Transcript meslek seçimine yöneliş

MESLEK SEÇİMİNİN
İZLEDİĞİ SEYİR
Bengisu ILGIN
İSTEK Özel Acıbadem Okulları
PDR Bölüm Başkanı
Mart 2011 İSTANBUL
BİRAZ GAZETELERE BİRAZ DA KİTAPLARA GÖZ
ATALIM MI?
BASINDA MESLEK
• MESLEK …
İK
İK
İK
İK
YGS öncesi... Şimdi gerçekler!
Haşmet Babaoğlu
• Mevsimi geldi yine..
Yine arkadaş ve aile ortamlarında üniversite mezuniyetiyle kariyer
hesapları arasındaki bağlar konuşuluyor.
Konuyla ilgili tv sohbetlerinde bol bol istatistiklere başvuruluyor!
Tamam, istatistikler bazen yalan söyler ama bir de bakkal hesabı
kadar düz rakamlar var.
Mesela, arkeolojiyi alalım...
2010 yılında üniversitelerimizin arkeoloji bölümlerinde 1848
öğrenciye yer açılmıştı.
Neyse ki, kontenjanlar yıllardır dolmuyor.
Yine de arkeoloji hocalarının deyimiyle "Ortadoğu ve Balkanlar'a
yetecek kadar işsiz arkeologumuz var!"
Peki bugün bir genç üniversitede arkeoloji okumak istiyorsa,
nasıl bir gelecek planlaması yapmalı?
Buyurun, üzerinde çalışın!
• Arkeoloji çok marjinal bir örnek mi oldu?
Peki!.. Siz onun yerine öğretmenlik, toplum bilimleri, fen bilimleri,
eczacılık, hatta mühendislik bölümlerini koyun ve öyle düşünün...
Tablo değişiyor mu? Hayır!
Alalım, "tıbbi tanıtım" elemanlığı denen mesleği...
Bir zamanlar eczacılık mezunlarının küçük görüp dudak büktüğü,
şimdilerde pek revaçta olan meslek!
Eczacılık, biyoloji, kimya gibi bölümlerden mezunların alındığı
bu iş için istihdam imkânı nedir, bilen var mı?
Ülkemizin en önemli ilaç şirketlerinden biri 2011'de "tıbbi tanıtım"
kadrosuna 30 yeni mezun alacağını açıkladı geçenlerde. Diğer
şirketlerin rakamları da pek farklı değil! Toplamı 200'ü geçmiyor!
Bu bölümlerden yeni mezun sayısını ise sakın sormayın! Moraliniz
fena bozulur!
• Yanlış nerede?
Bundan 30-40 yıl önce toplumun geleceğini üniversite eğitimine
odaklayan sistemde...
Artık sistem kördüğüm! Ne çözülüyor, ne de bu noktadan geri
dönülebiliyor.
Ve artık üniversite mezunu olmak 30-40 yıl öncesinin lise
mezunluğundan öte bir anlam taşımıyor.
Tabii, adım gibi eminim ki...
Şu an YGS'ye harıl harıl hazırlanan birçok genç hiç değilse "iyi
bir okul"dan mezun olmanın hayattan "yırtmayı" kolaylaştıracağını
düşünüyor.
Eh, haksız değiller!
• Fakat son araştırma istatistikleri "iyi okul" ile "iyi kariyer"
arasındaki bağın yüzde 38 oranını aşamadığını gösteriyor.
• Sonuç?
Belki anne babalarını kızdırmak pahasına genç
kardeşlerime her yıl aynı öneriyi yapıyorum.
Üniversiteyi kazanmaya çalışın!
Önce o harika arkadaşlık ortamı için, çayı, kahvesi
için kazanmaya çalışın! Çünkü hayatta o tadın başka
kaynağı yok!
Sonra da okuduğunuz bölümün iyi hocalarının
değerini bilip onlardan bir şeyler "kapmak" için...
Üniversite işe yaramayacak mı?
Mutlaka yarayacak!
Ama bilin ki, bunda okuduğunuz bölümden ve edindiğiniz
meslekten çok sizin kişisel çabanızın payı olacak!
MESLEK-MESLEK SEÇİMİ-İŞ
• MESLEK:Bir kimsenin hayatını kazanmak için yaptığı,
kuralları toplumca belirlenmiş ve belli bir eğitimle
kazanılan sistemli etkinlikler bütünüdür.
• MESLEK SEÇİMİ: Bireyin kendine açık meslekleri
çeşitli yönleri ile değerlendirip istenilir yönleri çok,
istenmeyen yönleri az olan bir mesleğe karar
vermesidir (Kuzgun 1982.s.2)
• İŞ: Belli bir iş yerinde sürdürülen benzer etkinlikler
grubudur. Bir kimsenin mesleği olabilir ama işi
olmayabilir.
