Transcript maden atıklarının yönetimi

T.C.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
TÜRKİYE’DE MADEN ATIKLARININ
YÖNETİMİ
Mehmet AKA
Maden Mühendisi
21 Ocak 2011
Mevzuat
Çevre Kanunu
Katı Atıkların
Kontrolü
Yönetmeliği
(1991)
Tehlikeli
Atıkların
Kontrolü
Yönetmeliği
(2005)
Atık Yönetimi
Genel
Esaslarına
İlişkin
Yönetmelik
(2008)
Atıkların
Düzenli
Depolanmasına
Dair
Yönetmelik
(2010)
İnert Maden Atıklarının Alan Islahı, Restorasyon, Dolgu Maksadıyla Kullanımı veya
Depolanmasına İlişkin Genelge (2010)
Maden Atıklarının Düzenli Depolanması ve Diğer Düzenli Depolama Tesislerinin Teknik
Düzenlemesine İlişkin Genelge (2011)
Çevre Kanunu
Atık, herhangi bir faaliyet sonucunda
oluşan, çevreye atılan veya bırakılan
her türlü maddeyi tanımlar.
Bakanlıkça Çevre İzin/Lisans verilen
tesislerde ve ilgili yönetmeliklerde
belirlenen standartlarda bertaraf
Adli ve idari nitelikli para cezaları
Atık Yönetimi Hiyerarşisi
En Öncelikli Seçenek
ÖNLEME
AZALTMA
TEKRAR KULLANIM
GERİ DÖNÜŞÜM
ENERJİ GERİ KAZANIMI
BERTARAF
En Son Seçenek
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik
Madde 2:
c) Taş ocağı faaliyetleri ile mineral kaynakların aranması, çıkarılması, işlenmesi
ve depolanması sonucu oluşan atıkları, kapsamaz.
Ancak, Maden Atıkları,
Ek-IV Atık Listesinde (01) “Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki
ve kimyasal işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar” başlığı
altında tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır.
Burada tanımlanan atık kodları Avrupa Atık Kataloğu ile bire bir aynıdır.
Madenlerin Aranması, Çıkarılması, İşletilmesi, Fiziki ve Kimyasal
İşleme Tabi Tutulması Sırasında Ortaya Çıkan Atıklar
01 01
Maden kazılarından kaynaklanan atıklar
01 01 01
Metalik maden kazılarından kaynaklanan atıklar
01 01 02
Metalik olmayan maden kazılarından kaynaklanan atıklar
01 03
Metalik Minerallerin Fiziki ve Kimyasal Olarak İşlenmesinden Kaynaklanan
Atıklar
01 03 04*
Sülfürlü cevherlerin işlenmesinden kaynaklanan asit üretici maden atıkları
A
01 03 05*
Tehlikeli madde içeren diğer maden atıkları
M
01 03 06
01 03 04 ve 01 03 05 dışındaki diğer maden atıkları
01 03 07*
Metalik minerallerin fiziki ve kimyasal işlenmesinden kaynaklanan tehlikeli
maddeler içeren diğer atıklar
01 03 08
01 03 07 dışındaki diğer tozumsu ve pudramsı atıklar
01 03 09
01 03 07 dışındaki alüminyum oksit üretiminden çıkan kırmızı çamur
01 03 99
Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar
M
Atık Listesinde (A) işaretli atıklar, EK-III B’de yer alan tehlikeli atık konsantrasyonuna bakılmaksızın
tehlikeli atık sınıfına girer. (M) işaretli atıkların tehlikelilik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla
yapılacak çalışmalarda, EK-III A’da listelenen özelliklerden H3-H8 ile H10 ve H11 ile ilgili
değerlendirmeler, EK-III B’de yer alan konsantrasyon değerleri esas alınarak yapılır.
