Transcript zasady funkcjonowania giełdy papierów wartościowych
ZASADY FUNKCJONOWANIA GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE S.A.
AGENDA Wprowadzenie Systemy notowań Fazy sesji giełdowej Kursy giełdowe Zlecenia giełdowe Indeksy giełdowe Dystrybucja informacji Animatorzy
WPROWADZENIE Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest najważniejszą instytucją wtórnego rynku papierów wartościowych w Polsce GPW powstała w kwietniu 1991 roku. Przy jej tworzeniu jako wzór przyjęto giełdę w Lyonie 3
WPROWADZENIE GPW w Warszawie jest spółką akcyjną, której akcjonariuszami są banki, domy maklerskie i Skarb Państwa Obrót na GPW odbywa się zgodnie z wymogami przepisów, a wszystkie notowane papiery zostały wcześniej dopuszczone do publicznego obrotu przez Komisję Nadzoru Finansowego 4
WPROWADZENIE Celem GPW jest:
organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi promowanie obrotu papierami wartościowymi upowszechnianie informacji związanych z obrotem papierami wartościowymi
5
ZADANIA GIEŁDY
Umożliwienie przepływu kapitałów
tych, którzy szukają jak najlepszej lokaty do tych, którzy potrafią z tych kapitałów zrobić jak najlepszy użytek. od 6
ZADANIA GIEŁDY
Mobilizacja oszczędności
stwarza możliwość osiągania zysków, inwestorzy wspomagają giełdę środkami finansowymi oczekując dochodów
–
giełda 7
ZADANIA GIEŁDY
Wycena notowanych papierów wartościowych –
wycena przez rynek aktualnej wartości przedsiębiorstw notowanych na giełdzie 8
9
Architektura systemu 10
RYNKI NOTOWAŃ
Akcje spółek giełdy warszawskiej notowane są na rynkach:
podstawowym równoległym 11
RYNKI NOTOWAŃ
Kryterium Rynek podstawowy Rynek równoległy Wartość akcji dopuszczonych do obrotu giełdowego
(iloczyn liczby wszystkich akcji emitenta i prognozowanej ceny rynkowej tych akcji, a w przypadku gdy określenie tej ceny nie jest możliwe – kapitały własne emitenta)
5 mln EURO gdy warunki rynku podstawowego nie są spełnione Ilość akcji w posiadaniu akcjonariuszy, z których każdy uprawniony jest do wykonywania mniej niż 5% głosów na walnym zgromadzeniu emitenta
a) min 15% akcji objętych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giełdowego lub b) min 100.000 akcji objętych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giełdowego o wartości równej co najmniej 1.000.000 euro liczonej wg ostatniej ceny sprzedaży lub emisyjnej
gdy warunki rynku podstawowego nie są spełnione
12
SYSTEMY NOTOWAŃ
Papiery wartościowe na warszawskiej giełdzie notowane są w ramach następujących systemów notowań:
System notowań ciągłych System notowań jednolitych z dwukrotnym określeniem kursów 13
SYSTEMY NOTOWAŃ
System notowań ciągłych
Kursy mogą ulegać zmianom w ciągu danej sesji giełdowej w miarę napływających ofert – kupna sprzedaży 14
SYSTEMY NOTOWAŃ
System notowań jednolitych
Cena poszczególnych walorów ustalana jest jedynie na początku sesji giełdowej na podstawie zleceń, jakie napłynęły przed otwarciem sesji Kursy jednolite nie ulegają zmianom w ciągu określonej części sesji, według nich rozliczane są wszystkie transakcje 15
SYSTEM NOTOWAŃ CIĄGŁYCH
W systemie notowań ciągłych znajdują się:
akcje wchodzące w skład indeksów WIG20, TechWIG, NFI pozostałe akcje o wystarczającej płynności obligacje skarbowe i inne, prawa pierwszeństwa z obligacji, certyfikaty inwestycyjne listy zastawne instrumenty pochodne (opcje na akcje, opcje na indeks, kontrakty terminowe na indeksy, kontrakty terminowe na kursy walut, kontrakty terminowe na akcje, warratnty opcyjne) prawa poboru z akcji notowanych w systemie notowań ciągłych prawa do nowych akcji, jeśli będą notowane w systemie notowań ciągłych jednostki indeksowe 16
SYSTEM NOTOWAŃ JEDNOLITYCH
W systemie notowań jednolitych z dwukrotnym określeniem kursów znajdują się:
• akcje spółek o mniejszej płynności • prawa poboru i prawa do nowych akcji jeśli dane akcje notowane są również w systemie jednolitym z dwukrotnym określeniem kursu 17
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Notowania ciągłe Notowania jednolite z dwoma fixingami Notowania ciągłe - kontrakty terminowe
18
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ 19
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Przed otwarciem
możliwe jest wprowadzanie zleceń zlecenia trafiają do centralnego arkusza zleceń, lecz nie są zawierane transakcje arkusz zleceń jest na bieżąco udostępniany użytkownikom systemu po wprowadzeniu każdego nowego zlecenia jest kalkulowany wiadomości
Teoretyczny Kurs Otwarcia
(TKO), który jest podawany do publicznej 20
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Interwencja
nie można składać zleceń jedynie animatorzy mogą dokonywać modyfikacji złożonych wcześniej przez siebie zleceń dozwolone są modyfikacje w zakresie: zwiększenia wolumenu zlecenia, zwiększenia ceny w zleceniu kupna, zmniejszenia ceny w zleceniu sprzedaży modyfikacje są widoczne dla wszystkich uczestników rynku 21