İLGİ-YETENEK -MESLEKİ DEĞER
• İLGİ:Kendisine bir ödül vaat edilmediği halde kişi
kendiliğinden bazı etkinliklere girişiyor ve bundan
doyum sağlıyorsa bu kişinin o etkinliklere karşı ilgisi
olduğu söylenebilir.
• YETENEK:Öğrenme gücü belli bir eğitimden
yararlanabilme gücüdür. Yetenek; kalıtımla getirilen
gizilgücün eğitim ve çevre etkisi ile geliştirilmiş
kısmını ifade eder.
• MESLEKİ DEĞER: Meslek faaliyetlerinin sonunda
beklenen doyumdur. (Para, ün, yeteneklerini
geliştirebilme, başkalarına yardım edebilme v.s).
MESLEK SEÇİMİ NEDEN ÖNEMLİDİR?
• Günümüzün büyük bir bölümü iş ortamında geçmektedir.
• Bireyin seçtiği meslek; gelecekteki yaşam standardını, tarzını ve
sosyal yaşantılarını belirleyici bir rol oynamaktadır.
• Mesleğe adım attıktan sonraki yaşam, genellikle seçilen meslek
çevresinde gelişir.
•
İleriki dönemlerde meslek ya da iş değiştirme şansımız olsa
bile, ülkemiz koşulları, bireysel kabullenmişlik ya da riski göze
alamama gibi nedenlerle iş değiştirme alternatifini kullanan kişi
sayısı oldukça azdır.
NEDEN BİR İŞTE ÇALIŞIRIZ?
• ► Yaşamımızı sürdürebilmek için gerekli geliri kazanmak için,
• ► Kişisel gelişimimiz için,
•
► Bireysel kimliğe sahip olmak için,
•
► Toplumda statü elde etmek için,
•
► Sosyal ilişkilerde bulunmak için
• ,
► Mutlu ve başarılı bir yaşam sürmek için,
MESLEĞİ NE ZAMAN
SEÇERİZ?
• Yakın zamanlara kadar meslek seçimi, bir anda verilebilen bir
karar olarak görülmekteydi. Mesleki gelişim çocukluk yıllarından
başlayan ve yaşam boyu süren bir yolculuktur.
• Anababalar, çocuklarının mesleki gelişimlerindeki rollerini
yeterince fark etmeyebilirler.
• Yapılan pek çok araştırma, çocukların ve gençlerin mesleki
gelişimlerinde en fazla etkilendikleri kişilerin anababaları
olduğunu göstermektedir.
MESLEKİ GELİŞİM DÖNEMLERİ
• 1) BÜYÜME EVRESİ (0-14 yaş): 14 yaşa kadar
fiziksel, psikolojik ve sosyal gelişim dönemidir. Bu
aşamada çocuğun mesleki benlik kavramı
çevresindekilerle etkileşimle gelişmeye başlar.
• a) Hayal basamağı (4-10 yaşlar)
• b) İlgi basamağı (11- 12 yaşlar)
• c) Yetenek basamağı (12-14 yaş)
MESLEKİ GELİŞİM DÖNEMLERİ
• 2) Araştırma Evresi ( 14-24 yaşlar) :Bireyler bu
aşamada kendilerini, meslek rollerini ve iş dünyasını
keşfetmektedirler. İlk mesleki seçimler geçicidir.
Hayaller, başkalarıyla yapılan tartışmalarla ve rol
denemeleriyle sınanır.
Bu evre üç alt basamaktan oluşmaktadır. Bunlar;
• a) Değer basamağı (14-17 yaşlar)
• b) Geçiş basamağı (18-21 yaşlar)
• c) Sınama ve izleme basamağı (22-24 yaşlar)
ERGENLİKTE MESLEKİ GELİŞİM DÖNEMLERİ
•
•
•
•
•
•
Mesleki gelişim sürecinde Ginzberg’in “araştırma dönemi”, Super’in
“deneme dönemi” diye adlandırdıkları dönemde yaşlara göre şöyle bir
gelişimden söz edilmektedir:
İLGİLER:11-12 yaşlarında meslek seçiminde ilgilerin önemi anlamaya ve
tercihler ilgilere dayandırılmaya başlanır.
YETENEK : Yetenek basamağı 12-14 yaşları arasındadır. Bu yaşlarda
genç, yetenekleri üzerine düşünür, meslek seçiminde yeteneklerin rolünü
kavramaya başlar.
DEĞER:15-16 yaşlar, değer basamağı olarak adlandırılmıştır. Bu yaşlarda
topluma hizmet fikri belirir, toplumda bir yer edinme düşünülür.
