Transcript Wykład +
Promieniowanie
jonizujące w środowisku
Wykorzystywanie i klasyfikacja
źródeł promieniotwórczych
Źródła zamknięte i otwarte
Źródła otwarte (open sources) i
Źródła zamknięte (sealed sources)
Najczęściej stosuje się źródła zamknięte: Źródło (lub jego
opakowanie) spełnia warunek, że radioaktywna substancja
nie wydostanie się niego.
Dyrektywa 96/29 Euroatom:
Sealead source: a source whose structure is such as to
prevent, under normal conditions of use, any dispersion of
radioactive substances into the environment.
Praktyczne podejście do sprawy
zabezpieczenia przed rozprzestrzenieniem
radioaktywnej substancji
Zamknięcie radioaktywnej substancji może być
realizowane na różne sposoby:
Może to być radioaktywna substancja
implantowana do metalowej matrycy bez
żadnego opakowania
Źródło może być zmknięte w bardzo wyszukanym
opakowaniu spełniającym różne testy odporności
Przykłady: 63Ni w niklu lub 14C w materiale syntetycznym są
bez zamknięcia. W normalych warunkach z blaszką z niklu
nic się nie dzieje. W nienormalnych warunkach nikiel może
się utlenić i.t.p. i teoretycznie radioaktywność mogłaby się
rozprzestrzenić.
Standardy opisujące jakość
opakowania
ISO 2919:
Zamknięcie źródła poddawane jest testom
odporności na:
-
temperaturę i szok temperaturowy
ciśnienie
zgniatanie
wibracje
punktowe uderzenia
Testy źródeł zamkniętych
Każdy z testów definiuje odporność źródła na
kolejne próby i opisuje tę odporność w skali od 1
do 6.
Np. oznaczenie liczbą 6 dla pierwszego testu
oznacza, że źródło bezpiecznie może znajdować
się w temperaturze 800oC przez 10 minut i
zniesie skok temperatury z 800 do 20oC
Np. Źródło 63Ni zainstalowane w aparaturze jest
oznaczone: ISO/C32211. Dwie końcowe jedynki
oznaczają, że dla tego źródła nie jest wymagana
odporność na wibracje i punktowe uderzenia
Oznaczenia źródeł zamkniętych c.d.
Inne normy ISO (ISO 1677) dotyczą takich informacji
o źródle jak:
-szczelność opakowania
-chemiczna zgodność opakowania z zawartością
- czy naświetlanie neutronami (aktywacja) spowoduje
powstanie radioaktywności w materiale osłony
Zastosowania zamkniętych źródeł
Przemysł:
„Fotografia” złącz rurociągu: 60Co, 192Ir
Pomiar prędkości przepływu: 241Am, 137Cs, 60Co
Napełnienie zbiorników:
Pomiar grubości stali, szkła, gumy.. : 137Cs, 241Am
Pomiar małych grubości folii, papieru…: 14C, 90Sr
Przemysł spożywczy – konserwacja żywności: 60Co
Laboratoria:
Mieszkania:
Detektory dymu:
241Am
Otwarte źródła promieniotwórcze
Nie ma specjalnych norm. Są wymagania w zależności od
przeznaczenia.
Np. w medycynie są określone wymagania na temat
zawartości w źródle innych niż pożądany izotop.
Zastosowania otwartych źródeł:
Diagnostyka medyczna
Radioterapia
Badania w chemii i biologii
Prędkości przepływu w przemyśle
Przykłady użycia źródeł otwartych w
diagnostyce medycznej
- Diagnostyka guzów w kościach: 500MBq
99mTc
- Badania nerek i przewodu moczowego: 20MBq
123J
- Badanie funkcjonowania płuc: 100MBq 99mTc
(wprowadzony do krwi)
lub 600MBq 81mKr ( wdychanie, T1/2=13.3sekund)
- Badanie tarczycy: 20MBq
123I
(T1/2=13h)
- Poszukiwanie guzów nowotworowych:
(T1/2=2.8d)
111In
Zastosowanie źródeł w radioterapii
Nadczynność tarczycy:
Terapia izotopem 131I (T1/2=8d) o
aktywności od 150 MBq do 1.4 GBq
Guzy nowotworowe tarczycy:
Terapia też izotopem 131I ale o większej
aktywności od 1.8 do 5.5 GBq
Zastosowanie źródeł w biologii
Źródła promieniotwórcze stosuje się jako
znaczone izotopy, aby prześledzić zachowanie
atomów konkretnego pierwiastka w procesach
biologicznych
Stosuje się izotopy:
32P, 14C, 3H, 125I