Een spiegelfunctie • • • Zicht krijgen op het functioneren van de school, het eigen functioneren of dat van collega’s. Spiegelbeeld of de foto Een (meer) objectief oordeel over de school mogelijk te maken. Een schoolleider aan het woord: ‘Als wij dagdagelijks rondlopen, weten wij wel ongeveer waar dat het mis gaat. Maar dat is zowat meer intuïtie. En met deze zelfevaluatie wordt het een stukje formeler en systematischer vastgelegd.’ 12 Waarom? Een beleidsvoorbereidende functie • • • De klemtoon ligt op beleidsontwikkeling Totstandkoming van een nieuw beleid en de verbetering van het bestaande beleid Komen tot verbeterpunten 13 Waarom? Een legitimatiefunctie • • • Verantwoording naar buiten toe Legitimatie op basis van de resultaten Ook het proces zelf kan als een vorm van legitimatie gezien worden Een leerkracht aan het woord: ‘Ik heb ook de indruk dat die zelfevaluatie nu een beetje gebeurt - niet toevallig - omwille van de doorlichting. Dat ze ook kunnen zeggen, we zijn daar mee bezig. Ja, er zijn nog een aantal zaken, waar we toevallig dit jaar mee starten, om dan toch goed te scoren eigenlijk.’ 14 Waarom? Een transferfunctie • • Het uitgangspunt: de zelfevaluatie kan leerzaam zijn voor anderen Opsporen en verspreiden van ‘good practices’ 15 Waarom? Wat is het aandeel van deze vier functies? Functies % schoolleiders dat aangeeft dat de zelfevaluatie in hun school deze functie had Een spiegelfunctie % Een legitimatiefunctie % Een transferfunctie % Een beleidsvoorbereidende functie % 16 Waarom? Wat is het aandeel van deze vier functies? Functies % schoolleiders dat aangeeft dat de zelfevaluatie in hun school deze functie had Een spiegelfunctie 87 % Een legitimatiefunctie 24 % Een transferfunctie 2% Een beleidsvoorbereidende functie 76 % 17 Wat? Mee eens? Scholen kunnen gelijk welk aspect van hun functioneren tot de inhoudelijke focus van hun zelfevaluatie uitroepen 18 Wat? Aandeel zelfevaluaties waarin thema in kwestie aan bod komt. Totaal De onderwijskundige aanpak in de school 89% Het functioneren als team 86% Het leiderschap in de school 83% Het leren van leerlingen 73% De pedagogisch/levensbeschouwelijke aanpak in de school 72% De relaties met ouders/externen 59% Het nascholingsbeleid 51% De infrastructuur/accommodatie 51% 19 Wie? Betrokken bij Planning Gegevensverzameling Bespreking van de resultaten (Adjunct-)directeur 73.6% 83.0% 81.1% Middenkader 42.2% 79.3% 66.3% leerkrachten 11.1% 74.6% 32.4% Administratieve ondersteuning 6.3% 70.6% 20.6% Functie 20 Wanneer? ‘Nobody wants to be evaluated by anybody at anytime’ (House, 1973) 21 Wanneer? Starten met zelfevaluatie: (In welke mate) zijn wij er klaar voor? • • ‘Mislukken in je voorbereiding is de voorbereiding van je mislukking’ Het belang van wat aan de zelfevaluatie vooraf gaat mag niet onderschat worden. 22 Starten met zelfevaluatie: (In welke mate) zijn wij er klaar voor? Visie + Vaardigheden + Motivatie + Middelen + Actieplan Zelfevaluatie + Vaardigheden + Motivatie + Middelen + Actieplan Verwarring Deze voorwaarden zijn volgens Ambrose (1987) best vervuld om de kans op een + + Motivatie + Middelen + Actieplan Visie Angst succesvolle innovatie te vergroten. VaardigFrus1. Hoe +zouden jullie+deze voorwaarden vertalen+ naar het uitvoeren van + Middelen Visie Actieplan heden traties een zelfevaluatie? + Vaardig- + Motivatie + + Actieplan Visie 