GEÇİŞ:Geçiş basamağı 17- 18 yaşları içerir. Giderek bağımsızlığını
kazanan genç, somut ve gerçekçi seçimler yapması gerektiğinin
farkındadır. Bir iş ya da ileri eğitimi düşünmeye başlar. Mesleki gelişim
için bu dönem; ilgi, gereksinme, yetenek, değer, fırsatların göz önüne
alındığı geçici seçimlerin yapıldığı, bütün bunların tartışma, hayal, kurs
ve iş yaşantılarıyla sınandığı bir dönemdir diyebiliriz.
.
ERGENLİKTE MESLEKİ GELİŞİM DÖNEMLERİ
• 18-21 yaşlarındaki gençlerin mesleki gelişimi ifade
edilirken;
-Geçmişteki birikimi ele alarak, verdiği kararları
tekrar gözden geçirdiği,
-Bir sürü uğraşıyı uygun olmayan olasılıklar olarak
elediği,
-Gerçek bir doyum getirecek uğraşıyı seçmenin
önemini anladığı,
-Kararın kesinleşmeye başladığı belirtilmektedir.
• 22-24 yaşlarında uygun bir çalışma ortamı
bulunmuştur. Başlangıç olarak bir işe girilir ve genç
bu işi hayatı kazanma yolu olarak denemeye başlar.
MESLEKİ GELİŞİM DÖNEMLERİ
• 3) Yerleşme Evresi(25-44 yaş) :
Bu dönemde genç yetişkin güvenli bir mesleki benlik
oluşturmaya çalışırken bunalımlar da geçirebilir.
Mesleki benlik kavramı kararlılık kazandıkça, iş
dünyasında ilerlemek ve bir yer edinmek için daha çok
çaba harcanır. İki alt basamaktan oluşmaktadır.
• a) Sınama evresi (25-30 yaşlar)
• b) Sağlamlaştırma basamağı (31-44 yaşlar)
MESLEKİ GELİŞİM DÖNEMLERİ
• 4) Koruma Evresi ( 45-64 yaşlar) :
Bu evrede birey; var olan mesleki benlik kavramını
korumaya çalışmaktadır. Elde ettiği işi en iyi şekilde
yapıp kendini geliştirme çabası içerisindedir.
MESLEKİ GELİŞİM DÖNEMLERİ
• 5) Çöküş Evresi ( 65 yaş ve sonrası):
Bu evre fiziksel ve zihinsel süreçlerin yavaşlaması,
enerjinin azalması ile belirginleşir. Çöküş aşamasında
birey daha az yük ve daha az sorumluluk alabilir. Daha
çok geçmiş deneyimlerinden ve bilgisinden yaralanma
yolunu seçer. Bu evre iki alt basamaktan oluşmaktadır.
Bunlar:
• a) yavaşlama basamağı(65-70 yaşlar)
• b) emeklilik basamağı(71 yaş ve sonrası)
GELİŞİM GÖREVLERİ
• Bireylerden yaşamı boyunca çeşitli gelişim evrelerinde farklı
davranışlar beklenir.
• Çocukluk ile yetişkinlik arasında uzanan ve yaklaşık olarak 13 ile
20 yaşları ergenlik döneminde; “bir meslek seçme ve
hazırlanma” önemli bir gelişim görevidir.
MESLEKİ GELİŞİM ÖDEVLERİ
ÖZETLE…
• 14-18 yaşlarında gencin meslek seçimini
belirginleştirmesi,
• 18-21 yaşlarda meslek seçimini sınırlandırması ve
belirlemesi,
• 18-25 yaşlarda seçimin uygulamaya konmasından söz
edilmektedir
MESLEKİ OLGUNLUK BOYUTLARI
• Ergenlik dönemine ilişkin; mesleki seçim sürecinin
olgunluğunun boyutlardan en göze çarpıcı olarak üç
değişken söz edilebilir.
• Meslek seçimine yöneliş,
• Tercih edilen meslek hakkında bilgi toplama ve planlar
yapma,
• Çalışma hayatına ilişkin tutumlar
MESLEĞE KARŞI GÖSTERİLEN
OLUMLU TUTUM VE
DAVRANIŞLAR
-
-
Seçimin tesadüflere bağlı olamayacağını bilmek,
Araştırmaların gereğine inanmak,
Ne istediğini bilmenin gereğine inanmak,
Hayranlık duyduğu bir meslekte bulunduğunun hayalini kurmanın yeterli
olmayacağının bilincinde olmak,
Belirli bir meslekte çalışmaya istekli olmak,
Meslekte başarı için yetenek ve çalışmanın ön koşul olduğunu bilmek,
Çalışma hayatını can sıkıcı bulmamak ve çalışma hayatına karşı istekli
olmak,
Sabırlı ve kararlı olmak gereklidir.