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Fixing
następuje realizacja zleceń wprowadzonych do systemu w fazie przed otwarciem zostaje wyznaczona cena otwarcia (notowania ciągłe) lub kurs jednolity (notowania jednolite), równe ostatniemu znanemu TKO z fazy przed otwarciem 22
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Notowania ciągłe
możliwe jest wprowadzanie zleceń transakcje są realizowane natychmiast po wprowadzeniu zlecenia, które może być zrealizowane 23
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Dogrywka
wszyscy uczestnicy rynku mogą składać zlecenia kupna i sprzedaży po wyznaczonym kursie otwarcia transakcje zawierane są w sposób ciągły alokacja zleceń odbywa się według czasu przyjęcia zlecenia do systemu 24
SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Zamrożenie
następuje podczas notowań ciągłych, gdy: wprowadzone zlecenie PKC nie może być wykonane w całości zlecenie z limitem mogłoby spowodować zawarcie transakcji poza widełkami ograniczającymi wahania kursu instrumentu przyjmowanie zleceń ulega wstrzymaniu ogłasza się równoważenie rynku 25
SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Równoważenie
może wystąpić: podczas otwarcia/zamknięcia notowań ciągłych w trakcie notowań ciągłych (po wprowadzeniu zlecenia powodującego zamrożenie instrumentu) następuje jeżeli cena równowagi nie może być wyznaczona w granicach obowiązujących widełek ogłasza się fazę przed sesją – przyjmuje się zlecenia i na ich podstawie wyznacza kurs równowagi 26
SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Równoważenie – c.d.
Giełda może: przedłużyć równoważenie rynku rozszerzyć widełki, aby objęły one wyznaczony kurs zakończyć notowania i ogłosić kurs nietransakcyjny równy dolnym/górnym widełkom 27
KURSY GIEŁDOWE
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia
W fazie przed sesją na bieżąco jest wyliczany i publikowany TKO w oparciu o przyjmowane zlecenia Ostatni znany TKO staje się kursem otwarcia dla danego instrumentu 28
KURSY GIEŁDOWE
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia
TKO jest wyznaczany przy zastosowaniu kolejno następujących zasad: maksymalizacja wolumenu obrotu minimalizacja różnicy pomiędzy popytem a podażą minimalizacja różnicy pomiędzy kursem określanym a kursem odniesienia 29
KURSY GIEŁDOWE
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia Wyznaczony kurs musi zapewniać, że:
Wszystkie aktywne: zlecenia PKC zlecenia kupna z limitem ceny wyższym zlecenia sprzedaży z limitem ceny niższym od kursu określonego muszą być zrealizowane w całości 30
KURSY GIEŁDOWE
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia Dodatkowo przy wyznaczonym kursie:
zlecenia PCRO i aktywne zlecenia z limitem ceny równym kursowi określonemu mogą być zrealizowane całkowicie, częściowo lub mogą pozostać niezrealizowane 31
KURSY GIEŁDOWE
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia Dodatkowo przy wyznaczonym kursie:
wszystkie zlecenia kupna z limitem ceny niższym od kursu określonego wszystkie zlecenia sprzedaży z limitem ceny wyższym od kursu określonego nie są realizowane 32
KURSY GIEŁDOWE
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia KURS NIETRANSAKCYJNY
– podawany j eśli nie można wyznaczyć kursu jednolitego w dopuszczalnych widełkach Transakcje nie są zawierane, a określony kurs stanowi punkt odniesienia na następną sesję 33
REALIZACJA ZLECEŃ
Zlecenia są realizowane z zachowaniem:
priorytetu ceny czasu przyjęcia lub uaktywnienia oraz minimalizacji liczby transakcji 34
REALIZACJA ZLECEŃ
Kolejność realizacji zleceń:
PKC z limitem wyższym (zlecenia kupna) lub niższym (zlecenia sprzedaży) PCRO z limitem ceny równym określonemu kursowi wśród zleceń PKC lub z tym samym limitem ceny jako ostatnie realizowane są zlecenia z warunkiem limitu aktywacji 35
KURSY GIEŁDOWE
Notowania w systemie notowań ciągłych
Notowania ciągłe rozpoczynają się od ustalenia kursu otwarcia Następnie transakcje mogą być zawierane po różnych cenach 36
KURSY GIEŁDOWE
Notowania w systemie notowań ciągłych Transakcje zawierane są po kursie najlepszego zlecenia oczekującego na rynku
Jednostką transakcyjną jest
1 instrument
(akcja, obligacja, kontrakt terminowy) 37
OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW Dla instrumentów finansowych, dla których w momencie wprowadzenia do systemu błędnego zlecenia, nie były zdefiniowane dynamiczne ograniczenia, wartości przedziału zmiany wahań kursów, o którym mowa w § 113 ust. 1 pkt. 2) Regulaminu Giełdy, są następujące: Kurs odniesienia dla przedziału zmiany wahań kursów wyznacza przewodniczący sesji w momencie otrzymania wniosku o anulowanie transakcji.
