Transcript kolon rezeksiyonu - Acıbadem Hemşirelik

KOLON REZEKSİYONU VE HEMŞİRELİK
BAKIMI
Buket Çakır/ Eğitim ve Gelişim Hemşiresi
Pınar Görnaz/ Ekip Lideri
Acıbadem Maslak Hastanesi
Hazırlanma Tarihi: 26.12.2011
İÇERİK PLANI
1. Sindirim Sistemi
2. Kolon hastalıkları belirtileri
3. Kolon Rezeksiyonu Nedir?
4. Açık ve Laparoskopik Kolon Rezeksiyonu
5.
Laparoskopik Kolon Rezeksiyonun Avantajları
6. Ameliyat Öncesi Hazırlıklar
7. Ameliyat Sonrası Hemşirelik Yaklaşımları
8. Hasta ve Yakınlarına Verilecek Eğitim Başlıkları
9. Hemşirelik Bakım Planı
Sindirim Sistemi
Sindirim sistemi, ağızdan başlayıp anüse kadar devam eden boru şeklinde ve yer yer genişlemeler
gösteren bir sistemdir. Sindirim sisteminin temel görevi, vücudun sıvı-elektrolit ve besin gereksinimini
karşılamak ve besin artıklarını dışarı atmaktır.
Sindirim sisteminin görevini yerine getirmede rol oynayan başlıca organlar şunlardır:
1. Ağız
6. Kalın barsak (kolon-rektum)
2. Yutak (farinks)
- Çıkan (assendan) kolon
3. Yemek borusu (özefagus)
- Yatay (transvers) kolon
4. Mide
- İnen (dessendan) kolon
5. İnce barsaklar
- Sigmoid kolon
- Duodenum
- Jejenum
- İleum
- Rektum ve anüs
Kolon Hastalığı Belirtileri
 Karın ağrısı ya da anorektal ağrı
 Dışkılama alışkanlığında değişiklikler
 Makattan kan gelmesi
 Akıntı
 Perianal şişlik
 Aşırı perianal kaşıntı
 Prolabe kitle
 İnkontinans
Kolon Rezeksiyonu Nedir?
 Kolon rezeksiyonu genel olarak kolorektal kanserlerde uygulanır.
 Yapılan cerrahi tümörün yerine, metastaz olup olmadığına, tümörün
evresine ve hastanın genel durumuna göre değişiklik gösterir.
 Medikal tedavinin uygun olmadığı durumlarda da (İleus..) cerrahi
tedaviye gidilir.
 Kolonun sağlıksız olan kısmının çıkarılması ve anastamozu
işlemine KOLON REZEKSİYONU denir.
Kolon Rezeksiyonu Nedir?
 Çekum, çıkan kolon, ve transfers konun sağ kısmındaki tümörlere “Sağ
Hemikolektomi” işlemi yapılır.
 Transvers kolonunun sol yanındaki tümörler ile inen kolon tümörlerinde
“ Sol Hemikolektomi” uygulanır.
Kolon Rezeksiyonu Nedir?
Açık Kolon Rezeksiyonu:
Batın orta hattan yaklaşık 15-20 cm
insizyon yeri açılarak kolonun rezeke
edilmesidir.
Laparoskopik Kolon Rezeksiyonu:
Özel bir cerrahi robot ile kolonu çıplak
gözden yaklaşık 20 kat net
görerek batında 1-5 cm’lik
insizyon yerleri açılarak kolonun
rezeke edilmesi işlemidir.
Laparoskopik Kolon Rezeksiyonun
Avantajları
 Ameliyat sonrasında ağrı daha azdır.
 Hastanede yatış süresini azaltabilir.
 Katı-gıda diyetine geçişi hızlandırabilir.
 Barsak fonksiyonlarına geri dönüşü hızlandırabilir.
 Normal faaliyetlere dönüşü çabuklaştırır.
 Kozmetik açıdan daha iyi sonuç verir.
AMELİYAT ÖNCESİ HASTA HAZIRLIĞI
Ameliyat Öncesi Hazırlıklar
 Ameliyat kararı ardından, anestezi konsültasyonu önemlidir.
 Kronik hastalık süreci ve gerekli konsültasyonlar planlanmalıdır.(DM, HT, Kalp
Yetmezliği..)
 Anestezi ve primer hekimin istemi ile radyolojik ve laboratuvar tetkikleri istenir ve
anestezi hekimin istemine göre kan ve kan ürünlerinin hazırlığı yapılır.
Ameliyat Öncesi Hazırlıklar
Hastalar ameliyattan bir gün veya birkaç gün önce hastaneye
yatışları planlanır.