BUNLAR mesleğe ilişkin olumlu tutumların göstergesi sayılabilir.
MESLEKİ OLGUNLUK BOYUTLARI
“MESLEK SEÇİMİNE YÖNELİŞ”
• 1-Ergenin bu boyuta ulaştığına karar verilebilmesi için;
önce onun meslek seçme gereksinmesi duyup
duymadığına bakmak gerekir.
• 2-Gencin seçme ve planlamalarının sorumluluğunu
üstlenmesi ve meslek seçmede göz önüne alınması
gereken faktörlerin bilincinde olması gerekir.
Bu faktörler;
• - genel faktörler,
• -ilgiler,
• -yetenekler,
• - meslek değerleri
• -seçme zamanından oluşur.
MESLEKİ OLGUNLUK BOYUTLARI
“MESLEK HAKKINDA BİLGİ TOPLAMA VE PLANLAMALAR
YAPMA”
• Bir meslek için bilgi toplama ve planlamalar yapılabilmesi için;
-işin niteliği,
-iş çevresi,
-iş için aranan nitelikler,
-mesleğe hazırlanmada gerekli olanlar,
-çalışma şartları,
-ilerleme olanakları,
-kazanç,
-yetenekleri kullanabilme ve geliştirebilme fırsatları gibi yönlerden
incelenmesi gereklidir.
MESLEK SEÇİMİNDE GÖZ ÖNÜNDE
BULUNDURULMASI GEREKEN FAKTÖRLER
NELERDİR?
1
• Mesleği seçerken, yapmaktan hoşlanılan etkinlikleri ve
bulunmayı tercih edilen ortamlar düşünülmelidir.
MESLEK SEÇİMİNDE GÖZ ÖNÜNDE
BULUNDURULMASI GEREKEN FAKTÖRLER
NELERDİR?
2
•
Mesleki hedefleri belirlerken ve çevredeki fırsatları
değerlendirirken, hobiler, katılınan eğitim etkinlikleri, kurslar
göz önünde bulundurulmalıdır.
MESLEK GELİŞİME KATKISI OLAN ÇALIŞMALAR
a. Gönüllü Çalışmalar
Gönüllü çalışma yapmak, ,ilgi duyduğumuz bir alanda karşılık beklemeden
çalışmaktır.
Bu çalışmalar hem bireysel gelişimimize, hem de topluma katkı sağlar.
Pek çok alanda, ulusal ve uluslar arası sivil toplum kuruluşlarında gönüllü
çalışmalara katılabilmek mümkündür.
GÖNÜLLÜ ÇALIŞMALARIN YARARLARI
•
► Yeteneklerin farkına varılmasını sağlar.
► Farklı insanlarla tanışmayı ve iletişim ağını geliştirmeyi sağlar.
► Bir işte çalışmanın, bir projede yer almanın ne anlama
geldiğinin öğrenebilmesine yardımcı olur. Çalışma koşulları
hakkında fikir sahibi olunabilir.
► Gönüllü çalışma sayesinde kendini keşfetmek mümkün
olabilir. Örneğin, ekip çalışmasına yatkın olup olunmadığı gibi..
► İş hayatında bir sorunla karşılaşıldığında farklı çözüm yolları
geliştirilebilir.
► Kendini geliştirmek için yeni fırsatlar yakalanabilir.
MESLEK GELİŞİME KATKISI OLAN ÇALIŞMALAR
b. İş Deneyimi
• İş deneyimi hayatımız boyunca, her hangi bir zaman
diliminde ve herhangi bir alanda yaptığımız tam
zamanlı ya da yarı zamanlı (part time) çalışmalar
olabilir.
Yaz tatillerinde yapılan sezonluk işler, bir restoranda
yarı zamanlı çalışmak, bir ustanın yanında çıraklık
yapmak, bilimsel bir projeye katılmak, gönüllü
çalışmalar yapmak, okulunuzun kütüphanesinde ya da
bilgisayar laboratuarında çalışmak birer iş deneyimi
olarak mesleki gelişiminize ve meslek seçme sürecinize
katkı sağlayabilir.
MESLEK GELİŞİME KATKISI OLAN ÇALIŞMALAR
C. Transfer Edilebilir Beceriler
• Bir alanda öğrenilen bilgi ve becerilerin başka alanlarda da
kullanılabilir olmasıdır.
• Transfer edilebilir becerileriniz ne kadar fazla olursa okulda ve
iş yaşamınızda o kadar başarılı olunur. Bu beceriler çok yönlü
olmayı ve verilen görevleri en uygun yöntemlerle yapılmasını
sağlar. Sahip olunan bu beceriler birçok kişinin aynı işi yaptığı bir
ortamda farklı olmayı sağlayabilir.