38
OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW
Notowania ciągłe
W przypadku równoważenia rynku, można zmienić ograniczenia wahań kursów danego papieru wartościowego Największe dopuszczalne odchylenie od kursu odniesienia nie może przekroczyć:
21%
dla akcji
6 punktów procentowych
dla obligacji 39
OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW
Notowania jednolite Kurs na drugim fixingu na danej sesji może maksymalnie różnić się od kursu na pierwszym fixingu o 21%, jednak nie więcej niż 33,1% od kursu ostatniego fixingu na poprzedniej sesji
40
OGRANICZENIA DYNAMICZNE Na pierwszej sesji, na której notowany jest dany instrument finansowy obowiązują ograniczenia dynamiczne.
41
DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW W zależności od wysokości kursu papieru wartościowego, różna jest dokładność , z jaką są notowane papiery wartościowe na giełdzie 42
DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW
Sposób notowania instrumentu Rodzaj instrumentu
w złotych w punktach w procentach wartości nominalnej
akcje, PDA, prawa poboru, certyfikaty inwestycyjne, warranty, walutowe kontrakty terminowe kontrakty terminowe na indeksy (np.USD, EURO) obligacje
43
DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW 44
ZLECENIA GIEŁDOWE System giełdowy WARSET stosowany na GPW gwarantuje równe traktowanie wszystkich inwestorów:
indywidualnych i instytucjonalnych krajowych i zagranicznych
45
ZLECENIA GIEŁDOWE
System WARSET zapewnia inwestorom:
dostęp do rynku i informacji giełdowych, bez względu na to, gdzie inwestorzy się znajdują wykonanie prawie natychmiastowe i automatyczne ich zleceń 46
ZLECENIA GIEŁDOWE Dwie zasady pierwszeństwa przy wykonywaniu zleceń:
CENA
(najważniejsza)
CZAS
47
ZLECENIA GIEŁDOWE
CENA
• zlecenie zakupu z wyższym limitem jest realizowane przed zleceniami o niższym limicie • zlecenie sprzedaży z najniższym limitem jest realizowane przed zleceniami o wyższym limicie 48
ZLECENIA GIEŁDOWE
CZAS
dwa zlecenia tego samego typu i z tą samą ceną są realizowane według czasu zarejestrowania w systemie giełdowym 49
ZLECENIA GIEŁDOWE
Inwestor składając zlecenie określa:
rodzaj oferty (kupno/sprzedaż) limit ceny lub rodzaj zlecenia bez limitu ceny termin ważności zlecenia nazwę instrumentu finansowego liczbę papierów wartościowych (wolumen) dodatkowe warunki wykonania zlecenia 50
ZLECENIA GIEŁDOWE Na podstawie złożonego zlecenia w biurze maklerskim, biuro sporządza
zlecenie maklerskie
, które jest przekazywane do realizacji na Giełdę 51
PUNKT OBSŁUGI KLIENTA CENTRALA BIURA MAKLERSKIEGO MAKLER GIEŁDOWY INWESTOR KOMPUTER GIEŁDY Droga zlecenia składanego przez inwestora
OD ZLECENIA DO ROZLICZENIA 53
RODZAJE ZLECEŃ Kryteria podziału zleceń składanych przez inwestorów: Limit ceny w zleceniu Zlecenia z dodatkowym warunkiem wykonania Termin ważności zlecenia 54
RODZAJE ZLECEŃ
Kryterium limit ceny w zleceniu
Zlecenia z limitem ceny Zlecenia bez limitu PCR (po cenie rynkowej) PCRO (po cenie rynkowej na otwarcie) PKC (po każdej cenie) 55
RODZAJE ZLECEŃ
Kryterium zlecenia z dodatkowym warunkiem wykonania
Wmin – minimalna wielkość (wolumen) wykonania LimAkt – limit aktywacji WUJ – wielkość ujawniana 56
RODZAJE ZLECEŃ
Kryterium termin ważności zlecenia
zlecenia z określonym terminem ważności zlecenia bez określonej daty ważności DZIEŃ (ważne do końca sesji giełdowej) DOM (ważność domyślna, bezterminowo) WiN (ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji, niezrealizowana część zlecenia traci ważność) WuA (ważne do momentu zawarcia pierwszych transakcji, musi być zrealizowane w całości lub nie jest realizowane w ogóle 57
ZLECENIA GIEŁDOWE
Zlecenie z limitem ceny
Zlecenie kupna/sprzedaży z określoną przez inwestora ceną Limit dla zlecenia kupna
MAKSYMALNĄ
wartościowych określa cenę zakupu papierów Limit dla zlecenia sprzedaży określa
MINIMALN
Ą cenę sprzedaży papierów wartościowych 58
ZLECENIA GIEŁDOWE
Zlecenie z limitem ceny Termin ważności Ilość
ważne do końca sesji giełdowej ważne domyślnie ważne do pierwszego wykonania określona ilość z warunkiem minimalnej wielkości wykonania z warunkiem wielkości ujawnienia wykonaj lub anuluj ważne do konkretnej daty
Limit aktywacji
59
ZLECENIA GIEŁDOWE
Zlecenie po cenie rynkowej (PCR)
W zleceniu PCR inwestor nie określa limitu ceny, po której chce dokonać transakcji Zlecenie PCR
jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu
po
cenie wyłącznie pierwszego NAJLEPSZEGO
oczekującego w arkuszu zlecenia przeciwnego 60
ZLECENIA GIEŁDOWE
Zlecenie po cenie rynkowej (PCR)
Realizowana jest TYLKO najlepsza oferta po stronie przeciwnej Niezrealizowana część zlecenia staje się zleceniem z limitem równym kursowi ostatniej zawartej transakcji 61
ZLECENIA GIEŁDOWE
Zlecenie po cenie rynkowej (PCR)
Zlecenie PCRO może być składane:
wyłącznie w trakcie notowań ciągłych
z wyjątkiem fazy równoważenia rynku 62
ZLECENIA GIEŁDOWE
Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO)
Inwestor składając takie zlecenie chce nabyć określoną liczbę akcji, nie określając dokładnie ceny zakupu Niezrealizowana część zlecenia PCRO staje się zleceniem z limitem ceny równym ostatniej zrealizowanej transakcji 63
ZLECENIA GIEŁDOWE
Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO)
Zlecenia PCRO biorą udział w wyznaczaniu kursu otwarcia Zlecenia PCRO
są realizowane przed
zleceniami z limitem równym kursowi jednolitemu, otwarcia, zamknięcia, kursowi określonemu w wyniku równoważenia rynku 64
ZLECENIA GIEŁDOWE
Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO)
nie mogą być modyfikowane w fazie interwencji nie mogą zawierać dodatkowych warunków:
LimAkt, Wmin, WUJ, WuA
65
ZLECENIA GIEŁDOWE
W fazie równoważenia przyjmowane są tylko zlecenia:
z limitem ceny PCRO PKC 66
STRUKTURA ORGANIZACYJNA 67
STRUKTURA ORGANIZACYJNA
Walne Zgromadzenie Giełdy
m
ogą w nim uczestniczyć wszyscy akcjonariusze GPW do kompetencji WZA należy: dokonywanie zmian w statucie zatwierdzanie regulaminu Giełdy wybór Rady Giełdy 68
STRUKTURA ORGANIZACYJNA
Rada Giełdy
nadzoruje dz iałalność Giełdy dopuszcza do obrotu gi ełdowego papiery warto ściowe decyduje o nadaniu lub cofn ięciu statusu c złonka Giełdy Rada składa się z przedstawicieli banków, domów maklerskich, instytucji finansowych, izb gospodarczych i emitentów 69
STRUKTURA ORGANIZACYJNA
Zarząd Giełdy
Kieruje bieżącą działalnością Giełdy okre śla zasady wprowadzania papierów warto ściowych do obrotu określa datę rozpoczęcia działania członka giełdy na giełdzie na wniosek członka giełdy, nadzoruje dzia łalność maklerów giełdowych i dom ów maklerskich w zakresie obrotu giełdowego 70