Transcript Volovod - savetodavstvo

VOLOVOD
Orobanche cummana
rasprostranjenost i načini
suzbijanja
Zoran Boca
dipl.ing.
Uvod
 Parazitna cvetnica, po podacima prvi put detektovana
u Rusiji (1882 Kukin) gde je uvrđeno umanjenje
prinosa od 86 – 95%. Rasprostranjen na širem
području Evrope (Mađarska, Rumunija, Bugarska,
kasnije i Francuska, Italija Španija, Turska);
 '50-tih godina prošlog veka volovod je značajno
smanjivao prinos na našim prostorima kod tada gajenih
sorti suncokreta (gubici su se kretali od 18 – 38%);
 Problem je mogao biti rešen jedino uvođenjem u
proizvodnju hibrida koji su otporni na ovu parazitnu
cvetnicu.
Cilj rada

1.
2.
3.
4.
Cilj rada je da se apostrofira:
širenje volovoda
štetnost
nastajanje novih rasa
mere borbe protiv ove parazitne
cvetnice
Reoni zaraženosti u našoj
zemlji
 U našoj zemlji najugroženije je područje Bačke
na potezu Subotica – Bačka Topola sa
tendencijom širenja prema Senti putem
Čantavira;
 Drugi krak širenja volovoda ide prema Čonoplji i
Aleksa Šantiću
 Ugrožen je reon Ljutova (smatra se ok 5.000 ha)
 Manji intenzitet volovoda je uočen u regionu
Banat oko Padeja i Itebeja zatim u Perlezu,
Elemiru, Lazarevu, Novom Bečeju, Stajićevu,
Kleku i Zrenjaninu;;
Naše okruženje i Evropa
 Među susednim zemljama
uočena je učestala promena u
populaciji volovoda što je
važno kad je u pitanju
selekcija na njegovu
otpornost;
 U Rumuniji je utvrđeno 6 rasa
volovoda;
 U Bugarskoj i Turskoj po 5
rasa volovoda;
 U Rusiji i Ukrajini 4 rase
volovda;
 U Španiji pored poznatih pet
rasa prisutan je i novi patotip
koji ugrožava i genotipove koji
u sebi imaju gen OR 5
Morfologija parazita
 Volovod je parazitna cvetnica ,
veličine 10 – 15 cm, stabla debljine
olovke, ružičaste do žućkaste boje,
bez prisustva hlorofila;
 Cvetovi su beli ili plavičasti, a plod je
čaura sa oko 2000 semenki , vrlo
sitnih, prečnika svega 0.4mm; obično
obrazuje 10 – 40 čaura;
 Nema svoj korenov sistem već
parazitira na korenu biljke domaćina;
volovod je isključivi parazit, pored
suncokreta parazitira na još nekim
kulturnim i divljim biljkama (Lotus,
Lathyrus, Melilotus, Trifolium);
Volovod na drugim
kulturama – grašak
Italija, 2007 ; autor V.Sabadoš
Ogledno polje DP “Agroinstitut”
Sombor, 2007
Biologija parazita
 Osnovni izvor zaraze su semenke koje
održavaju vitalnost veoma dugo (od 8 do
12 godina); mogu se preneti i semenom
suncokreta;
 Seme klija pri povoljnim uslovima vlažnosti
i ako se u njiegovoj blizini nalazi biljka
hraniteljka uspostavlja se parazitni odnos;
u suprotnom klica propada.
 Parazit formira haustorije u sudovnom
sistemu biljke domaćina pomoću kojih crpi
hranljive materije; tada biljke zakržljavaju,
donose manje semena, često je glavica
sterilna
Biologija parazita
Mere borbe protiv parazita
 Najsigurnije mere borbe protiv ove parazitne
cvetnice su plodored i gajenje otpornih
hibrida;
 Na parcele gde je gajen suncokret u
narednih čak 10 godina ne bi trebalo da se
ponovo gaji; u našim uslovima ovo je teško
izvodljivo pa se suncokret na iste parcele
vraća u toku 6 – 7 godina (ili kraće);
 Veoma je važna upotreba zdravog i
nezaraženog semena;
Otpornost prema volovdu
 Izvori otpornosti prema volovodu nalaze se u vise
divljih vrsta suncokreta i to je baza
oplemenjivačima za stvaranje otpornih hibrida;
 Problem je što kod volovoda vremenom nastaju
nove rase za koje ne postoje detektovani geni
otpornosti; zadatak oplemenjivača je upravo da
što pre otkriju gene otpornosti i ugrade ih u
proizvodne hibride;
 U tom kontekstu nove rase volovoda ne može
kontrolisati dominantni gen OF5 (kontroliše rasu
E); u državama poput Španije i Turske, u novije
vreme Rumunije detektovana je rasa volovoda F
te se intenzivno radi na tome da se pronađe
odgovarajuće rešenje;
 Pored rase F postoje jos neke nove rase
volovoda za koje nisu pronađeni izvori otpornosti
i nije dovoljno proučena genetika otpornosti.
Hemijsko suzbijanje
 Sve rase volovoda mogu se
uspešno suzbijati i hemijskim putem
i to gajenjem IMI-resistance hibrida
(RIMI) uz primenu odgovarajućih
herbicida iz grupe imidazolinona;
 U kontekstu volovoda IMI
tehnologija se može smatrati
alteranativom plodoredu na
površinama gde se želi gajiti
suncokret, kao i na površinama za
koje se sumnja da su zaražene.
Otporni, tolerantni i
neotporni hibridi
 Razlikuju se otporni, tolerantni i neotporni
hibridi;
Ogledno polje DP “Agroinstitut”
Sombor, 2007
Otporni, tolerantni i
neotporni hibridi
 Na otpornim hibridima volovod ne ostavruje
parazitni odnos, ne može da svojim
haustorijama probije do sudovnog sistema
biljke i u ovom slučaju klijanci volovda
propadaju;
Otporni, tolerantni i
neotporni hibridi
 Volovod napada tolerantne
hibride, u manjoj meri, ostvaruje
se parazitni odnos, ali ova grupa
hibrida dobro podnosi prisustvo
volovda i kao krajnji rezultat
nemamo samnjenje prinosa ili
ako postoji smanjenje prinosa
ono nije veliko (nekoliko %)
Ogledno polje DP “Agroinstitut”
Sombor, 2007
Otporni, tolerantni i
neotporni hibridi
 Neotporne hibride volovd
vrlo lako napada,
 ostvaruje paraztini odnos,
 razvija velik broj stabala,
 izuzetno jako iscrpljuje
biljku;
 posledica je zakržljalost
biljaka, sterilnost cvetova i
veliko smanjenje prinosa.
Ogledno polje DP “Agroinstitut”
Sombor, 2007
Ogledno polje DP “Agroinstitut”
Sombor, 2007
 U našoj zemlji ispitivanja na otpornost hibrida
prema volovodu sprovodi DP"Agroinstitut"
Sombor, na lokaciji gde je detektovano
prisustvo ove parazitne cvetnice;
Rezultati ogleda
DP “Agroinstitut” Sombor
Otporni hibridi
Bačvanin, Arena, Dolby,
Barolo RO,
Tolerantni
hibridi
IMI hibridi
NS H 111,
Neotporni
hibridi
Velja, PR63A40, PR64A30,
LG54.44, Alvaro, Altesse
Vitalko, Rimi, Meldimi
Zaključak




Gajenje otpornih hibrida
Setva nezaraženog semena
Poštovanje plodoreda
IMI tehnologije
Ključne reči:







suncokret,
volovod,
rasa,
otpornost,
oplemenjivanje,
plodored,
IMI tehnologija