Transcript cytologia - SOS Polonia

JESTEM KOBIETĄ
WARSZTATY
SOS POLONIA,
SOUTHAMPTON
6 MAJA 2014
CO TO JEST CYTOLOGIA
(ang. cervical screening; smear test)
 - test sprawdzający stan zdrowia szyjki macicy (dolnej
części macicy), prowadzący do wykrycia zmian
komórkowych;
 - profilaktyczne badania cytologiczne w znacznej mierze
redukują zagrożenia rozwijania się raka szyjki macicy;
 - u 1 na 20 badanych kobiet wykrywane są zmiany w
komórkach, które mogą być spowodowane różnymi
czynnikami (infekcje, wirusy), większość z tych zmian nie
prowadzi do raka szyjki macicy;
BADANIA NAUKOWE - FAKTY
 - w Wielkiej Brytanii około 900 kobiet rocznie umiera na raka szyjki
macicy, w Polsce dwa razy więcej 1.800 (w większości tych przypadków
kobiety nie badały się regularnie);
 - w znacznej większości przypadków zachorowań można było im
zapobiec poprzez odpowiednią profilaktykę i leczenie; zmiany
komórkowe prowadzące ostatecznie do raka szyjki macicy wykryte we
wczesnym stadium są wyleczalne w 75% (należy pamiętać że raka szyjki
macicy powoduje kilka czynników);
 - nie poddawanie się badaniu cytologicznemu jest więc jednym z
największych czynników ryzyka rozwoju raka szyjki macicy;
CZYNNIKI ZWIĘKSZONEGO RYZYKA
ZACHOROWAŃ
 - palenie papierosów; niewłaściwa dieta, brak witaminy C
 - rozpoczęcie inicjacji seksualnych w bardzo młodym wieku;
 - liczni partnerzy seksualni lub partner seksualny, który




miał licznych partnerów seksualnych
- stosowanie środków immunosupresyjnych (np. po
przeszczepie organów, implanty piersi);
- słaby system obronny organizmu;
- inne infekcje seksualne (np. chlamydia, wirus opryszczki
HSV-2);
wieloletnie stosowanie hormonalnych środków
antykoncepcyjnych;
PROGRAM NHS
(NHS Cancer Screening Programme)
 - bezpłatny
 - obejmujący wszystkie kobiety pomiędzy 25 a 64 rokiem życia
(automatyczne otrzymywanie zaproszeń; ważne jest aby na liście
lekarza pierwszego kontaktu GP zawsze znajdował się poprawny,
aktualny adres pacjentki)
 - kobiety w przedziale wieku 25 – 49 lat otrzymują zaproszenie na
badania raz na 3 lata; kobiety w wieku 50-64 – raz na 5 lat;
 - kobiety przechodzące menopauzę również powinny poddawać się
badaniu;
 - kobiety po 65 roku życia, kobiety nie współżyjące seksualnie od
długiego czasu, po zabiegu hysterokomii (usunięcia macicy) u których
szyjka nie została usunięta - powinny również być pod stałą opieką
lekarza i w razie wskazań wykonywać badania cytologiczne;
O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ PODDAJĄC SIĘ
BADANIU CYTOLOGICZNEMU
 - test, tak jak każdy inny, nie zawsze jest w 100%
perfekcyjny, nawet jeśli wyszedł pozytywnie, a pojawiają się
niepokojące symptomy (krwawienie po seksie, między
miesiączkami, różnego rodzaju wydzieliny) – trzeba
niezwłocznie zgłosić się do lekarza;
 - występowanie czynników zaburzających prawidłowy
odczyt testu (błąd ludzki; komórki w których zaczynają się
zmiany wciąż wyglądają bardzo podobnie do komórek
zdrowych; infekcja; niewłaściwy okres badania/ delikatne
krwawienie – zanieczyszczenie próbki);
WYNIKI TESTU/ POLSKA – klasyfikacja wg
Papanicolau
 I stopień oznacza rozmaz prawidłowy;
 II stopień świadczy najczęściej o obecności stanu zapalnego, nie budzi
podejrzeń o charakter nowotworowy, ale wymaga leczenia
przeciwzapalnego;
 stopień IIIa oznacza już obecność podejrzanych komórek i po leczeniu
przeciwzapalnym wymaga kontrolnego badania cytologicznego;
 stopnie IIIb, IV i V świadczą o obecności komórek bardzo podejrzanych
lub już typowo z cechami nowotworowymi i wymagają
natychmiastowego rozszerzenia diagnostyki, w postaci pobrania z szyjki
macicy wycinków do badania histopatologicznego pod kontrolą
kolposkopii, które jest badaniem ostatecznie potwierdzającym lub
wykluczającym istnienie stanu przedrakowego lub raka szyjki macicy.
WIELKA BRYTANIA
- obowiązuje system Bethesda
 NORMAL RESULT (wynik prawidowy, następne badanie za 3 lub 5
lat);
 INADEQUATE (badanie wykonane nieodpowiednio, do powtórzenia);
 ABNORMAL RESULT - DYSKARYOSIS (dysplazja - nie jest rakiem,
jednak w niektórych przypadkach, nieleczona, w konsekwencji może po
latach do niego prowadzić):
- BORDERLINE CHANGES (zmiany na granicy dopuszczalności wyniku
prawidłowego); jeśli nie występuje ryzyko infekcji HPV – kolejne
badanie za 3 lub 5 lat) – duże prawdopodobieństwo samoistnego
wyleczenia
- MILD (LOW-GRADE) DYSKARYOSIS - CIN 1 (cervical intraepithelial
neoplasia), śródnabłonkowe zmiany dysplastyczne małego stopnia duże prawdopodobieństwo samoistnego wyleczenia; 1/3 komórek ze
zmianami
SYSTEM BETHESDA cd.
 ABNORMAL RESULT - DYSKARYOSIS cd.:
- MODERATE DYSKARYOSIS CIN 2 – śródnabłonkowe
zmiany dysplastyczne dużego stopnia;wymaga leczenia, aby
przywrócić komórki do zdrowia; 2/3 komórek ze zmianami
- SEVERE (HIGH – GRADE) DYSKARYOSIS CIN 3 –
śródnabłonkowe zmiany dysplastyczne dużego stopnia,
wymaga leczenia; wszystkie komórki posiadają zmiany
- INVASIVE OR GLANDULAR NEOPLASIA, powstawanie
nowotworu
DYSKARIOSIS (DYSPLAZJA)
 - zmiany w komórkach szyjki macicy;
 - w większości przypadków zmiany powracają do
normalności naturalnie, samoistnie;
 - czasami jednak stają się coraz gorsze i mogą nieleczone w
przyszłości prowadzić do raka szyjki macicy
 - po wykryciu tych zmian konieczne są dalsze badania (test
na HPV, kolposkopia, biopsja, leczenie/ leki, zabiegi
ginekologiczne tj. konizacja, łyżeczkowanie z kanału szyjki
macicy)
HPV – HUMAN PAPILOMA VIRUS
 - przenoszony drogą seksualną (nie chroni przed nim w 100 %