Hastaların ameliyata ve sonrası döneme ait çok fazla endişeleri ya
da kaygıları olabilir.
Stoma varlığı bu endişeleri daha da arttırabilir.
Bu nedenle hastaya yapılacak her türlü girişimde hastaya
anlaşılabilir basit açıklamalar yapılmalıdır.
Ameliyat Öncesi Hazırlıklar
Hasta/yakınlarına verilecek eğitimler hastanın yatışı ile
başlanarak taburculuğuna dek devam etmelidir
Ameliyat sonrası süreç ile ilgili eğitim ameliyat
öncesinde hasta/yakınlarına verilerek soru sormaları
sağlanmalı, endişe duydukları noktalar tespit edilmelidir
İyi planlanmış hasta eğitimi sayesinde ameliyat öncesi
ve sonrası süreçte hasta/yakınlarının uyumu çok kolay
olacaktır
Bağırsak Temizliği
 Ameliyat öncesinde hastanın bağırsak temizliği
planlanır. Bağırsakların tamamen temizlenmesi
enfeksiyon açısından çok önemlidir.
 Bağırsak temizliği aşamasında hasta ve yakınlarının
eğitimi önemlidir.
 Hastanın yapılan tedaviye ve diyete uymaması
bağırsak temizliğinin etkin olmamasına neden
olacaktır.
Bağırsak Temizliği
 Bağırsak temizliği için öncelikle katı gıdalar
tamamen kesilir
 Hasta sıvı berrak gıdalarla beslenir ve IV hidrasyon
başlanır
 İstem yapılan saatlere uygun oral laksatifler verilir,
lavman uygulanır
 Hastanın gaita çıkışı gözlenerek bağırsak
temizliğinin etkinliği gözlenir
 Bağırsak temizliğini tamamlamak için hastaya
isteme uygun oral antibiyotikleri uygulanır.
Ameliyat Öncesi Hazırlıklar
 Ameliyat öncesi antiembolik çorap giydirilmeli ve
kullanımı öğretilmelidir
 Konsültasyon sonuçlarına göre tedavi planlaması yapılır
 Anestezi hekimi istemine göre premedikasyon
uygulaması özellikle bir gece öncesinden planlanır
 Stoma açılma ihtimali olan hasta/yakınlarına stoma
torbası ve adaptörü ve kullanımı ile ilgili basit anlaşılır
eğitim ameliyat öncesinde verilmelidir.
AMELİYAT SONRASI HEMŞİRELİK
YAKLAŞIMLARI
Ameliyat Sonrası Aldığı-Çıkardığı
Sıvı Takibi
 Ameliyat sonrası hastalarda nazogastrik sonda, foley sonda ve batın
bölgesinde dreni bulunmaktadır, bunlardan gelen miktar ve niteliği
dikkatli takip edilmelidir
 Aldığı ve çıkardığı sıvı miktarı takip edilerek kayıt altına alınmalıdır
 Postoperatif dönemde ödem olacaktır, ödem takibi yapılmalıdır
 İdrar miktarında azalma, kan basıncının düşmesi gibi durumlarda hekime
haber verilerek uygun sıvı desteği sağlanmalıdır
 Hasta oral almaya başladığı zaman aldığı tüm sıvılar ölçülerek kayıt
edilmelidir.
Ameliyat Sonrası Beslenme
 Ameliyat sonrası 2-3.günden itibaren barsak
seslerine göre kısıtlı oral sıvı alımı başlatılır.
 Tolerasyonuna göre oral alımı artırılır. Bulantı
kusma olabilir, alabileceği gıdalar 24 saate
bölünerek verilmelidir.
 Sıvı gıdalar tolere ediliyorsa isteme göre yumuşak
gıdalara geçilir .
 Beslenme eğitimi verilerek hastanın uygun olmayan
sıvı yada besin alımı engellenmelidir.
Ameliyat sonrası mobilizasyon ve
solunum egzersizleri
 Hastanın genel durumuna göre değişmekle
beraber 6-8 sonra mobilizasyonu
sağlanabilir
 Mobilizasyon bağırsak hareketlerinin
başlatılması, gaz çıkışının sağlanması ve
akciğer komplikasyonlarının azaltılması
açısından çok önemlidir.
