Transcript gelir kalemleri - TC Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı

Strateji Geliştirme Başkanlığı
Mali Analiz Şube Müdürlüğü
Eylül-Ekim 2011
SGB Mal Yönetimi ve Mali Analiz
Daire Başkanlığı
Mali Analiz ve Değerlendirme Şube Müdürlüğü
13/11/2009 tarihli ve 11319 sayılı Onay ile yürürlüğe
giren
“Sağlık
Bakanlığı
Strateji
Geliştirme
Başkanlığının Görev Çalışma Usul ve Esasları
Hakkında Yönerge” gereği Mal Yönetimi ve Mali
Analiz Daire Başkanlığı ile bağlı alt şubeleri
kurulmuştur.
2
Mali Analiz ve Değerlendirme Şube Müdürlüğünün
Kuruluş Amaçları / Görevleri
• Döner sermayeli işletmelerimizin mali durumlarını
incelemek, analiz etmek
• Döner sermayeli işletmelerimizin finansal risklerini
belirlemek ve raporlamak
• Döner sermayeli işletmelerimizin mali durumlarına
ilişkin risk alanlarını iyileştirmek amacıyla önerilerde
bulunmak
3
Döner Sermayeli İşletmelerimizin Finansal Risk Takibi
İŞLETMELERİMİZİN FİNANSAL SÜRDÜREBİLİRLİK
NOKTASINDA RİSKLİLİK DURUMU
TEK DÜZEN MUHASEBE SİSTEMİNDEN ALINAN
VERİLERLE
5 AYRI DERECELENDİRME İLE
GÜNLÜK TAKİP EDİLMEKTEDİR.
4
Döner Sermayeli İşletmelerimizin Finansal Risk
Derecelendirmesi
ÖLÇÜT
DERECE
Toplam net borcunun/ortalama tahakkuka oranı 2 ve üzeri olan kurumlar
1.DERECE
Toplam net borcunun/ortalama tahakkuka oranı 1,5 ile 2 arası olan kurumlar
2.DERECE
Toplam net borcunun/ortalama tahakkuka oranı 1 ile 1,5 arası olan kurumlar
3.DERECE
Toplam net borcunun/ortalama tahakkuka oranı 0,5 ile 1 arası olan kurumlar
4.DERECE
Toplam net borcunun/ortalama tahakkuka oranı 0,5 ve altı olan kurumlar
5.DERECE
5
Döner Sermayeli İşletmelerimizin Risk Derecelerine
Göre Gruplandırması
Sağlık Bakanlığına Bağlı Döner Sermayeli İşletmelerin Finansal Risk
Derecelendirme ve Takip Tablosu (Örnek )
6
Kurumsal Mali Analiz ve Değerlendirme Toplantıları
• Mali tablolar üzerinden günlük takip edilen
işletmelerden yüksek risk derecesine sahip olanların
yöneticileri ile birlikte mali analiz toplantıları
gerçekleştirilmektedir.
• Bu toplantılarda kurumlarımızın hizmet üretim
performansı (göstergeleri) ile gelir ve gider
gerçekleşmelerinin yıllar itibariyle değişim seyri
incelenip aynı role sahip benzer özellik arz eden
kurumlarla mukayeseli analize tabi tutulmaktadır.
7
•
•
•
•
•
•
•
Kurumlarımızın Hizmet Üretim Performansının
Değerlendirilmesinde Kullanılan Bazı Göstergeler
Yatak başına düşen uzman hekim, ebe-hemşire, diğer
sağlık personeli ve GİHS personel sayıları
Klinisyen Uzman başına düşen günlük muayene sayısı
Cerrah başına düşen günlük ağırlıklı ameliyat sayısı
Ameliyat masası başına düşen günlük ameliyat sayısı
Toplam ağırlıklı ameliyat sayısı
Yatan hasta oranı, Yatak işgal oranı, Yatak devir hızı,
Hasta ortalama kalış gün sayısı
Acil muayene oranı, acil sevk oranı vb.
