Transcript literatura
Opracowanie:
mgr Piotr Dereszewski
W roku 1974, amerykański psychiatra Freudenberger
określił „wypalenie zawodowe”, zwane inaczej „wypaleniem
emocjonalnym”, jako skumulowanie kilku czynników: długo
utrzymującego się emocjonalnego wyczerpania,
dehumanizowania osób, z którymi pozostaje się w
relacjach zawodowych, braku satysfakcji zawodowej,
obniżenia poziomu zaangażowania w wykonywaną pracę
oraz przewlekłego zmęczenia fizycznego.
Zdaniem Christiny Maslach (1982) wypalenie się jest
odpowiedzią na stan chronicznego, emocjonalnego
przeciążenia wynikającego z zajmowania się innymi
osobami, a w szczególności ludźmi obarczonymi jakimiś
problemami (cyt. za: Burke, Greenglass, 1989).
Wyczerpanie emocjonalne i psychofizyczne: manifestujące się
lękiem, napięciem, zniechęceniem, poczuciem krzywdy, bezsennością,
stanami depresyjnymi i poczuciem fizycznego zmęczenia.
Depersonalizacja - stawanie się obojętnym w reagowaniu na uczniów,
w sferze zachowań objawia się to skracaniem czasu na bliski kontakt,
niechęcią do zajęć pozalekcyjnych, stosowaniem kartkówek zamiast
dyskusji, rzadkimi kontaktami z rodzicami, obwinianiem uczniów,
stosowaniem kar i zachowaniami cynicznymi.
Poczucie obniżenia osobistej adekwatności prowadzi to do obniżenia
lub utraty satysfakcji i zaangażowania zawodowego, przedłużanie czasu i
intensywności pracy pomimo jej małej skuteczności lub systematyczne
uchylanie się od obowiązków
działanie odtwórcze, które przejawia się nade wszystko brakiem
inicjatywy w pracy wychowawczej,
zmęczenie pracą i uczniem powodujące zakłócenia w relacjach
pomiędzy tymi podmiotami edukacyjnymi,
pozorna aktywność prowadząca do wielkiego zaniżenia efektywności
wychowawczej,
znudzenie pracą objawiające się m.in. zniecierpliwieniem w odniesieniu
do wychowanka,
schematyzm dydaktyczny charakteryzujący się powielaniem
nieskutecznych metod wychowawczych,
ucieczka w iluzję dającą namiastkę samorealizacji (marzenia w
zderzeniu z rzeczywistością niosą ze sobą frustrację),
permanentne narzekanie udzielające się także wychowankowi,
postawa kontestacyjna niosąca zagrożenie jednostronnej oceny
sytuacji wychowawczych
zamartwianie się
kompulsywne dążenie do osiągnięć
nadmierny samokrytycyzm
Postawa „Zosi- Samosi”
Naprawiacz Świata
niskie zarobki, niewspółmierne do wysiłku i wkładu pracy
niski prestiż społeczny zawodu nauczyciela
zachowania i cechy uczniów
programy nauczania i ciągła ich zmiana
stałe zagrożenie oceną ze strony kontrolujących pracę
niekorzystne warunki pracy
braki wyposażenia
nastawienia rodziców
Troska o atmosferę w pokoju nauczycielskim:
oaza spokoju, bezpieczeństwa oraz wzajemnego zrozumienia i
solidarności
relacje osobiste pomiędzy poszczególnymi nauczycielami - samotność w
pokoju nauczycielskim sprzyja powstawaniu wypalenia zawodowego
rada pedagogiczna - wzajemna solidarność nauczycielska i dyskrecja
relacje pomiędzy nauczycielami powinny opierać się na wartościach zasadach etyki nauczycielskiej: humanizm wychowawczy, optymizm
pedagogiczny, takt pedagogiczny, prawość, podmiotowość, dyskrecja,
solidarność zawodowa, odpowiedzialność, działanie zespołowe, dialog
czy integracja społeczna
Empatyczna dyrekcja:
empatyczne nastawienie do nauczycieli, którzy czując życzliwość
zwierzchnika mają poczucie bezpieczeństwa
empatyczny dyrektor szkoły staje się niejako „elementem mechanizmu
obronnego” nauczyciela przed wypaleniem.
zabiegi integracyjne
dbałość o relacje z rodzicami
prozdrowotny styl życia
twórcze zaangażowanie
zapisz na kartce czynniki powodujące stres
wyobraź sobie zagrożenie, którego się obawiasz i
przećwicz na „sucho” różne strategie postępowania
zacznij działać asertywnie - skutecznie, bez lęku i agresji
zadbaj o taki styl życia, który zagwarantuje ci zdrowie i
dobre samopoczucie
staraj się robić to, co najbardziej lubisz i najlepiej umiesz
przebywaj częściej z ludźmi bardziej pogodnymi i
przyjaciółmi
zacznij uważnie słuchać innych - spróbuj ich zrozumieć
zorganizuj lepiej własny czas - zrób listę celów
ważniejszych i mniej ważnych, nie przeładowuj programu
dnia, przeznacz minimum godzinę dziennie na odpoczynek
myśl pozytywnie
zacznij być sobą, przestań udawać kogoś kim nie jesteś
traktuj ludzi tak, jak sam chciałbyś być traktowany
weź udział w treningu interpersonalnym
zacznij częściej się śmiać
uzewnętrzniaj wszystkie uczucia
bierz kąpiele orzeźwiające i uspakajające
zmęcz się pracą fizyczną lub sportem
poczytaj - to co lubisz
LITERATURA
Bijak E.: SYNDROM WYPALENIA ZAWODOWEGO U NAUCZYCIELI
Bielawska Anna: CZY MOŻNA WYPALIĆ SIĘ W ZAWODZIE
NAUCZYCIELA?,
Fengler Jorg; Przekład: Kazimierz Pietruszewski „Pomaganie męczywypalenie w pracy zawodowej.” Gdańsk 2000
Mastalski J.: Wypalenie zawodowe nauczycieli – czym jest i jak je
ograniczać?
Sęk H. „Wypalenie zawodowe- przyczyny, mechanizmy, zapobieganie.”
Warszawa 2000
Tessmer A.: Czy polscy nauczyciele są narażeni na wypalenie
zawodowe?,
Więckowska U. Jak uchronić się przed wypaleniem zawodowym? „Forum
nauczycieli”, nr 3-4, 2001