Madenlerin Aranması, Çıkarılması, İşletilmesi, Fiziki ve Kimyasal İşleme Tabi
Tutulması Sırasında Ortaya Çıkan Atıklar (devamı)
01 04
Metalik Olmayan Minerallerin Fiziki ve Kimyasal İşlemlerinden Kaynaklanan
Atıklar
01 04 07* Metalik olmayan minerallerin fiziki ve kimyasal işlenmesinden kaynaklanan tehlikeli
maddeler içeren atıklar
01 04 08
01 04 07 dışındaki atık kaya ve çakıl taşı atıkları
01 04 09
Atık kum ve killer
01 04 10
01 04 07 dışındaki tozumsu ve pudramsı atıklar
01 04 11
01 04 07 dışındaki potas ve kaya tuzu işlemesinden kaynaklanan atıklar
01 04 12
01 04 07 ve 01 04 11 dışındaki minerallerin yıkanması ve temizlenmesinden
kaynaklanan ince taneli atıklar ve diğer atıklar
01 04 13
01 04 07 dışındaki taş yontma ve kesme işlemlerinden kaynaklanan atıklar
01 04 99
Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar
01 05
Sondaj Çamurları ve Diğer Sondaj Atıkları
01 05 04
Temizsu sondaj çamurları ve atıkları
M
01 05 05* Yağ içeren sondaj çamurları ve atıkları
M
01 05 06* Tehlikeli maddeler içeren sondaj çamurları ve diğer sondaj atıkları
M
01 05 07
01 05 05 ve 01 05 06 dışındaki barit içeren sondaj çamurları ve atıkları
01 05 08
01 05 05 ve 01 05 06 dışındaki klorür içeren sondaj çamurları ve atıkları
01 05 99
Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar
7
Depolama Sahası (Atık Barajı) Aşamaları
Üst Örtü Teşkili
Atık
Üst Drenaj Sistemi
Jeomembran & Jeotekstil
Kil (10-9 m/s geçirimlilik)
Alt Drenaj Sistemi
Depolama Sahası
Alt Drenaj Sistemi
• Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik
hükümlerine göre yapılması zorunlu değildir.
• Bununla beraber, yeraltı su seviyesinin yüksek
olduğu sahalarda yapılması kaçınılmazdır.
• Depo tabanında meydana gelebilecek olası
sızıntıların tespit edilmesi açısından önemli bir
sistemdir.
Depolama Sahası
Alt Drenaj Sistemi
Alt drenaj sistemi
kazı çalışması
Depolama Sahası
Alt Drenaj Sistemi
Alt drenaj sistemi
kazı çalışması ve
Perfore boru
Depolama Sahası
Alt Drenaj Sistemi
Alt drenaj sistemi
boru hattı çakıl kaplaması
Depolama Sahası
Alt Drenaj Sistemi
Alt drenaj sistemi
Jeosentetik drenaj
tabakası serilmesi
Depolama Sahası
Alt Drenaj Sistemi
Alt drenaj sistemi
Jeosentetik drenaj
tabakası serilmesi
Depolama Sahası
Alt Drenaj Sistemi
Jeogrid
Jeotekstil
Depolama Sahası
Alt Drenaj Sistemi
Üst drenaj sistemi
toplama havuzu
Alt drenaj sistemi
toplama havuzu
Depolama Sahası
Kil Katmanı
Depolama Sahası
Jeotekstil & Jeomembran
Düzenli Depolama Tesislerinde Kullanılan Sızdırmaz
Malzemeler İle İlgili Standartlar
STANDARD NO
STANDARDIN ADI
TS EN 13257
Jeotekstiller ve Jeotekstille İlgili Mamuller-Katı Atık Depolama
Alanlarında Kullanım İçin Gerekli Özellikler
TS EN 13257/AC
Jeotekstiller ve Jeotekstille İlgili Mamuller - Katı Atık Depolama
Alanlarında Kullanım İçin Gerekli Özellikler
TS EN 13257/ A1
Jeotekstiller ve Jeotekstille İlgili Mamuller - Katı Atık Depolama
Alanlarında Kullanım İçin Gerekli Özellikler
TS EN 13493
Geosentetik Bariyerler - Katı Atık Depolama ve Bertaraf Etme
Yerlerinde Kullanım İçin Gerekli Özellikler
Jeomembran delik testi: Elektrik akımı yöntemi ile yapılarak olası
sızıntı noktaları belirlenir
Depolama Sahası
Jeotekstil & Jeomembran
Jeosentetik Kil
Kilin eğime bağlı
olarak serilmesi
mümkün olmayan
yan yüzeylerde
kullanılmalıdır.