8
Kurumlarımızın Mali Performansının
Değerlendirilmesinde Kullanılan Bazı Göstergeler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Net Borcun aylık ortalama hizmet tahakkuk gelirine oranı
Hizmet tahakkuk gelirinin gideri karşılama oranı
Tahakkuk / Tahsilat Oranı
Bütçe Gerçekleşme Oranları, Cari Oran ve Likidite Oranları
Her bir gider kaleminin toplam gidere ve hizmet tahakkuk
gelirine oranları
Yatan hasta başına ilaç ve medikal malzeme tüketimleri
Yıllık Laboratuar ve görüntüleme giderleri (hizmet alım dahil)
Ek Ödeme Dağıtım Oranı, D.S. Kaynaklı 4-B li Personel Yükü
Metre Kare Başına Elektrik, Su ve Yakıt Tüketimleri vb.
9
Kurumsal Finansal Eylem Planları (FEP)
• Yapılan toplantılar sonucunda finansal risklerin ortadan
kaldırılıp, mali açıdan sürdürülebilirliğin sağlanması için
kaynakların daha etkin ve verimli kullanılmasını sağlamak
amacıyla her kuruma özel Finansal Eylem Planları (FEP)
hazırlanmaktadır.
• Hazırlanan FEP’ ler Bakanlığımızın ilgili birimleri ile
kurumun bulunduğu İlin Sağlık Müdürlüğüne ve kuruma
gönderilmektedir.
• Finansal Eylem Planında yer alan hususların takibi
dönemsel gerçekleşmelerle izlenmekte olup gerektiğinde
kurum
idaresiyle
tekrar
istişare
toplantıları
düzenlenmektedir.
10
Mali Analiz Çalışmalarının Sonuçları
2009 yılında yapılan toplantılar neticesinde finansal risk arz
eden kurumların önemli bir bölümünde 2010 yılında mali
açıdan iyileşme sağlanarak bütçe uygulamaları açısından gelir
gider dengesi önemli ölçüde sağlanmıştır.
11
Mali Analiz Çalışmalarının Sonuçları
MALİ ANALİZ VE FİNANSAL EYLEM PLANI
UYGULAMA ÖRNEĞİ
X
EĞİTİM ARAŞTIRMA HASTANESİ
DEĞERLENDİRME
TARİHİ
AYLIK
ORTALAMA
TAHAKKUK
GELİRİ
NET BORÇ
MİKTARI
STOK
MEVCUDU
RİSK
DERECESİ
17.12.2009
11.000.000
-22.379.388
11.292.674
1. DERECE
27.01.2011
14.500.000
-12.174.730
8.984.926
4. DERECE
Değişim %'si
32%
-46%
-20%
12
STRATEJİK HEDEFLERİMİZ
İnsan odaklı sağlık hizmeti sunumunu hareket
merkezimize alarak;
1-Sağlık Hizmetlerinde Finansal Yönetim ve
Kaynak Kullanımı Noktasında Zihniyet Değişimine
yardımcı olmak
2-Olması gerekeni kısıtlamak yerine, kamu
kaynaklarının etkin, verimli ve yerinde kullanımını
sağlamak noktasında farkındalık oluşturmak
3-Kaliteli ve sürdürülebilir sağlık hizmeti
sunumunun gelir-gider dengesi gözetilerek
yürütülmesine vurgu yapmak
13
MALİ ANALİZ VE DEĞERLENDİRME ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ
TEL: 0312 573 71 47-49-50-51
FAX: 0312 573 71 52
Web: www.sgb.saglik.gov.tr
E-mail: [email protected]
Sağlık Bakanlığı Ek Hizmet Binası Ceyhun Atıf Kansu Cad.
No:102
Balgat/ ANKARA
14
MALİ ANALİZ VE DEĞERLENDİRME ŞUBE
MÜDÜRLÜĞÜ
EĞİTİM DOKÜMANI
15
Eylül-Ekim 2011
Sağlık İşletmelerinde Finansal Yönetim İçin
Temel İlkeler!
1- İşletmecilik Anlayışı
İşletme: İnsan ihtiyaçlarını karşılamak için mal ve hizmet
üreten organizasyonlardır.
Gerek özel sağlık kuruluşları ve Üniversite hastaneleri
gerekse Sağlık Bakanlığı hastaneleri birer sağlık
işletmesidir.
Kamu sağlık işletmelerini özel sağlık işletmelerinden ayıran
en önemli özelliklerden biri, kar amacı gütmemesidir.
18
2- Muhasebenin Önemi
Muhasebe: İşletmelerin dilidir.
Bir işletmenin mali performansı ve mali yapısı ancak
sağlıklı muhasebe işlemleri sonucu oluşan mali tablolar ile
değerlendirilebilir.
