Transcript Kopalnia soli Wieliczka

Kopalnia
soli
Wieliczka
„Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce stanowi jedyny obiekt górniczy na
świecie, czynny bez przerwy od średniowiecza do chwili obecnej. Jej
oryginalne wyrobiska (chodniki, pochylnie, komory eksploatacyjne,
jeziora, szyby, szybiki) o łącznej długości około 300 km usytuowano na
9 poziomach, sięgających do głębokości 327 m ilustrują wszystkie etapy
rozwoju techniki górniczej w poszczególnych epokach historycznych".
Kopalni a Soli „Wieliczka" w dniu 8 września 1978 została wpisana na I
Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO
wśród pierwszych 12 obiektów z całego świata. Istotnie bowiem historia
Wieliczki, sięgająca czasów średniowiecza, stanowi zwierciadło rozwoju
technik górniczych, kształtowania się organizacji pracy i zarządzania.
Położenie
Wieliczka to miasto położone w województwie
małopolskim, w zachodniej części powiatu
wielickiego. Wieliczka leży w obrębie Małopolski
jako krainy historycznej. Miasto leży w kotlinie
między dwoma grzbietami wzgórz ciągnącymi się z
zachodu na wschód: od południa Pogórza
Wielickiego, a od północy Piasków Bogucickich.
Obecnie miasto pełni funkcję typowo turystyczną
.Wieliczka znana jest z unikatowej w skali świata
kopalni soli, którą odwiedza ponad milion turystów
rocznie.
Historia
Sól była najważniejszą kopaliną w
państwie polskim i zgodnie z
obowiązującym prawem stanowiła
własność panującego. Oblicza się, że
w czasach króla Kazimierza
Wielkiego (XIV w.) dochody z jej
sprzedaży stanowiły 1/3 wpływów do
skarbu państwa. Załoga górnicza
liczyła wówczas ok. 2 000 ludzi,
osiągając produkcję przekraczającą
30 000 ton. Długotrwałe wojny,
towarzyszące im zarazy i klęski
elementarne zachwiały gospodarka
solną drugiej połowy wieku XVII, a
zarządzający żupami dzierżawcy,
zaniedbywali prace zabezpieczające,
doprowadzając kopalnię do ruiny.
Dopiero w następnym stuleciu
przybyli z Saksonii specjaliści którzy
zdołali usprawnić pod względem
organizacyjnym i technicznym
działalność przedsiębiorstwa.
Geologia
Wielicka kopalnia usytuowana jest w zachodniej
części podkarpackich złóż solnych, których wiek
określany jest na około 15 milionów lat. Złoże
powstało w okresie mioceńskim, wieku badeńskim w
trakcie zaniku Morza Mioceńskiego, które stało się
morzem zamkniętym o wysokim stopniu zasolenia.
Gorący klimat oraz stale podnoszące się dno
stworzyły warunki sprzyjające sedymentacji. W
pierwszej kolejności zaczęły osadzać się węglany
następnie siarczany, a na końcu sole kamienne,
przy czym w południowej części akwenu doszło do
uformowania się złoża bryłowego a w północnej i
środkowej jego części powstało złoże pokładowe.
Czas trwania procesu sedymentacji określany jest
na 15-20 tysięcy lat, po nim nastąpił proces
wypełniania zbiornika warstwami ilastymi i
mułowymi. Podczas ostatnich ruchów górotwórczych
Karpat nastąpiło nasunięcie się złoża bryłowego na
pokładowe. Obecnie wielickie złoże solne ma około
10 km długości, 600-1500 m szerokości oraz od
kilku do około 400 m miąższości.
Legenda
Na trasie turystycznej znajduje się
kilkanaście komór, liczne rzeźby i
płaskorzeźby z soli, jeziorka
solankowe, kaplice. Na szczególną
uwagę najmłodszych zwiedzających
podziemną trasę turystyczną
zasługują naturalnej wielkości solne
rzeźby w komorze Janowice. Ilustrują
one jedną z najpiękniejszych
wielickich legend, opowiadającą o
odkryciu soli kamiennej na ziemiach
polskich. Według tej legendy Kinga
córka węgierskiego króla Beli IV,
przed zamążpójściem wrzuciła swój
zaręczynowy pierścień do szybu
kopalni w Maramuresz. Pierścień ten
w cudowny sposób przywędrował wraz
z pokładami soli kamiennej do
Wieliczki. Po przybyciu do Polski
księżna rozkazała kopać we
wskazanym przez siebie miejscu.
Górnicy posłuszni jej woli, drążąc
szyb, znaleźli w pierwszej wydobytej
bryle soli zaręczynowy pierścień Kingi.
Kaplica Św. Kingi
Kaplica św. Kingi jest najokazalszą i
najbogatszą w swej formie podziemną
świątynią. Kaplica, zwana podziemnym
kościołem, przez trwającą tu przeszło
100 lat modlitwę pracowników wielickich
salin, pielgrzymów i turystów zasługuje
na miano sanktuarium, znajdują się
tutaj bowiem relikwie św. Kingi. Ta
jedna z największych atrakcji wielickiej
kopalni, jest największą na świecie
podziemną świątynią.
Wydrążona w bryle soli od roku 1896
pełni funkcje religijne. Wystrój kaplicy
powstaje już od ponad 100 lat. Od
końca XIX stulecia do roku 1963 prace
rzeźbiarskie wykonywali górnicy
samoucy: Józef i Tomasz Markowscy
oraz Antoni Wyrodek. Współczesne
pokolenie wielickich górników realizuje w
jej wnętrzu kolejne projekty
rzeźbiarskie.
Rzeźbiarskie dzieła zdobiące ociosy
kaplicy, czyli jej ściany, są ilustracją
scen z Nowego Testamentu
Rola soli
Od najdawniejszych czasów sól
stanowiła podstawę ekonomicznogospodarczą państwa. Służyła jako
środek płatniczy w formie „krusz
solnych”- zastępując pieniądz
metalowy.
Pierwotnie sól otrzymywano ze słonych źródeł
metodą warzelniczą, polegającą na
odparowywaniu wody. Początki eksploatacji soli
kamiennej nie są znane, najprawdopodobniej
przy pogłębianiu studni solankowych natrafiono
na złoże solne, które zaczęto wydobywać przy
pomocy prymitywnych narzędzi. Władcy
ówczesnej Polski szybko zorientowali się o
wartości białego kruszcu. Dlatego też
wprowadzono monopol na eksploatację a nawet
dystrybucję soli. Zdawano sobie sprawę, że
sól jest artykułem pierwszej potrzeby
niezbędnym człowiekowi do życia. Duże jej
ilości zużywano do konserwacji mięsa, masła,
ryb, garbowania skór, produkcji prochu
strzelniczego.
Trasa turystyczna
Zwiedzanie kopalni to niezwykłe przeżycie, które na długo pozostaje w pamięci. Trasa
turystyczna kopalni soli w Wieliczce daje ku temu wspaniałą okazję. To najdłuższy podziemny
szlak nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. Liczy około 2,5 km a jego przejście zajmuje
średnio dwie godziny. Na całą trasę turystyczną składają się liczne komory i kaplice, z
których każda ma swoją niepowtarzalną legendę. Chodniki, pochylnie, jeziora podziemne,
szyby – wszystko to nosi jeszcze znamiona dawnych robót górniczych. Mimo upływu wielu lat
wciąż możemy oglądać świetnie zachowane systemy zabezpieczeń wyrobisk, niepowtarzalną
sztukę sakralną tworzoną przez górników, podziemne korytarze górnicze. Wszystko to składa
się na podziemny skansen. Codziennie opisywaną trasę przemierzają turyści jak i osoby
przyjeżdżające tutaj, do jedynego w Polsce, podziemnego ośrodka leczniczego.
Koniec
Przygotowały:
-Natalia Nogala
-Joanna Strug