Transcript RYNEK I JEGO RACJONALINI AKTORZY?
RYNEK I JEGO AKTORZY
JERZY JAGODZIŃSKI Wydział Zarządzania UW
ADAM SMITH
• TEORIA NIEWIDZIALNEJ RĘKI RYNKU
• SPOŁECZNA HARMONIA
Cechy gry rynkowej
• • • • • •
siła przetargowa nabywców -popyt siła przetargowa dostawców-zasoby, podaż rywalizacja między konkurentami wolna konkurencja pomnażanie dochodów i zysków swoboda wyboru i zawierania umów – alokacji środków decyzji o wolny przepływ na rynku pracy
Elementy społeczności rynkowej wg Linbloma(2002)
• Własność prywatna • Przedsiębiorcy • Zespoły • Pośrednicy • Wolność • Zasada wzajemności • Pieniądz - banki • Aktywna sprzedaż - cena
Aktorzy gry rynkowej Teoria racjonalnego wyboru Adama Smitha Istnieje związek pomiędzy kanonem racjonalności i decyzją aktorów gry rynkowej…..
Zachowania aktorów….
Gospodarką rynkową rządzą chciwość i strach. Czy rzeczywiście rynek działa racjonalnie? Popełniamy błąd, zakładając, że organizacje, których celem jest zysk, będą w największym stopniu zdolne chronić własnych udziałowców i ich kapitał.
TEORIA RACJONALNEGO WYBORU (SOUTHERLAND 1992)
• • • EFEKT DOSTĘPNOŚCI • • EFEKT PIERWSZEŃSTWA
EFEKT NOWOŚCI EFEKT NAIWNOŚCI EFEKT STEREOTYPU
• • • EFEKT NADMIERNEJ PEWNOŚCI
ZŁUDZENIE KONTROLI
• KONFORMIZM SPOŁECZNY
ZŁA OCENA PRAWDOPODOBIEŃSTWA
Efekt dostępności - asymetrii • Wiedza i informacja nie są symetryczne • Np. lekarz i pacjent. Pacjent musi zaufać lekarzowi.
• Ale jednocześnie lekarz nie może odmówić porady i leczenia-co oferuje wolny rynek.
Efekt pierwszeństwa • Nie ma równości pomiędzy graczami giełdowymi najszybsze komputery świata • Istnieje zróżnicowanie w dostępności ze względu na technologie i rewolucje innowacyjne • Dostępność do kapitału
Efekt nowości
Nie wszystko co nowe ma większą wartość i jest lepsze! Ale to może być względne!
EFEKT NAIWNOŚCI •
Biznes stał się teatrem namiętności i emocji. Pod wpływem tych czynników obiektywna rynkowa wiedza schodzi na dalszy plan.
Kryzys fundamentalizmu rynkowego przełom XIX i XX w.
•
Pogłębienie nierówności , także
nierównomierność dostępu do informacji • Rozwój transportu, łączności, rynku finansowego • • • Postęp techniczny i wynalazków
Upadek idealizmu etycznego Nowa rola państwa
– regulowanie handlu pomiędzy stanami, ustalanie płacy minimalnej, system opieki społecznej, itp.
Fazy cyklu koniunkturalnego.
Istota kryzysu amerykańskiego -lata 30.
• • • Cykl koniunkturalny – recesja i spekulacja giełdy, upadek banków.
Kryzys walutowy
- polityka niskich stop procentowych (FED) –
hiperinflacja Nietrafione inwestycje.
KEYNES NA RATUNEK •
RYNKI NIE KORYGUJĄ SIĘ SAME
•
AKTYWNA POLITYKA PAŃSTWA
• KEYNES URATOWAŁ KAPITALIZM
UTOPIA KOMUNISTYCZNA
•
CENTRALNY PLANISTA
Dominacja własności państwowej ALOKACJA ZASOBÓW PRZEZ PAŃSTWO •
RYNEK ZNIEWOLONY-
autarkia i protekcjonizm oraz niska efektywność gospodarki i państwa.
brak konkurencji,
Utopia komunistyczna • •
Degradacja przedsiębiorczości i inicjatywy społecznej
• Osłabienie więzi społecznych opartych na wspólnie akceptowanych wartościach.
Wyobcowanie elit politycznych
CZY BYŁY JAKIEŚ PLUSY W KOMUNIZMIE TAK GDZIE NIE TRZEBA BYŁO RYNKU • KULTURA •CZEŚCIOWO SŁUŻBA I OCHRONA ZDROWIA •
WYRÓWNYWANIE SZANS
ALE KONKLUZJA JEST OCZYWISTA
ZAWODNOŚCI RYNKU NIE PRZEZWYCIĘŻY ZAWODNE PAŃSTWO!