Dolayısı ile; gelir ve gideri oluşturan tüm kalemler ilgili
hesap koduna uygun olarak doğru bir şekilde ve
zamanında kayıt altına alınmalıdır.
19
3- İşletme Bütçeleri
Bütçe: Bir mali yılda gelir ve gider tahminlerinin yapıldığı
mali tablolardır.
Bütçenin Fonksiyonları;
-Yönetim fonksiyonu,
-Kontrol fonksiyonu,
-Planlama fonksiyonu,
Temel Bütçe İlkesi; gelir ve giderin denk olmasıdır.
20
4- Gelir Gider Dengesi
Finansal Sürdürülebilirlik İçin Temel İlke
Gelir
=
Gider
Bu dengenin sağlanması, mali sorunların sağlıklı tespit edilmesi ve alınacak
tedbirlerle çözülmesi ile mümkün olacaktır.
21
SAĞLIK HİZMETLERİNDE
KALİTE
VE
FİNANSAL DENGE
Sağlık Hizmeti Dengesi
Erişilebilir ve
Kaliteli
Sürdürülebilir
Sağlık Hizmeti
Vatandaşın sağlık hizmetine eşit
biçimde erişmelerini gaye
edinen “ insan odaklı” yaklaşım.
Ülkemizin sosyoekonomik
durumuna uygun yapısal, planlı
ve sürdürülebilir sistem.
23
Sağlık Hizmeti Dengesi
Yeterli ve
Kaliteli Sağlık
Hizmeti
Finansal
Koruma
Hizmet
Sunumu
Etkinlik
Sağlık
Göstergelerinin
İyileşmesi
Sürdürülebilirlik
Ekonomiklik
Verimlilik
Vatandaş
Memnuniyeti
24
Kaliteli Sağlık Hizmetinin Hedefi
Kontrol Alanları
Hizmet Sunumu
Hedefler
Finansman
Ödeme
-Etkili
-Kaliteli
Organizasyon
Düzenleme
-Sağlık Göstergelerinin
İyileşmesi
-Vatandaşı Finansal
Riskten Koruma
-Ulaşılabilir
-Ekonomiklik
-Vatandaş
Memnuniyeti
Davranış
25
SAĞLIK İŞLETMELERİNDE
GELİR VE GİDER KALEMLERİ
GELİR KALEMLERİ
Fonksiyonu gereği Sağlık İşletmelerin temel
gelir kaynağı sağlık hizmet üretiminden elde
edilen gelirler olup, ana fonksiyonunu yerine
getirirken işletmecilik gereği oluşan diğer
gelirlerde mevcuttur.
GELİR KALEMLERİ
• Hizmet Üretim Gelirleri
(Muayene, Ameliyat, Yatak, Laboratuar, Görüntülüme, İlaç,
Medikal Malzeme vb.)
• Kurumlar Arası Karşılıksız Kaynak Aktarımından
Doğan Gelirler
• Kurumlar Arası Bedelli Malzeme Devrinden
Kaynaklanan Gelirler
• Merkezden Gönderilen Yardımlar
GELİR KALEMLERİ
•
•
•
•
•
•
•
Şartlı Bağışlar
Teminat Gelirleri
İhale Şartname Satış Gelirleri
Kira Gelirleri
Maddi Duran Varlık Satış Gelirleri
Faiz Gelirleri
Eğitim, Sertifika, Kalibrasyon vb. diğer hizmet
gelirleri.
GİDER KALEMLERİ
1- YATIRIM GİDERLERİ
• Makine, Teçhizat ve Demirbaş Alımları
• Bina Bakım Onarım Giderleri (Malzeme Dahil)
• Tıbbi Cihaz Onarım Giderleri (Malzeme Dahil)
• Bilgisayar Bakım Onarım Giderleri (Malzeme
Dahil)
• İnşaat Maliyet Giderleri
• Arsa, Taşıt, Lisanslı Yazılım Programı vb. Diğer
edinimlere ait giderler.
GİDER KALEMLERİ
2- İLAÇ, MEDİKAL VE LABORATUAR MALZEME
GİDERLERİ
• İlaç Giderleri (Aşı,Serum Dahil Her Türlü İlaçlar
• Biyokimyasal ve Gaz içeren Maddeler
• Tıbbi Malzeme Giderleri (Tıbbi Sarf Malzeme,
Protez-Ortez vb.