 Hastaya solunum egzersizleri yaptırılmalı
gerekirse spirometre ile çalıştırılmalıdır
Ameliyat Sonrası Özbakım
İhtiyacının Karşılanması
 Hasta oral gıda alamayacağı için günlük ağız içi
kontol edilmeli ve ağız bakımı eğitimi
verilmelidir
 Hastanın hijyen ihtiyacı yatak banyosu şeklinde
gerçekleştirilir
 Stoması bulunan hastalar kötü koktuklarını
düşünebilirler, torba mekanizması anlatılarak
kokunun engellendiği anlatılmalıdır
 İlk gaita çıkışı koyu renkte, sıvı ve kanlı olabilir.
Hastaya bilgisi verilmelidir.
Ameliyat Sonrası Ağrı
Kontrolünün Sağlanması
 Hastanın ağrısı hastaya uygun skala kullanılarak
değerlendirilmelidir
 Hasta kontrollü analjezi kullanan hastalara
cihazın kullanım eğitimi verilmeli ve cihazın doz
takibi yapılmalıdır.
 Mobilizasyon esnasında ameliyat bölgesinin
desteklenmesi dren ve sondaların uygun şekilde
tespiti ağrı kontrolüne yardımcı olacaktır.
 Bağırsakların hareketi ile beraber gaza bağlı ağrı
yaşanabilir, mobilizasyon ile gaz çıkışı
sağlanmalıdır.
Hasta ve Yakınlarına Verilecek
Eğitim Başlıkları
 Beslenme
 Fiziksel Aktivite
 Ağrı Yönetimi
 Öz Bakım İhtiyaçlarının Karşılanması
 Enfeksiyon Belirti ve Bulguları
 Yara Bakımı ve Pansuman
 Solunum Egzersizleri
 İlaçlar ve İlaç Etkileşimleri
 Stoma Bakımı
 Ağız Bakımı
 Dren ve foley sonda kullanımı
HEMŞİRELİK BAKIM PLANI
Cerrahi işlem ve ameliyat öncesi
hazırlık hakkında bilgi eksikliği
Hedef: Hasta tedavi sürecine katılacak,
•
Hastaya daha önceki ameliyat deneyimleri sorularak olumlu ve
olumsuz izlenimleri araştırılacak
•
Hasta ve yakınlarına ameliyat öncesi barsak boşaltımı ile ilgili
eğitim verilecek
•
Hastanın duygu ve düşüncelerini ifade etmesi sağlanacak
•
Hastalığı ile ilgili hekim ile işbirliği halinde bilgilendirme yapılacak
•
Pre-op ve post-op hazırlık süreci hakkında bilgilendirme yapılacak
ve soruları yanıtlanacak
Serebrovasküler sistem etkili ilaç
kullanımına bağlı düşme riski
Hedef: Hasta Düşmeyecek
•
Hasta ve yakınlarına premedikasyonda uygulanan ilacın
serebrovasküler sisteme etkisi hakkında bilgi verilecek
•
Yanında hemşiresi olmadan mobilize olmaması konusunda
eğitim verilecek
•
Hastanın düşmesine neden olabilecek faktörler belirlenip ortadan
kaldırılacak
•
Premedikasyon uygulaması sonrası belirli aralıklarla düşme riski
değerlendirilecek
•
Hastanın yataktan kalkmadan hemşireye ulaşımı sağlanacak
Batın operasyonu geçirmesi
ilgili bulantı-kusma
ile
Hedef:Kusma olmayacak, sıvı elektrolit dengesi bozulmayacak
•
Geçmeyen kusma durumunda hekim bilgilendirilecek
•
Odanın havalandırılması sağlanacak
•
Ağız bakımı verilerek ağız içindeki kötü tat ve koku giderilecek
•
Hekim istemine uygun antiemetik ilaç uygulanacak
Cerrahi insizyon nedeni ile
ameliyat yerinde ağrı
Hedef: Ağrı skoru hastanın tolere edebileceği düzeyde olacak
•
Hastanın ağrı skoru uygun skala ile değerlendirilecek
•
Ağrıyı arttıran ve azaltan faktörler belirlenecek
•
Sakin bir ortam oluşturulacak
•
Hastanın ağrı ile ilgili duygu ve düşüncelerini ifade etmesi sağlanacak
•
Mobilizasyonda ameliyat yeri desteklenecek ve drenler sabitlenecek
•
Hasta kontrollü analjezi cihazı var ise mutlaka kullanımı anlatılacak
•
Hastanın rahat hissettiği uygun pozisyon verilecek
•
Hekim istemine uygun aneljezik uygulanacak
Cerrahi girişime, dren ve kataterlerin
varlığına bağlı enfeksiyon gelişme riski
Hedef: Sağlık bakımı ilişkili enfeksiyon gelişmeyecek
•
Her türlü işlem öncesi aseptik kurallara uygun davranılacak.
