RYNEK I JEGO AKTORZY

JERZY JAGODZIŃSKI Wydział Zarządzania UW

ADAM SMITH

• TEORIA NIEWIDZIALNEJ RĘKI RYNKU

• SPOŁECZNA HARMONIA

Cechy gry rynkowej

• • • • • •

siła przetargowa nabywców -popyt siła przetargowa dostawców-zasoby, podaż rywalizacja między konkurentami wolna konkurencja pomnażanie dochodów i zysków swoboda wyboru i zawierania umów – alokacji środków decyzji o wolny przepływ na rynku pracy

Elementy społeczności rynkowej wg Linbloma(2002)

• Własność prywatna • Przedsiębiorcy • Zespoły • Pośrednicy • Wolność • Zasada wzajemności • Pieniądz - banki • Aktywna sprzedaż - cena

Aktorzy gry rynkowej Teoria racjonalnego wyboru Adama Smitha Istnieje związek pomiędzy kanonem racjonalności i decyzją aktorów gry rynkowej…..

Zachowania aktorów….

Gospodarką rynkową rządzą chciwość i strach. Czy rzeczywiście rynek działa racjonalnie? Popełniamy błąd, zakładając, że organizacje, których celem jest zysk, będą w największym stopniu zdolne chronić własnych udziałowców i ich kapitał.

TEORIA RACJONALNEGO WYBORU (SOUTHERLAND 1992)

• • • EFEKT DOSTĘPNOŚCI • • EFEKT PIERWSZEŃSTWA

EFEKT NOWOŚCI EFEKT NAIWNOŚCI EFEKT STEREOTYPU

• • • EFEKT NADMIERNEJ PEWNOŚCI

ZŁUDZENIE KONTROLI

• KONFORMIZM SPOŁECZNY

ZŁA OCENA PRAWDOPODOBIEŃSTWA

Efekt dostępności - asymetrii • Wiedza i informacja nie są symetryczne • Np. lekarz i pacjent. Pacjent musi zaufać lekarzowi.

• Ale jednocześnie lekarz nie może odmówić porady i leczenia-co oferuje wolny rynek.

Efekt pierwszeństwa • Nie ma równości pomiędzy graczami giełdowymi najszybsze komputery świata • Istnieje zróżnicowanie w dostępności ze względu na technologie i rewolucje innowacyjne • Dostępność do kapitału

Efekt nowości

Nie wszystko co nowe ma większą wartość i jest lepsze! Ale to może być względne!

EFEKT NAIWNOŚCI •

Biznes stał się teatrem namiętności i emocji. Pod wpływem tych czynników obiektywna rynkowa wiedza schodzi na dalszy plan.

Kryzys fundamentalizmu rynkowego przełom XIX i XX w.

•

Pogłębienie nierówności , także

nierównomierność dostępu do informacji • Rozwój transportu, łączności, rynku finansowego • • • Postęp techniczny i wynalazków

Upadek idealizmu etycznego Nowa rola państwa

– regulowanie handlu pomiędzy stanami, ustalanie płacy minimalnej, system opieki społecznej, itp.

Fazy cyklu koniunkturalnego.

Istota kryzysu amerykańskiego -lata 30.

• • • Cykl koniunkturalny – recesja i spekulacja giełdy, upadek banków.

Kryzys walutowy

- polityka niskich stop procentowych (FED) –

hiperinflacja Nietrafione inwestycje.

KEYNES NA RATUNEK •

RYNKI NIE KORYGUJĄ SIĘ SAME

•

AKTYWNA POLITYKA PAŃSTWA

• KEYNES URATOWAŁ KAPITALIZM

UTOPIA KOMUNISTYCZNA

•

CENTRALNY PLANISTA

Dominacja własności państwowej ALOKACJA ZASOBÓW PRZEZ PAŃSTWO •

RYNEK ZNIEWOLONY-

autarkia i protekcjonizm oraz niska efektywność gospodarki i państwa.

brak konkurencji,

Utopia komunistyczna • •

Degradacja przedsiębiorczości i inicjatywy społecznej

• Osłabienie więzi społecznych opartych na wspólnie akceptowanych wartościach.

Wyobcowanie elit politycznych

CZY BYŁY JAKIEŚ PLUSY W KOMUNIZMIE TAK GDZIE NIE TRZEBA BYŁO RYNKU • KULTURA •CZEŚCIOWO SŁUŻBA I OCHRONA ZDROWIA •

WYRÓWNYWANIE SZANS

ALE KONKLUZJA JEST OCZYWISTA

ZAWODNOŚCI RYNKU NIE PRZEZWYCIĘŻY ZAWODNE PAŃSTWO!

EKONOMICZNE CECHY GLOBALIZACJI

• • •

LIBERALIZACJA DEREGULACJA .