2. Wat gebeurt heden er als de voorwaarde niet vervuld is? Visie + Vaardigheden + Motivatie + Middelen + Geleidelijkheid Valse start 23 Starten met zelfevaluatie: (In welke mate) zijn wij er klaar voor? + Vaardigheden + Motivatie + Middelen + Actieplan Zelfevaluatie + Vaardigheden + Motivatie + Middelen + Actieplan Verwarring Visie + + Motivatie + Middelen + Actieplan Angst Visie + Vaardigheden + Frustraties Visie + Vaardigheden + Motivatie + Visie + Vaardigheden + Motivatie + Middelen + Visie + Middelen + Actieplan + Actieplan Geleidelijkheid Valse start 24 Houding ten aanzien van zelfevaluatie Zelfevaluatie GEM ...vertelt ons niets nieuws/leert ons heel veel ...leidt niet tot beter lesgeven/leidt tot beter lesgeven ...kost veel tijd/kost weinig extra tijd ...raakt alleen enkelen/raakt iedereen ...leidt niet tot beter management/leidt tot beter management ...is moeilijk te interpreteren/is makkelijk te begrijpen ...is bij de meeste teamleden niet geliefd/is wel geliefd ...is moeilijk uit te voeren/is goed uit te voeren ...is niet kosten-effectief/is kosten-effectief ...hangt af van het toeval/geeft een betrouwbaar beeld ...is subjectief/is objectief ...is een momentopname/geeft onze ontwikkeling goed weer 25 Houding ten aanzien van zelfevaluatie Zelfevaluatie GEM ...vertelt ons niets nieuws/leert ons heel veel 4.24 ...leidt niet tot beter lesgeven/leidt tot beter lesgeven 4.22 ...leidt niet tot beter management/leidt tot beter management 4.18 26 Houding ten aanzien van zelfevaluatie Zelfevaluatie ...is bij de meeste teamleden niet geliefd/is wel geliefd GEM 2.75 27 Houding ten aanzien van zelfevaluatie Zelfevaluatie GEM ...kost veel tijd/kost weinig extra tijd 3.27 ...raakt alleen enkelen/raakt iedereen 3.75 ...is moeilijk te interpreteren/is makkelijk te begrijpen 3.64 ...is moeilijk uit te voeren/is goed uit te voeren 3.56 ...is niet kosten-effectief/is kosten-effectief 3.62 ...is subjectief/is objectief 3.39 28 De Hoe-vraag? 29 Kwantitatieve benaderingen Beschrijven en verklaren Specifiek en afgelijnd Meetbaar, observeerbaar Uniforme instrumenten Cijfermatige gegevens Veel respondenten Soms schraal beeld van de werkelijkheid Snel veel gegevens Statistische analyse Beschrijvend, vergelijking van groepen, relaties Gestandaardiseerd Objectief en waardevrij Relatief eenvoudig te verwerken Stappen in het Zelfevaluatieproces kwalitatieve benaderingen Doelbepaling Verkennen en begrijpen Algemeen en ruim Ervaringen van betrokkenen Gegevensverzameling Algemeen, open, groeiend Tekstueel, beelden Beperkt aantal respondenten Rijk beeld Zeer tijdsintensief Analyse en interpretatie Tekstuele analyse Beschrijvend, thematisch Zoeken naar de diepere betekenis van bevindingen Rapportage Flexibel en groeiend Beschouwend, niet waardevrij Lastig om samen te vatten en te structureren 30 De informatierijke school KWANTITATIEVE BENADERING Geef twee voorbeelden van gegevensbronnen die momenteel beschikbaar zijn voor scholen (al dan niet zelf verzameld) én geef aan of ze al dan niet gebruikt worden? 