TRANSFER EDİLEBİLİR BECERİLERE BAZI
ÖRNEKLER
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Etkili konuşma ve yazma
Etkili dinleme
Düşünceleri ifade edebilme
Grup çalışmalarını kolaylaştırma, organize etme
Müzakere edebilme becerisi
Arabuluculuk
Görüşme becerileri
Yordama (ileriye dönük tahminde bulunabilme) becerileri
Yeni fikirler oluşturabilme
Sorunları tanımlayabilme
Kaynakları tanımlayabilme
İhtiyaçları tanımlayabilme
Problem çözebilme
TRANSFER EDİLEBİLİR BECERİLERE BAZI
ÖRNEKLER
• Analiz edebilme
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Strateji geliştirme
Ayrıntılarla baş edebilme
Mentörlük
Çatışma yönetimi,
Kriz yönetimi
Karar verebilme
Değişikliklere açık olma ve destekleme.
Yabancı dil bilgisi
Matematik bilgisi
Bilgisayar okur yazarlığı
AİLELERİN ROLÜ MESLEKİ GELİŞİM
SÜRECİNDE VE BİR MESLEĞE YÖNELMEDE
NEDEN ÖNEMLİDİR?
• Çünkü anne ve babalar:
• ► Gözlemleri ve görüşleri ile çocuklarının bir mesleği
seçmelerini kolaylaştırıcı ve destekleyicidir.
► Aile içinde verdikleri mesajlarla çocuklarının meslekleri
keşfetmelerine ve tanımalarına yardımcı olurlar.
► Çocuklarının ilgi, yetenek ve mesleki değerleri ile meslekler
arasındaki ilişkileri anlamalarında önemli bir rol oynarlar.
► Çocuklarının özelliklerine uygun eğitim-öğretim ortamını
hazırlamada önemli rol oynarlar.
► Bir işte çalışmanın gereği ve öneminin farkına varmalarını
sağlamak için çocuklarına model olurlar.
•
► Çocuk ve gençlerin mesleklere, eğitim-iş hayatı ve çalışmaya
ilişkin olumlu ya da olumsuz tutum geliştirmelerine yol açarlar.
ANNE BABALARIN GÖREVLERİ
• Çocuğumuz yaz tatilinde çalışmak istiyorsa onu yüreklendirmek,
olanak yaratmak.
• Kendini gerçekleştirebileceği, mutlu ve başarılı olabileceği bir
mesleği seçebilmesi fırsat vermek,
• Mesleğin seçilmesi sorumluluğunu çocuğumuza bırakmak,neyin iyi
olduğuna kendimiz karar vermemek.
Kendi geleceği için çaba harcamasına ve uygun alanı
keşfetmesine fırsat tanımak,
• Deneyimlerimizi çocuklarımızın önlerindeki engelleri, kaldırarak,
bilgiye ulaşma yollarını göstermede kullanmak
• Çocuğumuzun zayıf olduğu yönleri yerine, güçlü olduğu yönlerini
vurgulamaya …
• ÇALIŞMAKTIR.
ANNE BEKLENTİLERİ
•
Kendi devamını görmek, hayatta bir dayanağı
olduğunu hissetmek,
• Çocuğunu başarılı görmek,
• Kişi ve aile ölçeğinde gurur duymayı istemek,
• Özel beklentiler içinde olmak
BABA BEKLENTİLERİ
• Aile gücünün devamını getirmek,
• Hayallerini gerçekleştirmek,
• Çabalarının boşa gitmediğini görmek,
• Onun için yaptıklarının karşılığını görmek,
• Onu görmek istediği gibi görmek,
• Kendi gücüyle kıyaslamak.
• OYSA;
OYSA Kİ GENÇ BEKLENTİLERİ
•
• Kendi bağımsızlığını yaratmak,
• Bireysel kimliğini bulmak,
• Toplumsal kimliğini bulmak,
• Anne babadan farklı olmak,
• Hayatını düzenleme gücü kazanmak,
• Kendini toplum içinde sınamak,
•
Yarışmak ve Kazanmaktır.
ÇOCUĞUNUZU TANIYIN
• sorulara CEVAP VERELİM
•
Çocukla birlikte zaman geçirmek ne demektir?
•
Yaşantı zenginliği ne demektir?
•
Çocuğunuz spor yapmayı mı seviyor maketler yapmayı mı?
•
Çocuğunuz okul yaşamı hakkında ne biliyorsunuz?
•
•
Öğretmenleri ile en son ne zaman görüştünüz?
•
Çocuğunuzu tanımaya ne zaman başlayacaksınız?
Sizin istediğiniz gelecek çocuğunuzun istediği gelecek mi?
ÇOCUKLA BİRLİKTE ZAMAN
GEÇİRMEK NE DEMEKTİR?