EKONOMICZNE CECHY GLOBALIZACJI
• • •
LIBERALIZACJA DEREGULACJA .
HANDLU ŚWIATOWEGO i ŚWIATOWY RYNEK FINANSOWY I INSTYTUCJI FIANSOWYCH DOMINACJA RYNKOWCH SYSTEMÓW GOSPODARCZYCH
GLOBALNY RYNEK
ROZWÓJ I BOGACTWO
Unia Europejska USA Japonia Indie CHINY
REPRODUKCJA BIEDY
Kraje Afryki, znaczna część Ameryki Łacińskiej.
Pozytywy globalizacji • Wzrost światowych dochodów • Szansa przyspieszenia rozwoju gospodarczego • Poprawa warunków życia • Postęp technologiczny i informatyczny • Skok cywilizacyjny
Negatywy globalizacji • Dominacja wielkich korporacji ponadnarodowych Ameryka górą!
• Niesprawiedliwy podział dóbr pogłębiają się dysproporcje pomiędzy bogatymi i biednymi.
• Zagrożenie ekologiczne świata – rośnie!
• Imperializm kulturowy.
PRZYPADEK JARMARKU EUROPA
•
RYNEK A PORZĄDEK SPOŁECZNY
•
RACJONALNE ZACHOWANIA AKTORÓW RYNKU?
STADION – AKTORZY GRY RYNKOWEJ
• • • •
HANDLARZE WŁAŚCICIELE SŁUŻBY PUBLICZNE KLIENCI
C
O ŁĄCZYŁO AKTORÓW GRY RYNKOWEJ NA JARMARKU?
JARMARK EUROPA
• BRAK WSPÓLNYCH PRZEKONAŃ • KULT SUKCESU • NIEZGODA NA REGULACJE DOKONYWANE PRZEZ PAŃSTWO • • NEGOCJACJE JAKO METODA WYMIANY SPOŁECZNEJ
SIEĆ AKTORÓW
Cecha sieci aktorów • Sieć oparta jest na relacjach , i podobnych wartościach , które się pielęgnuje po to, by mogła nastąpić dwustronna wymiana informacji i rad, by można było się wzajemnie rekomendować i wspierać.
DLACZEGO MELIŚMY DYSTANS DO JARMARKU EUROPA?
PROBLEM PORZĄDKU SPOŁECZNEGO
• KONFLIKT ELEMENTARNYCH WARTOŚCI I NORM.
• ZAUFANIE JAKO ELEMENT SYSTEMU WARTOŚCI NOWOCZESNEGO SPOŁECZEŃSTWA.
• INTERES INDYWIDUALNY A INTERES GRUPOWY DOBRO WSPÓLNE.
Obszary DOBRA WSPÓLNEGO PAŃSTWO INICJUJE : •ROZWÓJ SYETMÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ przedłużanie życia.
•DBA O OCHRONĘ NIEZDOLNYCH DO PRACY.
•NIE JEST OBOJĘTNE NA RYZYKO BEZROBOCIA I WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO.
•NORMY PRAWNE
Przykłady dobra wspólnego • • • • •
Flaga, hymn.
Bezpieczne granice.
Finanse publiczne.
Ochrona mianowanych urzędników państwowych.
DOMNIEMANIE NIEWINNOŚCI?
PYTANIE • KTO STOI LUB POWIEN STAĆ NA STRAŻY DOBRA WSPÓLNEGO?
ODPOWIEDŹ NA PYTANIE TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY • RZĄD?
• PARTIE POLITYCZNE?
• OBYWATELE?
• KOŚCIOŁY?
• MEDIA?
Czy dobro wspólne może być… •Kategorią zależną od danej kultury i warunków społecznych i politycznych?
Największy slums Azji - Dharavi • 10 lat temu ludzkie „wysypisko” -emigranci, bezrobotni, ubodzy • Dziś prawie milion ludzi, którzy wytwarzają 1 mld $ dochodu rocznie istnieją: garbarnie, zakłady włókiennicze, firmy produkujące meble, piekarnie.
Źródło: „The Rise of India” Niranjan Rajadhyaksha
HARMONIA INTERESÓW
„
TYLKO WOLNOŚĆ I SOLIDARNOŚĆ ŁĄCZNIE, TWORZĄ PERESPEKTYWĘ ROZWOJU......”
KTO TO POWIEDZIAŁ?
KTO TO POWIEDZIAŁ?
DONALD TUSK (2007)
Nie ma jarmarku Europa jest…?
Co powstanie zamiast… ?
Powstanie stadion narodowy Jaka będzie jego nazwa?
Nazwa stadionu narodowego – CZY TO MOŻLIWE?
• STADION NARODOWY IM. COCA COLI?
• STADION NARODOWY IM. Mc DONALDSA
Rynek i jego aktorzy
Dziękuję