Transcript FABRİKA KURULUŞ YERİNİN SEÇİMİ

FABRİKA KURULUŞ
YERİNİN SEÇİMİ
A.GAMZE ALİOĞULLARI


Bir üretim sisteminin tasarımında fabrikaların
kurulacağı yerin saptanması öncelik taşır.Çünkü
sürekli yada geçici olarak faaliyet gösterecek
olan her işletmenin belirli bir yerde kurulması
gerekmektedir.
Yer seçimi,işletmenin çok önem verdiği
konulardan birisi olmalıdır.Uygun olmayan bir
kuruluş yeri seçimi firmanın yok olmasına veya
rekabet dışı kalmasına sebep oalbilir.

Yeni bir işletmenin kurulması mevcut
kuruluş yerinin genişletilmesi,Pazar
kayması,kaynakların tükenmesi,taşıma
olanaklarının değişmesi gibi durumlarda
ortaya çıkabilen yer seçimi probleminin
uygun çözümü,firmaların faaliyetlerini ve
maliyet yapılarını önemli ölçüde etkiler
Kuruluş Yerinin Tanımı



Dar anlamda kuruluş yeri,işletmelerin üretim
faaliyetlerini üzerinde yürüttükleri yerdir.
Daha geniş bir anlamda,üretim faaliyetleri için
gerekli teknik ve ekonomik koşulları diğer yerlere
göre en elverişli bir biçimde sağlayan dolayısıyla
girişimciyi başarılı kılan yer kuruluş yeridir.
Başka bir ifadeyle,işletmenin tedarik üretim
depolama ve dağıtım gibi temel fonksiyonlarını
ve bunlara bağlı ekonomik amaçlarını
gerçekleştirebileceği en uygun yerdir.





Bir fabrikanın yerinde kalması veya taşınması
problemi ile sık sık karşılaşılır.Ancak taşınma oldukça
pahalı bir işlem olduğundan uygulanması daha ucuz
olan başka alternatiflerle beraber düşünülerek
değerlendirilir.Bir işletme yer sorunu karşısında şu
alternatiflere başvurabilir.
-mevcut tesisleri genişletmek yerine yan sanayilere
verilen iş miktarını artırmak
-mevcut tesisleri genişletmek
-ihtiyaç duyulan ek üretim gücünü başka bir yerde
kurulacak yeni bir fabrika ile karşılamak
-mevcut tesisleri olduğu gibi satmak veya hurdaya
çıkarmak yada yeni bir fabrika kurmak
Yer seçimi temel olarak iyi bir yer bulunması
işlemidir.İşletmeci açısından yer seçimi,ölçülmesi
mümkün maliyet unsurları ile uzun vadeli ve
görünmeyen maliyet unsurlarının toplamını min.yapan
bir çözüm bulunmasıdır.
Yer seçimi 3 aşamadan oluşur.
 Tesisin kurulacağı bölgenin seçimi:ülkenin mevcut
bölgelerinden biri seçilir.
 Bölgenin belirli bir yerinin seçimi:tespit edilen bir bölge
içinde belli bir seçilir.
 Belirlenen yer içerisinde tesisin kurulacağı arazi
parçasının seçimi
Kuruluş yeri ayrıca 50-100 km çapında bir daire çizilerek
bu daire içinde kalan yerin daire dışında kalan yerden
daha avantajlı olduğu kabul edilerek belirlenir.

Kuruluş yerlerini şehre olan uzaklığı ile ilgili
ayırmak ve her birinin olumlu ve olumsuz
yönlerini belirtmek gerekir.
 Kuruluş yerleri şehir içinden kırsal bölgeye
doğru şöyle bir ayrıma tabi tutulabilir.
 -Şehir içindeki bir kuruluş yeri
 -Şehir dolaylarındaki bir kuruluş yeri
 -Kırsal bölgedeki bir kuruluş yeri

Şehir içindeki bir kuruluş yerinin olumlu
yönleri
 -hammadde,işgücü mamul mallar için çok iyi
taşıma sistemleri
 -geniş işgücü arzı(vasıflı,vasıfsız)
 -tamamlayıcı yan sanayiler(mal.kay,kalifiye işg.)
 -geniş yerel pazarlar(sanayi ve par.müşteriler)
 -büyük finans kolaylığı
 -kamu hizmetleri(caddeler,polis,itfaiye)
 -işletme hizmetleri(bilgi işlem)
 -sanayi ve işletmeye yönelik yurttaşlıkla ilgili
tutumlar













Şehir dolaylarındaki kuruluş yerinin olumlu yönleri
-uyum(aynı anda hem şehir hem de kırsal kesimin
avantajlarından yararlanabilme )
-planlı sanayi parkları(organize sanayi böl.)
-geniş arazi bulma olanağı(düşük vergiler vs.)
-kalifiye işgücü,yan sanayiler,finans,yerel pazarların
çok yakındaki şehirdeki yerlerle mukayese edilmesi
olasıdır.
Kırsal bölgedeki kuruluş yerinin olumlu yönleri
-bol su(derelerden göllerden)
-ucuz arazi(genişleme park etme)
-çok düşük vergiler
-sınırlayıcı yasaların azlığı
-işgücünün sabit olması(düşük rekabet,düşük ücretler)
-eğlence olanağı(avcılık balıkçılık gibi)
Yer seçimini etkileyen faktörler