prezerwatywa);
- nie ma żadnych symptomów, co oznacza że można go mieć przez
wiele, wiele lat zupełnie o tym nie wiedząc;
- 100 typów wirusa, niektóre z nich prowadzą do zmian komórkowych;
najniebezpieczniejsze typy wirusa to: 16 i 18
- większość kobiet w pewnym momencie zetknęła się z infekcją
wirusem, która nie wymagała jednak leczenia;
- nawet u kobiet, które zetknęły się z odmianą wirusa o wysokim ryzyku
zagrożenia, tylko w części przypadków prowadził on do rozwoju raka;
- pamiętaj, że w walce z wirusem pomaga utrzymywania jak najlepszej
odporności organizmu; obecnie też program szczepień dla dziewczyn
przed rozpoczęciem współżycia seksualnego;
KOLPOSKOPIA I CO DALEJ?
 - badanie polegające na oglądaniu zmian szyjki macicy pod
mikroskopem, lekarz decyduje czy dalsze leczenie jest potrzebne;
 - wycięcie próbki ze zmianami (biopsja) i badanie jej w laboratorium,
ocena zmian;
 - jeśli biopsja wykaże, że zmiany są minimalne, spowodowane tylko
infekcją HPV, kolejne badanie cytologiczne za rok;
 - jeśli lekarz przeprowadzający kolposkopię oceni zmiany jako znaczne
(powierchnia i rodzaj zmian) zaleca odpowiednie leczenie (lekarstwa,
wycinanie odcinków zmienionych, powtórzenia badań cytologicznych
za 6 miesięcy, kolejna kolposkopia, odpowiednie zabiegi
ginekologiczne);
DODATKOWE INFORMACJE
 - przed każdym badaniem (cytologia, kolposkopia)
pielęgniarka lub lekarz przeprowadzają z pacjentką
wywiad (okres, antykoncepcja, niepokojące
objawy), jest to okazja do dyskusji, uzyskania
porady, możliwości leczenia ginekologicznego;
 - bariera językowa (rozwiązaniem jest tłumacz
profesjonalny lub bliska zaufana osoba);
 - korzystanie z każdej możliwej okazji do badania
(np. podczas pobytu w kraju rodzinnym);
LEPIEJ ZAPOBIEGAĆ NIŻ LECZYĆ
 Prezentacja opracowana na podstawie:
- Materiałów programu badań cytologicznych
i kolposkopijnych NHS:
www.cancerscreening.nhs.uk/cervical/
- Źródeł internetowych/ Wikipedia; fora; poradniki;
- Autor: NS