Depolama Sahası
Jeotekstil & Jeomembran
Jeomembran
Jeosentetik Kil
Depolama Sahası
Üst Drenaj Sistemi
Jeomembran
Drenaj kanalları
Jeosentetik
Drenaj
Tabakası
Üst drenaj sistemi
toplama havuzu
Depolama Sahası
Üst Drenaj Sistemi
Sızıntı Suyu Toplama Havuzu
Depolama Sahası
Üst Drenaj Sistemi – Kuru Atık Depolama
Depolama Sahası
Kuşaklama Kanalları
Kuşaklama Kanalları
Depolama Sahası (Atık Barajı)
ADT Göleti
Spigotlar
İlk Çökelme Göleti
Düzenli Depolama Sahası (Atık Barajı vd.) Yasal İzin
Süreci
ÇED Süreci
Uygulama Projesi
İnşaat Denetimi
Onay Belgesi
GFB
Lisans
ÇED SÜRECİ
Yeni Başvuru veya Kapasite Artışı
ÇED Yönetmeliği’nde son yapılan değişiklik
ile;
•Maden atıklarının depolanması alan ve
kapasite şartına bakılmaksızın ÇED’e tabidir.
Düzenli Depolama Sahası (Atık Barajı vd.) Yasal İzin
Süreci
ÇED Süreci
Uygulama Projesi
İnşaat Denetimi
Onay Belgesi
GFB
Lisans
UYGULAMA PROJESİ
•Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik
hükümlerine göre hazırlanır( Ayrıca 2011/6 sayılı Düzenli
Depolama Tesisi Uygulama Projeleri Hazırlanmasına İlişkin
Genelge ve 2011/12 sayılı Maden Atıklarının Düzenli
Depolanması ve Diğer Düzenli Depolama Tesislerinin Teknik
Düzenlemesine İlişkin Genelge)
•Su Yapıları Denetim Yönetmeliği kapsamında yeterlilik
almış firmalar (SYDF) ile sözleşme (3 nüsha) yapılır
•SYDF’nin onayladığı proje 1 nüsha olarak nihai onay,
Sözleşme(1 asıl) bilgi için ÇED Yeterlilik Belgesine haiz ya da
Bakanlıkça yetkilendirilmiş Çevre Danışmanlık firmaları
tarafından Bakanlığa sunulur
•Proje Bakanlıkça onaylanırsa inşaat sürecine başlanılır.
Düzenli Depolama Sahası (Atık Barajı vd.) Yasal İzin
Süreci
ÇED Süreci
Uygulama Projesi
İnşaat Denetimi
Onay Belgesi
GFB
Lisans
İNŞAAT DENETİMİ
• İnşaatın uygulama projesine uygun olarak
yapılıp yapılmadığı SYDF tarafından
denetlenir
• Bakanlığın
belirlediği
periyotlarda
denetleme raporu SYDF tarafından
Bakanlığa sunulur
• Projede değişiklik olması durumunda
değişiklik
SYDF
tarafından
değerlendirilerek
Bakanlık
onayına
sunulur.
Düzenli Depolama Sahası (Atık Barajı vd.) Yasal İzin
Süreci
ÇED Süreci
Uygulama Projesi
İnşaat Denetimi
Onay Belgesi
GFB
Lisans
DÜZENLİ DEPOLAMA ONAY BELGESİ
•Nihai Denetleme Raporu ve İşletme Planı
(2010/16
sayılı
Atıkların
Düzenli
Depolanmasına Dair Yönetmeliğe İlişkin
Genelge eki) Düzenli Depolama Onay Belgesi
için Bakanlığa sunulur.
Düzenli Depolama Sahası (Atık Barajı vd.) Yasal İzin
Süreci
ÇED Süreci
Uygulama Projesi
İnşaat Denetimi
Onay Belgesi
GEÇİCİ FAALİYET BELGESİ
• Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve
Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince
Çevresel Etki Değerlendirme, İzin ve
Denetim Genel Müdürlüğüne başvurulur.
GFB
• 1 Yıl süreyle geçerlidir.