•
•
•
•
•
Çocuğunuzla birlikte geçirdiğiniz zaman;
Onun ihtiyaçlarına, isteklerine cevap verecek şekilde olmalıdır.
Bir odanın içinde birlikte olup saatlerce oturup televizyon
izlemek zamanı etkili paylaşmak anlamına gelmez.
Çocuklar yetişkinlerin kendi dünyalarına aktif olarak katılıp
zaman geçirmelerine, kendi dünyalarındaki heyecanlarını,
duygularını paylaşmalarına ihtiyaç duyarlar.
Birlikte sohbet edebileceğiniz, oyunlar oynayabileceğiniz ya da
üzerinde konuşabileceğiniz etkinlikler yaparak zamanı
değerlendirmeniz önemlidir.
Çocukla geçirilecek zamanın içeriğinde hem çocuğunuzun bir
takım becerilerin geliştirilmesine hem de sevdiği aktivitelere yer
verilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
YAŞANTI ZENGİNLİĞİ
NE DEMEKTİR?
Çocuğunuzla farklı ortamlarda (ev, oyun alanı, okul, sinema,
alışveriş vb.) zaman geçirin, onun değişik etkinlikler
yapmasını sağlayın.
Böylece nelerden hoşlandığını, neyi daha rahat
yapabildiğini ve hangi becerilere sahip olduğunu
gözleyebilir, hayatında yeni ufuklar açmasına ve
yenilikler katmasına yardımcı olabilirsiniz.
Hatta bu etkinliklerden bir bölümüne birlikte katılabilir,
yaptıklarınızı ve yaşadıklarınızı konuşabilirsiniz.
Çocuğunuzu dinlerken, izlerken ve onunla sohbet ederken
her bireyin birbirinden farklı olduğunu ve çocuğunuzun
içinde bulunduğu gelişim döneminin özelliklerini de
unutmamalısınız.
ÇOCUĞUNUZUN OKUL YAŞAMI
HAKKINDA NE BİLİYORSUNUZ?
• Çocuklar günlerinin büyük bir bölümünü eğitim kurumlarında
geçirmektedirler. Anne baba olarak sizler de çocuğunuzun
hayatının bu bölümü hakkında bilgi sahibi olmalısınız.
• Okuldaki ders başarısı,
• Öğretmenleri ve arkadaşları ile ilişkileri,
• Hoşlandığı ve hoşlanmadığı dersler,
• Katıldığı sosyal etkinlikler hakkında bilgi edinin.
Sizin öğretmenlerle kurduğunuz güçlü iletişim; çocuğunuzun okul
başarısının, sosyal uyumunun ve öğrenmeye ilişkin motivasyonunun
artmasına yardımcı olacaktır.
ÇOCUĞUNUZ SPOR YAPMAYI MI
SEVİYOR MAKETLER YAPMAYI
MI?
• Çocuğunuzun serbest zamanlarında neler yapmaktan, nerelere
gitmekten ve kimlerle vakit geçirmekten hoşlandığını gözleyin.
• Onu serbest zaman etkinliklerine yönlendirirken bu etkinliklerin
hem yaşına, uygun olmasına hem de bir takım becerilerini
geliştirmesine yardımcı olmasına dikkat edin.
• Yaşına ve özelliklerine uygun olarak neleri yapıp neleri
yapamayacağı konusunda bilgi edinin.
• İstemediği ya da yapamadığı etkinlikler için zorlamayın.
• Sevdiği ve başarılı olduğu serbest zaman etkinliklerinin kendisini
tanımasına ve yaşamının diğer alanlarında da (okul başarısı ve
arkadaşlık ilişkileri) başarılı olmasına yardımcı olacağını
unutmayın.
SİZİN İSTEDİĞİNİZ GELECEK
ÇOCUĞUNUZUN İSTEDİĞİ GELECEK Mİ?
•
•
•
•
•
•
•
Ana babalar bazen “çocuklarının iyiliği ve mutluluğu için kendi hayallerini
çocuklarının gerçekleştirmesini isteyebilirler. Sık sık duyduğumuz “ben ….
olamadım, çocuğum olsun” düşüncesi, yeterli potansiyeli olmayan bir çocuk için
mutsuzluk kaynağı olabilir.
Çocuklarınızın geleceğe ilişkin planlarını dikkate alın,
Yapamayacakları ve hiç ilgilenmedikleri konularda onları zorlamayın. Örneğin;
matematik ve fen derslerinde başarılı olamayan bir çocuğun mühendis veya doktor
olması konusunda zorlanmaması gerektiği gibi.
Zorlanan çocuk kendini kanıtlama çabası içine girecek ve yapabileceklerini göz
ardı ederek kendisi için ulaşılması zor hedefler koyacaktır.