HANDLU ŚWIATOWEGO i ŚWIATOWY RYNEK FINANSOWY I INSTYTUCJI FIANSOWYCH DOMINACJA RYNKOWCH SYSTEMÓW GOSPODARCZYCH

GLOBALNY RYNEK

ROZWÓJ I BOGACTWO

Unia Europejska USA Japonia Indie CHINY

REPRODUKCJA BIEDY

Kraje Afryki, znaczna część Ameryki Łacińskiej.

Pozytywy globalizacji • Wzrost światowych dochodów • Szansa przyspieszenia rozwoju gospodarczego • Poprawa warunków życia • Postęp technologiczny i informatyczny • Skok cywilizacyjny

Negatywy globalizacji • Dominacja wielkich korporacji ponadnarodowych Ameryka górą!

• Niesprawiedliwy podział dóbr pogłębiają się dysproporcje pomiędzy bogatymi i biednymi.

• Zagrożenie ekologiczne świata – rośnie!

• Imperializm kulturowy.

PRZYPADEK JARMARKU EUROPA

•

RYNEK A PORZĄDEK SPOŁECZNY

•

RACJONALNE ZACHOWANIA AKTORÓW RYNKU?

STADION – AKTORZY GRY RYNKOWEJ

• • • •

HANDLARZE WŁAŚCICIELE SŁUŻBY PUBLICZNE KLIENCI

C

O ŁĄCZYŁO AKTORÓW GRY RYNKOWEJ NA JARMARKU?

JARMARK EUROPA

• BRAK WSPÓLNYCH PRZEKONAŃ • KULT SUKCESU • NIEZGODA NA REGULACJE DOKONYWANE PRZEZ PAŃSTWO • • NEGOCJACJE JAKO METODA WYMIANY SPOŁECZNEJ

SIEĆ AKTORÓW

Cecha sieci aktorów • Sieć oparta jest na relacjach , i podobnych wartościach , które się pielęgnuje po to, by mogła nastąpić dwustronna wymiana informacji i rad, by można było się wzajemnie rekomendować i wspierać.

DLACZEGO MELIŚMY DYSTANS DO JARMARKU EUROPA?

PROBLEM PORZĄDKU SPOŁECZNEGO

• KONFLIKT ELEMENTARNYCH WARTOŚCI I NORM.

• ZAUFANIE JAKO ELEMENT SYSTEMU WARTOŚCI NOWOCZESNEGO SPOŁECZEŃSTWA.

• INTERES INDYWIDUALNY A INTERES GRUPOWY DOBRO WSPÓLNE.

Obszary DOBRA WSPÓLNEGO PAŃSTWO INICJUJE : •ROZWÓJ SYETMÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ przedłużanie życia.

•DBA O OCHRONĘ NIEZDOLNYCH DO PRACY.

•NIE JEST OBOJĘTNE NA RYZYKO BEZROBOCIA I WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO.

•NORMY PRAWNE

Przykłady dobra wspólnego • • • • •

Flaga, hymn.

Bezpieczne granice.

Finanse publiczne.

Ochrona mianowanych urzędników państwowych.

DOMNIEMANIE NIEWINNOŚCI?

PYTANIE • KTO STOI LUB POWIEN STAĆ NA STRAŻY DOBRA WSPÓLNEGO?

ODPOWIEDŹ NA PYTANIE TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY • RZĄD?

• PARTIE POLITYCZNE?

• OBYWATELE?

• KOŚCIOŁY?

• MEDIA?

Czy dobro wspólne może być… •Kategorią zależną od danej kultury i warunków społecznych i politycznych?

Największy slums Azji - Dharavi • 10 lat temu ludzkie „wysypisko” -emigranci, bezrobotni, ubodzy • Dziś prawie milion ludzi, którzy wytwarzają 1 mld $ dochodu rocznie istnieją: garbarnie, zakłady włókiennicze, firmy produkujące meble, piekarnie.

Źródło: „The Rise of India” Niranjan Rajadhyaksha

HARMONIA INTERESÓW

„

TYLKO WOLNOŚĆ I SOLIDARNOŚĆ ŁĄCZNIE, TWORZĄ PERESPEKTYWĘ ROZWOJU......”

KTO TO POWIEDZIAŁ?

KTO TO POWIEDZIAŁ?

DONALD TUSK (2007)

Nie ma jarmarku Europa jest…?

Co powstanie zamiast… ?

Powstanie stadion narodowy Jaka będzie jego nazwa?

Nazwa stadionu narodowego – CZY TO MOŻLIWE?

• STADION NARODOWY IM. COCA COLI?

• STADION NARODOWY IM. Mc DONALDSA

Rynek i jego aktorzy

Dziękuję