• Laboratuar Malzeme Giderleri (Tetkik KİT’ leri
ve lam,lamel,pipet gibi her türlü laboratuar
sarf malzemeleri)
GİDER KALEMLERİ
3- HİZMET ALIM GİDERLERİ - 1
•
•
•
•
Temizlik Hizmet Alım Gideri (Personelli)
Yemek Hizmet Alım Gideri (Personelli)
Güvenlik Hizmet Alım Gideri (Personelli)
V.H.K.İ.(Hasta Kayıt-Kabul) Hizmet Alım Gideri
(Personelli)
• Hastane Otomasyon Hizmet Alım Gideri
• Bakım-Onarım Hizmet Alım Gideri (Personelli)
GİDER KALEMLERİ
3- HİZMET ALIM GİDERLERİ - 2
• Görüntüleme Hizmet Alım Gideri
• Laboratuar Hizmet Alım Gideri
• Araç Kiralama Hizmet Alım Gideri
• Sterilizasyon Hizmet Alım Gideri (Personelli)
• Çamaşır Yıkama Hizmet Alım Gideri (Personelli)
• Fizik Tedavi, KVC, Tıbbi Atık Taşıma vb. Diğer Tıbbi
Hizmet Alım Giderleri
GİDER KALEMLERİ
4- PERSONEL GİDERLERİ
• Ek Ödeme Gideri
• Kadrolu İşçi veya Sözleşmeli Memurlara
Ödenen Maaş Gideri
• Nöbet Ücret Giderleri
• Yolluk Giderleri
GİDER KALEMLERİ
5- DİĞER İŞLETME GİDERLERİ
• Elektrik-Su Gideri
• Yakacak ve Akaryakıt Yağ Gideri
• Kırtasiye, Tekstil Malzeme vb. Tüketim Amaçlı
Malzeme Giderleri
• Ulaştırma-Haberleşme Giderleri
• Kira Giderleri
• Taşıma-Ardiye, Müşavir Firma ve Bilirkişi, İcra
Ödemeleri gibi Diğer Giderler.
GİDER KALEMLERİ
6- VERGİ GİDERLERİ (KANUNİ YÜKÜMLÜLÜKLER)
• Ödenecek Hazine Payı
• Ödenecek SHÇEK Payı
• Sağlık Bakanlığı Merkez Hissesi
• Mesleki Zorunlu Sigorta Primleri
• Damga Pulu Kesintisi Gibi diğer vergi
ödemeleri
Döner Sermayeli İşletmelerde
Finansal Sorunların Ana Nedenleri
• A- Yapısal Sorunlar (Coğrafi Konum, Personel Politikaları, Hizmet Rolü,
Fiziki Şartlar vb.)
• B- Yönetimsel Sorunlar (Kaynak Planlamalarının ve İhtiyaç Tespitinin
Sağlıklı Yapılmaması, Üretim Faktörlerinin Verimli Kullanılmaması, Maliyetlerin
Kontrol Edilmemesi vb.)
• C- Fiyatlandırma İle İlgili Sorunlar (Para Politikaları, Geri Ödeme
Sistemi, Maliyet Odaklı Yaklaşımdan Uzak Fiyat Belirlenmesi vb.)
• D- Borç Stoğunun Yüksekliği (Tedarik Süreçlerinin İyi Yönetilmemesi,
Ödeme Vadelerinin İyi Planlanmaması, Nakit Yönetiminin Kötü olması vb.
nedenlerle yükselen borç stoğu aynı zamanda alım ve pazarlık gücünün
zayıflaması anlamına geldiğinden Maliyetleri yükseltmektedir.)
38
Döner Sermayeli İşletmelerde
Gelir ve Gider Oluştururken Dikkat
Edilecek Hususlar
Gelir Oluştururken Dikkat Edilecek Hususlar- 1
 İşletmenin üretim faktörlerinin tamamı verimli, etkin ve
ekonomik kullanılmalıdır.
 Sağlıklı bir hastane bilgi sistemi olmalı ve hastaya sunulan tüm
hizmetler ile kullanılan tüm ilaç ve malzemeler eksiksiz bir
şekilde sisteme kayıt edilmelidir.
 Faturalandırma süreçleri iyi yönetilmeli ve herhangi bir kaçağa
veya yersiz ücretlendirmeye mahal vermeyecek şekilde hastane
otomasyon sistemi iyi işletilmelidir.