Önemli olan çocuğun neler yapabileceğini belirleyip ondan o ölçüde başarı
beklemektir.
Çocuğunuzu kendine güvenen, başarılı ve mutlu bir birey olarak yetiştirmek
istiyorsanız onu karşılaştığı zorlukları aşması için desteklemelisiniz.
Aileler seçenekleri görmesinde çocuklarına yardımcı olmalı ancak seçimi ve kararı
çocuklarına bırakmalıdır.
Ancak kararı çocuğa bırakmanın karar anında çocuğu yalnız bırakmak olmadığı
unutulmamalıdır.
MESLEK SEÇİMİNDE BAZI OLUMSUZ
ANNE VE BABA TUTUMLARI
• Ben olamadım sen olacaksın/olabilirsin” : Eğer böyle bir
anlayışınız varsa belki kendi hayal kırıklığınızı çocuğunuza da
yaşatıyor olabilirsiniz.
• “ ……….. çocuğu oldu ama...” : Komşularımızın , akrabalarımızın,
arkadaşlarımızın çocukları ile bizim çocuğumuzun farklı olduğunu
kabul etmeliyiz. Çocuğumuz akranları ile rekabet edebilir, bu
onun yaşantısı ancak biz yetişkinler çevremizle rekabetimizde
çocuklarımızı kullanmamalıyız. Bu rekabet çocuğumuzun benlik
saygısının düşmesine neden olabileceği gibigerçek yeteneklerini
ve kapasitesini ortaya koymasına da engel olabilir.
• “ Bak kardeşin” : Bak kardeşin ...” diye başlayan her cümle
onların kıskançlığını kışkırtacak, biri bir süre hep başarılı olurken
diğeri sürekli başarısızlığa doğru sürüklenecek,başarısız olan
kendisini toplamaya başladığında, başarılı olanın birden
başarısının düştüğünü göreceksiniz.
• Ancak senin gibi bir …….. bu alanı seçer...” : Çocuğunuzu
küçümsemek, değersiz görmek , alay etmenin onun yaşamla
mücadelesini zayıflatmanın dışında bir etkisi olmaz.
GENÇTE HEDEF OLUŞTURMAK
İÇİN SİZLER NELER
YAPABİLİRSİNİZ?
• Kendi beklentilerinizi değil onun beklentilerini konuşabilirsiniz.
Hayattan ne istiyor? Beklentileri var mı? Onunla konuşarak ileriyi
görmesine yardımcı olabilirsiniz.
• Her zaman bizim açımızdan hayata bakmak zorunda değiller.
Onun fikir ve görüşlerine değer verebilir, böylece çocuğunuzu
tanımış olursunuz.
• Onların dürüst çabalarını ödüllendirebilir takdir edebilirsiniz.
Başarılarını değil, dürüst çabalarını ödüllendirmek çok
önemlidir. Böylece emek harcamanın değerini öğretmiş oluruz.
GENÇTE HEDEF OLUŞTURMAK
İÇİN SİZLER NELER
YAPABİLİRSİNİZ?
• Çocuklarınıza örnek olabilirsiniz.
• Çocuklarımıza verebileceğimiz en büyük armağanın sağlam bir
kişilik olduğunu unutmayabilirsiniz.
• Sizin için kendisinin önemli olduğunu ona hissettirebilirsiniz.
• Çocuklarımıza sizi de eleştirebileceklerini öğretebilirsiniz.
• Hayatın herkesin kendi oyunu olduğunu kabul ederek çocuğunuzu
hayata hazırlıklı olarak yetiştirmeyi düşünebilirsiniz
ÇOCUĞUMUN MESLEKİ GELİŞİM
SÜRECİNE NASIL DESTEK
OLABİLİRİM?
► bilinçli olmayım,
► çocuğumun ihtiyaçlarını,
► ilgi duyduğu alanları,
► yeteneklerini bilmesine yardımcı olmalıyım.
•
•
•
► İlk ve ortaöğretim yıllarında ilgi ve değerlerin sıklıkla değişebileceğini
bilmeliyim.
► Okuldaki öğretmenleriyle sıkı işbirliği içinde olmalıyım ve dersleri ile
meslekler arasında bağlantı kurması için destek vermeliyim.
► Okulun rehber öğretmeni ile görüşmeliyim, okulda verilen mesleki
rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinden en iyi biçimde yararlanması için
destekleyelim.
► Günümüzün iş dünyasında ne gibi yenilikler ve değişimler olduğunu
takip etmeli ve yeri geldikçe çocuğumla konuşmalıyım.
► Lisede ders seçimi, üniversite sınavında bölüm seçimi gibi önemli
kararlarında onunla birlikte araştırma yaparak ve konuşup paylaşarak bu
sürece etkili biçimde katılmalıyım.