Bölge seçimi: bölge analizinde göz önüne alınacak
faktörler
-talep ve dağıtım olanakları açısından pazarın
elverişliliği
-hammadde kaynaklarının şimdiki ve gelecekteki
durumu
-yan sanayi kuruluşları
-çeşit,yoğunluk ve maliyetler açısından ulaşım
olanakları
-enerji kaynaklarının şimdiki ve gelecekteki durumu ve
maliyetleri
-fabrika faaliyet ve personel yaşamını etkileyen iklim
-miktar kalite ve işgücü açısından işgücü kaynakları
-devletin belirlediği kısıtlayıcı ve teşvik edici faktörler.
Yer seçimini etkileyen faktörler





Yer ve arazi seçimi:yer seçiminde atılacak adımların
şu sıra ile yapılması gereklidir.
-planlanan gelişmeler göz önüne alınarak gelecek
hakkında tahminler yapılır
-bölge seçimi kriterleri tanımlanır
-seçilen kriterlere dayanılarak,yer seçimi için gerekli
hesaplamalar kalitatif ve kantitatif yöntemlerle
karşılaştırmalar yapılır.
Ulaşım,işgücü tedariki,genişleme olanakları,toplumsal
yapı ve davranışlar,tedarik kaynaklarına yakınlık,enerji
su kaynakları,ulaşım tesisleri ve maliyetleri,yaşam
koşulları vb. birçok faktörü yer ve arazi seçiminde
işletmeler dikkate alır.
Yer seçimini etkileyen faktörlerin
sınıflandırılması
Genel olarak bu faktörleri fiziksel ve fiziksel
olmayan faktörler olarak sınıflandırabiliriz
 Fiziksel faktörler;sayısal olarak ifade edilebilen
taşıma,işgücü sermaye maliyetleri,faaliyet
giderleri vb.gibi unsurları kapsar.
 Fiziksel olmayan faktörler ise;sendikalaşma
derecesi,kamu hizmetlerinin
varlığı,iklim,toplumun tutumu,yaşama imkanları
gibi sayısal olarak ölçülemeyen ancak bir
yerden diğer bir yere göre nisbi olarak
değerlendirilebilen faktörleri kapsar.


Kurulu yeri faktörlerinin önemli olduğu aşamalar
Faktörler
Taşıma
Bölge İl veya ilçe Konum yeri
x
x
Sen.der.
İşgücü
x
Kamu
hiz.varlığı
Çal.mal.
x
x
Hammad
eye
yakınlık
İklim
x
Yasak bö
x
x

Kurulu yeri faktörlerinin önemli olduğu aşamalar
faktörler
Bölge
Yaşama
imkanla
Su
İl veya ilçe
x
x
Toplum
tutumu
x
Okullar
x
Teşvik
tedbirler
x
Pazara
yakınlık
x
Konum yeri
Fabrika yerinin seçiminde
kullanılan değerleme yöntemleri





Faktörlerin karşılaştırılması yöntemi:bu yöntemin
yararlı yanı kuruluş yeri seçimini etkileyen bütün
faktörlerin tutulmasıdır.k3 aşamadan oluşur
-birinci aşamada her faktörü alınacak kuruluş yeri
kararı içindeki tartı veya ağırlık derecesi belirlenir
-ikinci aşamada her bir aday kuruluş yeri için
faktörlerin ağırlık dereceleri belirlenir.
-üçüncü aşamada 1. ve 2.aşamadaki değerler
birbiriyle çarpılarak o faktörün aday kuruluş yeri için
tartılı değeri bulunur.En yüksek değere sahip olan
kuruluş yeri en uygun kuruluş yeridir.
Bir sakıncası vardır karar vericinin kisisel yargılarına
dayandığı için her kişiye göre farklı sonuçlar çıkabilir.
kuruluş yeri
A


kuruluş yeri
B
Kur.yeri fak. Kur.yeri fak Fak. Ağır. Fak.tar
tartı Top. tısı
Pazar
20
15
300 18
Taşıma ola. 18
15
270 10
Hammadde 10
6
60
10
İşgücü
8
5
40
6
Enerji
12
5
60
4
İklim
4
4
16
2
Su
15
8
120 6
Ağırlık
lı top.
toplam
834
866
360
180
100
48
48
8
90

Bu örnekte görüldüğü gibi iki kuruluş yeri
arasında seçim yapmak durumunda olan
işletme iki aday arasında en yüksek toplam
ağırlık değerine sahip olanı seçecektir.A
yerinin değeri 866 iken B yerinin değeri 834
olduğundan yüksek değere sahip olan Ayeri
fabrika yeri olarak seçilecektir.
tedarik kaynağı
 Maliyet faktörleri
A
B
Kum ocağı-şantiye uzaklığı 5km
4km
Kazı maliyeti
yok
0,8 tl
Kum ocağı kirası
120.000 ytl
yok
Kum ocağı yolunu
275.000 ytl
yok
Düzeltme masrafı
Ön kazı masrafı
yok
250.000ytl
Taşıma masrafı
1.5 ytl
1.8ytl

A ve B tedarik kaynaklarının maliyet
unsurları

Yol için kullanılacak kumun miktarı 150.000 m
tür.Kumun A ve B kaynaklarından şantiyeye
getirilmesinin toplam maliyetleri sırası ile
1.520.000 ve 1.450.000 ytl olup B ocağından
tedarik edilmesi daha ekonomik olacaktır.
Ulaştırma yöntemi

Toplam maliyetler içinde ulaştırma
maliyetleri önemli bir yer tutuyorsa fabrika
yeri seçiminde ulaştırma yöntemini
kullanıyoruz.