31 Everything that can be counted does not necessarily count Albert Einstein 32 Via cijfers en informatie naar actie: de basis van geïnformeerde schoolontwikkeling (Terechte) vooroordelen t.o.v. kwantitatieve benadering!? • Cijfers zeggen niets • We waarderen wat we meten in plaats van te meten wat we waarderen • Onderzoek is (te) vaak een doel in plaats van een middel • Cijfers zeggen alles: het is maar hoe je ernaar kijkt 33 Cijfers zeggen alles: het is maar hoe je ernaar kijkt • Hoe goed doen wij het in vergelijking met anderen? (normgericht) • Hoe goed doen wij het in vergelijking met (onze eigen) verwachtingen/standaarden? (criteriumgericht) • Hoe goed doen wij het in vergelijking met voorheen? (zelf- of schoolgericht) 34 Cijfers zeggen niets 35 KWALITATIEVE BENADERING Directe consultatie: vraag respondenten naar hun meningen en ervaringen Gesloten vragenlijsten Open vragenlijsten Conversaties en discussies Interviews Indirecte consultatie: laat respondenten op een niet verbale of schriftelijke manier hun meningen en ervaringen vertolken Tekeningen en schilderijen Foto’s Posters en collages 36 Een zelfevaluatie op het getouw zetten • • • Voorbereiding van de zelfevaluatie • W-vragen en hoe? Vorm geven aan zelfevaluatie Werken met de zelfevaluatie 37 Werken met de zelfevaluatie: Komen tot schoolontwikkeling • • • • De doelen die uit de zelfevaluatie voortvloeien, ‘SMART’ formuleren Het standpunt van anderen ook onder de loep nemen Invulling geven aan interne professionalisering en externe ondersteuning Zelfevaluatieresultaten aanzien als basis voor • reflectie op de bestaande doelen • leren en actie • borging 38 Kwaliteitszorg als systematische en geïnformeerde schoolontwikkeling PLANNEN PLANNEN AANPASSEN AANPASSEN DOEN DOEN CONTROLEREN VISIE CONTROLEREN 39 Meta-evaluatie • De vraag naar meta-evaluatie: evaluatie van de zelfevaluatie • Is het zinvol scholen ter verantwoording te roepen voor de kwaliteit van hun zelfevaluaties? • Hoe ga je de kwaliteit van zelfevaluaties dan beoordelen? 40 Opdracht: • Stel: je wil een uitspraak doen over de kwaliteit van een zelfevaluatie • Welke criteria ga je gebruiken om de kwaliteit van de zelfevaluatie aan af te toetsen? • Hoe ga je gegevens verzamelen om een uitspraak te kunnen doen over de kwaliteit van de zelfevaluatie 41 Mogelijke kwaliteitsindicatoren 42 Voorbeelden van concrete resultaten 43 WAT? Waarover hebben jullie in de school reeds een (vorm van) zelfevaluatie gedaan? Waarover vinden jullie dat het interessant zou zijn om je school eens een zelfevaluatie te doen? WAAROM? HOE? Kwantitatief ? Of Kwalitatief? Waarom? Je volgde met veel belangstelling de open lezing van Maarten Van Steenkiste? Als leerkracht wil je wel een nagaan hoe jouw leerlingen gemotiveerd zijn? Hoe zou je dit aanpakken? En dan? Je volgde de lessen over brede zorg… Alle leerkrachten in de school vinden dat precies zorgbeleid een troef is van de school. Jullie zijn echt een zorgbrede school… Maar is dat ook het beeld dat ouders of potentiële ouders van uw school, de buurt, …van jullie school hebben? Je wil het welbevinden van je leerlingen nagaan? http://www.bloggen.be/welbevindenleerlinge n/ PGE? ????? Beschrijven > reflecteren vanuit diverse bronnen > actie > conclusie Is er een item uit je klaspraktijk, uit de school waar je meer over wil weten??? Wat ? Waarom ? ( Spiegel? Verantwoording?...?? Heeft het een link met een andere KHIVO cursus? Hoe? Waarom zo? Wie? Waarom? Wanneer? Hoe? Wat verwacht je van de resultaten? Waarom? Resultaten? Kun je die duiden vanuit xx cursus? Waarom? Actie? Wat ? Wie ? Wanneer? Waarom? Meta-evaluatie? Wat heb ik er nu uit geleerd in verband met zelfevaluatie? VEEL SUCCES……