TEŞVİK EDİCİ SÖZLER
•
•
•
•
•
•
Bu işi yapabileceğini biliyorum…
Çaba gösterdikçe başarılı olduğunu görüyorum…
Bu yaptıklarını takdir ediyorum…
Kararına güveniyorum…
Bu konuyu ayrıntılı düşündüğün belli oluyor…
Eminim ki bu biçimde çalışmayı sürdürürsen başarılı olacaksın…
Teşvik sözlerinde ne akıl verme ne de ödül vardır. Sadece
çabanın fark edilmesi, çocuğun yaptığı işe güven duyması ve
takdir edilmesi vardır.
Teşvik sözleri ile ulaşacağımız nokta; çocuğumuzun kendi
geleceğine sahip çıkması, çaba ve gelişmelerinin fark edilmesi ve
olumlu yönlerinin vurgulanmasıdır.
KAYNAKLAR
•
Akay Bengisu.”Lise Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk
Düzeyleri”.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, A.Ü.Eğitim Bilimleri
Fakültesi,1983.
•
Babaoğlu Haşmet. “YGS Öncesi… Şimdi Gerçekler”. Sabah Gazetesi. 21.03.2011
•
Baymur, Feriha. Genel Psikoloji. İlaveli 2. Baskı, İstanbul:1973.
•
Crites, J.O. Vocational psychology, The Study of Vocational Behavior and. Development, Mc Graw-Hill B. Comp,
New York:1969.
•
Crites, J.O. The Maturity of Vocational Attitutes in Adoloscence, Washington:1971.
•
Kuzgun, Yıldız. Mesleki Rehberliğin Bireylerin Yetenek ve İlgilerine
Uygun Meslekleri Tanımlamalarına Etkisi: Ankara: A.Ü.Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No:118,1982
•
Mesbil. Mesleki Eğitim Bilgi Merkezi
•
Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr
•
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemihttp://mbs.meb.gov.tr/
ANNE-BABALAR İÇİN ÖNERİLEN KAYNAKLAR
► Füsun AKKÖK - İlköğretimde Sosyal Becerilerin Geliştirilmesi Ana - Baba El Kitabı - Özgür Yayınları
► Füsun AKKÖK - Bayan Perşembeler - Özgür Yayınları
► Şule YAZGAN, Yankı YAZGAN- Çocuğunuz Sizden Ne Bekliyor- Kapital Medya A.Ş.
► Yankı YAZGAN - Düşe Kalka Büyümek- Doğan Kitapçılık
► Yankı YAZGAN- Hiperaktif Çocuk Okulda -Evrim Yayınevi
► Elisa MEDHUS- Kahraman çocuklar yetiştirmek- Optimist yayıncılık
► Elisa MEDHUS Kendi başına düşünen çocuklar yetiştirmek- Optimist yayıncılık
► Haluk YAVUZER- Çocuk Eğitimi El Kitabı – Remzi kitabevi
► Haluk YAVUZER -Çocuğu tanımak ve anlamak- Remzi kitabevi
► Sabiha PAKTUNA KESKİN -Anne iş’te çalışan anne ve çocuğu- Boyut yayınları
► Binnur YEŞİLYAPRAK- Siz Başrolü Seçtiniz-Morpa Kültür Yayınları
► Binnur YEŞİLYAPRAK- Çalışan Anne ve Çocuk Siz Başrolü Seçtiniz-Morpa Kültür Yayınları
► Özlem ERSOY, Neslihan AVCI, Ayşe TURLA- Çocuklar İçin Erken Uyarıcı Çevre- Morpa Kültür Yayınları
► Özlem ERSOY, Neslihan AVCI, Ayşe TURLA- Çocuklar Hakkında En Çok Sorulan Sorular- Morpa Kültür
Yayınları
► Alev ÖNDER- Ailede iletişim- Morpa Kültür Yayınları
► Doğan CÜCELOĞLU- Başarıya Götüren Aile- Sınav Döneminde Anababalık- Remzi kitabevi
► Doğan CÜCELOĞLU- “Mış Gibi Yaşamlar”- Remzi Kitabevi
► Türk PDR Derneği (Komisyon)- Eyvah Çocuğum Zor Durumda Ne Yapabilirim?- Nobel Yayın Dağıtım
► Gloria DEGAETANO Çeviren: Nilüfer Pembecioğlu Öcel Medya Çağında İyi Anne Baba Olmak- Nobel Yayın
Dağıtım
► Üstün DÖKMEN- Küçük Şeyler- Remzi Kitabevi
GELDİĞİNİZ İÇİNTEŞEKKÜRLER
İLETİŞİM
Bengisu ILGIN
İSTEK Acıbadem Okulları PDR Bölüm Başkanı
Tel:0216 3253075 dahili 1409
Mail:[email protected]