Lisans
Düzenli Depolama Sahası (Atık Barajı vd.) Yasal İzin
Süreci
ÇED Süreci
Uygulama Projesi
ÇEVRE LİSANSI
İnşaat Denetimi
Onay Belgesi
GFB
Lisans
• GFB süresinde izleme raporları ve
kapatma planı ile Çevresel Etki
Değerlendirme, İzin ve Denetim Genel
Müdürlüğüne başvurulur.
• 5 Yıl süreyle geçerlidir.
Mevcut Sahaların İyileştirilmesi
İyileştirme
Planı
Onay
Belgesi
GFB
Lisans
İYİLEŞTİRME PLANI
• ADDY Geçici Madde-2 uyarınca mevcut
düzenli depolama sahalarına (Katı Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği ve/veya Tehlikeli
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine
uygun olarak inşa edilmiş ve işletmedeki) ait
iyileştirme planları Bakanlığa sunulur.
• Uygun olmayan sahalar için iyileştirme planı
sunulmaz
ve
Atıkların
Düzenli
Depolanmasına
Dair
Yönetmelik
hükümlerine göre kapatma planı ve iş termin
planı hazırlanarak Bakanlık onayına sunulur.
Mevcut Sahaların İyileştirilmesi
İyileştirme
Planı
ONAY BELGESİ VEYA SAHA KAPATMA
Onay
Belgesi
• Bakanlıkça inceleme neticesinde uygun
bulunan sahalara onay belgesi verilir.
(İyileştirme planındaki bütün hükümlerin
yerine getirilmesinden sonra)
GFB
• Uygun bulunmayan sahalar için Atıkların
Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik
hükümlerine göre kapatma planı ve iş
termin planı hazırlanarak Bakanlık onayına
sunulur.
Lisans
Mevcut Sahaların İyileştirilmesi
İyileştirme
Planı
GEÇİCİ FAALİYET BELGESİ
Onay
Belgesi
• Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve
Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince
Çevresel Etki Değerlendirme, İzin ve
Denetim Genel Müdürlüğüne başvurulur.
GFB
• 1 Yıl süreyle geçerlidir.
Lisans
Mevcut Sahaların İyileştirilmesi
İyileştirme
Planı
Onay
Belgesi
GFB
ÇEVRE LİSANSI
• GFB süresinde izleme raporları ve
kapatma planı ile Çevresel Etki
Değerlendirme, İzin ve Denetim Genel
Müdürlüğüne başvurulur.
• 5 Yıl süreyle geçerlidir.
Lisans
İnert Maden Atıklarının Alan Islahı, Restorasyon, Dolgu
Maksadıyla Kullanımı veya Depolanmasına İlişkin Genelge
Genelgenin Kapsamı;
3213 sayılı Maden Kanununun 2 nci Maddesi altında;
a)II. Grup madenler olarak tanımlanan mermer, dekoratif taşlar,
traverten, kalker, dolomit, kalsit, granit, siyenit, andezit, bazalt ve
benzeri taşlar mineral kaynakların aranması, çıkarılması ve
işlenmesi,
b)IV. Grup madenler altında yer alan Kaolen, Dikit, Nakrit,
Halloysit, Endellit, Anaksit, Bentonit, Montmorillonit, Baydilit,
Nontronit, Saponit, Hektorit, İllit, Vermikülit, Allofan, İmalogit,
Klorit, Sepiyolit, Paligorskit (Atapuljit), Loglinit ve bunların
karışımı killer, Refrakter killerin aranması ve çıkarılması,
Genelgenin Kapsamı (devam)
•
•
•
•
Alan ıslahı,
Restorasyon veya dolgu maksatlı,
Düzenli depolama tesislerinde inşaat maksatlı kullanımı,
Depolanması
Mermer Atığı
Mermer Atığı
Mermer Atığı
Maden Atıkları Kontrolü Yönetmeliği
• Yönetmelik çalışmaları devam etmekte olup,
2012 yılı sonunda yayımlanması planlanmaktadır.
• Yönetmelik ile gelecek düzenlemeler;
• Atık karakterizasyonu belirleme değişikliği
• İnert atık tanımı (AB üye ülkeleri, inert atık
listeleri, pasa, dekapaj, kalsit, mermer vb.)
• Pasa yönetimi
TEŞEKKÜRLER
Mehmet AKA
Maden Mühendisi
E-posta : [email protected]
Web
: www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr