Transcript Slide 1 - Fakultet za menadžment Herceg Novi

FAKULTET ZA MENAĐŽMENT HERCEG
NOVI
• EKONOMSKA ANALIZA
POSLOVANJA I
FINANSIJSKA KONTROLA
I REVIZIJA
•
PREDAVANJA OKTOBAR 2014. GODINE
• DOCENT DOKTOR
SRETEN GREBOVIĆ
I DIO
DA SE PODSJETIMO....
• Dinamične promjene koje danas sve više kreiraju uslove
privređivanja, ruše stare paradigme na kojima je dugo vremena
preduzeće zasnivalo svoje poslovanje i usmjeravalo svoje
aktivnosti. Tradicionalno usmjerenje proizvodnje na interni proces,
danas biva zamijenjen cjelokupnim lancem vrijednosti. Profit,
dugo vremena zagovaran kao glavni cilj poslovanja preduzeća,
u konfrontacionim uslovima privređivanja ustupa mjesto tržišnoj
kapitalizaciji. Osnovi činilac rasta i razvoja više se ne smatra
kapital, već se izvorište nalazi u ljudskom potencijalu, njihovom
znanju kao i njihovoj sposobnosti. Usko povezano sa naprijed
istaknutim je i činjenica da se osnovni tehnološki uzročnici ne kriju
u automatizaciji i mehanizaciji već u razvoju informacione
tehnologije, e-poslovanja.
2
• Glavni izvori konkurentnosti ranije su nalazili učešće u
jeftinoj radnoj snazi kao i korišćenju efekata koje ostvari
ekonomija obima. Danas je prisutan mnogo dinamičniji
pristup konkurentnosti koji svoje izvore crpi iz partnerskih
odnosa kao i nove, konfrontacione strategije preduzeća.
• Ovo su samo neke od osobina koje karakterišu savremeno
korporativno preduzeće. Naglašavamo da tradicionalna
birokratska, hijerarhijska piramidalna struktura ustupa
mesto ravnoj i mrežnoj strukturi u kojoj timski rad postaje
jedan od krucijalnih osnova na kojima preduzeće treba
da temelji svoju konkurentnost.
3
RAČUNOVODSTVENI INFORMACIONI
SISTEM (RIS)
FINANSIJSKO
RAČUNOVODSTVO
(Publikovanje finansijskih
izvještaja eksternim
korisnicima informacija
(stejkholderi, finansijski analitičari,
zajmodavci, sindikati,
grupe potrošača,
vladine agencije...)
UPRAVLJAČKO
RAČUNOVODSTVO
(Prikupljanje informacija za kreiranje
odluka, planiranje,
upravljenje i kontrolisanje operacija
u preduzeću za potrebe
internih korisnika
(menadžeri na svim nivoima
u preduzeću)
4
Informacije
Nebrojčane
( k
v
a
l i t a
t i v
n
e
Brojčane
)
( k
Računovodstvene
PODATAK
RAČUNOVODSTVENA
OBRADA
v
a
n
t i t a
t i v
n
e
)
N
e
r
a
č
u
n
o
v
o
d
s
t v
e
n
e
RAČUNOVODSTVENA
INFORMACIJA
Računovodstvena informacija
je od koristi za
donošenje poslovnih odluka.
5
• Sve postupke čiji je zadatak
količinsko i vrednosno
obuhvatanje tokova novca i
učinaka koji nastanu u
preduzeću, koji su uglavnom
uzrokovani proizvodnjom i
prodajom učinaka!
• Informacioni sistem koji
vrednuje, obrađuje i prenosi
finansijske podatke o nekom
preduzeću!
6
?
FAKTORI MIKROOKRUŽENJA
INFORMACIJA
Профит
Tržišna
kapitalizacija
Интерни
Целокупан
процес
SAVREMENO
KORPORATIVNO
ланац
вредности PREDUZEĆE
Аутоматизација,
механизација
Partnerstvo,
Капитал
Људи,
znanje,
Informatika, Јефтина
strategija
радна
spoсоbnоst
e-poslovanje снага,
konfrontacije
економија
обима
FAKTORI MAKROOKRUŽENJA
RAČUNOVODSTVENI
INFORMACIONI
SISTEM (RIS)
INPUT
PROCES
OUTPUT
Dokumentacioni
aspekt
Evidencioni
aspekt
Izvještajnoinformacioni
aspekt
•Izdavanje;
•Otvaranje;
•Cirkulacija,
•Knjiženje;
•Proticanje,
•Sumiranje;
•Formiranje;
•Usaglašavanje;
•Kontrola.
•Zaključak
poslovnih knjiga.
•Sastavljanje;
•Prezentacija
računovodstvenih
izvještaja
korisnicima.
7
nastavak
• Promjene koje su u velikoj i značajnoj mjeri uzdrmale temelje
postojećeg preduzeća potiču kako iz makrookruženja tako i iz
mikrookruženja. U tim i takvim okolnostima informacija postaje jedini
resurs od strategijske važnosti koji treba da omogući preduzeću da
postigne konkurentsku nadmoć. Budući da informacija predstavlja
resurs koji se dijeljenjem uvećava, to je veoma teško, naročito u
dinamičnim uslovima privređivanja locirati njeno pravo izvorište.
• Budući da RIS predstavlja dio informacionog sistema predu- zeća
којi sе оdnоsi nа vrеdnovanje, analizu као i predviđa- nje uspjeha,
nеuspjеhа i ostalih ekonomskih pojava како cjeline preduzeća,
тако i njenih sastavnih jedinica i entiteta, to sadrži odgovarajuće
informacije које sе коrisте za sprovo- đenje transakcija, poslovno
odlučivanje, izvještavanje као i vrednovanje resursa, proizvoda i
usluga.
8
NASTAVAK
• Smatra se jednim od krucijalnih alata zа
snabdijevanje kritičnih računovodstvenih /
finansijskih informacija u funkciji kreiranja i
donošenja kvalitetne poslovne odluke.
• Time se smatra elementarnom
komponentom zа efikasno donošenje
odluka како zа interne тако i екsтеrnе
korisnike informacija.
9
INTERNI
ZADACI
RAČUNOVODSTVA
EKSTERNI
Računovodstvena
analiza i planiranje
Računovodstveni
nadzor
SADRŽAJ
RAČUNOVODSTVA
Knjigovodstvo
sa bilansom
Obračun troškova
i rezultata
10
Računovodstvene funkcije
• Računovodstvo obezbjedjuje kompleksne informacije
za upravljanje i rukovođenje obavljanjem sledećih
funkcija:
- knjigovodstvo sa bilansima
- računovodstveno planiranje
- računovodstveni nadzor
- računovodstvena analiza
- računovodstveno informisanje
11
Šta je knjigovodstvo?
• Knjigovodstvo je posebna vrsta evidencije.
Ta posebnost evidence dolazi otuda što je
predmet evidentiranja - svaki poslovni
događaj koji je stvarno nastao, za koji postoji
vjerodostojna dokumentacija o njegovom
nastanku, koji se može vrednosno izraziti, koji
djeluje na stanje imovine ili sredstava i izvora
sredstava ili pojavu prihoda i rashoda, i s tim
u vezi, mijenja imovinu/sredstva ili izvore
sredstava.
12
Pojam knjigovodstva
Knjigovodstvo je dio računovodstva (faza) i predstavlja metod
sakupljanja, klasifikovanja, registrovanja (bileženja),
čuvanja, reklasifikovanja i izvještavanja o nastalim
ekonomskim promjenama na imovini poslovnog subjekta.
Ciljevi:
1. Utvrđivanje ili mjerenje rezultata poslovanja
2. Utvrđivanje ili mjerenje finansijske strukture – imovinskog
stanja
3. Stvaranje osnove za kontrolu rukovanja i čuvanja imovine
4. Stvaranje osnove za kontrolu planskih zadataka
5. Stvaranje osnova za analizu
13
Knjigovodstvo - nastavak
• Kao dokumentarna, strogo formalna (propisana) kontinuirana
evidencija poslovnih događaja, knjigovodstvo obezbedjuje:
- uvid u stanje i kretanje sredstava i izvora sredstava firme
- utvrđivanje finansijskog rezultata poslovanja
- elemente za izradu kalkulacije
- elemente za planiranje, nadzor i analizu poslovanja
Knjigovodstveni podaci javljaju se kao rezultat: prikupljanja,
sistematizovanja i sintetizovanja dokumenata o ekonomskim, odnosno
poslovnim promenama na imovini/sredstvima, izvorima sredstava,
rashodima i prihodima firme
• To se obezbjeđuje putem: poslovnih knjiga, knjigovodstvenih isprava
(dokumenata o poslovnim promenama), jednoobraznim evidencijama
dvojnog knjigovodstva, uz primenu kontnih okvira za sintetičke evidencije i
kontnih planova za analitičke i subanalitičke evidencije
14
Računovodstveno planiranje
• za razliku od knjigovodstva, govori o ekonomskim promjenama koje
se očekuju u budućem poslovanju. Cilj koji se želi postići ne samo
pusta želja, već nešto poznato. Knjigovodstveni podaci o
zbivanjima u poslovnom procesu, u razdobljima koja su predhodila
planiranom, najvažnija su podloga računovodstvenog planiranja.
Bez takve podloge, postavljeni planovi bili bi nerealni, te bi se, ili
precjenjivale, ili podcjenjivale, vlastite mogućnosti.
• Oblikovanje pojedinačnih planova podrazumijeva i metodološko
usklađivanje s knjigovodstvenim prikazivanjem nastalih (prošlih)
ekonomskih promjena.
15
nastavak
• Spesifičnosti u odnosu na knjigovodstvo:
- rezultat knjigovodstva su razni obračuni
- rezultat računovodstvenog planiranja su razni predračuni
- predmet knjigovodstva su protekli, a računovodstvenog planiranja
budući, procenjeni poslovni dogadjaji i procesi
- u planiranju ne učestvuju samo računovođe
- knjigovodstveni podaci su samo deo podataka za
računovodstveno planiranje (ekonomska politika, monetarna, tržišna
kretanja, uključujući devizno tržište idr.)
- knjigovodstveni podaci su najpouzdaniji za
planiranje
- knjigovodstveni podaci su najtačniji za
praćenje
izvršenja planova i predračuna
• Knjigovodstvo i finansijski planovi po, pravilu,
sadrže identičnu strukturu podataka
poređenja)
(radi
16
Računovodstvena analiza
• jeste idealan spoj podataka što ih daju knjigovodstvo i
računovodstveno planiranje, s istovremenim odgovorom na pitanje
zašto planirani učinci nisu postignuti. Analiza, kao i planiranje,
sastavni je deo svake funkcije.
• Dok svaka pojedina funkcija analizira samo
delove poslovnog procesa, pojedine vrste imovine /
sredstava i izvore sredstava, kao i pojedine
vrste troškova i prihoda, računovodstvena je
analiza sveobuhvatna. Rezultati računovodstvene
analize su neprocenjiva pomoć pri donošenju
bilo kojih poslovnih odluka.
17
•
•
•
•
nastavak
Ova računovodstvena funkcija obuhvata:
- produžetak obrade podataka iz knjigovodstva i računovodstvenog planiranja,
- u Računovodstvenom leksikonu obrađeno je oko 40 pojmova različitih oblika
analize, počev od analize bilansa (najstariji vid analize)
Za banku najvažnije:
- analiza profitabilnosti (stopa profita na uloženi kapital),
- analiza solventnosti (dugoročna spozobnost za izmirivanje dospelih obaveza o
roku),
- analiza likvidnosti (kratkoročna sposobnost za izmirivanje dospelih obaveza o roku),
- analize rezultata na osnovu finansijskih izveštaja koje se prikazuju u napomenama
uz finansijske izveštaje (strukturne promene u bilansu firme, adekvatnost kapitala,
ročna struktura plasmana i depozita, analiza ljudskih resursa i dr.)
analiza je bitna za detaljnije (analitičko) sagledavanje stanja i kretanja imovine,
obaveza i kapitala, kao i rezultata - značajne stavke (po strukturi, vrmenskoj
dinamici i po segmentima - sektori, teritorijalno i u poređenju sa okruženjem),
objektivnost, nepristrasnost analize bitna za zaključke i odluke o budućim merama
(npr.restrukturiranje,statusne promene i dr.)
18
Računovodstvenim nadzorom
• podstičemo sve učesnike u poslovnim procesima
na racionalno gazdovanje i menadžment na
racionalno i svrsishodno vođenje poslovne
politike.
• Nadzorom prosuđujemo pravilnosti i uklanjamo
nepravilnosti.
19
nastavak
• Ova računovodstvena funkcija obuhvata kontrolu:
- dokumenata o nastalim poslovnim promjenama - pre knjiženja kojom
se utvrdjuje njihova: potpunost, istinitost, računska tačnost i zakonitost;
- kontrolu vođenja poslovnih knjiga u smislu: da sve poslovne promene
budu tačno proknjižene, da poslovne knjige budu ažurne, uredne i
međusobno uskladjene;
- kontrolu računovodstvenih izveštaja u pogledu: zasnovanosti na
odgovarajućim evidencijama, tačnosti, blagovremenosti i zakonitosti;
- reviziju (internu i eksternu)
• Specifičnosti za firme: prema Zakonu o privrednim društvima, firma je
dužna da obrazuje :
- odbor za praćenje poslovanja firme (odbor za reviziju);
- organizacionu jedinicu za unutrašnju kontrolu u čijem je djelokrugu
kontrola usklađenosti poslovanja firme (npr. usklađenost ročnosti depozita
i plasmana , dinarskih i deviznih) ;
- organizacionu jedinicu u čijem je delokrugu unutrašnja revizija;
• Zakonom o računovodstvu propisana je: obavezna eksterna (nezavisna)
revizija finansijskih izvještaja za preduzeća ili firme
20
Računovodstvene informacije
• jesu sinteza svih podataka koje pruža
knjigovodstvo, računovodstveno planiranje,
računovodstvena analiza i računovodstveni
nadzor. Računovodstveno informiranje jeste
prenošenje računovodstvenih podataka i
informacija njihovim korisnicima, da na toj
osnovi odlučuju i upravljaju poslovnim
procesom.
• Zavisno za koje svhe računovodstveni podaci i
informacije služe, obuhvataju uže, odnosno šire
područje i sadržavaju više ili manje detalja.
21
nastavak
• Krajnji cilj računovodstva (u suštini računovodstvo je
informacioni podsistem firme kao poslovnog sistema)
• Računovodstvene informacije su informacije, zavisno od
namene, kojima obezbeđuju se:
- dnevno,
- dekadno,
- mesečno,
- tromesečno,
- godinje (redovni FI)
• Bitno je da informacije budu:
- prave (relevantne)
- potpune i
- blagovremene (kasna informacija-loša odluka)
• Računovodstveno informisanje završava se finansijskim
izveštajima
22
Organizacioni delovi računovodstva
• Finansijsko računovodstvo - usmereno, uglavnom, na
zadovoljavanje interesa eksternih korisnika (podrčje poslovanja sa
drugim, tj. u okruženju) i obezbeđuje FI opšte namene (i
konsolidovane FI) koji su:
- strogo formalni (propisani u skladu sa MSFI), jedinstveni za posloni
subjekt
- kod određenih pravnih lica, uključujući firme, podležu reviziji i
objavljivanju
- obavezni su redovni (godišnji) FI i FI u posebnim slučajevima
(statusne promene, prodaja, stečaj i dr)
- dostavljaju se, uglavnom, eksternim korisnicima (državnim
organima, institucijama finansijskog tržišta, vlasnicima,
investitorima, kreditorima i dr.)
- osnovni finansijski izveštaji banaka su: bilans stanja, bilans uspeha,
izveštaj o tokovima gotovine, izveštaj o promenama na kapitalu,
napomene uz finansijske izveštaje i statistički aneks.
23
• Upravljačko računovodstvo - obezbjeđuje informacije internim
korisnicima (za efikasno upravljanje i odlučivanje o poslovnim
procesima (područje poslovanja unutar firme)
- obezbjeđuje tekuće informacije i informacije usmjerene na
budućnost
- nije predmet propisa, već interne regulaative
- izveštaji su analitički, po segmentima, projektima, sektorima i dr.
• Poresko računovodstvo - u razvoju uporedo sa uvođenjem
sistema samooporezivanja
• -poreske prijave obveznika, umjesto rješenja
poreskog
organa
• – primjeri: PDV evidencije, porez na dobit
(poseban
poreski bilans), porezi po odbitku (razni OPJ) i dr.
24
Knjigovodstvo
sa bilansom
RAČUNSKA OSNOVA
RAČUNOVODSTVA
CILJEVI
Sistemom računa, konta,
PRIKUPLJANJE
kvantitativno se odražavaju,
INFORMACIJA
registruju, prate,
O NASTALIM POSLOVNIM
ekonomske transakcije
DOGAĐAJIMA
u preduzeću
1.
Utvrđivanje rezultata poslovanja u određenom
vremenskom periodu;
2.
Utvrđivanje stanja imovine, obaveza i sopstvenog
kapitala na određeni dan.
3.
Pružanje podataka za kontrolu rada lica koja rukuju
pojedinim delovima imovine preduzeća;
4.
Pružanje podataka za planiranje rezultata
poslovanja, stanja imovine i priliva i odliva novca,
5.
Pružanje podataka za kontrolu izvršenja planskih
veličina.
ZADACI
PRIKUPLJANJE, PROVERA,
KLASIFIKACIJA
(REKLASIFIKACIJA),
BELEŽENJE, ČUVANJE
PODATAKA I IZVEŠTAVANJE O
POSLOVNIM
DOGAĐAJIMA
NASTALIM
25
Sistem dvojnog knjigovodstva
• Opšte poznat sistem evidencije koji za prikaz stanja i promjena
imovine, obaveza i kapitala, kao i nastalih prihoda i rashoda
koristi dvostrana konta
• Svaki poslovni događaj, odnosno promjena zapisuje se tako što
se jednak iznos knjiži na određenom kontu (ili kontima) na strani
“duguje” i istovremeno na strani “potražuje” drugog (ili drugih)
konta (ravnoteža knjiženja)
• Opšteprihvaćeno je da je dugovna strana na lijevoj a potražna
na desnoj strani konta
26
Bitna pitanja za VAS!
Šta se vrednuje?
POSLOVNA
Poslovni subjekt?
TRANSAKCIJA
-NOVAC-
Kada treba izvršiti vrednovanje?
Koji novčani iznos treba dodeliti onome
što se vrednuje?
Kako treba da bude klasifikovano
ono što se vrednuje?
27
OBLIK
?
IZVORI
EKONOMSKI RESURSI
(IMOVINA)=KAPITAL
(SOPSTVENI + POSAJMLJENI)
28
RAČUNOVODSTVENA JEDNAČINA
SREDSTVA
=
OBAVEZE
+
VLASTITI KAPITAL
29
IMOVINA
POSLOVNA
IMOVINA
AKTIVA
PASIVA
Stalna
sredstva
Sopstveni
(vlastiti)
kapital
(fiksna,dugotrajna)
Obrtna
sredstva
(kratkotrajna, trkuća)
1
NEPOSLOVNA
IMOVINA
Pozajmljeni
kapital
(Obaveze)
30
DUGOTRAJNA IMOVINA
NEMATERIJALNA
MATERIJALNA
-istraživanje i razvoj
- nekretnine (zemljišta
-osnivačka ulaganja
i građevinski objekti)
-koncesije
- postrojenja
-patenti (licencije)
- oprema
-zaštitni znak
- ostala dugotrajna
-ulaganje na
tuđoj imovini
- predujmovi
materijalna imovina
- materijalna imovina
u pripremi
FINANCIJSKA
IMOVINA
- udjeli u povezanim
poduzećima
- ulaganja u
vrijednosne papire
- depozit (polog
kod firme)
- kaucije
DUGOROČNA
POTRAŽIVANJA
- potraživanja za
upisani ali
neuplaćeni kapital
- potraživanja od
povezanih poduzeća
- potraživanja od
prodaje na
dugoročni kredit
- predujmovi
31
KRATKOTRAJNA IMOVINA
ZALIHE
POTRAŽIVANJA
FINANCIJSKA
IMOVINA
NOVAC U BANCI
I BLAGAJNI
-materijal
- od kupaca
- depoziti
- žiro-račun
-sitan inventar
- od zaposlenih
- kaucije
- blagajna
-rezervni dijelovi
- od osigurava. društva
- kratkoročni krediti
- akreditivi
-proizvodnja
- od povezanih poduzeća
- čekovi
- tekući računi
-gotovi proizvodi
- od države
- mjenice
- devizni računi
-nedovršena proizvodnja
- prijelazni računi
-kupljena roba
32
IZVORI IMOVINE
(PASIVA)
VLASTITI IZVORI
(KAPITAL)
TUĐI IZVORI
(OBVEZE)
dioničarski
premije na emitovane
dionice
rezerve
dobi. i zadr. dobitak
dugoročne
obveze
kratkoročne
obveze
- dugoročni
- kratkoročni
krediti
- obveze za
vrijednosne
papire
- ostale obveze
krediti
- obveze prema
dobavljačima
- ostale obveze
33
BILANS STANJA
Stalna
sredstva
Sopstveni
kapital
Obrtna
sredstva
AKTIVA
Pozajmljeni
kapital
=
PASIVA
34
AKTIVA
A
=
PASIVA
= Sk+O
10.000 € = 7.000 €+3.000 €
Sk
=
A-O
7.000 € = 10.000 €-3.000 €
35
DRUGI DIO :
I. TEORIJSKE I METODOLOŠKE OSNOVE ANALIZE
POSLOVANJA U FINANSIJSKIM IZVJEŠTAJIMA
1. Pojam analitičkog ispitivanja i analize
poslovanja
• Analitičko ispitivanje/istraživanje poslovanja privrednog
subjekta[1] čini postupke, radnje i stvaranje da bi se dalo
mišljenje o stanju i zbivanjima, u datom trenutku u
privrednom subjektu koji je predmet ispitivanja. Ispitivanje
kao širi pojam obuhvata, danas, prema shvatanjima
teorije i prakse:
1. analizu, unutrašnju i spoljnu.
2. kontrolu, unutrašnju i spoljnu, i
3. reviziju, unutrašnju i spoljnu.
[1] Pod privrednim subjektom treba razlikovati više oblika
preduzetništva (d.o.o, a.d, k.d, or. Banaka, preduzeća,
zadruga, radnje, ustanova iz oblasti zdravstva, socijalnog
i dr.).
• Za sve ove segmente ispitivanja zajedničko im je da je
njihov predmet ispitivanja određeno stanje i zbivanje u
privrednom subjektu (1) i cilj ispitivanja (2) dok se u
organizaciji ispitivanja, konkretnom predmetu, organu
koji ostvaruje ispitivanje, vremenu i koriščenju
instrumenata i dokumenata znatno razlikuju.
• Kontrola je konkretno operativno utvrđivanje stanja
određene pojave i njeno odstupanje od normativnog
standarda (tehničkog, komercijalnog, finansijskog,
računovodstvenog, pravnog i dr.), odnosno snimanje
određenog procesa predmeta kontrole i utvrđivanje
odstupanja sa posledicama.
• Obzirom koji organ vrši kontrolu ona može biti:
• unutrašnja koju vrše određeni organi unutar
privrednog subjekta (kvaliteta, discipline,
normativa utroška materijala, energije, rada i dr.)
u obliku službe, kontrolora, organizatora,
direktora i dr., i
• spoljna kontrola od strane određenih državnih i
sudskih organa. Ova kontrola naziva se
Inspekcija (rada, poreza, carine, od požara,
zaštite okoline, poštovanja i primene zakonske i
druge normative i dr.).
• Revizija finansijskog i računovodstvenog
poslovanja privrednog subjekta je proces i
radnja složenog sadržaja i čini naknadnu
kontrolu. Zapravo to je kritičko ispitivanje
dokumentacije i određenog stanja predmeta
revizije, koji može biti:
• finansijsko poslovanja u cjelini ili po segmentima,
• godišnjeg finansijskog rezultata poslovanja,
• tekuće solventnosti, likvidnosti i boniteta,
• računovodstvenih godišnjih bilansa, poreskih
bilansa i izvještaja i dr.
• U zavisnosti od toga koji organ vrši reviziju, razlikuje se
revizija, i to:
• interna revizija od strane unutrašnjih organa privrednog
subjekta i
• spoljna/ekstema revizija preduzeća za reviziju po
zakonskoj regulativi godišnjih finansijskih izveštaja, kao i
kod statusnih promena, stečaja, likvidacije i dr.
• Spoljna zakonska revizija obavlja se kao obavezna revizija
privrednih subjekata (velika i srednja pravna lica, zadruga,
ustanova i određenih preduzetnika) dok se može vršiti od
strane spoljnih organa revizije posebno periodičnih
obračuna i izvještaja, boniteta, kreditne sposobnosti
provrednog subjekta neobavezna revizija.
• Izvještaj spoljneg revizora o izvršenoj reviziji dostavlja se i
spoljnim organima, pored unutrašnjih organa, na uvid i
kao dokumentacija za opštu privrednu statistiku (APR,
privrednoj komori, udruženjima prema ugovoru i dr. ).
Izvještaj interne revizije i neobavezne revizije privrednog
subjekta zadržava se u okviru organa subjekta i služi za
internu upotrebu kod donošrnja konkretnih privredno
poslovnih odluka.
• Analiza kao naučna metoda ispitivanja čini zasebnu
metodološku i ciljnu kategoriju kod ispitivanja poslovanja i
analiza uključuje u sebi konkretne postupke:
raščlanjavanja složenog predmeta analize (1),
upoređivanje stanja predmeta analize po vremenu i
sadržaju (2) i presuđivanja (davanja mišljenja, suda,
ocjene) izvršenog stanja revizije (3). Ona sama sebi nije cilj
već sredstvo kontrole i revizije, pa u tom pogledu analiza
indirektno doprinosi i uspehu rada i poslovanja privrednog
subjekta.
• Analizom se ispituji složene pojave i stanja i ostvaruje se saznanje i sud
o kvantitetu i kvalitetu predmeta analize. Na osnovu iznijetog može se
zaključiti da:
• kontrola, revizija i analiza prestavlju posebne radnje, metode i
normativnost u ispitivanju predmeta ispitivanja, dok njihov cilj
uslovljava zadatak ispitivanja koji je postavio organ nadležan za
ispitivanje,
• je tanka granica među ovim poslovima ispitivanja, odnosno njihovo
razgraničenje u metodama ne postoji,
• eksterno ispitivanje, po pravilu, treba da prethodi interno ispitivanje,
odnosno da bez predhodne kontrole i revizije nema bonitetne analize
i
• da svaki od ovih oblika ispitivanja daje određeni oblik i sadržaj
zaključka o ispitivanom stanju ili pojavi, a svi doprinose zajedničkom
cilju davanja istinitog i dokumentovanog mišljenja na kome će se
zasnivati buduće mjere, smjernice i odluke organa koji su nadležni da
razmatraju i usvajaju prezentirano ispitivanje.
• Svako ispitivanje treba da se zasniva na
ekonomičnosti ispitivanja, odnosno da ispitivanje
ima manje rashoda od njegove
korisnosti/prihoda.
• Zatim nezavisnosti organa ispitivanja i da postoji
dokumentovanost područja ispitivanja i
donošenja s u d a o izvršenom ispitivanju
(analitički i kritički). Stvaranje suda ispitivanja
treba zasnivati na pojedinačnim sudovima do
cjelovitog/zajedničkog suda/ sinteze.
1.2. Periodično kretanje funkcija analitičkog ispitivanja
finansijekog poslovanja i analize
• Analitičko ispitivanje rada i poslovanja privrednih
subjekata je neprestalan proces koji teče od
dana osnivanja pa do dana prestanka sa
poslovanjem privrednog subjekta.
• Učestalost i dinamika ispitivanja kao i segmentarni
ili cjeloviti, kontinuirani ili povremeni, dinamični ili
zasnovan na zahtovima tržišta, koriščenja
raspoloživih resursa, razvojnih kapaciteta uvijek je
prisutno da ukaže na ispravnost, odnosno
nedostatke u radu i poslovanju privrednog
subjekta.
• Uopšteno, osnovni cilj svakog privrednog subjekta
je njegov opstanak na tržištu. To je moguće
ostvariti kroz aktivan stav preduzeća prema svojoj
promjenljivoj okolini.
• Procesi prilagođavanja i aktivnog povratnog
djelovanja između preduzeća i okruženja mogu
se posmatrati i kao procesi rasta i razvoja.
• Da bi se potpunije shvatila složenost finansijako
računovodstvenog/analitičkog ispitivanja, daje se
sledeći grafički prikaz:
• Grafički prikaz kretanja i strukture analitičkog
ispitivanja Finansijsko računovodstvenih izvještaja
III. ZNAČAJ I ULOGA FINANSIJSKE
U POSLOVANJU
1. Pojam
ANALIZE
i svrha analize
• Analiza – “analysis” (rastaviti, rasčlaniti,
podeliti..)
• Analiza – metod naučnog istraživanja
(dokazivanje, ispitivanje, prosuđivanje,
uzrokovanje)
Pojam i svrha analize u ekonomiji
• Dokumentacija – slika
poslovanja preduzeća
• Preteča – analiza bilansa
• Statistika, knjigovodstvo,
ekonomske evidencije =
finansijska analiza
(primenjena analiza
bilansa)
• Revizija – eksterno kritičko
ispitivanje (nedovoljno),
nužno je analitičko
Predmet finansijske analize
• Detaljno ispitivanje,
istraživanje, deskripcija,
ocjena, poređenje,
kvantifikacija, poslovnih
rezultata, bilansnih stavki,
izvještaja, računa
• Osnovna podloga – bilans
stanja, bilans uspjeha,
bilans tokova gotovine,
aneks
Predmet finansijske analize
• Stručno ispitivanje i ocjena:
1. Opštih principa poslovanja:
produktivnost, ekonomičnost,
rentabilnost
2. Posebnih principa poslovanja:
likvidnost, stabilnost, sigurnost
3. Dejstvo internih i eksternih
faktora
4. Cjelishodnost
BILANS STANJA
Rekapitulacija
• Pregled imovine po obliku i porijeklu na
određeni dan.
• U zaglavlju bilansa mora biti navedeno:
A) naziv pravog lica
B) dan sastavljanja
D) novčana jedinica
G) stepen preciznosti u iskazivanju iznosa
Pravila rasčlanjavanja
SREDSTVA
1. Prema stepenu
očekivane ili potencijalne
unovčivosti (koeficijentu
obrta) na:
Stalna i obrtna
Obaveze prema dospjeću
na:
Dugoročne i kratkoročne
• Stalna sredstva su sva
sredstva čiji je predviđeni
rok trajanja duži od 12
mjeseci, odnosno čije se
otuđene ne predviđa u
roku kraćem od 12
mjeseci.
• Za klasifikaciju ovih
sredstava se koristi kao
dodatni kriterijum oblik te
se razlikuju: nematerijalna
ulaganja, materijalna
• Obrtna sredstva su sredstva:
- za koje se očekuje da će biti realizovana,
odnosno koja se drže za prodaju ili
potrošnju tokom poslovnog ciklusa;
- se drže na zalihama za potrebe trgovine i
očekuje se da će biti prodata u roku od
12 meseci;
- koja su u obliku gotovine ili gotovinskog
ekvivaletna čija upotreba nije
ograničena.
• Prema obliku u kome se javljaju obrtna
sredstva mogu biti:
- gotovina i gotovinski ekvivalenti
- zalihe
- potraživanja
• Važno: Privredni ciljevi, namjera preduzeća
u vezi sa sredstvom je relevantna za
razvrstavanje na stalnu odnosno obrtnu
imovinu a ne prirodna svojstva imovine.
REDOSLED BILANSNIH POZICIJA
• Prema likvidnosti
• Prema sigurnosti
Prema likvidnosti
• Aktiva:
1. Obrtna imovina
- novčana sredstva
- zalihe
- potraživanja
2. Stalna sredstva
- finansijska ulaganja
- materijalna ulaganja
- nematerijalna ulaganja
Pasiva
1. Obaveze
- kratkoročne
obaveze
- dugoročne obaveze
- rezervisanja
2. Kapital
- osnovni kapital
- rezerve
– neraspodijeljena dobit
PREMA SIGURNOSTI
• Aktiva
Pasiva
1. Stalna sredstva
Kapital
- nematerijalna ulaganja
osnovni kapital
- materijalna ulaganja
- finansijska ulaganja
neraspodijeljena dobit
2. Obrtna sredstva
Obaveze
- zalihe
dugoročne obaveze
- potraživanja
kratkoročne obaveze
1.
- rezerve
2.
-
• Izbor redosleda bilansnih pozicija zavisi od
djelatnosti preduzeća, stepen
rasčlanjavanja je uslovljen potrebama
korisnika za informacijama.
• Važno:
• Svaka važna informacija mora biti
prezentirana odvojeno.
• Obrtna imovina – lako i u kratkom vremenskom
periodu se pretvara u novac
Dalje
o bilansu
stanja
• Tekuća
imovina
– gotovina,
HOV, dospela
potraživanja, zalihe (pretvara se u novac do
godinu dana)
• Fiksna imovina – stvara gotovinu u dužem
vremenskom periodu (oprema, prostor, patenti,
ideje...)
• Tekuće obaveze – kratkoročne isplate (do godinu
dana)
• Dogoročne obaveze – dugoročne isplate (više od
godine dana)
1
Predavanja RAČUNOVODSTVO
BILANS USPJEHA
Rekapitulacija
Bilans uspjeha
• Finansijskoračunovodstveni izvještaj o
profitabilnosti preduzeća u
određenom periodu
• Sastoji se od rashoda i
prihoda
• Veći rashodi – gubitak
• Veći prihodi - dobit
1
Predavanja RAČUNOVODSTVO
Rashodi
•
•
1.
2.
3.
1
Bilježe se na lijevoj strani
bilansa uspjeha
Rashode čine:
Redovni (nastaju prilikom
obavljanja osnovne
djelatnosti preduzeća)
Vanredni (javljaju se
vanredno, od slučaja do
slučaja, nisu predmet
planiranja)
Finansijski rashodi (kamate
koje preduzeće plaća na
Predavanja
RAČUNOVODSTVO
tuđe izvore
sredstava)
Prihodi
• Bilježe se na desnoj strani bilansa uspjeha
• Prihode čine:
1. Redovni (ostvaruju se na osnovu redovnog
vršenja djelatnosti)
2. Vanredni (nastaju od slučaja do slučaja, nisu
predmet planiranja)
3. Finansijski (kamate koje preduzeće
naplaćuje za kredite)
1
Predavanja RAČUNOVODSTVO
Izvještaj o tokovima gotovine
(cash flow)
Rekapitulacija
• Izvještaj o novčanim tokovima u
određenom vremenskom periodu
• Pregled primanja i davanja novca
• Podjela gotovine prema izvoru
nastanka:
1. Redovna gotovina (nastala iz tekućeg
poslovanja)
2. Gotovina iz investiranja (dužeg
vremenskog perioda)
3. Gotovina iz finansijskih aktivnosti
1
Predavanja RAČUNOVODSTVO
Gotovina - Napomena
1
Bitna je razlika između
raspoložive gotovine i
dobiti iz bilansa:
 Dobit je umanjena za iznos
amortizacije (prikazana
dobit je niža od stvarne
gotovine)
 Dobit ne oslikava promjene
obrtnog kapitala (svi
proizvodi su trošak do
trenutka naplate)
 Dobit pokazuje stanje
Predavanja RAČUNOVODSTVO
prodaje ali ne i da li je
Aneks
• Sastavni dio godišnjeg
završnog računa
• Dopuna osnovnih izvještaja
ANALIZA FINANSIJSKIH IZVjEŠTAJA
Tema 1: ANALIZA FINANSIJSKOG IZVjEŠTAJA U TRŽIŠNOJ PRIVREDI
• Finansijsko izvještavanje je proces stavljanja na uvid infromacija
opšte namjene eksternim subjektima, odnosno tzv. KORISNICIMA,
kao što su:
•
•
•
•
•
•
•
Investitori
Kreditori
Zaposleni
Novinari, ekonomisti
Rejting agencije
Vlada i njeni organi
Studenti
* Kupci i dobavljači
* Konkurenti
* Finansijski analitičari
* Berzansdki posrednici
* Poreski organi
* Mediji
* Najšira javnost
Tema 1: FINANSIJSKO IZVEjŠTAVANJE U TRŽIŠNOJ PRIVREDI
Ekonomske konsekvence finansijskih informacija
• Redistribucija ekonomske moći između raznih investitora
• Obim poslovnog rizika i njegova alokacija na učesnike
• Alokacija društvenog bogatstva na potrošnju i investicije
• Alokacija raspoloživih ekonomskih resursa u skladu sa
obimom i sadržajem obelodanjivanja uz F.I-je
• Obim resursa koji se alocira na obelodanjivanje
• Obim resursa koji se alocira na regulativu i standarde
• Definisanje prioriteta menadžmenta u izboru projekata
Tema 1: FINANSIJSKO IZVjEŠTAVANJE U TRŽIŠNOJ
PRIVREDI
Nedostaci postojećeg modela za finansijsko
izvještavanje
• Transakcioni pristup poslovnim događajima
• Frekvencija (učestalost) pripreme AFI-ja
• Ograničen broj obilježja o poslovnim
transakcijama
• Velika uopštenost bilansnih pozicija u
komponentama AFI-ja
• Relativno skup računovodstveni nadzor
sadržaja i kvaliteta informacija iz AFI-ja
Tema 1: FINANSIJSKO IZVjEŠTAVANJE U TRŽIŠNOJ
PRIVREDI
Poželjne kvalitativne karakteristike novog
modela AFI-nja
• Persperktivne, buduće, očekivane, prognozirane a ne
“istorijske” informacije – kako je to sada slučaj
• Poboljšanje sadržaja i kvaliteta informacija u AFI-ima
• Unapređenje sadržaja i kvaliteta revizije komponenata
AFI-ja
• Realnost sprovođenja predloženih izmjena (Feasibility
study)
• Upoređenje odnosa troškovi/koristi (cost/benefit analiza)
predloženog novog modela za AFI-nje
Tema 1: ANALIZA FINANSIJSKIH IZVjEŠTAJA U TRŽIŠNOJ
PRIVREDI
Definicija nezavisne revizije F.I-ja
“Nezavisna revizija finansijskih izveštaja je sistematičan proces
pomoću koga kompetentna, nezavisna osoba objektivno pribavlja
i procjenjuje dokaze koje se odnose na tvrdnje (Assertions) o
nekom ekonomskom entitetu ili događaju, u cilju formiranja
mišljenja o stepenu sa kojim je ta tvrdnja u skladu sa unapred
utvrđenim kriterijem”.
Napomena: U sadašnjim uslovima taj “unapred utvrđeni kriterij” se, u
većini slučajeva svodi na primjenu Međunarodnih standarda za
finansijsko izvještavanje (MSFI), koje danas primjenjuje najveći broj
zemalja u svijetu - sa tendencijom daljeg povećanja tog broja,
odnosno sprovođenje tzv. procesa harmonizacije (ujednačavanja
prakse) finansijskog izvještavanja na globalnom nivou.
Tema 1: FINANSIJSKO IZVjEŠTAVANJE U TRŽIŠNOJ
PRIVREDI
Izvještaj nezavisnog revizora o pravilnosti prezentiranja
komponenata finansijskih izvještaja
• Postoje dvije grupe izvještaja o reviziji:
a) standardni izvještaj o reviziji – u kome je izraženo
pozitivno mišljenje nezavisnog revizora, i
b) modifikovani izvještaj o reviziji – u kome je izraženo:
(1) mišljenje sa rezervom; (2) negativno mišljenje, ili,
(3) uzdržano mišljenje nezavisnog revizora.
Tema 1: FINANSIJSKO IZVjEŠTAVANJE U TRŽIŠNOJ PRIVREDI
Uslovi za izdavanje standardnog izvještaja revizora
•
Uvid u svih pet komponenata finansijskih izvještaja
1.
Dosledna primjena Međunarodnih standarda revizije (MSR)- kao
osnove za reviziju i izvještavanje
2.
Pribavljanje dovoljnog obima (kvantitet dokaza) kompetentnih
dokaza (kvalitet dokaza) revizije
3.
Da su finansijski izvještaji u svemu prezentirani u skladu sa
Međunarodnim standardima za finansijsko izvještavanje (MSFI) uz
adekvatno objelodanjivanje
4.
Nema osnova (povoda) za izražavanje nekog drugog mišljenja
osim (i isključivo) pozitivnog mišljenja
Tema 1: FINANSIJSKO IZVjEŠTAVANJE U TRŽIŠNOJ
PRIVREDI
Struktura standardnog izvještaja o reviziji
Standardni izvještaj o reviziji sadrži tri ključna
pasusa:
(1) Uvodni pasus - u kome se navode tri ključne
stvari
- Predmet revizije (komponente finansijskih
izvještaja
- Primarna odgovornost menadžmenta (za
sadržaj i kvalitet finansijskih izvještaja)
- Odgovornost revizora (da izraze mišljenje o F.Ima) na bazi izvršene revizije
Tema 1: FINANSIJSKO IZVEŠTAVANJE U TRŽIŠNOJ
PRIVREDI
Struktura standardnog izvještaja o reviziji (nastavak)
(2) Pasus o obimu izvršene revizije
- Revizija je izvršena u skladu sa Međunarodnim
standardima revizije (MSR)
- Objašnjenje suštine tih standarda (provjera na bazi
uzorka, procjena nekih pozicija od strane
menadžmenta, i sl.)
- Poslednja rečenica u ovom pasusu glasi: “Uvjereni
smo da revizija koju smo izvršili predstavlja solidnu
osnovu za izražavanje našeg mišljenja” – veoma važan
iskaz
Tema 1: FINANSIJSKO IZVEŠTAVANJE U TRŽIŠNOJ PRIVREDI
Struktura standardnog izvještaja o reviziji (nasta.)
(3) Pasus o mišljenju nezavisnog revizora
Tekst u ovom pasusu glasi: “Po našem mišljenju,
navedeni finansijski izvještaji “pravilno prezentiraju”
(američka verzija) ili “istinito i objektivno prikazuju”
(engleska verzija) finansijsku poziciju kompanije “X”
na dan 31 decembra, rezultate njenog poslovanja,
njenih novčanih tokova i promjene na kapitalu i
rezervama, u skladu sa MSFI i domaćim
računovodstvenim propisima (ili računovodstvenim
propisima CG – čitaj: “unaprijed
utvrđenim kriterijem”).
Finansijski izvještaji kod nas:
1. Bilans stanja
2. Bilans uspjeha
3. Bilans tokova gotovine
4. Napomene
• Okvir za finansijsko izvještavanje kod nas:
1. Zakon o računovodstvu i reviziji (odredbe o
računovodstvu)
2. Međunarodni računovodstveni standardi
Analiza finansijskih izvještaja
• Analiza poslovanja je suštinsko ispitivanje,
objektivno saznanje i ocena, o bonitetu,
efikasnosti i uspješnosti rada poslovnih procesa
organizaciono-ekonomskih sistema u cjelini i
njihovih sistema.
• Analiza nije sama sebi cilj. Iza analize
obavezno slijedi sinteza. Analiza i sinteza čine
jedinstvo i to jedinstvo suprotnosti. To znači, da
potpunost analize, kroz ispitivanje i ocjenu,
podrazumijeva racionalno raščlanjavanje, u cilju
odgovarajućeg svrsishodnog spajanja.
ORGANIZACIONO-EKONOMSKI
SISTEM SE SASTOJI IZ:
• podsistema upravljanja
(strateško i operativno)
• podsistem informacioni
(obrada podataka i
informisanje)
• podsistem izvođenja (izvršenja)
• okruženja
između upravljačkih i izvođačkih
funkcija, dejstvuje informaciona tj.
obezbjeđuje obradu podataka, te
dobijanje informacija.
CILJ ANALIZE POSLOVANJA
• je saznanje o radu i
poslovanju preduzeća za
potrebe realnog i
očekivanog upravljanja i
odlučivanja u težnji
neprestalnog razvoja, i
• ostvarenja poslovnih
rezultata ekonomije:
produktivnosti,
ekonomičnosti i
rentabilnosti
ZADATAK ANALIZE
• Objektivna ispitivanja i
ocjena uslova, tokova i
rezultata rada i poslovanja,
kao uzročne faktore koji su
djelovali, te predvidjeti
mjere za razvoj i
unapređenje efikasnosti
rada i poslovanja.
PREDMET ANALIZE POSLOVANJA
• Je privredna djelatnost,
posmatrana kroz proces
rada osnovnih poslovnih
funkcija angažovanja i
trošenja rada i sredstava,
kao uslova i dobitka, kao
rezultata rada i poslovanja.
METODE ANALIZE POSLOVANJA
su:
• metoda upoređivanja
• metoda rasčlanjavanja
• metoda uzročnosti i
• metoda eliminisanja
Metoda ima više i svaka od tih metoda može biti
korišćena za potrebe analize i planiranja.
Šta je metoda? Metoda je ustaljeni način da se neki
zadatak obavi. U analizi metode nisu ništa drugo do
smišljen način utvrđivanja sadržaja planova
privređivanja i planskih zadataka u nekom poslovnom
procesu.
1.3.2. Sažet opis MRS/MSFI
• U cilju boljeg razumijevanja suštine zahtjeva pojedinih
međunarodnih računovodstvenih standarda, sažeto
ćemo izložiti njihovu sadržinu.
• Međunarodni standardi finansijskog izvještavanja
• MSFI 1 - Prva primjena Međunarodnih standarda
finansijskog izvještavanja ima za cilj da odredi način
sastavljanja i prezentovanja finansijskih izvještaja u periodu
u kome se MSFI prvi put u potpunosti primjenjuju kao
primarna računovodstvena osnova finansijskog
izvještavanja.
• MSFI 2 – Transakcije plaćanja akcijama[1] objavljen je
2004. godine i ima za cilj da propiše računovodstveno
obuhvatanje transakcija plaćanja akcijama, odnosno
utvrđivanje vrijednosti dobara i usluga datih kao naknada
za izdavanje instrumenata akcijskog kapitala.
• MSFI 3 - Poslovne kombinacije ima za cilj
određivanje načina računovodstvenog tretiranja
povezivanja samostalnih entiteta ili poslovanja u
jedan izvještajni entitet, a odnosi se na kupovinu
kapitala od strane drugog entiteta, kupovinu
cjelokupne ili dijela neto imovine, preuzimanje
obaveza drugog entiteta, osnivanje novog
entiteta radi kontrole drugog entiteta i
restrukturiranje jednog ili više entiteta koji se
kombinuju. Ovaj standard zemjenjuje MRS 22 –
Poslovne kombinacije i tumačenja koja ga prate.
• MSFI 4 - Ugovori o osiguranju ima za cilj da
obezbijedi relevantno priznavanje i mjerenje
vrijednosti koje nastaju po osnovu ugovora o
osiguranju, kao i objelodanjivanje iznosa,
vremena i neizvesnosti budućih tokova gotovine
po osnovu tih ugovora.
• MSFI 5 - Stalna imovina koja se drži za prodaju i
prestanak poslovanja ima za cilj definisanje
pojma stalnih sredstava namijenjenih prodaji, kao
načina priznavanja, mjerenja i prezentovanja
njihove vrijednosti, kao i obaveznih
objelodanjivanja u vezi sa njima. On zamjenjuje
MRS 35 - Prestanak poslovanja.
• U MSFI 6 - Istraživanje i procjenjivanje mineralnih
resursa akcenat je stavljen na priznavanje,
mjerenje, određivanje okolnosti za sprovođenje
testa obezvređenja, prezentaciju i
objelodanjivanje sredstava za istraživanje i
vrednovanje mineralnih resursa.
• MSFI 7 - Finansijski instrumenti: objelodanjivanja bavi se
isključivo objelodanjivanjem finansijskih instrumenata radi
efikasnije analize rizika i u tom dijelu redukovan je sadržaj
MRS 32 – Finansijski instrumenti: prezentacija koji u
potpunosti zamjenjuje MRS 30 –Objelodanjivanja u
finansijskim izvještajima banaka i sličnih finansijskih
institucija.
• MSFI 8 - Segmenti poslovanja zemanjuje MRS 14 –
Izvještavanje po segmentima I bavi se pitanjima
objelodanjivanja finansijskih i opisnih informacija o
segmentima poslovanja, njihovim proizvodima i uslugama,
geografskim oblastima u kojima posluju, kao i o njihovim
glavnim kupcima, radi stvaranja mogućnosti da korisnici
finansijskih izvještaja ocjenjuju u procenjuju finansijske
efekte poslovnih aktivnosti pojedinih segmenata i
ekonomske uslove u kojima posluju.
• Međunarodni računovodstveni standardi
• MRS 1 - Prezentacija (prikazivanje) finansijskih izvještaja
ima za cilj propisivanje osnova za prikazivanje finansijskih
izvještaja opšte namjene, da bi se obezbijedila
uporedivost kako sa sopstvenim finansijskim izvještajima
preduzeća iz prethodnih perioda, tako i sa finansijskim
izvještajima drugih preduzeća. Da bi se taj cilj postigao, u
ovom standardu utvrđen je opšti pristup prikazivanju
finansijskih izvještaja, smjernice za njegovu strukturu i
minimum zahtjeva u odnosu na sadržaj finansijskih
izvještaja. Priznavanje, mjerenje i objelodanjivanje
specifičnih poslovnih promjena i događaja uređeni su
drugim MRS-om. Ovaj standard se primjenjuje za
prikazivanje svih finansijskih izvještaja opšte namjene, važi
za sve vrste preduzeća, uključujući banke i osiguravajuća
društva.
• Revizor: lice koje je imenovano da obavi
reviziju. Revizor mora imati odgovarajuće
zvanje (mlađi revizor, revizor, ovlašćeni
revizor). Revizori nikad ne rade sami nego
uvijek u timu.
• Kao što smo rekli, izražavanje mišljenja je:
1. mišljenje bez rezervi
2. mišljenje sa rezervom
3. uzdržavajuće mišljenje
4. negativno mišljenje
Mišljenje se izražava kroz revizorski
izvještaj
• koji se izdaje na kraju procesa revizije.
• Okvir za reviziju kod nas:
• - Zakon o racunovodstvu i reviziji
(odredbe o reviziji)
• - Medunarodni standardi revizije
• Kome treba revizija?
• Sastavljac finansijskih izvještaja
,Korisnici fin. Izvještaja,
• Rukovodstvo preduzeca, Vlasnici,
• Investitori,
• Kreditori,
• Poslovni partneri (kupci, dobavljaci…)
• Rukovodstvo i zaposleni
1. Informacije u finansijskim izvještajima mogu
imati značajne ekonomske konsekvence za
one koji se na njih oslanjaju.
2. Postojanje potencijalnog konflikta izmedu
sastavljača i korisnika finansijskih izvještaja koji
može da rezultira pristrasnim informacijama.
3. Korisnici finansijskih izvještaja nisu u mogućnosti
da direktno provjere kvalitet informacija.
• 4. Potrebno je visoko strucno znanje za provjeru
informacija (koje korisnici finansijskih izvještaja
cesto nemaju).
Zašto je revizija tako kompleksna?
• Računovodstvena
evidencija:
- finansijski izvještaji
- glavna knjiga
- dnevnik
- knjigovodstvena
dokumentacija
•
pocetak godine
1. Bilans stanja
u toku godine
Dnevnik
Glavna knjiga
2. Bilans uspjeha
kraj godine
Bilans
stanja
Bilans
uspjeha
• Gradevinski objekti: 3.500.000 NJ
• Tvrdnje u finansijskim izvještajima:
1. Postojanje
2. Kompletnost
3. Vlasništvo
4. Vrednovanje
5. Prezentacija i objelodanjivanje
MEÐUNARODNI STANDARDI REVIZIJE
Međunarodna federacija računovođa (IFAC)
AICPA ACCA CICA IDW CNCC SRRS SRRRS

IFAC

MRS
• IFAC - International Federation of Accountants
• IFAC je medunarodna organizacija koja okuplja
računovođe iz cijelog svijeta. Članice IFAC-a su
nacionalne profesionalne organizacije, a ne
pojedinci i države.
• Cilj IFAC-a je da razvija profesiju i harmonizuje
standarde tako da omogući računovodama i
revizorima da pruže usluge visokog kvaliteta u
javnom interesu.
• Najznačajniji organ IFAC-a za profesiju revizije je
Odbor za međunarodne standarde revizije i
uveravanja (IAASB). Glavni zadatak ovog
Odbora je unifikacija revizijske prakse kroz
donošenje međunarodnih standarda.
Postupak izrade standarda
• Kada IAASB procijeni da postoji potreba za novim
standardom, formira se radna grupa za tu svrhu. Radna
grupa proucava odgovarajuce materijale i na osnovu
njih pravi nacrt standarda. Kada IAASB odobri nacrt, on
se šalje svim organizacijama članicama na uvid radi
eventualnih sugestija, kritike i komentara. Na osnovu
njih, prvobitni nacrt se revidira.
• Kada se nacrt odobrti od strane IAASB, on se izdaje kao
konacan Medunarodni standard revizije (MSR).
Medunarodni standardi revizije izdaju se od 1994.
godine.
Obaveznost primjene MSR
• Primena Međunarodnih standarda revizije je
obavezna za sve organizacije članice, dok
• Saopštenja o međunarodnoj praksi revizije
predstavljaju pomoć u vršenju revizije i njihova
primjena nije obavezna.
• U slučajevima kada se lokalna regulativa
razlikuje od MSR, organizacije članice treba da
primjenjuju MSR.
NEPRAVILNOSTI U FINANSIJSKIM
IZVjEŠTAJIMA
• Odgovornost menadžmenta i revizora
• Menadžment preduzeća – klijenta revizije je
odgovoran za:
Ø istinitost i objektivnost finansijskih izvještaja;
Ø utvrdivanje računovodstvene politike;
Ø održavanje adekvatnog sistema internih
kontrola.
Revizor je odgovoran za planiranje i
izvođenje revizije na način koji revizoru
omogućuje da pruži razumno
uvjeravanje da su finansijski izvještaji
oslobođeni od materijalno značajnih
nepravilnosti.
• Revizor pruža samo razumno uvjeravanje, a ne
apsolutno uvjeravanje u to da finansijski
izvještaji ne sadrže nepravilnosti tj. revizor nije
garant ispravnosti finansijskih izvještaja.
• Razlozi zbog kojih revizor ne može pružiti
apsolutno uvjeravanje su:
Ø obim računovodstvene evidencije nameće
potrebu za korišćenjem metode uzorkovanja;
Ø posao koji revizor obavlja u cilju formiranja
mišljenja cesto uključuje prosuđivanje (npr.
dovoljnost dokaza);
Ø postojanje inherentnih ograničenja sistema
internih kontrola klijenta (npr. Troškovi kontrola,
tajni dogovori i dr.);
Ø najveći dio dokaza ima ubjedljiv, a ne
definitivan karakter (npr. podaci na prijemnici).
III FINANSIJSKA ANALIZA
• 1) Komponente finansijskih izvještaja i njihova iskazna moć
• Shodno odredbama MRS/MSFI 1 komponente finansijskih
izvještaja (F.I.) ili bilansa su:
a) Bilans stanja (B/S)
b) Bilans uspjeha (B/U)
c) Bilans tokova gotovine (BTG)
d) Izvještaj (bilans) o promjenama na kapitalu – BPK, i
e) Napomene i objelodanjivanja
a)Bilans stanja je komponenta bilansa koja:
- pokazuje finansijsku poziciju pravnog lica (ekonomskog
entiteta), odnosno stanje njene imovine, obaveza i
kapitala;
- imovina, obaveze i kapital su tzv. Elementi B/S.
a) Jednačina B/S glasi: A = P, i dalje: A = O + K, na osnovu čega se
kapital izračunava po formuli:
K=A–O
što govori o tome da je kapital onaj elemenat B/S koji se
ne dobija neposredno iz računovodstva, već se izračunava odnosno da predstavlja aktivu (imovinu, sredstva) umanjenu za
obaveze.
Pri čemu su:A=Aktiva; P=Pasiva; O=Obaveze i K=Kapital
Ekonomski posmatrano Kapital predstavlja neto imovinu sastavljača
bilansa, koja se uvećava isključivo na baze ostvarene neto dobiti,
koja se dobija kao razlika između prihodfa i rashoda.
Ukoliko firma ostvari neto gubitak onda se taj gubitak iskazuje u aktivi B/S,
i predstavlja odbitnu stavku klapitala koji je iskazan u pasivi B/S.
B/S je , u suštini, ona komponenta F.I-ja koja preuzima dio struje troškova
(rashoda) i prihoda koji se odnosi na neki od budućih sukcesivnih
perioda, dok se na račune B/U sliva dio struje troškova i prihoda koji
imaju karakter tekućih rashoda i prihoda, čijim se suprotstavljanjem i
dobija finansijski rezultat – neto dobit ili gubitak.
b) Bilans uspjeha (B/U)
B/U je komponenta F.I-ja koja pokazuje:
- rentabilnost, profitabilnost, zarađivačku sposobnost ili
prinosnou snagu firme;
- ostvarenje dugoročnog strateškog poslovnog cilja –
profitabilnosti odnosno rentabilnosti.
Elementi B/U su: (a) prihodi; (b) rashodi; i, (c) finansisjki
rezultat – neto dobit ili gubitak.
B/U se sastoji iz tri posebna podbilansa:
1) Podbilans poslovnih prihoda i rashoda – koji, po pravilu,
treba da ima najveće učešće u ostvarenju ukupnog
finansijskog rezultata;
2) Podbilans finansijkih prihoda i rashoda; i
3) Podbialns neposlovnih i vanrednih prihoda i rashoda.
B/S i B/U se uvijek nalaze u korelativnom odnosu; otuda je
prosto nemoguće da se iskaže realan rezultat a da,
istovremeno, ne bude realno iskazano i stanje u B/S.
Preciznije, svi problemi bilansiranja uglavnom proističu iz
problematike alociranja.
• c) Bilans tokova gotovine (BTG)
BTG je ona komponenta F.I-ja koja pokazuje da li firma ostvaruje
kratkoročni (srednjeročni) strateški poslovni cilj – obezbjeđenje
likvidnosti odnosno solventnosti. (Solventnost je sposobnost firme da
na duži rok udovoljava svojim dospjelim obavezama; likvidnost
predstavlja sadašnju (trenutnu, kratkoročnu) sposobnost izmirenja
dospjelih obaveza. – S. Kukoleča – Organizaciono-poslov. Leksikon)
BTG se, u osnovi, sastoji iz tri posebna segmenta: (1) Tokova gotovine iz
poslovnih aktivnosti; (2) Tokova gotovine iz aktivnosti investiranja; i, (3)
tokovi gotovine iz aktivnosti finansiranja.
Ova komponenta F.I-ja se sastavlja na bazi podataka iz B/S i B/U. Naziva
se još i “Izvještaj o tokovima gotovine” i ona je komponenta F.I-ja koja
je relativno “nova” – uvedena je prije desetak godina ili nešto više.
• d) Izvještaj (bilans) o promjenama na kapitalu
Ovaj izvještaj iskazuje povećanje ili smanjenje neto imovine firme između
dva obračunska perioda, na osnovu principa mjerenja koje je firma
objelodanila u svojim F.I-ma. Izuzev promjena koje su rezultat
poslovnih događaja sa akcionarima, kao što su transakcije sa
kapitalom i dividende, ukupna promjena na kapitalu predstavlja, u
suštini, ukupne dobitke i gubitke koje je firma kroz svoje aktivnosti
ostvarila tokom obračunskog perioda.
B/U se, otuda, može posmatrati i tretirati kao osamostaljeni račun
kapitala; na tom računu svi prihodi se mogu tretirati kao povećanje, a
svi rashodi kao smanjenje kapitala – neto imovine firme.
•
e) Napomene i objelodanjivanja uz F.I-je
Napomene uz F.I-je firme :
a) Prikazuju informacije o osnovama za pripremu F.I-ja i specifične
računovodstvene politike koje su odabrane i primijenjene na
značajne poslovne promjene i događaje;
b) Objelodanjuju informacije koje zahtijevaju Međunarodni
računovodstveni standardi (MRS), koje nisu prikazane na nekom
drugom mjestu u F.I-ma;
c) Obezbjeđuju dodatne informacije koje nisu prikazane u samim F.Ima, ali su neophodne radi vjerne prezentacije poslovanja.
Napomene uz F.I-je se prikazuju na sistematski način. Svaka stavka
prikazana u samom B/S, B/U ili BTG unakrsno se povezuje (eng.
Cross-reference) sa odgovarajućim informacijama u
Napomenama.
• e) ... Objelodanjivanje uz F.I-je
Cilj objelodanjivanja je da se korisnicima F.I-ja omogući
bolje razumijevanje i pravilnu interpretaciju informacija
prikazanih u F.I-ma.
•
2) Principi (opšta uputstva) za analizu finansijskih izvještaja
a) Uporedivost i konzistentnost korišćenih podataka
•
KIS (eng. Keep It Simple) je ključni princip za analizu F.I-ja
•
Obezbjeđenje uporedivosti podataka – veoma bitno (npr. U
obračuna stope prinosa na kapital za firmu A uzeti dobit prije, a za
firmu B dobit poslije oporezivanja, i sl.)
•
Podatke o tome uzeti iz Napomena uz F.I-je
Osim toga, opšta pravila za uporedivost i konzistentnost se, u osnovi,
svode na sledeće:
1) Nikad se ne oslanjati samo na jedan racio broj.
2) Uzeti u uzorak što duži period (veći broj godina)
3) Imati u vidu datum obračunskog perioda.
4) Imati u vidu broj nedjelja u godini.
•
2) Principi (opšta uputstva) za analizu F.I-ja Nastavak
5) Uzeti u obzir prosječne, srednje ili najveće
vrijednosti.
6) Istražiti uzroke razlike i značajnih varijacija
7) Koristiti crteže i grafikone
8) Tehnika prikaza istih veličina (veća ili manja
polja)
9) Nikada se ne oslanjati na tuđe analize (do it
yourself- D.I.Y)
b) Pravilo iskazivanja u procentima umjesto
apsolutnih iznosa
c) Indeksni brojevi – omogućavaju uočavanje
trendova
FINANSIJSKA ANALIZA
􀂃 Glavni cilj je prikazati kako
investitori biraju
računovodstvene
informacije relevantne za
donošenje odluka.
Informacije iz finansijskih izvještaja
􀂃 Finansijski izvještaji služe
preduzeću kao kontrolna ploča
s mjernim instrumentima. Oni
izvještavaju o radu menadžera,
potvrđuju njihove uspjehe i
neuspjehe i upozoravaju na
probleme. Tumačenje
informacija koje daje složena
kontrolna ploča zahtijeva
poznavanje instrumenata i
njihova prilagođavanje kako bi
se razumjeli dobijeni podaci.
Finansijski pokazatelji
􀂃 Potrebno je razumjeti unutrašnja zbivanja u
računovodstvenom sistemu i značenje različitih
finansijskih pokazatelja kako bi interpretirali
podatke koji se pojavljuju u finansijskim
izvještajima. Čitaocu s računovodstvenim
znanjem, skup finansijskih izvještaja veoma
mnogo govori o poslovanju preduzeća.
􀂃 Finansijsko poslovanje preduzeća može biti
interesantno raznim grupama interesenata kao
što su:
• menadžment, kreditori, investitori, potencijalni
poslovni partneri, političari, predstavnici sindikata i
vladine agencije.
• Svaka od ovih grupa ima svoje potrebe, i s
obzirom na njih daju akcenat na određene
aspekte finansijske slike kompanije.
INICIJALNA FINANSIJSKA SITUACIJA
(KONSTITUCIONA)
• Na samom početku poslovanja je inicijalna (kostitucionalna)
finansijska situacija
• Potrebno je utvrditi normalnu veličinu i pravilnu strukturu
osnovnih sredstava (vrsta oruđa za rad, građ.objekata,
zemljišta idr.),i ukupnost obrtnih sredstava potrebnih za
obezbeđenje izvršenja zadatka (nabavka materijala) ...
• adekvatni izvori sredstava obzbjeđuju se iz dugoročnih
izvora, a iz srednjoročnih i kratkoročnih mogu se finansirati
sezonske potrebe.
• Intervali između nabavke i prodaje predstavlja vrijeme
period od čije dužine zavisi veličina obr. Srdstava
• Mora postojati optimalno harmonična usklađenost između
likvidnosti aktive i ročnosti pasive.
BILANS – KAO FORMALNI IZRAZ
SITUACIJE
FINANSIJSKE
• Bilans je formalni izraz finansijske situacije
• Finansijska situacija ima kvalitativni i kvantitativni
aspekt
• kvalitativni aspekt bilansnog izražavanja fiansijske
situacije, je rasčlanjavanje aktive i pasive, jasan uvid
u finansijsku situaciju
• kvantitativan aspekt je procjenjivanje pojedinih
bilansnih pozicija (realnost procjene zaliha, otpis OS,
otpis nenaplaćenih potraživanja i ostalih obaveza),
uzimanje u obzir efekata inflacije
• Vremenski interval između dva uzastopna bilansa je
godina dana (do stanja se dolazi kroz povećanja i
smanjenja na bilansnim pozicijama (kontima) u
vremenskom intervalu
KONCEPTI BILANSNE ŠEME
1.
koliko je angažovano ukupno sredstava u poslovnim aktivnostima
odnosne firme
2. koji je iznos angažovan u obrtna sredstva
3. koji je iznos angažovan u osnovna sredstva
4. koliki je izgubljenih sredstava (gubitak)
5. koliko iznose kreditini izvori ObS
6. koliko iznose kreditni izvori OS
7. koliko iznose sopstveni izvori obs i os
8. da li je stepen likvidnosti postojećih djelova aktive usklađen sa
stepenom dospjelosti pojedinih djelova pasive
9. da li postoji vrednosna – tehnička usklađenost između cjeline obrtnih
i cjeline osnovnih sredstava
10. da lipostoje proporconalni odnosi unutar cjeline obs i unutar cjeline
os
ANALIZA BILANSNE SLIKE: statička i dinamička.
Metodologija prikazivanja finansijske situacije
Šema bilansa poslovnih sredstava ima momente:
a) bilans se sastavlja na dan 31.12. tg, osnov za
unošenje podataka u šemu predstavlja zvanični
godišnji bilans stanja kao sastavni dio završnog
računa, koji se sastavlja iz zaključnog lista
b) pozicije se iskazuju (unose) u hiljadama
c) učešće pojedinih pozicija u ukupnom zbiru
bilansa izračunava se i u procentima
d) prilikom unosa pozicija u bilans imati u vidu
momenat zajedničkog iskazivanja pozicija
srodne likvidnosti odnosno ročnosti
a) Pozicije mogu se pojaviti četiri slučaja:
- da nema ni potraživanja ni obaveza,
- da ima samo potraživanje,
- da ima samo obaveze
- da ima i potraživanja i obaveza (najčešći slučaj)
f) Iskazivanje kredita dobijenih u inostranstvu, od banaka, i
drugih organizacija
g) u aktivi se iskazuju dospjeli potrošački krediti, dospjela
potraživanja iz internih obračuna i dospjela potraživanja
iz plasmana
h) treba izvršiti podvajanje dospjelih kredita
i) na poziciji potencijalni gubitak treba iskazati djelove
pozicija aktive koje predstavljaju skriveni gubitak
j) Potrebo je uporediti iznose neposlovne aktive i pasive
OCjENA FINANSIJSKE SITUACIJE
a) Podaci bilansa stanja
- finansijski položaj
- struktura izvora finansiranja sa gledišta
likvidnosti
- koeficijent obrta obrtnih sredstava
- gledište rentabilnosti
b) Podaci bilansa uspjeha
- iskazuju sve negativne i pozitivne komponente finansijskog
rezultata,ostvarene u datom obračunskom periodu
- koeficijent obrta sredstava
- koeficijent cirkulacije ukupnih ibrtnih sredtava
stopa rentabiliteta
c) Ostali podaci i momenti relevantni pri ocjeni finansijske situacije
- stopa vrednosno-tehničke usklađenosti između cjeline obrtnih i cjeline
osnovnih sredstava
- stepen harmoničnosti odnosa između cjeline osnovnih i cjeline obrtnih
sredstava, kao i njihovih sastavnih elemenata
STATISTIČKO I DINAMIČKO ISPITIVANJE kao predpostavka
za ocjenu finansijske stabilnosti
• Statičko – zasniva se samo na momentalnoj
fotografiji finansijske situacije na bilansnoj slici
• Dinamičko – upoređivanje i utvrđivanje razlika
između više sukcesivnih bilansa (koriste se bazni i
lančani indeksi)
PRIKAZIVANJE, SAGLEDAVANJE I
OCjENA FINANSIJSKE SITUACIJE ŠIRIH EKONOMSKIH
CjELINA
• kada sva preduzeća dostave bilanse
poslovnih sredstava, na jednostavan način
dolazimo do strukture finansijskih sredstava po
grupacijama, granama i oblastima
• ako bi prikazali bilanse i doveli do izražaja
inflatorne efekte imali bi uticaj inflacije na
pojedine grane ili oblasti privrede
Planiranje finansijske situacije i
njenih elemenata
•
•
a)
b)
Na osnovu pretpostavki o visini ulaganja, načinu i uslovima
finansiranja, ekonomskim efektima, sastavljaju se bilans
kao formalni izraz projektovane finansijske situacije
Prilikom sastavljanja potrebno je imati u vidu:
stvarnu finansijsku situaciju u momentu planiranja
kretanja koja se planiraju u određenom vremenskom
periodu, kad se stanju pojedinih pozicija dodaju sva
povećanja, oduzmu sva smanjenja planirana za taj period
dobiće se njihovo planirano stanje (projektovano)
PLANIRANJE NETO OBRTNIH SREDSTAVA
•
•
Neto obrtna sredstva predstavljaju računsku
razliku između tekuće aktive (obrtna sredstva
prvog stepena raspoloživosti) i tekuće pasive
(dospjeli i kratkoročni krediti)
cjelishodno je vršiti planiranje odgovarajućih
kretanja – tokova, koji direktno utiču na visinu i
strukturu neto obrtnog fonda, odnosno neto
obrtnih sredstava
• Komponenta priliva predstavlja sva kretanja koja utiču na
povećanju neto obrtnih sredstava
1. prilivi iz obrtnih sredstava drugog i trećeg stepena
raspoloživosti
2. svi prilivi iz cjeline 3, osnovna sredstva (amortizacija os,
njihova prodaja, eventualno vraćanje izdvojenih nov.
sredstava po bilo kom osnovu na žiro račun
3. naknada gubitka putem bezpovratne dotacije
4. povećanje odgovarajućih oblika aktive po osnovu
ostvarenog pozitivnog finansijskog rezultata
5. Povećanjem odnosnih oblika aktive putem novih
dugoročnih, pa čak i srednjeročnih kredita za obrtna
sredstva
• Komponenta odliva predstavlja sva kretanja koja utiču na
smanjenje neto obrtnih sredstava, a to su:
Komponente odliva neto obrtnih sredstava
predstavljaju sva ona kretanja koja na bilo koji način
dovode do smanjenja neto obrtnih sredstava
a)
b)
c)
d)
e)
seljenje obrtnih sredstava iz prvog u drugi i treći stepen (dubiozna
potraživanja, ulaganja u odgovarajuće plasmane)
osnovna sredstva (nabavka osnovnih sredstava iz prvog stepena)
definitivno ispadanje obrtnih sredstava prvog stepena (gubitak)
isplata dijela pozitivnog rezultata članovima radnog kolektiva
isplata dugoročnih kredita iz obrtnih sredstava iz prvog stepena
PLANIRANJE LIKVIDNOSTI
• je planiranje novčanih tokova
• pri planiranju likvidnosti polazi
se od osnova u prilivu i odlivu
neto obrtnih sredstava koji se
odnose na efektivna
povećanja odnosno efektivna
smanjenja gotovine
• Da liće količina novčanih
sredstava biti dovoljna za
isplatu dospjelih kratkoročnih
obaveza
ZNAČAJ TAČNOG I POTPUNOG
SAGLEDAVANJA FINANSIJSKE SITUACIJE
1.
Održavanje finansijske ravnoteže je pretpostavka koja
obezbjeđuje životnu sposobnost preduzeća na dugi rok
2. Dva zahtjeva u osnovi finansijske ravnoteže:
zahtjev za što je moguće većom tj. maksimalnom rentabilnosti
(primaran zahtjev)
Zahtjev za optimalnom likvidnošću (dolazi sa tržišta)
Finansijska ravnoteža predstavlja centralni zadatak funkcije
upravlja finansijama
Finansijska ravnoteža ima dva područja, a to su:
strukturalna – organizacionog karaktera (pribavljanje i ulaganje
dugoročno vezanog kapitala /tuđeg ili svog)
dinamičko – dispozicijsko područje (pribavljanje i ulaganje
kratkoročnog kapitala)
DETERMINANTE FINANSIJSKE
SITUACIJE
Utvrđivanje i ocjena finansijske situacije je uslovljeno nizom
eksternih i internih faktora. Faktori koji utiču na finansijsku
situaciju:
1. Bonitet inicijalne finansijske konstitucije
Konstituciona finansijska situacija je ona koju preduzeće ima na
početku svog poslovanja. Ako je inicijalna loša konstituciona će
opteretiti sve ostale
2. poslovna aktivnost – adekvatno obavljeni poslovi u vezi nabavke i
prodaje, uzimanja kredita, prilagođavanja prodajnih cijena,
obezvređivanja novčane jedinice na odgovarajući način mijenjaju
u kreiranju finansijske situacije
DETERMINANTE FINANSIJSKE
SITUACIJE - nastavak
3. Brzina obrta sredstava – predstavlja dinamički proces
kružnog kretanja tj. transformacije različitih oblika
poslovnih sredstava u procesu reprodukcije
Ubrzanjem obrta sredstava, postiže povoljniji ekonomski
efekat, a ogleda se u sledećem: apsolutnom ili relativnom
smanjenju troškova angažovanih sredstava, povećanju
dobitka i akomulacije, stvaranju uslova za uspostavljanje
povoljnije strukture izvora sredstava, povoljniji uslovi za
obezbeđenje trajnije likvidnosti
4. Konjuktura – Svi vidovi potrošnje moraju se držati pod
kontrolom, odnosno u određenim granicama
DETERMINANTE FINANSIJSKE SITUACIJE nastavak
5.Privredni sistem i mjere ekonomske politike
Realizuje se putem ekonomske politike i njenih
mjera čije dejstvo na FS može da ima
usmjeravajući ili ograničavajući karakter (carinski
i devizni režim, kreditno-monetarna politika,
politika usmjeravanja cijena, investicija).
6. Inflatorna kretanja – pozicije bilansa - potrebno
je proučavati njihovu nabavnu vrijednost, izraziti
u novčanim jedinicama današnje kupovne
moći, odnosno izjednačavanjem kupovne moći
svih novčanih jedinica, ostvaruje se paritet
EVOLUCIJA SHVATANJA FINANSIJSKOG POLOŽAJA
- sadrži
1.Tradicionalno shvatanje finansijskog položaja
1.1. Vertikalna pravila finansiranja-uslov sigurnosti
1.2. Horizontalna pravila finansitanja-uslov likvidnsti
1.3. Ostala pravila finansiranja
2. Savremeno shvatanje finansijske situacije
2.1. Stopa prinosa na ukupna poslovna sredstva
2.2. Stopa prinosa na sopstvena poslovna sredstva
EVOLUCIJA SHVATANJA FINANSIJSKOG
POLOŽAJA - OBRAZLOŽENJE
• Rentabilnost, odnosno zarađivačka sposobnos dužnika predstavlja
najveću sigurnost za kreditora. Potreba prilagođavanja načina
finansiranja individualnim prilikama preduzeća u skladu sa
principima sigurnosti, likvidnosti i rentabilnosti.
• Finansijski položaj preduzeća je princip zaštite povjerilaca od rizika
gubitka sredstava
• Pravila finsiranja mogu se svrstati u dvije grupe:
- odnos između sopstvenog i pozajmljenog kapitala (Ver.pr)
(dugovi ne treba da budu veći od sopstvenog kapitala)
- odnosi koji postoje između pojedinih segmenata, odnosno
djelova imovine i kapitala, s ciljem obezbjeđenja likvidnosti. Da li je
vrijeme vezivanja sredstava, usklađeno sa ročnošću kapitala u
datoj strukturi (Horizontalna pravila)
ZNAČAJ I ANALITIČKA VRijEDNOST RACIO
BROJEVA
• Racio brojevi predstavljaju odnose između dvije
uzročno vezane ekonomske velicine, izražene bilo
u obliku kolišnika, bilo u obliku procenta,
relevantne za ocjenu finansijskog položaja u
pogledu sigurnosti, likvidnosti, rentabilnosti i
upravljanja obrtnim sredstvima
1. Racio brojevi sigurnosti:vertikalna pravila
finansiranja, čime je omogućeno sagledavanje
stepena finansijske sigurnosti, nezavisnosti i
dugoročne stabilnosti;
ZNAČAJ I ANALITIČKA VRijEDNOST
RACIO BROJEVA
2. Racio brojevi likvidnosti (horizontalna pravila –
pokazatelj stanja opštih uslova za održavanje
likvidnosti);
3. Racio brojevi rentabilnosti – stopa prinosa na
ukupna sredstva i stope prinosa na sopstvena
sredstva.
POJAM I CILJEVI IZVJEŠTAVANJA
• Model divizionalnog organizacionog strukturiranja preduzeća
poznaje investicione (imovinske) i profitne (dobitne) centre
• Dobitni ili profitni centri predstavljaju relativne samostalne
organizacione segmente preduzeća na čije su menadžere
prenijeta ovlašćenja i odgovornosti ne samo za proizvodnju
određenih proizvoda po minimalnim troškovima, ili prodaju
određene količine proizvoda već prije svega odgovornost za
ostvarivanje iznosa nekog dobitka.
• Uslovi:
• Moraju imati dovoljnu kritičnu masu direktnih prihoda i rashoda,
da bi kontrola putem ostvarenog rezultata imala smisla
• Menadžeri treba da imaju dovoljno slobode da odlučuju o
elementima koji uslovljavaju prihode, rashode i rezultat.
POJAM I CILJEVI IZVJEŠTAVANJA
- nastavak
• Mora postojati slobodan izbor izvora snabdijevanja i
sopstveno tržište
• Odnosi moraju biti jasno definisani
• Spremnost uslova preduzeća da kontrolu
decentralizovanih jedinica vrši na osnovu ostvarenog
dobitka ili gubitka
• Računovodstveno izvještavanje po profitnim centrima
u funkciji obračuna rezultata, informacione,
metodološke podrške plansko-kontrolnimm
aktivnostima i pojedinačnom poslovnom odlučivanju,
kao i funkciji izgradnje efikasnog motivacionog
sistema.
KONCEPT REZULTATA DOBITNIH
SREDSTAVA
• Glavno izvještajno sredstvo - bilans uspjeha
• Računovodstvo treba da emituje izvještaje koji
sadrže informacije o ostvarenim rezultatima, i
uticaj menadžera na te rezultate
• Potreba za slojevitim pokrićem troškova, u prvom
redu varijabilnih i fiksnih, pri čemu se mora voditi
računa i o njihovoj kontralabilnosti, upućuje na
kontribucioni pristup u izgradnji internih bilansa
uspjeha.
- kontrabucioni (marginalni) rezultat
• KRAJ BLOKA PREDAVANJA
ZA OKTOBAR 2013 GODINE