40
Gelir Oluştururken Dikkat Edilecek Hususlar-2
 Hastanenin rolüne göre varsa tıbbi cihaz, donanım ve personel
ihtiyaçları karşılanmalıdır.
 Hizmete talep ve ihtiyaç varsa iyi bir etkinlik analizi ile ilave
ünite veya birimler açılmalıdır.
 Kaynak israfına yol açabilecek gereksiz yapılan tedavi, tetkiktahlil istemlerinin ve ilaç-malzeme kullanımlarının gelir değil
gider artışına neden olduğu unutulmamalıdır.
41
Gelir Oluştururken Dikkat Edilecek Hususlar-3
 Tetkik ve tahlil istemlerinde hasta memnuniyeti sağlamak için
suni talep oluşturulmamalıdır.
 Paket fiyatların maliyetleri karşılayıp karşılamadığı kontrol
edilerek fiyat iyileştirmeleri için gerekli girişimler yapılmalıdır .
 Hizmet üretimi dışında kuruma gelir kaynağı oluşturabilecek
diğer faktörlerden azami ölçüde faydalanılmalıdır. (Kiraya verilebilecek
ticari alanlar oluşturulması, elde atıl bulunan cihaz, ilaç ve tıbbi malzemelerin bedel karşılığı devredilmesi,
reklam, eğitim, proje vb. faaliyetler
)
42
Gider Oluştururken Dikkat Edilecek Hususlar-1
 Gelir gider dengesi aylık periyotlarla kontrol edilmelidir.
 Nakit akışının seyri sıkı takip edilmelidir.
 Gelirin üzerinde gider yapılmamaya özen gösterilmelidir.
 Yatırım planlamaları sağlıklı yapılmalı ve verimlilik analizleri
yapılmadan yeni üniteler açılmamalıdır.
 Yatırım harcamaları için döner sermaye kaynaklarının yanında
genel bütçe imkanlarının da kullanılabileceği unutulmamalıdır.
43
Gider Oluştururken Dikkat Edilecek Hususlar-2
 Tıbbi Hizmet alımlarında maliyet bileşenleri de dikkate alınarak
yaklaşık maliyet hesaplanmalıdır.
 İşletmeler tıbbi hizmet alımlarında kendi personel ve cihaz
kaynaklarını da göz önünde bulundurmalıdır.
 İhtiyaçlar
sağlıklı
belirlenmeli
ve
ihtiyaç
fazlası
alım
yapılmamalıdır.
 Cihaz, ilaç, medikal ve lab. kit ihtiyaçlarının belirlenmesinde
hastane hizmet rolü ile hekim sirkülasyonu dikkate alınmalıdır.
44
Gider Oluştururken Dikkat Edilecek Hususlar-3
 Harcamaların ve tüketimlerin gerekliliği araştırılmalıdır.
 Satın alma ve tedarik süreçleri ile stoklar iyi yönetilmelidir.
 Stoklarda atıl bulunan malzemelerin işletme için kaynak değil
gider olduğu bilinmelidir.
 İşletme bünyesinde elektrik, su, yakacak, taşıma, ulaştırmahaberleşme ve kırtasiye gibi giderler kontrol edilmeli, azami
miktarda tasarruf tedbirleri alınmalıdır.
45
HİZMET MALİYET DENGESİNDE
STRATEJİK HEDEFLER
Stratejik Hedefler
• İnsan odaklı sağlık hizmeti sunumundan taviz
vermemek
• Sağlık Hizmetlerinde Finansal Yönetim ve Kaynak
Kullanımı Noktasında Zihniyet Değişimine
Yardımcı Olmak
• Olması gerekeni kısıtlamak yerine, kamu
kaynaklarının etkin, verimli ve yerinde kullanımını
sağlamak noktasında farkındalık oluşturmak
• Kaliteli ve sürdürülebilir sağlık hizmeti
sunumunun gelir-gider dengesi gözetilerek
yürütülmesini sağlamak
47
MALİ ANALİZ VE DEĞERLENDİRME ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ
TEL: 0312 573 71 47-49-50-51
FAX: 0312 573 71 52
E-mail: [email protected]
Web: www.sgb.saglik.gov.tr
Sağlık Bakanlığı Ek Hizmet Binası Ceyhun Atıf Kansu Cad.
No:102
Balgat/ ANKARA
48