•
İnsizyon bölgesi kızarıklık, ısı artışı, akıntı, koku açısından
takip edilecek
•
Sistemik enfeksiyon belirti ve bulguları takip ( Ateş,
taşikardi, solunum sayısında artış, patolojik akciğer
seslerinin varlığı…) edilecek
•
Hasta ve yakınlarına enfeksiyon belirti ve bulguları ,
ziyaretçi kısıtlaması hakkında bilgilendirme yapılacak
•
Katater bakımları ve sonlandırılması prosedüre uygun
yapılacak
GİS bütünlüğünün bozulması
nedeni ile yetersiz oral alım
Hedef: Hastanın kilo kaybı olmayacak
•
Hastanın tolerasyonu doğrultusunda oral gıdaya geçilecek
ve bağırsak sesleri dinlenecek
•
Gaz çıkışı takip edilecek
•
Hastayı diyetisyenin değerlendirmesi sağlanacak
•
Bulantı ve kusma değerlendirilecek ve uygun girişimler
yapılacak
•
Kilo takibi yapılacak
•
Yetersiz beslenme durumunda hekim istemi ile parenteral
beslenme ile desteklenecek
•
Elektrolit değerleri takip edilecek
Cerrahi girişim nedeni ile
boşaltım alışkanlığında değişiklik
Hedef: Hasta ameliyat sonrası beklenen sürede normal
bağırsak alışkanlığını kazanacak
•
Hastanın barsak sesleri dinlenecek, batın distansiyon açısından
değerlendirilecek
•
Gaz çıkışı takibi yapılacak
•
Gaz çıkışını kolaylaştırmak için mobilizasyonu sağlanacak
•
Defekasyon çıkışı takip edilecek
•
Uygun zamanda oral beslenmeye geçilecek
•
Hasta anastomoz kaçağı belirti ve bulguları (karın ağrısı, bulanı,
kusma, batında distansiyonu) yönünden takip edilecek
Cerrahi insizyon, ağrı, katerizasyon
nedeni ile solunum örüntüsünde
değişme
Hedef:Hastanın solunum sayısı 12-20 arasında, SPO2değeri
95-100, PO2 değeri 80-100 arasında olacak
•
Ameliyat öncesi solunum ve öksürük egzersizleri öğretilecek
•
Spirometre kullanımı anlatılacak ve uygulaması sağlanacak
•
Oksijen satürasyonu takibi yapılır , gerekse oksijen desteğine
başlanacak
•
Hastanın rahat ettiği (yarı oturur pozisyon) pozisyonda olması
sağlanacak
•
Akciğer sesleri dinlenecek ve değerlendirilecek
•
Cilt , tırnak ve mukoz membranlar solukluk ve siyanoz yönünden
değerlendirilecek
Kolonun cerrahi olarak
çıkarılmasına bağlı sıvı elektrolit
dengesizliği
Hedef:Sıvı elektrolit değerleri normal aralıkta olacak,
elektrolit kaybına bağlı komplikasyonlar olmayacak
•
Sıvı elektrolit dengesizliği belirtileri izlenecek
•
İlk beslenme zamanı takip edilecek
•
Aldığı çıkardığı sıvı takibi yapılacak, kilo takibi yapılacak
•
Laboratuvar değerleri takip edilecek
•
Deri ödem ve dehidratasyon yönünden takip edilecek
•
Dolaşım yüklenme bulguları takip edilecek ( taşikardi, solunum
sıkıntısı,…)
•
Hekim istemine göre CVP ölçümü yapılacak
Gaz çıkışının yetersiz olmasına
bağlı batın distansiyonu
Hedef: Batın distansiyonu gelişmeyecek
•
Batın distansiyonu takip edilecek
•
Bağırsak sesleri dinlenecek
•
Gaz çıkışı takip edilecek
•
Hastanın mobilizasyonu sağlanacak
•
Distansiyona bağlı gelişebilecek solunum sıkıntısı takip
edilecek
KAYNAKLAR
 Alemdaroğlu K., Akçal T., Dursun B. “Kolon Rektum ve Anal
Bölge Hastalıkları” 2004, sayfa 39,51,65.
 Akbayrak N. “Hemşirelik Bakım Planları” 2007, sayfa 838-845.
 Güner H.,Yılmaz M. “Fırat Tıp Dergisi” 2011, cilt 16, sayı 3,
sayfa 141-146.
 Aslan F., Karadakovan A. “Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda
Bakım” 2011,2. Baskı, sayfa 736