Transcript PREKAMBR I PALEOZOIK NA OBSZARZE POLSKI

PREKAMBR I PALEOZOIK NA
OBSZARZE POLSKI
Opracował: Karol Grzywna
DZIEJE ZIEMI:
PREKAMBR:
• Prekambr – nieformalna jednostka
geochronologiczna w dziejach Ziemi,
obejmująca przedział czasu od powstania
Ziemi do początku okresu kambryjskiego, czyli
interwał wiekowy od 4,6 mld lat do 542 mln
lat temu. Prekambr obejmuje blisko 85%
dziejów Ziemi. Pomimo, że jest jednostką
nieformalną, to powszechnie jest stosowany w
fachowej literaturze.
FORMY UTWORZONE W
PREKAMBRZE:
•
•
•
•
•
•
WYNIESIENIE ŁEBY
OBNIŻENIE NADBAŁTYCKIE
WYNIESIENIE MAZURSKO-SUWALSKIE
OBNIŻENIE PODLASKIE
WYNIESIENIE SŁAWATYCZ
OBNIZENIE NADBURZŃSKIE
SUROWCE:
•
RUDY ŻELAZA ( okolice suwałk)
WYKORZYSTANIE SUROWCÓW:
• W Polsce zasobów żelaza w
okolicach Suwałk nie
wydobywa się w związku z
groźbą zaistnienia katastrofy
ekologicznej oraz z uwagi na
głębokie położenie złóż
PALEOZOIK
• Paleozoik, era paleozoiczna, trzecia era w
dziejach Ziemi. Rozpoczęła się ok. 570 mln lat
temu, a zakończyła ok. 230 mln lat temu.
Dzieli się na sześć okresów: kambr, ordowik,
sylur, dewon, karbon i perm.
JEDNOSTKI GEOLOGICZNE
UTWORZONE W PALEOZOIKU:
•
•
•
•
MONOKLINA PRZEDSUDECKA
ZAPADLISKO ŚLĄSKO-KRAKOWSKIE
GÓRY ŚWIĘTOKRZYSKIE
TRZON KRYSTALICZNY TATR
SUROWCE
•
•
•
•
•
WĘGIEL KAMIENNY
ROPA NAFTOWA I GAZ ZIEMNY
WAPIENIE
SÓL KAMIENNA I POTASOWA
RUDY MIEDZI
WYKORZYSTANIE SUROWCÓW:
WĘGIEL KAMIENNY
•
Węgiel kamienny – skała osadowa pochodzenia
roślinnego, zawierająca 75-97% pierwiastka
węgla, powstała głównie w karbonie (era
paleozoiczna) ze szczątków roślinnych, które
bez dostępu tlenu uległy uwęgleniu. Ma czarną
barwę, matowy połysk, czarną rysę.
•
Węgiel kamienny stosowany jest powszechnie
jako paliwo. Jego wartość opałowa waha się od
16,7 do 29,3 MJ/kg i silnie zależy od jego składu
(zawartości popiołu, siarki, wilgotności).
Wartość opałowa czystego pierwiastka węgla
wynosi ok. 33,2 MJ/kg. Węgiel kamienny jest
nieodnawialnym źródłem energii.
Węgiel jest w Polsce surowcem strategicznym, bo
zaspokaja 60% zapotrzebowania
energetycznego kraju (2008). Polskie zasoby tej
skały należą do największych na świecie.
Większość z nich zlokalizowana jest w woj.
lubelskim i na Górnym Śląsku.
ROPA NAFTOWA:
Ropa naftowa (olej skalny, czarne złoto) – ciekła
kopalina, złożona z mieszaniny naturalnych
węglowodorów gazowych, ciekłych i stałych
(bituminów), z niewielkimi domieszkami azotu,
tlenu, siarki i zanieczyszczeń. Ma podstawowe
znaczenie dla gospodarki światowej jako
surowiec przemysłu chemicznego, a przede
wszystkim jako jeden z najważniejszych
surowców energetycznych.
Najstarszy na świecie istniejący szyb naftowy
znajduje się w Polsce we wsi Siary pod
Gorlicami. Został wykopany ręcznie w 1852 i
dał początek wydobyciu ropy naftowej w
kopalni założonej przez Stanisława
Jabłonowskiego.
Pierwsza polska kopalnia ropy powstała w 1854 r. z
inicjatywy Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce k.
Krosna.
Pierwszy polski zakład destylacji ropy naftowej
powstał w 1856 r. w Ulaszowicach koło Jasła
(dzisiaj w granicach miasta).
Jedna z najstarszych rafinerii na świecie z 1884
znajduje się w Gorlicach.
GAZ ZIEMNY:
•
Gaz ziemny zwany również błękitnym
paliwem – rodzaj paliwa
kopalnego pochodzenia
organicznego, gaz zbierający się w skorupie
ziemskiej w pokładach wypełniających
przestrzenie, niekiedy pod wysokim
ciśnieniem. Pokłady gazu ziemnego
występują samodzielnie lub towarzyszą
złożom ropy naftowej lub węgla
kamiennego. Polsce gaz ziemny wydobywa
się głównie
na Podkarpaciu (Przemyśl, Husów, Sanok)
i Zapadlisku
Przedkarpackim (wysokometanowy) w
wyniku odmetanowywania kopalni węgla
kamiennego w GOP,
w Wielkopolskiem (Odolanów, Międzychód)
oraz Lubuskiem (Drezdenko). Pierwsze
odwierty zakończyły się powodzeniem i
uruchomienie 13 kopalń planowane jest
przez PGNiG już w 2012 roku.
SKAŁY WAPIENNE:
Wapień – skała
osadowa (chemogeniczna lub organogeni
czna) zbudowana głównie z węglanu
wapnia, przede wszystkim w
postaci kalcytu. Ze względu na łatwość
obróbki, polerowalność i ciekawy wygląd
wapień jest stosowany powszechnie
m.in. jako materiał budowlany i
okładzinowy, mimo że ulega
łatwo wietrzeniu fizycznemu. W naszym
klimacie nadaje się głównie do okładzin
wewnątrz budynków. Jest też dobrym
materiałem rzeźbiarskim.
Jest używany głównie w budownictwie,
przemyśle
wapienniczym, cementowym, chemiczny
m, cukrowniczym,
w hutniczym (jako topnik, do
wyrobu szkła), w rolnictwie (jako nawóz)
oraz w energetyce jako sorbent w
procesie odsiarczania spalin.
SÓL KAMIENNA:
Sól kamienna, skała osadowa (tzw.
halityt) należąca do grupy skał
chemicznych, powstała w wyniku
wytrącania się halitu podczas
odparowywania wody z mórz lub
słonych jezior. Często występuje
razem z gipsem, anhydrytem oraz
solami potasowo-magnezowymi.
Sól kamienna jest jednym z ważniejszych
surowców w przemyśle chemicznym
oraz spożywczym (sól kuchenna, sól
warzona).
Jest stosowana jako środek do
rozmrażania i zwalczania śliskości
zimowych (sól drogowa).
Kryształy są używane do budowy
aparatury pomiarowej np.
spektrofotometrów absorpcyjnych w
podczerwieni
SÓL POTASOWA:
• Sól potasowa, sylwinit –
skała osadowa, chemiczna,
powstała
podczas ewaporacji z mórz i
słonych jezior. Głównym
składnikiem jest chlorek
potasu. Nawóz ten może
być stosowany pod
wszystkie rośliny uprawne:
zboża ozime i jare, rośliny
przemysłowe, pastewne i
okopowe, na użytkach
zielonych oraz w uprawie
warzyw i sadownictwie.
RUDY MIEDZI:
•
Właściwości elektryczne miedzi są
wykorzystywane
w przewodach miedzianych i
urządzeniach
jak elektromagnesy. Układy
scalone i obwody
drukowane zawierają miedź, ze
względu na jej bardzo dobrą
przewodność
elektryczną; radiatory iwymienniki
ciepła wytwarzane są z miedzi, ze
względu na wyższe rozpraszanie
ciepła, w stosunku do powszechnie
używanego aluminium. Miedź jest
używana także do budowy lamp
elektronowych,
monitorów CRT i magnetronów jako f
alowodów
promieniowania mikrofalowego.
ZADANIA MATURALNE:
Uzupełnij tabelę, wpisując w odpowiednie
miejsca nazwy pasm górskich
• Ural, G. Skandynawskie, Karpaty, , Sudety, G.
Świętokrzyskie, Andy, Alpy
• Fałdowanie kaledońskie:
• Fałdowanie hercyńskie:
• Fałdowanie alpejskie:
Na podstawie opisu rozpoznaj skałę
• skała twarda pochodzenia magmowego, minerały są
widoczne gołym okiem, zawiera głównie skalenie, kwarc,
biotyt ……………………………
• skała osadowa, najczęściej biała lub żółta, złożona
głównie z kalcytu, w wyniku działania wody z dwutlenkim
węgla tworzy formy naciekowe ………………………….
• przeobrażony wapień, służy jako kamień rzeźbiarski
………………………
Opisz elementy gór zrębowych
Bibliografa:
- www.wikipedia.pl
Arkusze maturalne
http://wieczorek.ztikm.szczecin.pl/grafika/zdjecia_o_miescie/geologia/geologia1.jpg
http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://www.wiking.edu.pl/upload/geografia/images/kalendaez_dziejow_ziemi.gif&im
grefurl=http://www.wiking.edu.pl/article.php?id%3D17&h=763&w=500&sz=27&tbnid=jwrSz8FEvAchhM:&tbnh=90&tbnw=5
9&prev=/search%3Fq%3Ddzieje%2Bziemi%26tbm%3Disch%26tbo%3Du&zoom=1&q=dzieje+ziemi&usg=__ESHWLjsGtzKLXN
sbB6uNzB-OuCI=&docid=b5nBaPBut1LozM&sa=X&ei=QvlaUY81yN7sBo-5gOAJ&sqi=2&ved=0CDsQ9QEwBA&dur=769
http://geol.blog.onet.pl/2009/06/05/1-dzieje-ziemi/